alt

Ο Βασίλης Αλεξάκης πιστεύει ότι ο Βικτόρ Ουγκώ ήταν ένας κακός μυθιστοριογράφος

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Κάθε φορά που είμαι στη διαδικασία γραψίματος ενός νέου βιβλίου, πάντα διαβάζω κλασικούς συγγραφείς» μας είπε ο Βασίλης Αλεξάκης από το Παρίσι, όταν μιλήσαμε μαζί του. «Αισθάνομαι ότι είναι τόσο έξω από αυτό που εγώ κάνω, που δεν υπάρχει περίπτωση να με κάνουν να λοξοδρομήσω, κι έτσι διαβάζω με μεγάλη ευχαρίστηση. Όλοι οι κλασικοί είναι καλοί δάσκαλοι. Οι μεν γιατί δίνουν σωστές συμβουλές και οι δε γιατί οι δρόμοι που υποδεικνύουν είναι όλοι λάθος. Διαβάζοντας τον Ντίκενς μαθαίνεις ως συγγραφέας σωστά πράγματα, ενώ με τον Ουγκώ μαθαίνεις τι πρέπει να αποφεύγεις». 

Είναι τόσο λεπτομερής η περιγραφή του Ουγκώ, που νομίζεις ότι πλέον σε καμία πόλη δεν μπορείς να φτιάξεις υπόνομο αν δεν διαβάσεις τους «Άθλιους».

Έχω σοβαρές αντιρρήσεις για τα μυθιστορήματα του Ουγκώ, αντιρρήσεις για όλα του τα βιβλία, από τους «Άθλιους» μέχρι την «Παναγία των Παρισίων». Βρίσκω ότι τον Ουγκώ, σε γενικές γραμμές, δεν τον ενδιαφέρει το μυθιστόρημα αλλά η πρόοδος της ανθρωπότητας, και υποτιμά με αυτόν τον τρόπο το μυθιστόρημα. Ο Ουγκώ είναι ένα είδος δημοτικού σχολείου όπου στα βιβλία του διδάσκει όλα τα μαθήματα, γεωγραφία, ιστορία, αρχιτεκτονική, τα οποία όμως είναι τελείως περιττά για το ίδιο το μυθιστόρημα. Όταν ο Γιάννης Αγιάννης με τον Μάριο μπαίνουν στους υπονόμους, τότε που ο Μάριος είναι τραυματισμένος, ενώ εμείς περιμένουμε να δούμε τι θα γίνει με αυτά τα δύο ταλαίπωρα πρόσωπα, τα οποία ως γνωστόν κυνηγάει ο Ιαβέρης, ο Ουγκώ τα παρατάει στην είσοδο των υπονόμων και μας περιγράφει πώς κατασκευάστηκαν οι υπόνομοι του Παρισιού. Και έχουμε από εκεί και κάτω εξήντα σελίδες περιγραφή για την κατασκευή των υπονόμων του Παρισιού, οι οποίες δεν μας ενδιαφέρουν καθόλου. Είναι τόσο λεπτομερής η περιγραφή, που νομίζεις ότι πλέον σε καμία πόλη δεν μπορείς να φτιάξεις υπόνομο αν δεν διαβάσεις τους «Άθλιους». Και αυτό το επαναλαμβάνει συνέχεια. Το βιβλίο αρχίζει με μια ατελείωτη ‒υπέροχη πρέπει να πω‒ περιγραφή της Μάχης του Βατερλό, η οποία ουδεμία σχέση έχει με το θέμα του βιβλίου, παρά μόνο μια, απειροελάχιστη: κάποιος κλέβει ένα ρολόι από έναν πεθαμένο στρατιώτη. Η μόνη σχέση με την όλη πλοκή αυτής της ατελείωτης περιγραφής, που από μόνη της είναι ένα μικρό βιβλίο, είναι αυτό το ρολογάκι που κάποιος κλέβει από έναν πεθαμένο.

Ακόμη όμως και οι κακοί ήρωές του είναι υπερβολικά κακοί. Η μονομανία του Ιαβέρη καταντάει βαρετή, ενώ η αυτοκτονία του στον Σηκουάνα γίνεται με τρόπο που δεν πείθει. Το στοιχείο της καρικατούρας υπάρχει πολύ έντονο

altΟι ίδιες φλυαρίες υπάρχουν σε όλα τα βιβλία του Ουγκώ. Στην «Παναγία των Παρισίων» νομίζεις ότι ο Ουγκώ είναι μεσίτης, γιατί κάνει μια εξίσου μακροσκελέστατη περιγραφή των κτιρίων του Παρισιού. Δεν περιγράφει απλώς τα κτίρια που είναι γύρω από την Παναγία των Παρισίων, αλλά επεκτείνεται ακόμη και στα περίχωρα. Όπως ο Δουμάς έχει μια τρέλα με την ιστορία, ο Ουγκώ την έχει με την αρχιτεκτονική. Φαίνεται να περιφρονεί το μυθιστόρημα. Αυτό είναι κάτι που προκύπτει και από τα πρόσωπα που δημιουργεί, τα οποία είναι στην ουσία καρικατούρες προσώπων. Καμία σχέση δεν έχουν με τους ήρωες του Σταντάλ, του Μπαλζάκ ή του Φλωμπέρ. Για τον Κουασιμόδο, το μόνο που μας λέει είναι ότι είναι πάρα πολύ άσχημος, επαναλαμβάνοντάς το κατά κόρον. Το ίδιο ισχύει και για τον Γιάννη Αγιάννη. Είναι ένα πρόσωπο τελείως αδιάφορο, ένας ηθικολόγος, ο οποίος στο τέλος του μυθιστορήματος, όταν πεθαίνει, ανεβαίνει στον ουρανό σαν να ήταν άγιος ή κάτι τέτοιο. Ένα πρόσωπο χωρίς στην ουσία προσωπικότητα, πέρα από τη σωματική του δύναμη και ένα είδος χριστιανικής καλοσύνης. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο όμως στους «Άθλιους», το οποίο ο Ουγκώ δεν τολμάει να αναπτύξει, είναι η περίεργη σχέση του Γιάννη Αγιάννη με αυτό το κοριτσάκι. Υπάρχει εκεί ένα είδος σεξουαλικής λαγνείας, γιατί ο Αγιάννης ζηλεύει τον εραστή της κοπέλας, τον Μάριο. Έχουμε σε αυτό το σημείο κάτι σκοτεινό, το οποίο ίσως και να μεταφέρει την προσωπική σχέση που είχε ο Ουγκώ με την κόρη του. Ακόμη όμως και οι κακοί ήρωές του είναι υπερβολικά κακοί. Η μονομανία του Ιαβέρη καταντάει βαρετή, ενώ η αυτοκτονία του στον Σηκουάνα γίνεται με τρόπο που δεν πείθει. Το στοιχείο της καρικατούρας υπάρχει πολύ έντονο και σε ένα ακόμη, τραγικά αποτυχημένο, μυθιστόρημά του, το οποίο λέγεται «Ο άνθρωπος που γελά». Σε αυτό ο ήρωας έχει κάνει μια χειρουργική επέμβαση και έχει ένα μόνιμο χαμόγελο στα χείλη του, το οποίο είναι κάτι σαν αξιοθέατο για τον λαό που πηγαίνει και το βλέπει, σαν ένα νούμερο που εμφανίζεται στα πανηγύρια. Μια τόσο χοντροκομμένη και απίστευτη φιγούρα είναι το κεντρικό πρόσωπο αυτού του μυθιστορήματος, το οποίο βεβαίως είναι αδύνατο να διαβαστεί, εκτός και αν είσαι λάτρης του Ουγκώ. Με λίγα λόγια, ο Ουγκώ δημιουργεί πρόσωπα με δύο διαστάσεις που τους λείπει η ψυχή. Οι καλύτερες στιγμές του είναι εκεί που παραμερίζει τον άνθρωπο και εμφανίζει το πλήθος. Με όλα αυτά δεν θέλω να πω ότι ο Ουγκώ είναι ένας κακός συγγραφέας, είναι εξαιρετικός συγγραφέας, αλλά ένας πολύ κακός μυθιστοριογράφος.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΛΕΞΑΚΗΣ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Θοδωρής Ρακόπουλος: «Δεν με ενδιαφέρει ο Γκίνσμπεργκ (πια)»

Θοδωρής Ρακόπουλος: «Δεν με ενδιαφέρει ο Γκίνσμπεργκ (πια)»

Ο ποιητής Θοδωρής Ρακόπουλος, για τον αδίκως μνημονευόμενο και υπερεκτιμημένο Άλλεν Γκίνσμπεργκ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο Καλβίνο είχε δίκιο όταν έλεγε πως τους κλασσικούς δεν τους διαβάζουμε αλλά τους ξαναδιαβάζουμε. Ενίοτε, βέβαια ορισμένους δεν...

Μένης Κουμανταρέας: «Ζούμε μέσα σε αντιθέσεις και μέσα απ’ αυτές ολοκληρωνόμαστε»

Μένης Κουμανταρέας: «Ζούμε μέσα σε αντιθέσεις και μέσα απ’ αυτές ολοκληρωνόμαστε»

Περί σπουδαιότητας και αρεσκείας γράφει ο Μένης Κουμανταρέας ισορροπώντας ανάμεσα στην εξομολογητική διάθεση και το παιχνίδι με τα βιβλία.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Είναι ψέμα πως έχω διαβάσει κάποιο σπου...

Χρήστος Αστερίου: «Ερωτογράφημα γεμάτο λεκτικές πιρουέτες»

Χρήστος Αστερίου: «Ερωτογράφημα γεμάτο λεκτικές πιρουέτες»

Ο Χρήστος Αστερίου για το μυθιστόρημα "Laura" του Cristóbal Garrido, με αφορμή την όψιμη ανακάλυψή του από την ισπανική κριτική.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Σ’ ένα από τα πρώτα μου ταξίδια στη Σαλαμάνκα, πριν ακριβώς είκοσι τρία χρόνια, ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντάγκλας Στιούαρτ [Douglas Stuart] «Ο νεαρός Μάνγκο» (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 28 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περίμενε ώσπου να α...

«Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας» του Μάνου Χατζηγιάννη (προδημοσίευση)

«Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας» του Μάνου Χατζηγιάννη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Μάνου Χατζηγιάννη «Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας», το οποίο κυκλοφορεί στις 20 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Και να ήθελε να κλείσει μάτι, δεν μπορούσε. Δεν ήταν από εκείν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ