alt

Περί σπουδαιότητας και αρεσκείας γράφει ο Μένης Κουμανταρέας ισορροπώντας ανάμεσα στην εξομολογητική διάθεση και το παιχνίδι με τα βιβλία.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Είναι ψέμα πως έχω διαβάσει κάποιο σπουδαίο βιβλίο και δεν μου άρεσε. Για τον απλούστατο λόγο ότι συνήθως εγκαταλείπω βιβλία –σπουδαία ή όχι– όταν δεν μου ταιριάζουν. 

Λατρεύω τον Τζόυς, στους «Δουβλινέζους» και στο «Πορτρέτο του Καλλιτέχνη» αλλά τον εμβληματικό του «Οδυσσέα» δεν μπόρεσα να τον διαβάσω ποτέ. Δεν μιλώ βέβαια για το «Φίνεγκανς Γουέικ», διότι αυτό δεν διαβάζεται ούτε από Άγγλους.

Και είναι ψέμα, επίσης, ότι δεν μου άρεσαν, όσα δεν ολοκλήρωσα, απλά η ανάσα μου δεν έφτανε τη δικιά τους πνοή. Από το πιο παλιό, την Ιλιάδα –που είναι μέσα στο αίμα μας– ως τον Δον Κιχώτη, – που με ξετρέλανε ο πρώτος τόμος, μα που για κάποιο μυστήριο λόγο, άφησα τον δεύτερο στη μέση. Ή ακόμα τον Προυστ που διάβασα ηδονικά τους μισούς τόμους και από δέος ή τεμπελιά, ποτέ δεν προχώρησα ως το τέλος. Ατέλειωτες συζητήσεις έχω κάνει γύρω από αυτά τα βιβλία, και όχι πάντα επιπόλαιες, διότι αισθάνομαι σαν να τα έχω διαβάσει. Ας αναφέρω όμως και μερικά εμβληματικά έργα που δεν διάβασα καθόλου. Π.χ. τον Πόλεμο και Ειρήνη, μολονότι λατρεύω τον Τολστόι ή τους Δαιμονισμένους, ενώ διάβασα ως και τα πιο μικρά κείμενα του Ντοστογιέφσκι. Επίσης, δεν τελείωσα, γιατί μου έφερνε ασφυξία, την περίφημη Τύφλωση του Ελίας Κανέτι μολονότι είχα να κάνω με τη δεινή μετάφραση της Τζένης Μαστοράκη. Δεν μπόρεσα να προχωρήσω πέρα από τη δέκατη σελίδα από το Θάνατο του Βιργιλίου του Μπροχ αλλά εδώ έφταιγε η μετάφραση. Και λυπάμαι όσους πήραν στα χέρια τους μερικές μικρές αγαπημένες νουβέλες του Τόμας Μαν από τον καλό εκδοτικό οίκο Ίνδικτος, διότι εκεί ο μεταφραστής ήξερε καλύτερα τα γερμανικά από τα ελληνικά.

Βρίσκω εξαιρετικά υγιές να μη σου αρέσει κάτι που θεωρείται ή είναι όντως σπουδαίο. Αν κάποιος, λόγου χάρη, έρθει να μου πει ότι δεν μπόρεσε να τελειώσει τον Μόμπυ Ντικ, δεν θα έχω να του προσάψω το παραμικρό, κι ας λατρεύω τον Μέλβιλ. Είναι σαν να προσάπτεις, τηρουμένων των αναλογιών, στον Τολστόι ότι δεν μπορούσε να υποφέρει τον Σαίξπηρ. (Με άλφα γιώτα παρακαλώ, αλλιώς απομένει μόνο η κούραση του σεξ). Λατρεύω τον Τζόυς, στους Δουβλινέζους και στο Πορτρέτο του Καλλιτέχνη αλλά τον εμβληματικό του Οδυσσέα δεν μπόρεσα να τον διαβάσω ποτέ. (Ένα βιβλίο που στη δεκαετία του ’60 ο φίλος και θαυμάσιος ποιητής Νίκος Παναγιωτόπουλος έκλεψε από τον Ελευθερουδάκη την καλή εποχή, τότε που δεν είχαμε λεφτά και μπορούσαμε να κλέβουμε χωρίς τύψεις). Δεν μιλώ βέβαια για το Φίνεγκανς Γουέικ, διότι αυτό δεν διαβάζεται ούτε από Άγγλους, κι αν υπάρχει κάποιος ας στείλει γράμμα να με διαψεύσει.

Η ανάγνωση είναι μια απόλαυση, και σαν όλες τις απολαύσεις έχει και τις διαστροφές της. Όσο μεγαλύτερες διαστροφές έχει κανείς με τη λογοτεχνία, τόσο περισσότερο μπορεί να πλησιάσει τα μεγάλα αλλά και τα μικρά της έργα.

Η λατρεία στα βιβλία είναι φυσικό να έχει το αντίθετό της, την απαρέσκεια ή ακόμα και τον αποτροπιασμό. Και αυτόν τον τελευταίο μόνο μεγάλα και τολμηρά έργα μπορούν να προκαλέσουν. Τα εφήμερα ροζ βιβλία, συνήθως γυναικών συγγραφέων, μόνο αθώες γκριμάτσες μπορούν να προκαλέσουν. Δεν έχει νόημα να προχωρήσω, αλλά μια και το φέρνει ο λόγος, θα πω ότι απεχθάνομαι τον Μπατάϊγ ή πλήττω αφόρητα με τον Μπουκόφσκι ή ότι τα έργα του Μαρκήσιου ντε Σάντ μού είναι προσβάσιμα μόνο στον βαθμό που η προσωπικότητα του συγγραφέα τους με έλκει. Ή ακόμα ότι δεν διάβασα ποτέ –ούτε θα διαβάσω– την Οδύσσεια του Καζαντζάκη, ή ότι μ’ αρέσει να ανακαλώ στίχους από τη Θεία Κωμωδία του Ντάντε χωρίς φυσικά να έχω διαβάσει ούτε τη μισή. Ότι προτιμώ τους Νεκρικούς Διαλόγους του Λουκιανού από κάποιους διαλόγους του Πλάτωνα, εξαιρουμένου βεβαίως του Συμποσίου. Ότι παίρνω μεγάλη ευχαρίστηση διαβάζοντας ορισμένα από τα Δοκίμια του Μονταίνου αλλά τρέπομαι εις φυγήν μπρος στο σύνολο.

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΜΕΝΗ ΚΟΥΜΑΝΤΑΡΕΑ

alt

Η ανάγνωση είναι μια απόλαυση, και σαν όλες τις απολαύσεις έχει και τις διαστροφές της. Όσο μεγαλύτερες διαστροφές έχει κανείς με τη λογοτεχνία, τόσο περισσότερο μπορεί να πλησιάσει τα μεγάλα αλλά και τα μικρά της έργα. Αν δεν υπήρχαν τα μικρά και πολύτιμα μπιζουδάκια –ένα διήγημα του Μωπασάν, του Τσέχωφ, του Παπαδιαμάντη ή του Μητσάκη– δεν θα υπήρχαν και τα μεγάλα έργα. Ζούμε μέσα σε αντιθέσεις και μέσα απ’ αυτές ολοκληρωνόμαστε.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Συνομιλώντας με τους νεκρούς

Συνομιλώντας με τους νεκρούς

Μια ανάγνωση-απολογισμός, για το τελευταίο μυθιστόρημα του Μένη Κουμανταρέα Ο θησαυρός του Χρόνου (εκδ. Πατάκη).

Του ...

Στην καρδιά της μυθιστορίας του

Στην καρδιά της μυθιστορίας του

Για το μυθιστόρημα του Μένη Κουμανταρέα Ο θησαυρός του Χρόνου (εκδ. Πατάκη).

Του Κώστα Αγοραστού

Νέο μυθιστόρημα από τον αειθαλή Μένη Κουμανταρέα με κεντρικό του θέμα την α...

Η κοιλάδα τού Παραδείσου

Η κοιλάδα τού Παραδείσου

 Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Τι ζητάνε οι έλληνες συγγραφείς στη Λατινική Αμερική; Τι ψάχνουν από την άλλη οι πεζογράφοι μας στις χαραμάδες της Ιστορίας και στις παρυφές της πολιτικ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Ήλιος με ξιφολόγχες» (εκδ. Πατάκη).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη ξεκινάει άκρως δελεαστικά. Εν έτει 1931 μια τυχαία φωτιά σε χαμοκέλα της Θεσσαλο...

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

Για το βιβλίο της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο «Στο σπίτι των ονείρων»  (μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία Ταρ, του Τοντ Φιλντ, όπου μεταξύ άλλων παρουσιάζεται μια κακοποιητική σχέση ανάμεσα σε δύο γυναίκες.

Γράφει η ...

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Συνέντευξη με την Αργεντινή συγγραφέα Άνα Μαρία Σούα [Ana María Shua], με αφορμή την ανθολογία διηγημάτων της «Σκυλίσια ζωή και άλλες ακροβασίες» (μτφρ. Άννα Βερροιοπούλου, εκδ. Βακχικόν). Η συγγραφέας θα βρεθεί στην Αθήνα τις επόμενες μέρες, καλεσμένη του 15ου Φεστιβάλ ΛΕΑ.

Συνέ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Έρωτες, έρωτες, έρωτες» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (προδημοσίευση)

«Έρωτες, έρωτες, έρωτες» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βαγγέλη Ραπτόπουλου «Έρωτες, έρωτες, έρωτες» – δώδεκα ιστορίες με πρωταγωνιστές που επιμένουν να παλεύουν για την ικανοποίηση της ερωτικής τους επιθυμίας. Δώδεκα παραλλαγές πάνω στο ίδιο θέμα, με την τελευταία και μεγαλύτερη να αγκαλιάζει όλες τις προηγούμενες. Κυκλο...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Δύο αξιοπρόσεκτα ελληνικά αστυνομικά

Δύο αξιοπρόσεκτα ελληνικά αστυνομικά

Δύο ελληνικά αστυνομικά μυθιστορήματα που ξεχωρίζουν: «Το τελευταίο κορίτσι» (εκδ. Τόπος), του Γιάννη Ξανθόπουλου και «Το σπάσιμο» (εκδ. Μεταίχμιο), του Τάσου Παπαναστασίου.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ