Για το βιβλίο του Βαγγέλη Γιαννίση Το μίσος (εκδ. Διόπτρα).
Της Χίλντας Παπαδημητρίου
Την ήσυχη ατμόσφαιρα της μικρής πόλης Έρεμπρο ταράζει ένα φρικιαστικό εύρημα: το κομμένο κεφάλι μιας ιρανής μετανάστριας, ακουμπισμένο στο γρασίδι δίπλα από το ποτάμι. Ο επιθεωρητής Άντερς Οικονομίδης και το επιτελείο του αναλαμβάνουν την εξιχνίαση της υπόθεσης, αλλά πριν προλάβουν να συγκεντρώσουν τα πρώτα στοιχεία, μια νιγηριανή μουσουλμάνα μετανάστρια βρίσκεται δολοφονημένη με παρόμοιο, τελετουργικό τρόπο. Σύντομα, προστίθενται κι άλλα πτώματα, σφαγμένα τελετουργικά και αποκεφαλισμένα, κάτι που δείχνει καθαρά ότι οι εκπρόσωποι του νόμου έχουν να αντιμετωπίσουν έναν κατά συρροή δολοφόνο, ο οποίος εμφορείται από ρατσιστικές ιδέες. Παράλληλα, η δολοφονία ενός μαθητή αραβικής καταγωγής ανοίγει ένα καινούργιο μέτωπο.
Ο Γιαννίσης περιγράφει με λεπτομέρειες από πρώτο χέρι την κοινωνική δομή μιας μικρής σουηδικής πόλης, τον τρόπο ζωής των νεαρών αλλά και ηλικιωμένων πολιτών.
Τίποτα δεν είναι σαφές σ’ αυτή την ιστορία: το πώς επιλέγει ο δολοφόνος τα θύματά του, πώς καταφέρνει να εισχωρήσει στα σπίτια τους, αν υπάρχουν κάποια στοιχεία που τα συνδέουν, εκτός από το φύλο και το μουσουλμανικό θρήσκευμα. Αυτό που είναι πέραν πάσης αμφιβολίας είναι το μίσος του δολοφόνου: ποιο γεγονός όμως έχει πυροδοτήσει αυτό το ακραίο μίσος; Στην ομάδα των αστυνομικών προστίθεται ο Κρίστερ Μπγιέρλινγκ, ένας ανάπηρος καθηγητής ψυχολογίας από τη Στοκχόλμη, ο οποίος ειδικεύεται στο ψυχολογικό προφίλ των κατά συρροή δολοφόνων. Το στοίχημα του Οικονομίδη και των συνεργατών του είναι να προλάβουν τον επόμενο φόνο – να μπουν στο μυαλό του δολοφόνου και να προβλέψουν τις σκέψεις και τις κινήσεις του. Μήπως όμως ο δολοφόνος δεν είναι ένας;
Το σκανδιναβικό μοντέλο
Το Μίσος ακολουθεί το μοντέλο του σκανδιναβικού αστυνομικού μυθιστορήματος, εφαρμόζοντας πιστά όλους τους κανόνες του: μια ανομοιογενής ηλικιακά και πολιτιστικά ομάδα αστυνομικών της οποίας ηγείται (πάντοτε) μια αυστηρή αλλά δίκαιη γυναίκα· η υπομονετική συλλογή στοιχείων και τα αδιέξοδα στα οποία οδηγούν πολλά απ’ αυτά, η εφαρμογή των κανόνων της πιο εξελιγμένης τεχνολογίας στην ανάλυση των στοιχείων (procedural), 2-3 παράλληλες πλοκές που συνυπάρχουν χωρίς να λειτουργούν η μία εις βάρος της άλλης.
Ο Βαγγέλης Γιαννίσης
|
Ο Γιαννίσης, ο οποίος ζει και σπουδάζει στη Σουηδία, περιγράφει με λεπτομέρειες από πρώτο χέρι την κοινωνική δομή μιας μικρής σουηδικής πόλης, τον τρόπο ζωής των νεαρών αλλά και ηλικιωμένων πολιτών, τις συνήθειες και τα προβλήματα των αστυνομικών που είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας κι όχι σούπερ-ήρωες. Ωστόσο, με λεπτούς υπαινιγμούς, εκθέτει ανελέητα τις οικονομικές ανισότητες και τον υφέρποντα ρατσισμό που κρύβονται πίσω από τη γυαλιστερή επιφάνεια, τις εσωτερικές εντάσεις και διαμάχες που ενυπάρχουν στην αστυνομική δύναμη του Έρεμπρο, τη διάβρωση του κοινωνικού ιστού από την εγκληματικότητα των γειτονικών χωρών (Ρωσία, Εσθονία κλπ).
Παίρνει τη σωστή απόσταση για να παρατηρήσει και να σχολιάσει τη χώρα που τον φιλοξενεί: με αντικειμενικότητα αλλά ρεαλισμό και αληθοφάνεια.
Ο Άντερς Οικονομίδης, παιδί ελλήνων μεταναστών, διαθέτει τα καλύτερα στοιχεία δύο κόσμων: είναι μεθοδικός κι ακούραστος στη δουλειά του, συγχρόνως όμως είναι ο πιο κοινωνικός κι ανθρώπινος από τους συναδέλφους του. Σαν πρότυπο ήρωα αστυνομικής λογοτεχνίας, προσεγγίζει περισσότερο το μεσογειακό ύφος – αστυνομικοί ανθρώπινοι, με φυσιολογική οικογενειακή ζωή, αγωνίες και ενδιαφέροντα. Ενδιαφέρουσα η σκιαγράφηση της συνεργάτιδάς του, Μαρία Φρέντρικσεν, όπως και του νεαρού ανάπηρου καθηγητή ψυχολογίας Κρίστερ Μπγιέρλινγκ.
Όπως ο Θοδωρής Καλλιφατίδης με την αστυνόμο Κριστίνα Βέντελ (Ένα απλό έγκλημα, O Έκτος επιβάτης, εκδ. Γαβριηλίδη), ο Γιαννίσης παίρνει τη σωστή απόσταση για να παρατηρήσει και να σχολιάσει τη χώρα που τον φιλοξενεί: με αντικειμενικότητα αλλά ρεαλισμό και αληθοφάνεια.
* Η ΧΙΛΝΤΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ είναι μεταφράστρια και συγγραφέας.
Το μίσος
Βαγγέλης Γιαννίσης
Διόπτρα 2014
Σελ. 464, τιμή € 16,70