Οι εκδόσεις Carnívora είναι ένας από τους νέους εκδοτικούς οίκους που διαθέτει ξεκάθαρο όραμα και το οποίο έχει επικοινωνήσει με απόλυτη επιτυχία στους αναγνώστες. Μοναδική και βραβευμένη αισθητική μαζί με προσεκτικές επιλογές τίτλων, φροντισμένα κείμενα και άρτιο τυπογραφικό αποτέλεσμα είναι τα επιμέρους στοιχεία που ανέδειξαν τις εκδόσεις Carnívora. Μιλήσαμε με τη συνεκδότρια και μεταφράστρια Ασπασία Καμπύλη.
Συνέντευξη στον Κώστα Αγοραστό
Οι εκδόσεις Carnívora εξειδικεύονται στο ισπανόφωνο νουάρ, ενώ όλοι οι τίτλοι σας παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Πώς πήρατε την απόφαση να μπείτε στον εκδοτικό χώρο;
Με αρκετή αφέλεια είναι αλήθεια. Ξεκίνησε μάλλον ως το συχνό αστείο μιας παρέας που ανήκε στον χώρο παραγωγής βιβλίων. Αλλά και ως μια σειρά συγκυριών που μας έσπρωξαν να κάνουμε το βήμα. Tο πιο σημαντικό, η κόρη μου, Μυρτώ Στείρου, διηύθυνε εδώ και λίγα χρόνια, μαζί με τον João Linneu, έναν ανεξάρτητο εκδοτικό οίκο, το Void, αφιερωμένο στην καλλιτεχνική φωτογραφία, με αναγνωρισμένη αισθητική διεθνώς. Διαθέτοντας μια τόσο ελκυστική τεχνογνωσία, σκεφτήκαμε ότι θα μπορούσαμε να στεγάσουμε στο Void και μια μικρή μονοθεματική σειρά μαύρης ισπανόφωνης λογοτεχνίας, την Carnívora, με την πεποίθηση ότι σε αυτή τη γλώσσα το νουάρ αποκτούσε ξεχωριστή σπουδαιότητα και ενδιαφέρον.
Από το 2020 που ξεκινήσατε τις εκδόσεις Carnívora έχει αλλάξει το εκδοτικό τοπίο σε βαθμό που να επηρεάσει τον προγραμματισμό σας;
Δεν νομίζω ότι έχει αλλάξει τόσο το τοπίο, όσο εμείς οι ίδιες. Στην πορεία, γνωρίζοντας έστω και αποσπασματικά τη λογοτεχνική ισπανόφωνη παραγωγή και στις δύο πλευρές του ωκεανού ήρθαμε σε επαφή με κείμενα που θα θέλαμε πολύ να διαβαστούν στη γλώσσα μας, τα πιο πολλά γυναικών, που έδειχναν να μιλούν με καινούργια γλώσσα μέσα στην ίδια πάντα γλώσσα. Κοινός παρονομαστής με τη μαύρη λογοτεχνία παραμένει η ζοφερή δυσφορία απέναντι στη ζωή, χωρίς το έγκλημα να αποτελεί πάντα τη μοναδική της αιτία.
Αποφασίσαμε λοιπόν να πειραματιστούμε σε αυτό το μονοπάτι. Άλλωστε, τα όρια των λογοτεχνικών ειδών οφείλουν να παραβιάζονται, αυτή είναι η ουσία της λογοτεχνικής ελευθερίας, τα υπόλοιπα είναι απλοί συντεχνιακοί ακαδημαϊσμοί. Ας πάρουμε για παράδειγμα το μυθιστόρημα Η Ελένα Ξέρει, της Κλαούδια Πινιέιρο, της κατεξοχήν νουάρ συγγραφέα της Λατινικής Αμερικής. Διευρύνει τόσο τα όρια του είδους ώστε δίνει τον ρόλο του ντετέκτιβ σε μια ηλικιωμένη άρρωστη γυναίκα, για να διαλευκάνει ένα έγκλημα που τελικά ίσως δεν είναι άλλο από την ίδια της την αρρώστια. Ή την πιο πρόσφατη κυκλοφορία μας, το Σαράκι, της Λάιλα Μαρτίνεθ, που δίνει ένα εντελώς νέο και αναπάντεχο περιεχόμενο στα βιβλία τρόμου.
Ξεκινήσατε τις εκδόσεις Carnívora ως εκδοτική ομάδα. Συνεχίζετε μέχρι σήμερα με αυτό το σχήμα; Ποια είναι εκείνα τα στοιχεία που το έκαναν και λειτουργεί;
Θα έλεγα ότι η ομαδική δουλειά είναι ο μοναδικός τρόπος να λειτουργήσει ένας εκδοτικός οίκος σαν τον δικό μας, όπως και πολλές άλλες επιχειρηματικές απόπειρες της δικής μας εμβέλειας. Αλλά και αυτός που προτιμούμε έτσι κι αλλιώς, επειδή είναι όχι μόνο πιο αποδοτικός, αλλά και πιο ευχάριστος. Τις περισσότερες φορές, τουλάχιστον. Συνεχίζουμε και σήμερα με τον ίδιο βασικό πυρήνα και σταθερούς πάντα συνεργάτες σε όλα τα στάδια της εκδοτικής διαδικασίας, συν κάποιες φρέσκες προσχωρήσεις που έχουν αναβαθμίσει σημαντικά το σύνολο της δουλειάς μας.
H ομαδική δουλειά είναι ο μοναδικός τρόπος να λειτουργήσει ένας εκδοτικός οίκος σαν τον δικό μας, όπως και πολλές άλλες επιχειρηματικές απόπειρες της δικής μας εμβέλειας. Αλλά και αυτός που προτιμούμε έτσι κι αλλιώς, επειδή είναι όχι μόνο πιο αποδοτικός, αλλά και πιο ευχάριστος.
Η εξειδίκευση του εκδοτικού οίκου στα ισπανόφωνα νουάρ έδωσε το εκδοτικό σας σήμα άμεσα και ξεκάθαρα στους αναγνώστες. Πώς καταλήξατε στο όνομα του εκδοτικού και ποια η σημασία του;
Η ονοματοδοσία ανήκει αποκλειστικά στη Μυρτώ Στείρου και σε μεγάλο βαθμό στη λήψη της απόφασης βοήθησε ο, μοναδικός κατά τη γνώμη μου, λογότυπος που σχεδίασε η Tania Cimatti. Η ιδέα ήταν ότι η planta carnívora, το σαρκοβόρο φυτό δηλαδή, μια ζωντανή αντίφαση, ένα φυτό που τρέφεται από σάρκα αποτελεί μια ελκυστική επιλογή για τη μαύρη λογοτεχνία και για βιβλία που πολλές φορές τρέφονται επίσης λογοτεχνικά από σάρκα. Θυμάστε την ταινία «Το μαγαζάκι του τρόμου» και το σαρκοβόρο φυτό που πρωταγωνιστούσε; Αποτέλεσε και αυτό μια πηγή αναφοράς και ανάλογων συνειρμών. Επιπλέον είναι μια λέξη ισπανική, θηλυκή όπως θέλαμε, εύκολη στην προφορά της και τόσο κοντά στην αντίστοιχη ελληνική, σαρκοβόρα, ώστε στους περισσότερους φαίνεται πιο φυσιολογικό να την τονίζουν κατά την ελληνική, με τον τόνο στην παραλήγουσα, Καρνιβόρα, αντί στην προπαραλήγουσα, όπως τονίζεται η ισπανική λέξη.
Η εκδοτική σας ταυτότητα είναι ενισχυμένη και λόγω των εξωφύλλων σας. Μιλήστε μου για το εικαστικό κομμάτι κάθε βιβλίου. Πώς καταλήγετε σ’ αυτό που εμείς κάθε φορά παίρνουμε στα χέρια μας;
Κάτι που είχαμε ξεκάθαρο εξαρχής ήταν ότι το εικαστικό κομμάτι θα αποτελούσε συστατικό στοιχείο της ταυτότητάς μας, δεδομένης της σχέσης μας με το Void. Αυτό που καταλήγει στα χέρια σας είναι αποτέλεσμα της δουλειάς τριών ανθρώπων: του João Linneu, στον οποίο οφείλουμε τον εικαστικό σχεδιασμό των βιβλίων μας, της Μυρτώς Στείρου, που επιμελείται την κάθε έκδοση ξεχωριστά, και της Tania Cimatti που δημιουργεί τα υπέροχα χαρακτικά των εξωφύλλων μας.
Συνεχίζετε να μεταφράζετε τα περισσότερα βιβλία της Carnívora, ενώ είστε και εκδότρια. Είναι αυτή μια ιδανική συνθήκη ή τα εκδοτικά οικειοποιούνται τον χρόνο της μετάφρασης;
Σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για ιδανική συνθήκη. Η εκδοτική διαδικασία είναι εξαιρετικά περίπλοκη και χρονοβόρα, απαιτεί αποκλειστικότητα, το ίδιο και η μετάφραση. Και για να λέμε την αλήθεια, παρότι ο τίτλος ακολουθεί εμένα, η πραγματική εκδότρια στη δική μας περίπτωση είναι η Μυρτώ Στείρου. Επίσης, στην εκδοτική μας ομάδα έχει προστεθεί η Χριστίνα Φιλήμονος, μια εξαιρετική συνεργάτρια, με ποικίλα ταλέντα και καθήκοντα και σε δική της μετάφραση θα κυκλοφορήσει το Άγριο Βιβλίο, του Χουάν Βιγιόρο, με το οποίο θα εγκαινιάσουμε την εφηβική μας σειρά.
Η Μυρτώ Στείρου και η Χριστίνα Φιλήμονος |
Πραγματικά πιστεύω, ωστόσο, ότι είναι σημαντικό να έχουμε και νέες μεταφραστικές φωνές στην Carnívora, ήδη δύο τίτλοι μας (Πώς Έγινα Καλόγρια και Μικρές Κόκκινες Γυναίκες) έχουν μεταφραστεί από εξαιρετικούς συναδέλφους, όπως και δύο ακόμα που θα κυκλοφορήσουν σύντομα.
Στο εκδοτικό σας πλάνο, υπάρχει κάποιο βιβλίο που να ξεχωρίζετε είτε για το θέμα του είτε για τις μεταφραστικές του απαιτήσεις;
Το Supersaurio της Meryem el Mehdadi, που το θεωρώ ξεχωριστό τόσο για το θέμα όσο και για τις μεταφραστικές δυσκολίες. Πρόκειται για την ιστορία μιας νεαρής κοπέλας από τα Κανάρια που μένει με τους γονείς της, ταξιδεύει δυο ώρες με το λεωφορείο κάθε μέρα για να δουλέψει σε ένα από τα σουπερμάρκετ της ομώνυμης με το βιβλίο αλυσίδας και για να διώξει τη θλίψη της μίζερης ζωής της, γράφει fanfiction με ήρωες από το «Χάρι Πότερ», το «Λυκόφως» και τους συναδέλφους της στη δουλειά.
Πρόκειται για ένα εξαιρετικό βιβλίο, γραμμένο με χιούμορ και μελαγχολία ταυτόχρονα που θα μιλήσει σε πολλούς νέους ανθρώπους οι οποίοι βιώνουν τις ίδιες αγχωτικές συνθήκες δουλειάς (ή δουλείας). Το γλωσσικό ύφος της γενιάς, η νεανική ιδιόλεκτος των Καναρίων, ακόμα και η διαδικτυακή αργκό, νομίζω ότι είναι από τα μεταφραστικά προβλήματα που η μεταφράστρια ή ο μεταφραστής θα συναντήσει.
Ισπανόφωνα νουάρ αστυνομικά μυθιστορήματα έχουν εκδώσει και συνεχίζουν να εκδίδουν και άλλοι εκδοτικοί οίκοι. Ποια είναι εκείνα τα στοιχεία που κάνουν τις εκδόσεις Carnívora να ξεχωρίζουν;
Νομίζω η προσεκτική επιλογή των τίτλων και η αισθητική των βιβλίων μας.
Σε συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης: Σκέφτεστε μήπως να ανοίξετε τη βεντάλια των εκδοτικών σας επιλογών;
Όντως, όπως σας είπα και πιο πάνω, έχουμε ήδη εγκαινιάσει τη νέα μας σειρά, την «Amarilla», πάντα με σαρκοβόρα διάθεση και τίτλους που έχουν κερδίσει φανατικούς αναγνώστες. Ανοιγόμαστε επίσης στον χώρο του παιδικού βιβλίου με τη σειρά «carnivoniños», οι δύο πρώτοι τίτλοι της οποίας (Αγόρι, κορίτσι και Το τριαντάφυλλο, για παράδειγμα) βρίσκονται κιόλας στα βιβλιοπωλεία.
Με αυτό μας το εγχείρημα, όπως και με την αντίστοιχη νεανική σειρά, την «Dionea», θέλουμε να μας γνωρίσουν και οι νεότεροι αναγνώστες, ενώ στο άμεσο μέλλον σκοπεύουμε να πειραματιστούμε και με το δοκίμιο.
Μια νέα συνθήκη έχει ξεκινήσει δυναμικά στο χώρο του βιβλίου, και αυτή είναι τα audiobook. Πώς τη βλέπετε; Απομακρύνει από την ανάγνωση ή φέρνει ένα νέο, αγοραστικό κοινό στον χώρο του βιβλίου;
Θα έλεγα ότι δεν υπάρχει λόγος να απομακρύνει από την ανάγνωση, εφόσον τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη σχέση του αναγνώστη με το κείμενο. Από την άλλη, σκέφτομαι για παράδειγμα τις ώρες που περνάμε όλοι μας στο αυτοκίνητο ή κάνοντας δουλειές του σπιτιού και πόσο όμορφα γεμίζουν ακούγοντας να μας διαβάζουν ένα βιβλίο. Εξάλλου το ενδεχόμενο να φέρει νέο αγοραστικό κοινό στον χώρο του βιβλίου προφανώς είναι πάντοτε καλοδεχούμενο. Αφήστε που μού φαίνεται εξαιρετικά ενδιαφέρον το γεγονός ότι μέσω της τεχνολογίας επιστρέφουμε στην αφήγηση και την ακρόαση, τον πιο αρχαίο τρόπο επαφής τού ανθρώπου με τη λογοτεχνία.
Mού φαίνεται εξαιρετικά ενδιαφέρον το γεγονός ότι μέσω της τεχνολογίας επιστρέφουμε στην αφήγηση και την ακρόαση, τον πιο αρχαίο τρόπο επαφής τού ανθρώπου με τη λογοτεχνία.
Πού θα θέλατε να βρίσκονται οι εκδόσεις Carnívora σε δέκα χρόνια; Τι να έχετε επιτύχει και τι να έχετε αποφύγει;
Κατά κανόνα ποτέ και για τίποτα δεν σκέφτομαι τόσο μακροπρόθεσμα. Ειδικά τον τελευταίο καιρό, με όσα συμβαίνουν στον πλανήτη. Όπως λέει και ο Αΐλτον Κρενάκ, Βραζιλιάνος ακτιβιστής υπέρ των δικαιωμάτων των αυτοχθόνων, στο δοκίμιο του Η Ζωή δεν είναι χρήσιμη, που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις μας, η άποψη ότι το μέλλον είναι μια συνεχής πρόοδος έχει οδηγήσει εδώ που βρισκόμαστε σήμερα. Καλύτερα να μάθουμε να μην κάνουμε σχέδια για το μέλλον. Επειδή το μέλλον βρίσκεται στο εδώ και τώρα, η επόμενη χρονιά μπορεί να μην υπάρξει.
* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ είναι δημοσιογράφος.