«Ο ελληνικός Εμφύλιος πόλεμος 1946-1949 μέσα από τον τουρκικό Τύπο της εποχής» του Μουράτ Εσέρ (προδημοσίευση)

Εφημερίδα Cumhuriyet
1 Σεπτεμβρίου 1946
Βαλκάνια και Ελλάδα

Είναι πολύ εύκολο να μαντέψουμε τη σημερινή κατάσταση των Βαλκανίων, όταν Ρουμανία, Βουλγαρία Γιουγκοσλαβία και Αλβανία ανήκουν στη σφαίρα επιρροής των Σοβιετικών. Η μοναδική χώρα που δεν υποκύπτει στη σοβιετική επιρροή στα Βαλκάνια είναι η Ελλάδα. Όμως και η Ελλάδα βρίσκεται υπό την κατοχή της Αγγλίας και βασιζόμενη σε αυτό μπορεί να αποτρέπει και να αντιστέκεται στη σοβιετική επιρροή.

Αυτό που συμπεραίνουμε από αυτή την κατάσταση είναι ότι τα Βαλκάνια αποτελούν το πεδίο μάχης στη σύγκρουση των σφαιρών επιρροής. Οι συμμετέχοντες στη σύγκρουση αυτή είναι από τη μία πλευρά η Ρωσία και από την άλλη πλευρά οι Αγγλοσάξονες. Στην πραγματικότητα το στοίχημα και των δύο είναι ο εκδημοκρατισμός των Βαλκανίων. Αλλά το στοίχημα εκδημοκρατισμού και των δύο πλευρών, αν και είναι το ίδιο, στην ουσία είναι εκ διαμέτρου αντίθετο, όπως ακριβώς η θεώρηση της δημοκρατίας για την κάθε πλευρά ξεχωριστά. Σύμφωνα με τη Σοβιετική Ρωσία, όλες οι χώρες που ανήκουν στη σφαίρα επιρροής της είναι δημοκρατικές. Γι' αυτόν τον λόγο αντιμετωπίζουν με εχθρότητα τις προσπάθειες δημιουργίας δημοκρατικών κυβερνήσεων από την Αγγλία και τις ΗΠΑ στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία και βλέπουν με καχυποψία το καθεστώς της Γιουγκοσλαβίας και θεωρούν πως είναι αντίθετα με τα πραγματικά δημοκρατικά ιδεώδη. Ο λόγος για τον οποίο οι Αγγλοσάξονες δεν αντιμετωπίζουν με εχθρικό τρόπο τη δημοκρατία της Αλβανίας είναι επειδή μπορεί να κάνει χρήση του περάσματος του Οτράντο, που ανήκει στην Αλβανία, και να το χρησιμοποιήσει ως εφαλτήριο για την κατάκτηση των Βαλκανίων. Εν συντομία, σήμερα όλες οι βαλκανικές χώρες έχουν ελευθερία και δημοκρατία εκτός από την Ελλάδα.

Η οπτική γωνία των Αγγλοσαξόνων για το θέμα αυτό είναι ακριβώς η αντίθετη. Όλες οι χώρες που ανήκουν στη σοβιετική σφαίρα επιρροής είναι με όλη την έννοια της λέξης σε αιχμαλωσία και η μόνη που κυβερνά σε αυτές είναι η Ρωσία.

Αυτές οι δύο διαφορετικές οπτικές βρίσκονται συνεχώς αντιμέτωπες. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο και οι δύο πλευρές θέλουν με κάθε τρόπο και αρπάζοντας κάθε ευκαιρία να απομακρύνουν η μια την άλλη από τα Βαλκάνια. Δηλαδή οι Αγγλοσάξονες θέλουν η Σοβιετική Ρωσία να αδειάσει τα Βαλκάνια και να επιστρέψει μέσα στα δικά της σύνορα, κατά τον ίδιο τρόπο και η Σοβιετική Ρωσία θέλει οι Άγγλοι να αποχωρήσουν από την Ελλάδα και καιροφυλακτεί για να αρπάξει την ευκαιρία ώστε να επεκταθεί στην περιοχή απ' άκρη σ' άκρη.

Αλλά το στοίχημα εκδημοκρατισμού και των δύο πλευρών, αν και είναι το ίδιο, στην ουσία είναι εκ διαμέτρου αντίθετο, όπως ακριβώς η θεώρηση της δημοκρατίας για την κάθε πλευρά ξεχωριστά. Σύμφωνα με τη Σοβιετική Ρωσία, όλες οι χώρες που ανήκουν στη σφαίρα επιρροής της είναι δημοκρατικές. Γι' αυτόν τον λόγο αντιμετωπίζουν με εχθρότητα τις προσπάθειες δημιουργίας δημοκρατικών κυβερνήσεων από την Αγγλία και τις ΗΠΑ στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία...

Τις τελευταίες μέρες η ανακήρυξη της ελληνικής κυβέρνησης ως παράνομης από την Ουκρανία, η παρουσία του αγγλικού στρατού στην Ελλάδα, που δίνει την αίσθηση της απειλής για τη διεθνή ειρήνη, και η καταγγελία της στο Συμβούλιο Ασφαλείας δείχνουν τη συνεχώς κλιμακούμενη κατάσταση.

Την περίοδο που η κατάσταση αυτή έχει πάρει διαστάσεις, η Ελλάδα έχει κάνει αίτηση για διεξαγωγή δημοψηφίσματος, το αποτέλεσμα του οποίου θα κρίνει το είδος του πολιτεύματος που θα επικρατήσει. Το αποτέλεσμα αυτής της ψηφοφορίας θα κρίνει αν θα αναβιώσει η βασιλεία στην Ελλάδα ή όχι. Παρόλο που στο ζήτημα αυτό τον λόγο έχει η Ελλάδα και μόνο αυτή, οι άκρα αριστεροί των Βαλκανίων και μη διαμαρτύρονται έντονα και βροντοφωνάζουν πως η ψηφοφορία αυτή υποκινείται από τους Άγγλους και Αμερικάνους και θεωρούν χρέος τους να σώσουν την Ελλάδα από αυτό το πισωγύρισμα.

Το αν η Ελλάδα επιλέξει τη βασιλεία είτε αποφασίσει υπέρ της δημοκρατίας είναι μια πράξη που αφορά μόνο αυτή. Αλλά σε περίπτωση που επιστρέψει η βασιλεία στην Ελλάδα και η χώρα σταθεροποιηθεί, τότε θα πέσουν οι λόγχες των άκρα αριστερών και δεν θα υπάρχει καμία πιθανότητα η Ελλάδα να μπει στη σοβιετική σφαίρα επιρροής, και γι' αυτόν τον λόγο οι άκρα αριστεροί τόσο στα Βαλκάνια τόσο κι εκτός αυτής δημιουργούν φασαρίες και προσπαθούν με κάθε τρόπο να σπρώξουν την Ελλάδα σε εσωτερικές συγκρούσεις.

Σαν αποτέλεσμα μπορούμε να πούμε πως τα Βαλκάνια βρίσκονται σε οικτρή κατάσταση. Είναι πολύ σημαντικό για την περιοχή να ελευθερωθεί από τον ζυγό επιρροών και να βρει τον εαυτό της. Η Ελλάδα θα κάνει ένα βήμα προς την πολιτική σταθερότητα και με το άνοιγμα της υπόθεσης θα είναι πολύ κοντά στο να νικήσει και θα είναι η πρώτη χώρα των Βαλκανίων που θα καταφέρει να ελευθερωθεί.

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Μετά από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο η ζώνη επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης είχε μεγαλώσει, ενώ ριζοσπαστικές αλλαγές επηρέαζαν σε μεγάλο βαθμό το γεωπολιτικό τοπίο τόσο στην Ευρώπη όσο και στην παγκόσμια σκηνή. Σε αυτό το σημείο ο ελληνικός Εμφύλιος πόλεμος δεν αποτελούσε μόνο εσωτερικό θέμα της Ελλάδας, αλλά και ένα ζήτημα που θα μπορούσε να καθορίσει μια νέα πραγματικότητα για όλη την ευρύτερη περιοχή. Την ίδια στιγμή η Τουρκία βρισκόταν περικυκλωμένη από τη Σοβιετική Ενωση καθώς και από άλλα κομμουνιστικά κράτη, ενώ η Ελλάδα αποτελούσε τη μοναδική χώρα που θα βοηθούσε την Τουρκία να ακολουθήσει το πρότυπο των δυτικών δημοκρατιών, στις οποίες ήθελε να ενταχθεί.

Ποιες λοιπόν ήταν οι σκέψεις της Τουρκίας για τον ελληνικό Εμφύλιο πόλεμο; Τι θα σήμαινε για την Τουρκία μια νίκη των κομμουνιστικών δυνάμεων στην ελληνική επικράτεια; Δεδομένων αυτών των ανησυχιών, ο τουρκικός Τύπος της εποχής παρακολούθησε με έντονο ενδιαφέρον τις εμφύλιες συγκρούσεις στην Ελλάδα, με πρωτοσέλιδα, άρθρα, αλλά και ρεπορτάζ ανταποκριτών από τα πεδία της μάχης.

Αυτή η μελέτη καλείται λοιπόν να αναλύσει και να σκιαγραφήσει το κλίμα του ελληνικού Εμφυλίου μέσα από τα μάτια του τουρκικού Τύπου αλλά και της τουρκικής κοινής γνώμης.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Ο Murat Eser γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης στο τμήμα Ιστορίας και συνέχισε τη μεταπτυχιακή του έρευνα στο ίδιο Πανεπιστήμιο με ειδίκευση τις «Ελληνοτουρκικές σχέσεις κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Ελευθέριου Βενιζέλου μέχρι το 1915». Επισκέφτηκε το Πανεπιστήμιο της Würzburg στη Γερμανία για έρευνα με θέμα τη «Γερμανική εξωτερική πολιτική μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο». Ήταν υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση. Είναι σύμβουλος στο Μουσείο των Καππαδοκικών Μελετών στη Νέα Καρβάλη Καβάλας. Συνεχίζει τη διδακτορική του έρευνα στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης στο τμήμα Ευρασιατικών Σπουδών, εστιάζοντας το ερευνητικό του ενδιαφέρον στις ελληνοτουρκικές σχέσεις της τελευταίας εικοσαετίας. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.