Το 4ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ στον Ευρυβιάδη Σοφό για το μυθιστόρημα «Αβέβαιη δόξα» του Καταλανού Ζοάν Σάλες

Ιδιαίτερα συγκινημένος παρέλαβε το βραβείο καλύτερης μετάφρασης που απονέμει κάθε χρόνο το Φεστιβάλ Ελληνο-ιβηροαμερικανικής Λογοτεχνίας – ΛΕΑ, ο μεταφραστής Ευρυβιάδης Σοφός κατά την επίσημη τελετή έναρξης του Φεστιβάλ Λογοτεχνία Εν Αθήναις που έγινε την Τρίτη 18 Ιουνίου το απόγευμα στο Αμφιθέατρο του Μουσείου της Ακρόπολης.

Ο Ευρυβιάδης Σοφός βραβεύτηκε από το Φεστιβάλ ΛΕΑ για τη μετάφραση από τα καταλανικά του βιβλίου Αβέβαιη δόξα του Ισπανού συγγραφέα Joan Sales που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Άγρα το 2023.

Το Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία Εν Αθήναις) εγκαινίασε το θεσμό του βραβείου λογοτεχνικής μετάφρασης το 2021 με έπαθλο το συμβολικό ποσό των 1.000 ευρώ.

Φέτος απονεμήθηκε στον Ευρυβιάδη Σοφό το 4ο βραβείο λογοτεχνικής μετάφρασης ΛΕΑ. Το βραβείο ανακοίνωσε κατά την τελετή εγκαινίων του φεστιβάλ, η νικήτρια του διαγωνισμού της περσινής χρονιάς, Χριστίνα Θεοδωροπούλου.

Το εν λόγω βραβείο απονέμεται στον μεταφραστή, στη μεταφράστρια ή στη μεταφραστική ομάδα που έχει πραγματοποιήσει κατά το αμέσως προηγούμενο, σύμφωνα με την ημερομηνία έκδοσης του έργου, ημερολογιακό έτος, την καλύτερη πρώτη μετάφραση ή νέα μετάφραση ενός λογοτεχνικού έργου με γλώσσα πρωτοτύπου τα ισπανικά, τα πορτογαλικά, τα καταλανικά, τα βασκικά ή τα γαλικιανά. Αποκλείονται από τον διαγωνισμό επανεκδόσεις μεταφράσεων.

Φέτος υποβλήθηκαν στο φεστιβάλ ΛΕΑ προς κρίση 35 βιβλία.

Η κριτική επιτροπή για το 4ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, με πρόεδρο τη νικήτρια του περσινού βραβείου, μεταφράστρια Χριστίνα Θεοδωροπούλου, και μέλη τη μεταφράστρια Λένα Φραγκοπούλου, βραβευμένη με το Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Ινστιτούτου Θερβάντες του 2004 και τον δημοσιογράφο στο πολιτιστικό ρεπορτάζ Κώστα Μοστράτο, έχοντας αντιπαραβάλει τις μεταφράσεις με τα πρωτότυπα, με ιδιαίτερη ικανοποίηση διαπίστωσε τον υψηλό βαθμό ανταπόκρισης των έργων της βραχείας λίστας στα κριτήρια αξιολόγησης που είναι τα εξής:

• Η εμβάθυνση στη μοναδικότητα κάθε πρωτοτύπου από τον μεταφραστή ή τη μεταφράστρια λαμβάνοντας υπόψη συντακτικές παραμέτρους, τη λεξιλογική ακρίβεια και αυστηρότητα, τον γλωσσικό εκφραστικό πλούτο και το ύφος.
• Η επινοητικότητα, η δημιουργικότητα και η απαιτούμενη ακρίβεια και ευστοχία σε ζητήματα που αφορούν τον παραγόμενο στα ελληνικά λόγο.
• Ο βαθμός των ειδικών δυσκολιών καθώς και το «ειδικό βάρος» του κάθε έργου στη γλώσσα στην οποία εκφράζεται και στο πολιτιστικό πλαίσιο το οποίο αντανακλά.

Η βραχεία λίστα περιλαμβάνει με αλφαβητική σειρά τους παρακάτω φιναλίστ μεταφραστές και μεταφράστριες:

• Αγγελική Βασιλάκου για τη νουβέλα Ο άνεμος που σαρώνει της Αργεντινής Σέλβα Αλμάδα (εκδ. Κλειδάριθμος).
• Άννα Βερροιοπούλου για τη συλλογή διηγημάτων Μύχιες καταστροφές της Ουρουγουανής Κριστίνα Πέρι Ρόσι (εκδ. Καστανιώτη).
• Κώστας Βραχνός για τη συλλογή δοκιμίων Ποιητική και πολιτική της αφήγησης του Αργεντινού Χούλιο Κορτάσαρ (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).
• Κρίτων Ηλιόπουλος για τη νουβέλα Νυχτωδία της Χιλής του Χιλιανού Ρομπέρτο Μπολάνιο (εκδ. Άγρα).
• Νάννα Παπανικολάου για το μυθιστόρημα Μοντεβιδέο του Ισπανού Ενρίκε Βίλα-Μάτας (εκδ. Ίκαρος).
• Ευρυβιάδης Σοφός για το μυθιστόρημα Αβέβαιη δόξα του Καταλανού Ζοάν Σάλες (εκδ. Άγρα).
• Τιτίνα Σπερελάκη για το μυθιστόρημα Τα πετροχελίδονα του Βάσκου Φερνάντο Αραμπούρου (εκδ. Πατάκη).
• Αθηνά Ψυλλιά για τη νουβέλα Ένα ποτήρι οργή του Βραζιλιάνου, λιβανέζικης καταγωγής Ραντουάν Νασσάρ (εκδ. Πατάκη).

Από αυτή τη βραχεία λίστα η κριτική επιτροπή, για την τελική απόφαση, στηρίχτηκε κατά κύριο λόγο στο 3ο από τα προαναφερθέντα κριτήρια, και σήμερα είχε την τιμή να απονείμει ομόφωνα το 4ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ για το 2023 στον Ευρυβιάδη Σοφό για το μυθιστόρημα Αβέβαιη δόξα του Καταλανού Ζοάν Σάλες (εκδ. Άγρα).

Σύμφωνα με το σκεπτικό της επιτροπής:

Η Αβέβαιη Δόξα του Ζοάν Σάλες έχει χαρακτηριστεί ως το καλύτερο «ρωσικό» μυθιστόρημα που γράφτηκε ποτέ στα καταλανικά. Πρόκειται για το μεγαλύτερο –σε σημασία αλλά και όγκο– ισπανόφωνο μυθιστόρημα για τον Ισπανικό Εμφύλιο καθώς και για το πρώτο καταλανικό μυθιστόρημα (1956) που πραγματεύεται το ίδιο θέμα από την πλευρά των ηττημένων: ένα ανάγνωσμα πολυφωνικό, πολυδαίδαλο και σαγηνευτικό στο οποίο συντίθεται ο επικός καμβάς της κλασικής αφήγησης με την εσωτερική εστίαση του σύγχρονου μυθιστορήματος.

Ποια είναι όμως αυτή η αβέβαιη δόξα; Είναι η δόξα που αναζητούμε συνειδητά ή ασυνείδητα όσο είμαστε νέοι. Μια δόξα που δεν ορίζεται εύκολα και την αναζητούμε παντού, κυρίως στον έρωτα, αλλά και στον πόλεμο αν τύχει να διασταυρωθούμε μαζί του. Γι’ αυτήν μιλά ο συγγραφέας, συνδυάζοντας αριστοτεχνικά τρεις μορφές σε μία ιστορία: ημερολόγιο, επιστολικό μυθιστόρημα και αυτοβιογραφική αφήγηση, με άξονα τέσσερις κεντρικούς χαρακτήρες που βρίσκονται εγκλωβισμένοι στη δίνη του πολέμου, στην καλύτερη ηλικία τους.

Ο μεταφραστής αντιμετωπίζει πολύ επιτυχημένα τις φιλοσοφικές διαστάσεις του έργου, το συνεχές διαλεκτικό παιχνίδι και το άκρως απαιτητικό συγγραφικό ύφος, σε μια έκδοση αντάξια της θεμελιώδους σημασίας του έργου.

Η επιτροπή συνεχάρη, κατά πρώτο λόγο, τον Ευρυβιάδη Σοφό, τον οποίο και κάλεσε να συμμετάσχει ως πρόεδρος στην Κριτική Επιτροπή για το επόμενο Βραβείο ΛΕΑ Λογοτεχνικής Μετάφρασης, αλλά και τους μεταφραστές και τις μεταφράστριες της βραχείας λίστας, όπως και τους επιμελητές και τις επιμελήτριες, καθώς και τους εκδότες και τις εκδότριές τους.