claire keegan poly arga

Για τη νουβέλα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πιά» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ακόμη μια εξαιρετική «άσκηση» στη φόρμα του μικρού (στην ουσία του ελάχιστου) από την Κλερ Κίγκαν, μια από τις σημαντικότερες σύγχρονες παρουσίες στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία. Το Πολύ αργά πια (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο), όπως και τα άλλα δύο βιβλία που κυκλοφορούν από τις ίδιες εκδόσεις, αριθμεί μόλις 50 σελίδες καθαρού κειμένου, άλλη μια απόδειξη για την ικανότητα να ενσωματώσει σε τόσο μικρή έκταση τη βασική ιδέα της ιστορίας, να κάνει ανάγλυφους και περίοπτους τους χαρακτήρες της, να χειρίζεται με τέτοιο τρόπο τις λέξεις ώστε να εγκιβωτίζει μέσα τους περισσότερα από όσα αυτές ως κώδικας δηλώνουν.

Λίγοι συγγραφείς κατορθώνουν να προσελκύσουν τον αναγνώστη τους, να τον κάνουν «συμμέτοχο» στην αποκρυπτογράφηση των σημαινόντων ή, έστω, στη συνέχιση όσων διαβάζει, μέσα από τη δική του πλέον ερμηνεία.

Πράγματι, λίγοι συγγραφείς κατορθώνουν να προσελκύσουν τον αναγνώστη τους, να τον κάνουν «συμμέτοχο» στην αποκρυπτογράφηση των σημαινόντων ή, έστω, στη συνέχιση όσων διαβάζει, μέσα από τη δική του πλέον ερμηνεία.

Η σημασία, άλλωστε, που η ίδια δίνει στην αναγνωστική συμμετοχική διαδικασία, φαίνεται και από τη δήλωσή της πως οι μικρές ιστορίες της δεν είναι και τόσο μικρές όσο φαίνονται, καθώς απαιτούν μια δεύτερη ανάγνωση· στην ουσία, λέει, πρέπει να «διπλασιάσεις», εσύ ο αναγνώστης, τις σελίδες.

Ιδιότυπη γοητεία

Διαβάζοντας το Πολύ αργά πια, ίσως περισσότερο από τα άλλα της βιβλία, έχεις την αίσθηση πως δεν σε ενδιαφέρει τόσο το θέμα, όσο το ίδιο το κείμενο με την ιδιότυπη γοητεία που σου ασκεί, από την πρώτη κιόλας σελίδα.

Κάτι που θα εντοπιστεί και στη συνέχεια, σαν να στήνεται ένα παιχνίδι εικόνων με τον εξωτερικό χώρο σε αντίθεση με τον εσωτερικό. Η ιστορία ξεκινάει με έναν «θρασύτατο» ήλιο που εισβάλλει από το παράθυρο στο γραφείο του Κάχαλ, του ήρωα της ιστορίας.

Αυτός, βλέπει το φως και οσμίζεται τον αέρα καθηλωμένος μπροστά στον υπολογιστή του· από την αρχή η αίσθηση, ο προϊδεασμός ίσως, της αποστασιοποίησης από τη ζωή, την αλήθεια των πραγμάτων, από όσα, εν τέλει, μπορεί να αντέξει.

Θα ακολουθήσουν και άλλες σκηνές που θα υπογραμμίζουν την απόσταση που χωρίζει αυτό που υπάρχει με αυτό που αντιλαμβάνεται ή την αδυναμία του να αισθανθεί, να νιώσει αυθεντικό συναίσθημα, αντικαθιστώντας το με τη λογική πρόσληψη όσων συμβαίνουν

Θα τον δούμε να αποκλείει από τον δικό του ιδιωτικό, περίκλειστο χώρο, το γέλιο των παιδιών στην παιδική χαρά, κλείνοντας το παράθυρο και τραβώντας τις κουρτίνες, για να νιώσει καλύτερα. Θα αντιληφθεί πως ποτέ δεν έχει ανέβει στους κατάφυτους λόφους γύρω από τη πόλη του. Θα ακολουθήσουν και άλλες σκηνές που θα υπογραμμίζουν την απόσταση που χωρίζει αυτό που υπάρχει με αυτό που αντιλαμβάνεται ή την αδυναμία του να αισθανθεί, να νιώσει αυθεντικό συναίσθημα, αντικαθιστώντας το με τη λογική πρόσληψη όσων συμβαίνουν· πώς γίνεται, όμως, μια εκδήλωση αγάπης, για παράδειγμα, γι’ αυτόν να είναι μόνο υπόθεση αντίληψης, και αυτή υπό ισχυρή αμφισβήτηση;

Υπάρχει μόνο μία σκηνή, εξαιρετική στη «λεπτουργία» των φραστικών της μέσων αλλά και στον συμβολισμό της, που ο Κάχαλ θα μοιάζει ζωντανός, όταν θα κυνηγήσει μια σφήκα που παραβίασε την ησυχία του, μιμούμενος τις σπασμωδικές της κινήσεις, μέχρι που θα τη στριμώξει και θα τη σκοτώσει, ενώ διάφορες γυναικείες παρουσίες θα του έρχονται στο μυαλό καθώς την καταδιώκει.

claire keegan

Η τακτοποίηση των αναμνήσεων 

Παρακολουθούμε τις σκέψεις του, μια Παρασκευή του Ιουλίου, κλεισμένος στο σπίτι του για να περάσει ένα μοναχικό τριήμερο, αλλάζοντας κανάλια και πίνοντας σαμπάνια, την «τακτοποίηση» των αναμνήσεών του, ό,τι έχει απομείνει από μια σχέση που παρ’ ολίγο θα τον οδηγούσε σε ένα γάμο, όμως διήρκεσε όσο μια ατυχής απόπειρα συγκατοίκησης· αυτό που φανταζόταν στη βάση των δικών του αναγκών, διαψεύστηκε οικτρά, όταν η αρραβωνιαστικιά του, η Σαμπίν, έφερε τον δικό της κόσμο μέσα στον δικό του, στην ουσία όταν αντιμετώπισε αυτό που πάντα κρατούσε μακριά του, δηλαδή την πραγματικότητα.

Η Κίγκαν θα εγκιβωτίζει στον ιδιωτικό κόσμο του ήρωά της σύντομες σκέψεις που θα επεκτείνονται στη σημασία τους, σαν ο Κάχαλ να προσπαθεί να ενσωματώσει τον εαυτό του στον κόσμο των άλλων γύρω του.

Η Κίγκαν θα εγκιβωτίζει στον ιδιωτικό κόσμο του ήρωά της σύντομες σκέψεις που θα επεκτείνονται στη σημασία τους, σαν ο Κάχαλ να προσπαθεί να ενσωματώσει τον εαυτό του στον κόσμο των άλλων γύρω του. Έτσι, θα προβληματιστεί πώς γίνεται η ζωή να συνεχίζεται, τάχα αδιάφορη για τα βάσανα των ανθρώπων, ή αλλού, θα μεταφέρει τη δική του αδυναμία να αντιμετωπίσει με σθένος τη ζωή σε γενικότερη ανθρώπινη αδυναμία.

Ακόμα ο ήρωας μοιάζει να διακατέχεται από μια μορφή μισογυνισμού μέσα από τις αντιδράσεις του, τις σκέψεις του, τις δικαιολογίες που δίνει στον εαυτό του για τη συμπεριφορά του, χρεώνοντας στη σύντροφό του (και γενικεύοντας στις γυναίκες) την αδυναμία συνεννόησης, αλλά και μέσα από τα λόγια της ίδιας της συντρόφου του, που θα τον εντάξει στη γενικότερη μισογυνική στάση των ανδρών. Προσωπικά, θαρρώ πως η Κίγκαν προχωράει πιο πέρα από μια κοινότοπη (δυστυχώς έτσι κατάντησε) αναφορά σε μια τάση μισογυνισμού.

Η ευθραυστότητα των σχέσεων 

metaixmio keegan poly arga pia

Η ευρύτερη σκέψη που με έμμεσο τρόπο έρχεται στον ήρωα, με άμεσο όμως στον αναγνώστη, αφορά τη διαχείριση των διαπροσωπικών σχέσεων, την ευθραυστότητά τους, όταν ο καθένας από τους δύο δεν είναι έτοιμος, ή αδυνατεί εντελώς να παραχωρήσει κάποιον χώρο στον άλλο, να μοιραστεί μαζί του τον κόσμο του με αναγκαία γενναιοδωρία αισθημάτων. Όταν θα το νιώσει αυτό ο ήρωας, θα καταλάβει πόσο πλέον αργά είναι, και μέσα στη μέρα που έφτασε πια στο τέλος της αλλά και μέσα στη ζωή του.

Ωστόσο, ακόμη κι αν αυτό είναι το θέμα της ιστορίας, εξακολουθεί να σε προσελκύει αναγνωστικά το κείμενο περισσότερο ως λέξεις, εύθραυστες όσο και οι στιγμές της ζωής, αν δεν τις χειριστείς σωστά, αν δεν φθάσεις μέχρι τον πυρήνα τους, αν επιλέξεις κι εσύ να μείνεις απ’ έξω, ψυχρός αναγνώστης που ψάχνει εναγωνίως το θέμα του βιβλίου.

Άλλωστε, τα ανθρώπινα τραύματα, όταν ιστορούνται, μπορεί να φανούν απλά και απόμακρα ή αλλιώς να οδηγήσουν σε μια συχνά απρόσμενη εμβάθυνση. Εδώ η Κίγκαν προσφέρει, πέρα από τις ποικίλες ίσως θεματικές προεκτάσεις, μια άσκηση γραφής, που μετράει περισσότερο από μια ευφάνταστη θεματική.

Ας αναλογιστούμε (με το θράσος και την αυθαιρεσία μιας αναγνωστικής πρόσληψης, και όχι απλώς με τη στερεότυπη φράση, που ισχύει πάντως: τηρουμένων των αναλογιών) τον ομότεχνό της Τζέημς Τζόυς, όταν εγκλώβισε στον Οδυσσέα του όλη την ιστορία του μέσα σε μία και μοναδική μέρα, που του έδωσε τη δυνατότητα με την τέχνη του να απλώσει τη θεματική του, όμως, ακόμη πιο πολύ έκανε αίσθηση με την τεχνική της γραφής του.


 Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. Το νέο της βιβλίο, η νουβέλα «Θηρίο ή Θεός» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΑΩ.


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Αφουγκράστηκε τη σιωπή για ένα δυο λεπτά, έπειτα άκουσε ένα βουητό και συνειδητοποίησε ότι μια σφήκα είχε μπει μέσα, και πετούσε γύρω γύρω, πήγαινε πέρα δώθε και χτυπούσε πάνω σε διάφορα αντικείμενα στο σαλόνι. Πήρε από το πάτωμα ένα από τα παπούτσια του που ήθελαν γυάλισμα και άναψε το φως, κι έπιασε τον εαυτό του να τρέχει πίσω της, να μιμείται τις σπασμωδικές κινήσεις της. Θυμός κυλούσε με ορμή στο αίμα του και, κάποια στιγμή, όταν ήταν όρθιος πάνω στον καναπέ προσπαθώντας, χωρίς επιτυχία, να την πλησιάσει, σκέφτηκε τη Μόνικα, εκείνη την ξένη καθαρίστρια στις σκάλες, και πώς τον κοίταγε όταν την προσπέρασε τη μέρα που θα ήταν κανονικά η μέρα του γάμου του· αλλά και τη Σύνθια, και πώς του είχε χαμογελάσει το πρωί και πώς είχε πάει τη Σαμπίν, εν αγνοία του, στο Σέλμπουρν.

«Γαμημένες καριόλες». Του ακουγόταν καλύτερα στον πληθυντικό, πιο βαρύ.

Συνέχισε να κυνηγάει τη σφήκα, κάνοντας όλο και πιο παράτολμες κινήσεις, μέχρι που εκείνη πέταξε πάλι προς το παράθυρο για να τον αποφύγει, και τη στρίμωξε ανάμεσα στο τζάμι και το περβάζι και τη σκότωσε». 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

Για το κύκνειο άσμα του Πολ Όστερ [Paul Auster] «Μπαουμγκάρτνερ» (μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Πανθομολογούμενα, ακόμα και οι σημαντικότεροι συγγραφείς προσεγγίζοντας το τέλος της ζωής τους σταδιακά χάνουν την αρχικ...

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

Για το μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ [Vladimir Nabokov] «Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» (μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Άγρα).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Ήταν η ηχώ μιας πιθανής αλήθειας, μια επίκαιρη υ...

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

Για το μυθιστόρημα του Φρεντ Χόιλ [Fred Hoyle] «Το μαύρο σύννεφο» (μτφρ. Θοδωρής Πιερράτος, επίμετρο Richard Dawkins, φιλολογική επιμέλεια Τραϊανός Μάνος, εκδ. Ροπή).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στις μέρες μας ο κίνδυνος μιας...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ [Rachel Cusk] απονεμήθηκε το βραβείο Γκόλντσμιθς [Goldsmiths] για το μυθιστόρημά της Parade. Τα βιβλία της Κασκ κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg.

Επιμέλεια Book Press

Στη ...

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ