baladeur

Για το μυθιστόρημα της Μάγκι Ο' Φάρελ «Άμνετ» (μτφρ. Αύγουστος Κορτώ, εκδ. Ψυχογιός). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία για τον Ουίλιαμ Σαίξπηρ «All Is True» (2018).

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Άμνετ, ήταν το όνομα του γιου του Ουίλιαμ Σαίξπηρ και της Άγκνες Χάθαγουεϊ, ένα από τα τρία παιδιά τους, το οποίο έχασαν μόλις στα έντεκα χρόνια του, πιθανότατα από την πανδημία της εποχής, τη βουβωνική πανώλη. Το γεγονός, όσο τραγικό κι αν είναι, ήταν σύνηθες: ο ίδιος ο Σαίξπηρ άλλωστε, το τρίτο από οκτώ παιδιά, δεν γνώρισε ποτέ τις δυο μεγαλύτερες αδελφές του. Και δεν θα γινόταν ιδιαίτερη μνεία στον άτυχο Άμνετ, ούτε θα είχε γραφτεί αυτό το μυθιστόρημα, αν τέσσερα χρόνια από τον θάνατό του, δεν παρουσιαζόταν στο Λονδίνο μια τραγωδία που είχε στον τίτλο της το όνομα του χαμένου παιδιού. Άμλετ και Άμνετ ήταν στην ουσία το ίδιο όνομα εκείνα τα χρόνια...

Ο Άμνετ έχει μυαλό ξουράφι

Πώς γεννιέται ένα σπουδαίο έργο τέχνης; Πού βρίσκονται οι πηγές του; Είναι ο Άμλετ, το διασημότερο και για πολλούς καλύτερο έργο του Σαίξπηρ, με κάποιον τρόπο αυτοβιογραφικό; 

Η Ιρλανδή, πολυβραβευμένη συγγραφέας, Μάγκι Ο’ Φάρελ επιχειρεί μια βαθιά και πειστική απάντηση και σε αυτά τα ερωτήματα. Αλλά το πραγματικό θέμα της είναι άλλο: στο κέντρο του βιβλίου της δεν βρίσκεται ο διάσημος δραματουργός, ο οποίος συστηματικά δεν κατονομάζεται. Στο κέντρο του βιβλίου βρίσκεται μια γυναίκα, μια μορφή εντελώς ξεχωριστή, ένας εντυπωτικός και έξοχα φτιαγμένος χαρακτήρας, η γυναίκα του Σαίξπηρ και μητέρα των τριών παιδιών του, η Αν Χάθαγουεϊ.

Τα τεράστια κενά για τη ζωή και την προσωπικότητα της Άγκνες αφήνουν ελεύθερο χώρο στη συγγραφική φαντασία, κάτι που η Μάγκι Ο’ Φάρελ εκμεταλλεύεται εις το έπακρον.

Για την πραγματική Αν, ή σωστότερα, Άγκνες Χάθαγουεϊ, γνωρίζουμε ελάχιστα: Ξέρουμε ότι ήταν είκοσι έξι χρονώ όταν παντρεύτηκε τον δεκαοκτάχρονο Ουίλιαμ, και πως την ημέρα του γάμου τους ήταν ήδη τριών μηνών έγκυος στο πρώτο τους παιδί. Ξέρουμε επίσης ότι λίγα χρόνια μετά έφερε στον κόσμο δίδυμα, που τα βάφτισαν Τζούντιθ και Άμνετ προς τιμήν του Φούρναρη του Στράτφορντ, και της γυναίκας του.

Τα τεράστια κενά για τη ζωή και την προσωπικότητα της Άγκνες αφήνουν ελεύθερο χώρο στη συγγραφική φαντασία, κάτι που η Μάγκι Ο’ Φάρελ εκμεταλλεύεται εις το έπακρον: Πλάθει το πορτρέτο μιας γυναίκας, της οποίας η πραγματική μάνα ήταν μια αλλοπαρμένη φιγούρα, ένα ξωτικό του δάσους, μια μορφή φτιαγμένη από την ύλη των μύθων, των φόβων και των ονείρων των ανθρώπων του Μεσαίωνα.Το δάσος, τα χρόνια εκείνα, ήταν ακόμη μαγεμένο...

Το δάσος

Τόσο το πορτρέτο της μητέρας της Άγκνες, όσο και της ίδιας της συζύγου του Σαίξπηρ, είναι σκέτη μαγεία. Λογοτεχνική μαγεία. Βγαλμένες από ένα σύμπαν αποσιωπημένο, γεμάτο προλήψεις και φοβίες για τη θηλυκότητα και τις ποικίλες εκφάνσεις της, οι δυο αυτές γυναίκες προικίζονται με χαρίσματα και ικανότητες που τις φέρνουν σε σύγκρουση με την μικρή κοινωνία του χωριού: η εποχή κατά την οποία γυναίκες σαν κι αυτές καίγονταν στην πυρά, δεν είναι μακριά.

Όταν ο νεαρός Ουίλιαμ αντικρίζει για πρώτη φορά την Άγκνες, θαμπώνεται: βλέπει ένα πλάσμα που βρίσκεται πέραν του κόσμου τούτου: στο γαντοφορεμένο χέρι της κρατάει ένα γεράκι, ένα κιρκινέζι, ενώ από το φαρδύ φουστάνι της κρέμονται ρίζες, βότανα και φυτά. Μια νύμφη, βγαλμένη, θα έλεγε κανείς, από πίνακα της Αναγέννησης.

Το σμίξιμό τους, φυσικό και αναπόφευκτο, θα φέρει στον κόσμο το πρώτο τους παιδί, τη Σουζάνα. Για να τη γεννήσει, κι ενώ εκείνος απουσιάζει, η Άγκνες καταφεύγει στο αληθινό σπίτι της: στο δάσος.

Η περιγραφή αυτής της δεύτερης γέννας, παρουσία μονάχα γυναικών, της πεθεράς της και μιας μαμής, είναι από κάθε άποψη συγκλονιστική.

Η γέννα

Κι όμως, ακόμη και οι ωδίνες της γέννας, δεν είναι τίποτε μπροστά στον πόνο που θα έρθει, στον πόνο για την απώλεια του γιου της, χρόνια αργότερα. Θα προηγηθούν πολλά, χαρές και λύπες, μια ολόκληρη ζωή, στην οποία η Άγκνες, όπως ακριβώς και η μητέρα της, γίνεται πρακτική γιατρέσα, και θεραπεύει με βότανα και μαντζούνια όσους προστρέχουν σε κείνη καθημερινά.

Κορυφαία στιγμή αυτής της νέας ζωής, με τον Ουίλιαμ και πάλι φευγάτο, είναι η γέννηση των διδύμων – γέννα που παρολίγο να της κοστίσει τη ζωή. Η περιγραφή αυτής της δεύτερης γέννας, παρουσία μονάχα γυναικών, της πεθεράς της και μιας μαμής, είναι από κάθε άποψη συγκλονιστική. Και προοικονομεί μια αντίστοιχη σκηνή, ακριβώς μετά τον χαμό του μικρού Άμνετ. Τότε, στις προετοιμασίες για την ταφή του αγοριού βρίσκονται και πάλι οι γυναίκες, κάθε ηλικίας: οι άντρες είναι εξαφανισμένοι, απόντες, εκτός κάδρου. Λες κι ο θάνατος, όπως ακριβώς κι η ζωή, ήταν αποκλειστικά γυναικεία υπόθεση.

Προηγείται βέβαια η μεγάλη σεκάνς κατά την οποία η Άγκνες, καταβάλλοντας υπεράνθρωπες προσπάθειες, πασχίζει να σώσει την κόρη της, την Τζούντιθ, από την πανώλη -- και τα καταφέρνει. Χωρίς όμως να αντιληφθεί εγκαίρως ότι, στο μεταξύ, έχει προσβληθεί, και αρρωστήσει βαριά, το αγόρι από τα δίδυμα, ο άτυχος Άμνετ.

psuxogios amnetΟ θάνατος

Αν και ο θάνατος παιδιών, όπως και γυναικών στη γέννα, ήταν κοινό νόμισμα εκείνα τα χρόνια, η απώλεια του Άμνετ σαρώνει εκ βάθρων την ύπαρξη της Άγκνες. Η διάθεση για ζωή σβήνει μέσα της, μαζί με το εσωτερικό φως που της έδινε την ενόραση της θεραπεύτριας, το χάρισμα να προσφέρει παρηγοριά και ίαση. Έχει ευτυχώς ακόμη τις κόρες της, τη μεγάλη της, τη Σουζάνα, και το επιζήσαν από τα δίδυμα, την Τζούντιθ. Με αυτές ως στηρίγματά της καταφέρνει αργά κι επώδυνα να ορθοποδήσει, χωρίς να γίνεται ποτέ ξανά ο ίδιος άνθρωπος.

Μέχρι που κάποιος έρχεται να της μηνύσει ότι ο άντρας της, που ζει σχεδόν μονίμως πια στο Λονδίνο, και μεγαλουργεί, έγραψε, λέει, ένα έργο, μια τραγωδία, που έχει ως τίτλο το όνομα του γιου τους, του Άμλετ. 

Πηγαίνοντας για πρώτη φορά στο Λονδίνο, η Άγκνες θα βρεθεί στο κατάμεστο θέατρο, στη νότια όχθη του Τάμεση. Εκεί, στο περίφημο Γκλομπ, θα δει στη σκηνή τον άντρα της να παίζει τον νεκρό πατέρα του Άμλετ – ένα φάντασμα. Τι παράξενη αντιστροφή είν’ αυτή;

Άμλετ

Κι όμως, λίγο αργότερα, όταν η Τραγωδία ολοκληρώνεται, κι όταν όλες οι εντυπώσεις μέσα της κατακάθονται, αρχίζει να αντιλαμβάνεται το βαθύτερο νόημα αυτής της παράδοξης αντιστροφής. Σκοτώνοντας τον πατέρα και ζωντανεύοντας τον γιο, ο άντρας της, ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ επιχειρεί έτσι τη δική του εξιλέωση, τη δική του κάθαρση: «Η Άγκνες καταλαβαίνει ότι έκανε ό,τι θα ήθελε να κάνει ο κάθε πατέρας, να ανταλλάξει το μαρτύριο του παιδιού του με το δικό του, να πάρει τη θέση του, ώστε το αγόρι να ζήσει».

Το Άμνετ, της Μάγκι Ο’ Φάρελ, μεταφέρθηκε στη γλώσσα μας σε πληθωρικά και απολαυστικά ελληνικά από τον Αύγουστο Κορτώ, και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Πίσω από τη μαρκίζα που γράφει Ουίλιαμ Σαίξπηρ, κρύβεται ένα συγκινητικό και πρωτότυπο μυθιστόρημα για το πώς οι γυναίκες κινούσαν και κινούν τον κόσμο, ζώντας στη σκιά των αντρών. Είναι ένας ύμνος για την άγρια και ελεύθερη γυναικεία φύση, που είναι ανήσυχη και γοητευτική, αδέσμευτη και ιαματική.


politeia link more* Ο Κ.Β. Κατσουλάρης είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Αφαίας και Τελαμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο).

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

Για το μυθιστόρημα της Άννα Καβάν [Anna Kavan] «Πάγος» (μτφρ. Λευτέρης Καλοσπύρος, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Anna Kavan από τον Walker Evans © Metropolitan Museum of Art.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

Για την τριλογία «Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ [Hermann Broch] (μτφρ. Σοφία Αυγερινού, εκδ. Έρμα). Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας Χέρμαν Μπροχ.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Εάν δεχτούμε ότι είμαστε περιφερόμενες σκιές ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

Για τη συλλογή διηγημάτων της Εύας Στάμου «Η επίσκεψη» (εκδ. Αρμός). « Δεν μας είναι άγνωστες, δεν πρόκειται να μας διηγηθούν κάτι που ενδεχομένως δεν έχουμε φανταστεί ή δεν έχουμε ξανακούσει. Είναι αυτό που συνηθίζουμε να λέμε "γυναίκες της διπλανής πόρτας"». Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας του Edgar Degas «Γυναίκα...

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ