john fante

Για το αφήγημα του Τζον Φάντε [John Fante] «Το όργιο – Μια παιδική νουβέλα» (μτφρ. Θάνος Σαμαρτζής, εκδ. Δώμα).

Του Μάνου Κοντολέων

Οι αμερικανοί συγγραφείς δεν μπορώ να πω πως είναι μια από τις αναγνωστικές αδυναμίες μου. Αλλά υπάρχουν κάποιοι που πραγματικά με έχουν κάνει δέσμιο της γραφής τους. Το μυθιστόρημα του Τζον Φάντε Ρώτα τη σκόνη (μτφρ. Γιάννης Λιβαδάς, εκδ. Μεταίχμιο) ήταν για κάποια χρόνια ξεχασμένο στη βιβλιοθήκη μου. Κι ήταν μέσα σε αυτόν τον Αύγουστο που καθώς δεν υπήρχαν πολλά αδιάβαστα για να επιλέξω, αποφάσισα να γνωρίσω αυτόν τον συγγραφέα που στην ουσία ανήκε στη γενιά του πατέρα μου.

Ο Φάντε (1909 – 1983) έγραψε μέσα στο δυσοίωνο κλίμα της οικονομικής ύφεσης στις ΗΠΑ, που ξεκίνησε το 1929. Και αυτόν τον σκληρό περίγυρο περιγράφει στα βιβλία του. Άργησε να αναγνωριστεί, αλλά σήμερα διδάσκεται στα Πανεπιστήμια. Ξεκινώντας, λοιπόν, από το Ρώτα τη σκόνη αναζήτησα και άλλα του βιβλία στα ελληνικά. Το πλέον πρόσφατο έχει τον τίτλο Το όργιο (μτφρ. Θάνος Σαμαρτζής, εκδ. Δώμα), το οποίο μαζί με το επίσης μεταφρασμένο στα ελληνικά Ο σκύλος μου ο ηλίθιος (μτφρ. Θάνος Σαμαρτζής, εκδ. Δώμα) είχαν κυκλοφορήσει δύο χρόνια μετά τον θάνατο του συγγραφέα, κάτω από τον ενιαίο τίτλο West of Rome. 

Ο Φάντε μέσα από τους κεντρικούς του ήρωες εξιστορεί την καθημερινότητα των περίπου σαραντάρηδων ανδρών, που εκείνα τα χρόνια της οικονομικής ύφεσης προσπαθούσαν να καταφέρουν να αποκτήσουν έστω και λίγα χρήματα και να πραγματοποιήσουν κοινωνική και οικονομική άνοδο, ώστε να αποδείξουν ότι είναι κι αυτοί ικανοί να φέρουν τα κοινωνικά χαρακτηριστικά ενός άνδρα, έτσι όπως το αμερικάνικο όνειρο απαιτούσε.

Η αφήγηση του Φάντε διανθίζεται από σαρκασμό, αλλά και από απρόσμενη τρυφερότητα...

Η αφήγηση του Φάντε διανθίζεται από σαρκασμό, αλλά και από απρόσμενη τρυφερότητα – αυτή που μπορεί κανείς σαν ανιχνεύσει μέσα στις κρυφές γωνιές των εκπροσώπων του «ισχυρού» φύλου. Κάτι τέτοιο συμβαίνει στο Ρωτά τη σκόνη και στο Ο σκύλος μου ο Ηλίθιος. Παρομοίως και στο Όργιο.

Εδώ όμως υπάρχει ένα ιδιαίτερο στοιχείο που χαρακτηρίζει αυτή τη νουβέλα: η εξιστόρηση των γεγονότων γίνεται από ένα δωδεκάχρονο περίπου αγόρι. Ο πατέρας του είναι εργολάβος οικοδομών, εργάζεται σκληρά και με τιμιότητα, συμπεριφέρεται σωστά στους άλλους τεχνίτες που χρησιμοποιεί και έχει μια πιο στενή φιλική σχέση με ένας από αυτούς, που όμως λόγω του κάπως εκτός κοινωνικής νόρμας χαρακτήρα του, δεν είναι αποδεκτός από τη γυναίκα του – μια σύζυγο με θρησκευτικές προκαταλήψεις και συμβατικά όνειρα: τρία παιδιά, γεμάτο τσουκάλι και κάθε Κυριακή στην εκκλησία.

Ο γιος βοηθά τον πατέρα στις οικοδομές, μαθαίνει να κερδίζει μόνος του το χαρτζιλίκι του, αλλά παράλληλα μυείται και στις σχέσεις που συνδέουν τους άντρες μεταξύ τους. Κι όσο κι αν –επηρεασμένος από τη μητέρα του– ο στενός φίλος του πατέρα του του είναι αντιπαθητικός, δεν μπορεί παρά και να έλκεται από τη σχέση των δυο ανδρών. Μια σχέση που δείχνει πως θέλει να αμφισβητήσει έναν προκαθορισμένο τρόπο σκέψης και ιδεών. Μια σχέση που μοναχά άνδρες μπορούν να βιώσουν.

Ένας από τους συνεργάτες του πατέρα του –τύπος επίσης γοητευτικός καθώς κανείς δεν ξέρει πού σταματάνε οι ονειροφαντασίες του πού αρχίζουν οι αλήθειες του– χαρίζει στον πατέρα ένα παρατημένο ορυχείο χρυσού. Και ξαφνικά εισβάλει μέσα στην τυποποιημένη οικογενειακή ζωή του μικρού η ανατροπή. Ο πατέρας του, κάθε σαββατοκύριακο, μαζί με τον στενό του φίλο, εξαφανίζονται προς τη μεριά που είναι το ορυχείο και μετά από δυο μέρες γυρνάνε ξεθεωμένοι, μεθυσμένοι, δυο άνδρες που κρύβουνε ή ζήσανε ένα απαγορευμένο μυστικό.

Ο Φάντε με γλώσσα κοφτή, χρησιμοποιώντας με μαεστρία τον τρόπο όρασης ενός παιδιού, φέρνει στα όριά της μια κριτική ματιά και αποδομεί στερεότυπα, την ίδια ώρα που σπαράζει για εκείνους που τα είχαν πιστέψει.

Ο μικρός απαιτεί να τον πάρουν μια φορά μαζί τους. Κι όταν αυτό θα συμβεί θα ανακαλύψει πως το ορυχείο ήταν μια πρόφαση για να αφήσουν οι δυο άντρες ελευθέρους τους εαυτούς τους να ζήσουν μια ζωή δίχως νόρμες καθωσπρεπισμού και παράλληλα να απολαμβάνουν μια φτηνή, ίσως και χυδαία ερωτική σχέση με μια γυναίκα που σε τίποτε δεν θυμίζει την απόλυτα αυτοελεγχόμενη μητέρα του.

doma fante orgioΗ αποκάλυψη για το αγόρι σοκαριστική. Αλλά το ίδιο σοκαριστική και για τους δυο άντρες, η εικόνα του ίδιου τους του εαυτού, έτσι όπως έχει σχηματιστεί στα μάτια του παιδιού. Διάψευση μιας ζωής ή επιβεβαίωση μιας φτηνής ουτοπίας;

Ο Φάντε με γλώσσα κοφτή, χρησιμοποιώντας με μαεστρία τον τρόπο όρασης ενός παιδιού, φέρνει στα όριά της μια κριτική ματιά και αποδομεί στερεότυπα, την ίδια ώρα που σπαράζει για εκείνους που τα είχαν πιστέψει.

Σπάνια συναντά κανείς μια τόσο ειλικρινή όσο και πικρή απεικόνιση του ανδρικού προτύπου την ώρα της πτώσης του. Και αφήνει χωρίς απάντηση το πώς αυτό το διαψευσμένο πρότυπο θα λειτουργήσει στην διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός παιδιού που οδεύει προς την ενηλικίωση.

«Πήγα κλαίγοντας δίπλα στη σόμπα κι άρχισα να ψαχουλεύω σα σκύλος ανάμεσα στα ξύλα μέχρι που βρήκα μια βέργα κι άρχισα να χτυπάω με τη βέργα τον Φρανκ. Είδα αίμα να βγαίνει απ΄τη μύτη του και συνέχισα να τον χτυπάω. Τον χτύπησα στα μάτια, τα μάγουλα, στ΄ αυτιά, η σάρκα του άνοιξε, κι εκείνος καθόταν ασάλευτος, δεν κουνιόταν, μόνο στο τέλος είπε: “Αρκετά”. Και πήρε τη βέργα και την έσπασε και την έριξε στη σόμπα και σκούπισε το αίμα με το πουκάμισό του. Είχε αρχίσει να ξημερώνει, όταν πήραμε το δρόμο για το σπίτι». (σελ. 84)

Ο Θάνος Σαμαρτζής, έχοντας ήδη μεταφράσει και το Ο σκύλος μου ο Ηλίθιος κινείται με άνεση στη γραφή του Φάντε και τη μεταφέρει αποτελεσματικά στη γλώσσα μας.


Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα για εφήβους «Ο άλλος» (εκδ. Πατάκη).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αλήτες!» της Ελογκόσα Οσούντε (κριτική) – Ένα πολυαφήγημα του προχωρημένου 21ου αιώνα

«Αλήτες!» της Ελογκόσα Οσούντε (κριτική) – Ένα πολυαφήγημα του προχωρημένου 21ου αιώνα

Για το μυθιστόρημα της Ελογκόσα Οσούντε [Eloghosa Osunde] «Αλήτες!» (μτφρ. Γιώργος -Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Διόπτρα). «Η πόλη στην οποία διαδραματίζεται το μυθιστόρημα, το Λάγος της Νιγηρίας, είναι κυριολεκτικά και πρόδηλα ο πρωταγωνιστής του μυθοπλαστικού σύμπαντος».

Γράφε...

«Το ετήσιο συμπόσιο της συντεχνίας των νεκροθαφτών» του Ματιάς Ενάρ (κριτική)

«Το ετήσιο συμπόσιο της συντεχνίας των νεκροθαφτών» του Ματιάς Ενάρ (κριτική)

Για το μυθιστόρημα του Ματιάς Ενάρ [Mathias Énard] «Το ετήσιο συμπόσιο της συντεχνίας των νεκροθαφτών» (μτφρ. Σοφία Διονυσοπούλου, εκδ. Στερέωμα). Στην κεντρική εικόνα: Λεπτομέρεια από το εξώφυλλο της κροατικής έκδοσης του βιβλίου.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«Ελεύθερη» της Λέα Ούπι (κριτική) – Ένα πολιτικό ντοκουμέντο για την Αλβανία του Χότζα

«Ελεύθερη» της Λέα Ούπι (κριτική) – Ένα πολιτικό ντοκουμέντο για την Αλβανία του Χότζα

Για το βιβλίο της Λέα Ούπι [Lea Ypi] «Ελεύθερη: Μεγαλώνοντας στο τέλος της Ιστορίας» (μτφρ. Αντώνης Καλοκύρης, εκδ. Πατάκη). Στην κεντρική εικόνα, η Λέα Ούπι με τη γιαγιά της. 

Γράφει η Λεύκη Σαραντινού

Οι άνθρωποι στι...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Οι εκδόσεις Βακχικόν γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης 2023

Οι εκδόσεις Βακχικόν γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης 2023

Οι εκδόσεις Βακχικόν γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης 2023 συμμετέχοντας σε ενδιαφέρουσες και άκρως ποιητικές δράσεις. 

Επιμέλεια: Book Press

Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης 2023 στον Κήπο του Αρχαιολογικού Μουσε...

«Ο αδελφός μου ο Αμαντέους» του Μηνά Βιντιάδη, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (κριτική)

«Ο αδελφός μου ο Αμαντέους» του Μηνά Βιντιάδη, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (κριτική)

Για την παράσταση «Ο αδελφός μου ο Αμαντέους» του Μηνά Βιντιάδη, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη, που παρουσιάζεται στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Φωτογραφίες: Γιώτα Εφραιμίδου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...
«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Κώστα Αρκουδέα «Συλλέκτης μανιταριών», που θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαρτίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο πολιτικάντης ήταν μιμητικό ον. Δανειζόταν συμπεριφορές από τους ανθρώπου...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Κώστα Αρκουδέα «Συλλέκτης μανιταριών», που θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαρτίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο πολιτικάντης ήταν μιμητικό ον. Δανειζόταν συμπεριφορές από τους ανθρώπου...

«Τα θαύματα του κόσμου» του Μιχάλη Μοδινού (προδημοσίευση)

«Τα θαύματα του κόσμου» του Μιχάλη Μοδινού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Μιχάλη Μοδινού «Τα θαύματα του κόσμου», που θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαρτίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

XVI
Η Κοκκινοσκουφίτσα στον Βασιλικό Κήπο ...

«Ο άλλος αδερφός» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Ο άλλος αδερφός» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Ο άλλος αδερφός», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 22 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τύµµα τύµµατι τεῖσαι»
...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ