Για τα αστυνομικά μυθιστορήματα των Val McDermid «Ο πλαστός πίνακας» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα) και Chris Whitaker «Αρχίζουμε από το τέλος» (μτφρ. Γιώργος Μπαρουξής, εκδ. Μεταίχμιο).
Της Χίλντας Παπαδημητρίου
«Ο πλαστός πίνακας», της Val McDermid (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα)
«Ένας ψαράς ανασύρει ένα πτώμα από το Φερθ οφ Φορθ στη Σκοτία. Ο αδελφός του θύματος, επιφανής δημόσιος λειτουργός, είχε εξαφανιστεί πριν από δέκα χρόνια και ο νεκρός ήταν τότε ο βασικός ύποπτος. Την ίδια ώρα, εξαιτίας ενός τροχαίου ατυχήματος, ανακαλύπτουν τον σκελετό μιας γυναίκας μέσα σε ένα παλιό αυτοκινούμενο. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο δολοφόνος κυκλοφορεί ακόμα εκεί έξω. Η δυναμική επιθεωρήτρια Κάρεν Πίρι αναλαμβάνει να ξανανοίξει δύο παλιές υποθέσεις, οι οποίες φαινομενικά είναι ασύνδετες. Πολύ σύντομα θα βρεθεί σε έναν θανατηφόρο ιστό, τον οποίο έχουν υφάνει ένοχα μυστικά, διπλές ταυτότητες, πλαστογραφίες πινάκων ζωγραφικής και υπόγειες διαδρομές που καταλήγουν στο Παρίσι. Στο τέλος θα έρθει αντιμέτωπη με αυτό που πάντα οδηγεί τους ανθρώπους στο σκοτάδι: την υπόσχεση για εύκολα, γρήγορα, αδιανόητα πλούτη».
Εδώ και τριάντα πέντε χρόνια, η Σκοτσέζα Βαλ ΜακΝτέρμιντ εξασκεί την τέχνη της γραφής και ειδικότερα του Tartan Noir. Έχει γράψει ως τώρα πάνω από σαράντα βιβλία, τα οποία χωρίζονται σε τέσσερις σειρές με ηρωίδες πειστικές, γυναίκες αστυνομικούς, όπως επίσης αστυνομικά standalone, θεωρητικά, παιδικά και δοκίμια. Στην Ελλάδα, μεταφράστηκε για πρώτη φορά με ανεξήγητη καθυστέρηση το 2017 το Τραγούδι της σειρήνας (μτφρ. Νίκος Μάντης, εκδ. Καστανιώτη), το οποίο ανήκει στη σειρά με ήρωα τον ειδικό ψυχολόγο, Τόνι Χιλ, και τη συνεργάτιδά του, επιθεωρήτρια Κάρολ Τζόρνταν.
Πρόσφατα, οι εκδόσεις Διόπτρα ξεκίνησαν την έκδοση της σειράς με πρωταγωνίστρια την ευφυή και δυναμική Κάρεν Πίρι, επιθεωρήτρια της Μονάδας Ανεξιχνίαστων Υποθέσεων του Εδιμβούργου. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των βιβλίων της ΜακΝτέρμιντ είναι οι λεπτομερείς περιγραφές του Εδιμβούργου και της σκοτσέζικης υπαίθρου, εστιασμένες στα θετικά και γοητευτικά στοιχεία, κάτι που ισχύει και για τους χαρακτήρες της. Οι ηρωίδες αλλά και οι ήρωές της, ακόμα και οι κακοί, έχουν συμπαθή κι ανθρώπινα χαρακτηριστικά, οι κακοί έχουν αληθοφανείς λόγους για να διαπράξουν το έγκλημα, ενώ οι καλοί σκοντάφτουν, τρώνε τα μούτρα τους αλλά συνεργάζονται για την πάταξη του εγκλήματος, εφαρμόζοντας όλους τους κανόνες του είδους που ονομάζουμε procedural.
Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των βιβλίων της ΜακΝτέρμιντ είναι οι λεπτομερείς περιγραφές του Εδιμβούργου και της σκοτσέζικης υπαίθρου, εστιασμένες στα θετικά και γοητευτικά στοιχεία, κάτι που ισχύει και για τους χαρακτήρες της.
Στον Πλαστό Πίνακα, το βιβλίο που η ΜακΝτέρμιντ έγραψε στο διάστημα της πρώτης καραντίνας, οι δύο παράλληλες υποθέσεις που αναλαμβάνει η Κάρεν Πίρι σχετίζονται με απάτες που εξυφαίνονται στον κόσμο των έργων τέχνης. Για να είμαι ειλικρινής, οι δύο πλοκές δεν δένουν πλήρως στο τέλος, αλλά το βιβλίο διαβάζεται πολύ ευχάριστα, χάρη στις έξυπνες νότες με τις οποίες το διανθίζει η συγγραφέας. Για παράδειγμα, ο Χάμις, ο σύντροφος της Κάρεν Πίρι, φτιάχνει ένα περίεργο πόριτζ που η Κάρεν αποκαλεί κατάλληλο για χίπστερ. Στο YouTube μπορεί κανείς να βρει ένα μάθημα παρασκευής αυτού του πόριτζ από την ίδια τη συγγραφέα – αν καταφέρει να αποκρυπτογραφήσει την προφορά της. Το φαγητό, ο καφές, τα ποτά, παίζουν σημαντικό ρόλο στο περιβάλλον οικειότητας που χτίζει η ΜακΝτέρμιντ, στο οποίο ο αναγνώστης εισέρχεται με ανακούφιση, γνωρίζοντας ότι η δικαιοσύνη θα αποδοθεί με τον μεθοδικό, οργανωμένο και σαφή τρόπο που λειτουργούν οι προτεστάντες Σκοτσέζοι. Η ΜακΝτέρμιντ χρησιμοποιεί στις περιπέτειες της Κάρεν Πίρι όλα τα τελευταία επιτεύγματα της επιστημονικής έρευνας, και δεν αφήνει καμία λεπτομέρεια ανεπεξέργαστη. Στο τέλος του βιβλίου εμφανίζονται οι πρώτες αιχμές της επικείμενης πανδημίας, και η πλοκή στερεώνεται ακόμα περισσότερο στα θεμέλιά της.
 |
 |
«Αρχίζουμε από το τέλος», του Chris Whitaker (μτφρ. Γιώργος Μπαρουξής, εκδ. Μεταίχμιο)
«Υπάρχουν δυο είδη οικογενειών. Αυτές στις οποίες γεννιόμαστε και αυτές που δημιουργούμε. Πριν από τριάντα χρόνια, ο Βίνσεντ Κινγκ έγινε φονιάς. Τώρα, έχει μόλις βγει από τη φυλακή και επιστρέφει στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Κέιπ Χέιβεν στην Καλιφόρνια. Δεν χαίρονται όλοι που τον βλέπουν – και πρώτα πρώτα η Σταρ Ράντλεϊ, η πρώην του, και αδελφή του κοριτσιού που σκότωσε ο Βίνσεντ. Η Ντάτσες Ράντλεϊ, η δεκατριάχρονη κόρη της Σταρ, φροντίζει και προστατεύει τον μικρότερο αδελφό της, τον Ρόμπιν, και την όλο προβλήματα μητέρα της. Όμως, στην προσπάθειά της να προστατεύσει τη Σταρ, η Ντάτσες άθελά της πυροδοτεί μια αλυσίδα γεγονότων που θα έχουν τραγικές επιπτώσεις, όχι μόνο για την οικογένειά της, αλλά και για ολόκληρη την πόλη».
Υπάρχουν βιβλία που ο χαρακτηρισμός «αστυνομικά» τα αδικεί. Κι αυτό όχι επειδή το αστυνομικό είναι υποδεέστερο είδος, φυσικά, αλλά επειδή ο αναγνώστης περιμένει άλλα πράγματα απ’ αυτά και απογοητεύεται. Αυτό ισχύει για το Αρχίζουμε από το τέλος, στο οποίο η αστυνομική πλοκή αποτελεί την αφορμή για να μας διηγηθεί ο Κρις Γουίτακερ μια ιστορία ενηλικίωσης, με στοιχεία post-γουέστερν. Ο συγγραφέας περιγράφει μια πόλη, μια οικογένεια, μια κοινότητα υπό διάλυση, με κεντρική ηρωίδα έναν θηλυκό Τομ Σόγιερ, μια έφηβη που βρίσκεται σε αντιδικία με όλο τον κόσμο.
Ο σκελετός της πλοκής θυμίζει εν μέρει τον Σάγκι Μπέιν: μια έφηβη που αναγκάζεται να φροντίζει την καταθλιπτική και αλκοολική μητέρα της, και να προστατεύει τον μικρό αδελφό της. Εδώ η ηρωίδα, η Ντάτσες, έχει ως συμπαραστάτη έναν κάπως αφελή αστυνομικό που αρνείται να ενηλικιωθεί, σε αντίθεση με την έφηβη Ντάτσες που δεν έχει γνωρίσει παιδική ηλικία. Το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου διαδραματίζεται σε μια φανταστική πόλη στην ακτογραμμή της Καλιφόρνιας, η οποία σταδιακά αλλάζει και καταρρέει, μεταφορικά και κυριολεκτικά. Όσα σπίτια βρίσκονται κοντά στην παραλία υποχωρούν και καταρρέουν μαζί με το έδαφος στο οποίο είναι χτισμένα.
Παρότι Βρετανός, ο συγγραφέας έχει γράψει ένα μυθιστόρημα αμιγώς αμερικανικό, υπό την έννοια της μετακίνησης στις απέραντες εκτάσεις, του ξεριζωμού και της αλλαγής ως μοναδικής λύσης.
Οι βασικοί ήρωες ανήκουν στην τάξη των white trash, των πάμπτωχων λευκών που σπάνια συναντούμε στο σινεμά ή τη λογοτεχνία. Παρότι Βρετανός, ο συγγραφέας έχει γράψει ένα μυθιστόρημα αμιγώς αμερικανικό, υπό την έννοια της μετακίνησης στις απέραντες εκτάσεις, του ξεριζωμού και της αλλαγής ως μοναδικής λύσης. Έτσι, η Ντάτσες θα αναγκαστεί να μετακομίσει στον παππού της, στη Μοντάνα, την Πολιτεία του Απέραντου Ουρανού, η οποία πήρε το όνομά της από τους Ισπανούς εξερευνητές: την είπαν Montaña den Norte, επειδή βρίσκεται στον βορρά και τη διατρέχει η οροσειρά των Rocky Mountains.
Όλα αυτά δεν είναι άχρηστες πληροφορίες, αλλά η πλοήγηση των ηρώων σε ένα τελείως διαφορετικό τοπίο και περιβάλλον, που εξηγεί πολλές ενέργειες και σκέψεις, πολλές εξελίξεις. Αν διαβάσει κανείς το βιβλίο σαν απλό whodunit, θα χάσει την ουσία της ιστορίας. Έμαθα ότι τα δικαιώματά του τα απέκτησε η Disney, κι εύχομαι να το κινηματογραφήσει με τον δέοντα σεβασμό στη μουσική – πιστεύω ακράδαντα ότι είναι από τα βιβλία που αναδεικνύονται από το κατάλληλο μουσικό σάουντρακ.
* Η ΧΙΛΝΤΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ είναι μεταφράστρια και συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο, το αστυνομικό μυθιστόρημα «Ένοχος μέχρι αποδείξεως του εναντίου» (εκδ. Μεταίχμιο).
