zambra kentriki

Για το μυθιστόρημα του Alejandro Zambra «Χιλιανός ποιητής» (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος).

Του Νίκου Ξένιου

«Πρώιμο έργο», «Οικογενειακή επανένωση», «Poetry in motion» και «Πάρκε ντελ Ρεκουέρδο» («Το πάρκο των αναμνήσεων») τιτλοφορούνται τα τέσσερα μέρη του αριστουργήματος Χιλιανός ποιητής του Αλεχάντρο Σάμπρα σε συναρπαστική μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος. Ξεκινώντας από την απώλεια της παρθενικότητάς τους στη δεκαετία του ’80, οι δύο πρωταγωνιστές ξαναβρίσκονται μια δεκαετία αργότερα και περνούν σε μια συνύπαρξη «τύπου οικογένειας»: η Κάρλα, μια συμβατική γυναίκα και ο Γκονσάλο, ένας επίδοξος ποιητής που λίγο πριν τον οριστικό χωρισμό αφήνει ένα αντίτυπο της νεανικής συλλογής του «Πάρκε ντελ Ρεκουέρδο» σ’ ένα βιβλιοπωλείο για να το ξαναβρεί πολύ αργότερα. Προϊόν αυτής της συνύπαρξης είναι ένας ακόμη νεαρός χιλιανός ποιητής, ο γιος της Κάρλας Βισέντε, που θα πρωταγωνιστήσει στο τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου και θα στεγάσει το μικρό σύμπαν των βιβλίων του στο ίδιο ακριβώς δωματιάκι με τον ματαιωμένο ποιητή πατριό του. Σαν επάλληλοι κύκλοι, μικρές μνήμες συνθέτουν το ωραιότερο ποίημα της νεανικής ποιητικής συλλογής του Γκονσάλο, μνήμες διαφορετικές από τις μνήμες του Βισέντε. Διπλές ανακλάσεις οδηγούν τον αναγνώστη και πάλι στο αφήγημα περί αφηγήματος, δηλαδή στο μεταλογοτεχνικό επίπεδο που είναι χαρακτηριστικό του Σάμπρα.

Δανεικός γιος, δανεικός εραστής

Το μπακ στόρι είναι οι θρυμματισμένες οικογενειακές σχέσεις και η σχέση της οικογένειας με την κοινότητα των λογοτεχνών, ενώ κάθε μεμονωμένη έκφανση των ανθρώπινων σχέσεων θεωρείται ως προϊόν μιας μορφής κληρονομικότητας, «ένα παιχνίδι συμπτώσεων και ασυμμετριών», όπως θα ’λεγε ο Ρέιμοντ Κάρβερ. Διατηρώντας προσωπικό ημερολόγιο, ο Σάμπρα προσπαθεί να καταγράψει τις διαφορές του ατομικού από το συλλογικό βίωμα μιαν εικοσαετία μετά τη δικτατορία, χρησιμοποιώντας μια γλώσσα πολύ προφορική που προδίδει ενδόμυχη επιθυμία για συζήτηση και επικοινωνία. Επίσης, αποκαλύπτει την πρόθεση να τεθεί επί τάπητος η ουσία της ποιητικότητας, ο πυρήνας του «ζην ποιητικώς», σε σαφή αναφορά προς τον περιπετειώδη και ουτοπικό χαρακτήρα της αντίστοιχης απόπειρας του Ρομπέρτο Μπολάνιο στους Άγριους Ντετέκτιβ του. Και όλα αυτά μέσα στο ευρύτερα κωμικό συγκείμενο της ψυχαναγκαστικής υποχρέωσης των ηρώων να ανταποκριθούν, τρόπον τινά, στο «ποδοσφαιρικό» παγκόσμιο ρεκόρ ποίησης που σημειώνει η Χιλή.

Ξεκινώντας από την απώλεια της παρθενικότητάς τους στη δεκαετία του ’80, οι δύο πρωταγωνιστές ξαναβρίσκονται μια δεκαετία αργότερα και περνούν σε μια συνύπαρξη «τύπου οικογένειας»: η Κάρλα, μια συμβατική γυναίκα και ο Γκονσάλο, ένας επίδοξος ποιητής που λίγο πριν τον οριστικό χωρισμό αφήνει ένα αντίτυπο της νεανικής συλλογής του «Πάρκε ντελ Ρεκουέρδο» σ’ ένα βιβλιοπωλείο για να το ξαναβρεί πολύ αργότερα.

Όπως δήλωσε σε συνέντευξή του ο Σάμπρα, η σύλληψη του βιβλίου ξεκίνησε πριν από δεκαπέντε χρόνια, αλλά μεσολάβησε η Ιδιωτική ζωή των δέντρων, συναφές βιβλίο που θα μπορούσε να εκληφθεί και ως πρόλογος του Χιλιανού ποιητή. Οι τετρακόσιες σελίδες του μυθιστορήματος δεν είναι παρά η επανασυγγραφή ενός εξασέλιδου, παλαιότερου αφηγήματός του που είχε τον τίτλο «Oικογενειακή επανένωση» και όπου οι χαρακτήρες εξυφαίνουν το προφίλ του κατά κανόνα αρσενικού χιλιανού ποιητή, αναφερόμενοι, και πάλι, σε ονόματα γνωστών ποιητών, σε ανέκδοτα και σε απόψεις περί ποιήσεως. 

Ο Γκονσάλο θα επισκεφθεί τη Νέα Υόρκη στα σαράντα του, πλημμυρισμένος από το συναίσθημα της μοναξιάς, σαν άλλος Λόρκα, και θα ανακαλύψει τον πόνο, την ένταση αλλά και την παρηγοριά που προκαλούν οι λέξεις της ποίησης. Όσο για τον Βισέντε, θα ανακαλύψει ένα κομμάτι της ίδιας του της ύπαρξης, το βαθμό συγγένειας, γλυκύτητας και οικειότητας που διασώζει η πρωτόλεια ποιητική συλλογή του πατριού του. 

Πατριός και πατέρας, όλοι στη Χιλή

Η μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη αναγορεύει κάποια κεφάλαια σε αυτόνομα χρονογραφήματα, όπου με ξεκαρδιστικό χιούμορ τίθενται υπό αίρεσιν οι συμβατικές οικογενειακές σχέσεις: ο ρόλος του φυσικού πατέρα, ο ρόλος του πατριού (που εξαντλείται λεξικογραφικά και βιωματικά με συγκινητικό τρόπο), ο εφήμερος χαρακτήρας της ερωτικής δέσμευσης και το ανεξήγητο του χωρισμού. Ο Αλεχάντρο Σάμπρα διασταυρώνει τις ελλείψεις και τα ανεκπλήρωτα όνειρα του πατριού με τις ανεπούλωτες πληγές του προγονού του. Τέλος –και κυρίως–, με θαυμαστή ενσυναίσθηση και γλωσσική ελευθεριότητα, ιχνηλατεί τον γυναικείο οργασμό για να ερμηνεύσει την ομοφυλόφιλη ματαίωση της γυναίκας υπό το δικό του, ανδρικό πρίσμα. Σ’αυτό το σημείο αξίζει να παρατηρήσει κανείς πως το βιβλίο αυτό είναι ένα αμιγώς ανδρικό βιβλίο. Η περσόνα της αμερικανίδας δημοσιογράφου Πρου δεν είναι παρά το όχημα όπου ο συγγραφέας θα επιβιβάσει τη φιλοδοξία του να δημιουργήσει ένα χαρακτήρα ικανό να παρακολουθήσει την εξέλιξη του ποιητή Βισέντε: διότι «ο Βισέντε είναι ένας χιλιανός ποιητής κι εγώ είμαι ένας χιλιανός μυθιστοριογράφος και οι χιλιανοί μυθιστοριογράφοι γράφουμε μυθιστορήματα για τους χιλιανούς ποιητές».

Ο Αλεχάντρο Σάμπρα διασταυρώνει τις ελλείψεις και τα ανεκπλήρωτα όνειρα του πατριού με τις ανεπούλωτες πληγές του προγονού του. Τέλος –και κυρίως–, με θαυμαστή ενσυναίσθηση και γλωσσική ελευθεριότητα, ιχνηλατεί τον γυναικείο οργασμό για να ερμηνεύσει την ομοφυλόφιλη ματαίωση της γυναίκας υπό το δικό του, ανδρικό πρίσμα.

Στο κεφάλαιο «Poetry in motion» δυο νεαροί ποιητές (ο Βισέντε και ο ανταγωνιστής του) φλερτάρουν με την Πρου σκηνοθετώντας ένα αποτυχημένο ερωτικό τρίγωνο, ενώ η αντιπαλότητά τους ως διανοουμένων μεγαλώνει. Υποδύονται ότι θαυμάζουν πεζογραφικά έργα που κατά βάθος περιφρονούν, εκστομίζουν λατινικά ρητά που τυχαία έχουν απομνημονεύσει χωρίς να γνωρίζουν το νόημά τους, μεθοκοπούν σ’ ένα τυχαίο μπαρ της Χιλής και προορίζονται ν’ αποτελέσουν το θέμα ενός δυτικότροπου ρεπορτάζ που γίνεται ανόρεκτα, με σκηνικό την ερωτική απόρριψη: παρίσταται η «νέα» γενιά ποιητών που θεωρούν κλασικές αξίες τον Πάμπλο Νερούδα, τον Νικανόρ Πάρα και τον Σουρίτα (χωρίς πλέον να τους διαβάζουν), ενώ πρωταγωνιστεί η Χιλή των αρχών του εικοστού πρώτου αιώνα, όπου την ποιητική «στράτευση» έχει διαδεχθεί μια αυτάρεσκη μετριότητα κουλτουριάρηδων (λιγότερο άκαμπτων, βεβαίως, από τον μέσο όρο της ελιτίστικης και σεξιστικής χιλιανής διανόησης). 

Στο πολυσυζητημένο ρεπορτάζ της Πρου θα συστεγαστούν ποιητές ραχιτικοί, ποιητές queer, ποιητές σε ντελίριο, ποιήτριες που γράφουν ταυτόχρονα και με τα δύο χέρια δύο διαφορετικά ποιήματα, ποιητές χιλιανοί που απαγγέλλουν αγγλόφωνα ποιήματα και ποιητές που μαλλιοτραβιούνται, ποιητές που «διοργανώνουν καταιγισμούς ποιημάτων σε μέρη στιγματισμένα από την αστυνομική βία», ποιητές πειραματικοί που μιλούν με τους αγκώνες, από άποψη ανώνυμοι ποιητές, ποιήτριες φεμινίστρες και ποιήτριες που έμαθαν αγγλικά ακούγοντας τους Radiohead και καπνίζοντας μπάφους. Ανάμεσά τους, και μια ποιήτρια που δηλώνει συγκινημένη: «Για μένα το γράψιμο είναι μια μορφή επιστροφής σ’ έναν τόπο όπου δεν έχω πάει ποτέ και που δεν τον γνωρίζω».

 * Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, το μυθιστόρημα «Τα σπλάχνα» (εκδ. Κριτική).


zambra exΧιλιανός ποιητής
ALEJANDRO ZAMBRA
Μτφρ. ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ
ΙΚΑΡΟΣ 2021
Σελ. 520, τιμή εκδότη: €19,90

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ALEJANDRO ZAMBRA

 


Απόσπασμα από το βιβλίο:

«Την Παρασκευή (η Πρου) παίρνει συνέντευξη από τον Μίλες Περσόνε (αυτό κι αν είναι ψευδώνυμο «Τα χίλια πρόσωπα»), έναν ποιητή που γράφει δραματικούς μονολόγους υποτιθέμενων βασανιστών, εγκληματιών και άλλων ζοφερών μορφών της χιλιανής άκρας δεξιάς. Όπως μπόρεσε να διαπιστώσει η Πρου, είναι ποιήματα-παρωδίες, αμφιλεγόμενα. Είναι, επίσης, συγγραφέας νεανικών και αφελών μυθιστορημάτων που πουλάνε αρκετά καλά και που τα υπογράφει με το πραγματικό του όνομα: Ραδομίρο Ρόμπλες. Η Πρου περίμενε ότι θα γνώριζε έναν δυσάρεστο άνθρωπο, αλλά της προέκυψε πολύ σπιρτόζος.

“Πρόσεξα ότι στη Χιλή δεν υπήρχαν ποιητές της δεξιάς, λες και είναι αντίφαση να είσαι ποιητής και δεξιός. Οπότε δημιούργησα αυτόν το χαρακτήρα-ποιητή της δεξιάς, που προκαλεί αποστροφή και περιέργεια. Δύσκολο να βρεις τη θέση σου στη χιλιανή ποίηση. Εγώ, όμως, τη θεσούλα μου τη βρήκα” της λέει ο Μίλες, με αναπάντεχη απλότητα.
“Κι είστε δεξιός;”
“Όχι βέβαια! Αλλά χάρη σ’ εμένα ο κόσμος μαθαίνει πόσο επικίνδυνοι είναι αυτοί οι μαλάκες”».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μητρικό γάλα» της Νόρα Ίκστενα (κριτική) – Μητέρα και κόρη σε καθεστώς ανελευθερίας

«Μητρικό γάλα» της Νόρα Ίκστενα (κριτική) – Μητέρα και κόρη σε καθεστώς ανελευθερίας

Για το μυθιστόρημα της Νόρα Ίκστενα [Nora Ikstena] «Μητρικό γάλα» (μτφρ. Μαριάννα Αβούρη, εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Soviet Milk» (2023). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ζωή μ...

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

Για το μυθιστόρημα της Άννα Καβάν [Anna Kavan] «Πάγος» (μτφρ. Λευτέρης Καλοσπύρος, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Anna Kavan από τον Walker Evans © Metropolitan Museum of Art.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ