zambra kentriki

Για το μυθιστόρημα του Alejandro Zambra «Χιλιανός ποιητής» (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος).

Του Νίκου Ξένιου

«Πρώιμο έργο», «Οικογενειακή επανένωση», «Poetry in motion» και «Πάρκε ντελ Ρεκουέρδο» («Το πάρκο των αναμνήσεων») τιτλοφορούνται τα τέσσερα μέρη του αριστουργήματος Χιλιανός ποιητής του Αλεχάντρο Σάμπρα σε συναρπαστική μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος. Ξεκινώντας από την απώλεια της παρθενικότητάς τους στη δεκαετία του ’80, οι δύο πρωταγωνιστές ξαναβρίσκονται μια δεκαετία αργότερα και περνούν σε μια συνύπαρξη «τύπου οικογένειας»: η Κάρλα, μια συμβατική γυναίκα και ο Γκονσάλο, ένας επίδοξος ποιητής που λίγο πριν τον οριστικό χωρισμό αφήνει ένα αντίτυπο της νεανικής συλλογής του «Πάρκε ντελ Ρεκουέρδο» σ’ ένα βιβλιοπωλείο για να το ξαναβρεί πολύ αργότερα. Προϊόν αυτής της συνύπαρξης είναι ένας ακόμη νεαρός χιλιανός ποιητής, ο γιος της Κάρλας Βισέντε, που θα πρωταγωνιστήσει στο τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου και θα στεγάσει το μικρό σύμπαν των βιβλίων του στο ίδιο ακριβώς δωματιάκι με τον ματαιωμένο ποιητή πατριό του. Σαν επάλληλοι κύκλοι, μικρές μνήμες συνθέτουν το ωραιότερο ποίημα της νεανικής ποιητικής συλλογής του Γκονσάλο, μνήμες διαφορετικές από τις μνήμες του Βισέντε. Διπλές ανακλάσεις οδηγούν τον αναγνώστη και πάλι στο αφήγημα περί αφηγήματος, δηλαδή στο μεταλογοτεχνικό επίπεδο που είναι χαρακτηριστικό του Σάμπρα.

Δανεικός γιος, δανεικός εραστής

Το μπακ στόρι είναι οι θρυμματισμένες οικογενειακές σχέσεις και η σχέση της οικογένειας με την κοινότητα των λογοτεχνών, ενώ κάθε μεμονωμένη έκφανση των ανθρώπινων σχέσεων θεωρείται ως προϊόν μιας μορφής κληρονομικότητας, «ένα παιχνίδι συμπτώσεων και ασυμμετριών», όπως θα ’λεγε ο Ρέιμοντ Κάρβερ. Διατηρώντας προσωπικό ημερολόγιο, ο Σάμπρα προσπαθεί να καταγράψει τις διαφορές του ατομικού από το συλλογικό βίωμα μιαν εικοσαετία μετά τη δικτατορία, χρησιμοποιώντας μια γλώσσα πολύ προφορική που προδίδει ενδόμυχη επιθυμία για συζήτηση και επικοινωνία. Επίσης, αποκαλύπτει την πρόθεση να τεθεί επί τάπητος η ουσία της ποιητικότητας, ο πυρήνας του «ζην ποιητικώς», σε σαφή αναφορά προς τον περιπετειώδη και ουτοπικό χαρακτήρα της αντίστοιχης απόπειρας του Ρομπέρτο Μπολάνιο στους Άγριους Ντετέκτιβ του. Και όλα αυτά μέσα στο ευρύτερα κωμικό συγκείμενο της ψυχαναγκαστικής υποχρέωσης των ηρώων να ανταποκριθούν, τρόπον τινά, στο «ποδοσφαιρικό» παγκόσμιο ρεκόρ ποίησης που σημειώνει η Χιλή.

Ξεκινώντας από την απώλεια της παρθενικότητάς τους στη δεκαετία του ’80, οι δύο πρωταγωνιστές ξαναβρίσκονται μια δεκαετία αργότερα και περνούν σε μια συνύπαρξη «τύπου οικογένειας»: η Κάρλα, μια συμβατική γυναίκα και ο Γκονσάλο, ένας επίδοξος ποιητής που λίγο πριν τον οριστικό χωρισμό αφήνει ένα αντίτυπο της νεανικής συλλογής του «Πάρκε ντελ Ρεκουέρδο» σ’ ένα βιβλιοπωλείο για να το ξαναβρεί πολύ αργότερα.

Όπως δήλωσε σε συνέντευξή του ο Σάμπρα, η σύλληψη του βιβλίου ξεκίνησε πριν από δεκαπέντε χρόνια, αλλά μεσολάβησε η Ιδιωτική ζωή των δέντρων, συναφές βιβλίο που θα μπορούσε να εκληφθεί και ως πρόλογος του Χιλιανού ποιητή. Οι τετρακόσιες σελίδες του μυθιστορήματος δεν είναι παρά η επανασυγγραφή ενός εξασέλιδου, παλαιότερου αφηγήματός του που είχε τον τίτλο «Oικογενειακή επανένωση» και όπου οι χαρακτήρες εξυφαίνουν το προφίλ του κατά κανόνα αρσενικού χιλιανού ποιητή, αναφερόμενοι, και πάλι, σε ονόματα γνωστών ποιητών, σε ανέκδοτα και σε απόψεις περί ποιήσεως. 

Ο Γκονσάλο θα επισκεφθεί τη Νέα Υόρκη στα σαράντα του, πλημμυρισμένος από το συναίσθημα της μοναξιάς, σαν άλλος Λόρκα, και θα ανακαλύψει τον πόνο, την ένταση αλλά και την παρηγοριά που προκαλούν οι λέξεις της ποίησης. Όσο για τον Βισέντε, θα ανακαλύψει ένα κομμάτι της ίδιας του της ύπαρξης, το βαθμό συγγένειας, γλυκύτητας και οικειότητας που διασώζει η πρωτόλεια ποιητική συλλογή του πατριού του. 

Πατριός και πατέρας, όλοι στη Χιλή

Η μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη αναγορεύει κάποια κεφάλαια σε αυτόνομα χρονογραφήματα, όπου με ξεκαρδιστικό χιούμορ τίθενται υπό αίρεσιν οι συμβατικές οικογενειακές σχέσεις: ο ρόλος του φυσικού πατέρα, ο ρόλος του πατριού (που εξαντλείται λεξικογραφικά και βιωματικά με συγκινητικό τρόπο), ο εφήμερος χαρακτήρας της ερωτικής δέσμευσης και το ανεξήγητο του χωρισμού. Ο Αλεχάντρο Σάμπρα διασταυρώνει τις ελλείψεις και τα ανεκπλήρωτα όνειρα του πατριού με τις ανεπούλωτες πληγές του προγονού του. Τέλος –και κυρίως–, με θαυμαστή ενσυναίσθηση και γλωσσική ελευθεριότητα, ιχνηλατεί τον γυναικείο οργασμό για να ερμηνεύσει την ομοφυλόφιλη ματαίωση της γυναίκας υπό το δικό του, ανδρικό πρίσμα. Σ’αυτό το σημείο αξίζει να παρατηρήσει κανείς πως το βιβλίο αυτό είναι ένα αμιγώς ανδρικό βιβλίο. Η περσόνα της αμερικανίδας δημοσιογράφου Πρου δεν είναι παρά το όχημα όπου ο συγγραφέας θα επιβιβάσει τη φιλοδοξία του να δημιουργήσει ένα χαρακτήρα ικανό να παρακολουθήσει την εξέλιξη του ποιητή Βισέντε: διότι «ο Βισέντε είναι ένας χιλιανός ποιητής κι εγώ είμαι ένας χιλιανός μυθιστοριογράφος και οι χιλιανοί μυθιστοριογράφοι γράφουμε μυθιστορήματα για τους χιλιανούς ποιητές».

Ο Αλεχάντρο Σάμπρα διασταυρώνει τις ελλείψεις και τα ανεκπλήρωτα όνειρα του πατριού με τις ανεπούλωτες πληγές του προγονού του. Τέλος –και κυρίως–, με θαυμαστή ενσυναίσθηση και γλωσσική ελευθεριότητα, ιχνηλατεί τον γυναικείο οργασμό για να ερμηνεύσει την ομοφυλόφιλη ματαίωση της γυναίκας υπό το δικό του, ανδρικό πρίσμα.

Στο κεφάλαιο «Poetry in motion» δυο νεαροί ποιητές (ο Βισέντε και ο ανταγωνιστής του) φλερτάρουν με την Πρου σκηνοθετώντας ένα αποτυχημένο ερωτικό τρίγωνο, ενώ η αντιπαλότητά τους ως διανοουμένων μεγαλώνει. Υποδύονται ότι θαυμάζουν πεζογραφικά έργα που κατά βάθος περιφρονούν, εκστομίζουν λατινικά ρητά που τυχαία έχουν απομνημονεύσει χωρίς να γνωρίζουν το νόημά τους, μεθοκοπούν σ’ ένα τυχαίο μπαρ της Χιλής και προορίζονται ν’ αποτελέσουν το θέμα ενός δυτικότροπου ρεπορτάζ που γίνεται ανόρεκτα, με σκηνικό την ερωτική απόρριψη: παρίσταται η «νέα» γενιά ποιητών που θεωρούν κλασικές αξίες τον Πάμπλο Νερούδα, τον Νικανόρ Πάρα και τον Σουρίτα (χωρίς πλέον να τους διαβάζουν), ενώ πρωταγωνιστεί η Χιλή των αρχών του εικοστού πρώτου αιώνα, όπου την ποιητική «στράτευση» έχει διαδεχθεί μια αυτάρεσκη μετριότητα κουλτουριάρηδων (λιγότερο άκαμπτων, βεβαίως, από τον μέσο όρο της ελιτίστικης και σεξιστικής χιλιανής διανόησης). 

Στο πολυσυζητημένο ρεπορτάζ της Πρου θα συστεγαστούν ποιητές ραχιτικοί, ποιητές queer, ποιητές σε ντελίριο, ποιήτριες που γράφουν ταυτόχρονα και με τα δύο χέρια δύο διαφορετικά ποιήματα, ποιητές χιλιανοί που απαγγέλλουν αγγλόφωνα ποιήματα και ποιητές που μαλλιοτραβιούνται, ποιητές που «διοργανώνουν καταιγισμούς ποιημάτων σε μέρη στιγματισμένα από την αστυνομική βία», ποιητές πειραματικοί που μιλούν με τους αγκώνες, από άποψη ανώνυμοι ποιητές, ποιήτριες φεμινίστρες και ποιήτριες που έμαθαν αγγλικά ακούγοντας τους Radiohead και καπνίζοντας μπάφους. Ανάμεσά τους, και μια ποιήτρια που δηλώνει συγκινημένη: «Για μένα το γράψιμο είναι μια μορφή επιστροφής σ’ έναν τόπο όπου δεν έχω πάει ποτέ και που δεν τον γνωρίζω».

 * Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, το μυθιστόρημα «Τα σπλάχνα» (εκδ. Κριτική).


zambra exΧιλιανός ποιητής
ALEJANDRO ZAMBRA
Μτφρ. ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ
ΙΚΑΡΟΣ 2021
Σελ. 520, τιμή εκδότη: €19,90

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ALEJANDRO ZAMBRA

 


Απόσπασμα από το βιβλίο:

«Την Παρασκευή (η Πρου) παίρνει συνέντευξη από τον Μίλες Περσόνε (αυτό κι αν είναι ψευδώνυμο «Τα χίλια πρόσωπα»), έναν ποιητή που γράφει δραματικούς μονολόγους υποτιθέμενων βασανιστών, εγκληματιών και άλλων ζοφερών μορφών της χιλιανής άκρας δεξιάς. Όπως μπόρεσε να διαπιστώσει η Πρου, είναι ποιήματα-παρωδίες, αμφιλεγόμενα. Είναι, επίσης, συγγραφέας νεανικών και αφελών μυθιστορημάτων που πουλάνε αρκετά καλά και που τα υπογράφει με το πραγματικό του όνομα: Ραδομίρο Ρόμπλες. Η Πρου περίμενε ότι θα γνώριζε έναν δυσάρεστο άνθρωπο, αλλά της προέκυψε πολύ σπιρτόζος.

“Πρόσεξα ότι στη Χιλή δεν υπήρχαν ποιητές της δεξιάς, λες και είναι αντίφαση να είσαι ποιητής και δεξιός. Οπότε δημιούργησα αυτόν το χαρακτήρα-ποιητή της δεξιάς, που προκαλεί αποστροφή και περιέργεια. Δύσκολο να βρεις τη θέση σου στη χιλιανή ποίηση. Εγώ, όμως, τη θεσούλα μου τη βρήκα” της λέει ο Μίλες, με αναπάντεχη απλότητα.
“Κι είστε δεξιός;”
“Όχι βέβαια! Αλλά χάρη σ’ εμένα ο κόσμος μαθαίνει πόσο επικίνδυνοι είναι αυτοί οι μαλάκες”».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Εδώ δεν είναι Μαϊάμι» της Φερνάντα Μελτσόρ (κριτική) – Οι φτωχοδιάβολοι της Βερακρούς

«Εδώ δεν είναι Μαϊάμι» της Φερνάντα Μελτσόρ (κριτική) – Οι φτωχοδιάβολοι της Βερακρούς

Για το βιβλίο της Φερνάντα Μελτσόρ [Fernanda Melchor] «Εδώ δεν είναι Μαϊάμι» (μτφρ. Αγγελική Βασιλάκου, εκδ. Δώμα). Κεντρική εικόνα: φωτογραφίες αγνοούμενων στη Βερακρούς, την Πολιτεία του Μεξικού με τη μεγαλύτερη εγκληματικότητα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ «WOW – Women of the World» στο ΚΠΙΣΝ: Μια σημαντική  διοργάνωση αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα

Φεστιβάλ «WOW – Women of the World» στο ΚΠΙΣΝ: Μια σημαντική διοργάνωση αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα

Το δεύτερο φεστιβάλ «WOW - Women of the World Αthens» (6-8 Απριλίου) στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) αποπειράται να θίξει τα πλέον επίκαιρα ζητήματα στον αγώνα της έμφυλης ισότητας, σε τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο. Στην κεντρική εικόνα, η Έλλη Ανδριοπούλου, διευθύνουσα δύμβουλος του ΚΠΙΣΝ και...

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ