zambra kentriki

Για το μυθιστόρημα του Alejandro Zambra «Χιλιανός ποιητής» (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος).

Του Νίκου Ξένιου

«Πρώιμο έργο», «Οικογενειακή επανένωση», «Poetry in motion» και «Πάρκε ντελ Ρεκουέρδο» («Το πάρκο των αναμνήσεων») τιτλοφορούνται τα τέσσερα μέρη του αριστουργήματος Χιλιανός ποιητής του Αλεχάντρο Σάμπρα σε συναρπαστική μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος. Ξεκινώντας από την απώλεια της παρθενικότητάς τους στη δεκαετία του ’80, οι δύο πρωταγωνιστές ξαναβρίσκονται μια δεκαετία αργότερα και περνούν σε μια συνύπαρξη «τύπου οικογένειας»: η Κάρλα, μια συμβατική γυναίκα και ο Γκονσάλο, ένας επίδοξος ποιητής που λίγο πριν τον οριστικό χωρισμό αφήνει ένα αντίτυπο της νεανικής συλλογής του «Πάρκε ντελ Ρεκουέρδο» σ’ ένα βιβλιοπωλείο για να το ξαναβρεί πολύ αργότερα. Προϊόν αυτής της συνύπαρξης είναι ένας ακόμη νεαρός χιλιανός ποιητής, ο γιος της Κάρλας Βισέντε, που θα πρωταγωνιστήσει στο τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου και θα στεγάσει το μικρό σύμπαν των βιβλίων του στο ίδιο ακριβώς δωματιάκι με τον ματαιωμένο ποιητή πατριό του. Σαν επάλληλοι κύκλοι, μικρές μνήμες συνθέτουν το ωραιότερο ποίημα της νεανικής ποιητικής συλλογής του Γκονσάλο, μνήμες διαφορετικές από τις μνήμες του Βισέντε. Διπλές ανακλάσεις οδηγούν τον αναγνώστη και πάλι στο αφήγημα περί αφηγήματος, δηλαδή στο μεταλογοτεχνικό επίπεδο που είναι χαρακτηριστικό του Σάμπρα.

Δανεικός γιος, δανεικός εραστής

Το μπακ στόρι είναι οι θρυμματισμένες οικογενειακές σχέσεις και η σχέση της οικογένειας με την κοινότητα των λογοτεχνών, ενώ κάθε μεμονωμένη έκφανση των ανθρώπινων σχέσεων θεωρείται ως προϊόν μιας μορφής κληρονομικότητας, «ένα παιχνίδι συμπτώσεων και ασυμμετριών», όπως θα ’λεγε ο Ρέιμοντ Κάρβερ. Διατηρώντας προσωπικό ημερολόγιο, ο Σάμπρα προσπαθεί να καταγράψει τις διαφορές του ατομικού από το συλλογικό βίωμα μιαν εικοσαετία μετά τη δικτατορία, χρησιμοποιώντας μια γλώσσα πολύ προφορική που προδίδει ενδόμυχη επιθυμία για συζήτηση και επικοινωνία. Επίσης, αποκαλύπτει την πρόθεση να τεθεί επί τάπητος η ουσία της ποιητικότητας, ο πυρήνας του «ζην ποιητικώς», σε σαφή αναφορά προς τον περιπετειώδη και ουτοπικό χαρακτήρα της αντίστοιχης απόπειρας του Ρομπέρτο Μπολάνιο στους Άγριους Ντετέκτιβ του. Και όλα αυτά μέσα στο ευρύτερα κωμικό συγκείμενο της ψυχαναγκαστικής υποχρέωσης των ηρώων να ανταποκριθούν, τρόπον τινά, στο «ποδοσφαιρικό» παγκόσμιο ρεκόρ ποίησης που σημειώνει η Χιλή.

Ξεκινώντας από την απώλεια της παρθενικότητάς τους στη δεκαετία του ’80, οι δύο πρωταγωνιστές ξαναβρίσκονται μια δεκαετία αργότερα και περνούν σε μια συνύπαρξη «τύπου οικογένειας»: η Κάρλα, μια συμβατική γυναίκα και ο Γκονσάλο, ένας επίδοξος ποιητής που λίγο πριν τον οριστικό χωρισμό αφήνει ένα αντίτυπο της νεανικής συλλογής του «Πάρκε ντελ Ρεκουέρδο» σ’ ένα βιβλιοπωλείο για να το ξαναβρεί πολύ αργότερα.

Όπως δήλωσε σε συνέντευξή του ο Σάμπρα, η σύλληψη του βιβλίου ξεκίνησε πριν από δεκαπέντε χρόνια, αλλά μεσολάβησε η Ιδιωτική ζωή των δέντρων, συναφές βιβλίο που θα μπορούσε να εκληφθεί και ως πρόλογος του Χιλιανού ποιητή. Οι τετρακόσιες σελίδες του μυθιστορήματος δεν είναι παρά η επανασυγγραφή ενός εξασέλιδου, παλαιότερου αφηγήματός του που είχε τον τίτλο «Oικογενειακή επανένωση» και όπου οι χαρακτήρες εξυφαίνουν το προφίλ του κατά κανόνα αρσενικού χιλιανού ποιητή, αναφερόμενοι, και πάλι, σε ονόματα γνωστών ποιητών, σε ανέκδοτα και σε απόψεις περί ποιήσεως. 

Ο Γκονσάλο θα επισκεφθεί τη Νέα Υόρκη στα σαράντα του, πλημμυρισμένος από το συναίσθημα της μοναξιάς, σαν άλλος Λόρκα, και θα ανακαλύψει τον πόνο, την ένταση αλλά και την παρηγοριά που προκαλούν οι λέξεις της ποίησης. Όσο για τον Βισέντε, θα ανακαλύψει ένα κομμάτι της ίδιας του της ύπαρξης, το βαθμό συγγένειας, γλυκύτητας και οικειότητας που διασώζει η πρωτόλεια ποιητική συλλογή του πατριού του. 

Πατριός και πατέρας, όλοι στη Χιλή

Η μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη αναγορεύει κάποια κεφάλαια σε αυτόνομα χρονογραφήματα, όπου με ξεκαρδιστικό χιούμορ τίθενται υπό αίρεσιν οι συμβατικές οικογενειακές σχέσεις: ο ρόλος του φυσικού πατέρα, ο ρόλος του πατριού (που εξαντλείται λεξικογραφικά και βιωματικά με συγκινητικό τρόπο), ο εφήμερος χαρακτήρας της ερωτικής δέσμευσης και το ανεξήγητο του χωρισμού. Ο Αλεχάντρο Σάμπρα διασταυρώνει τις ελλείψεις και τα ανεκπλήρωτα όνειρα του πατριού με τις ανεπούλωτες πληγές του προγονού του. Τέλος –και κυρίως–, με θαυμαστή ενσυναίσθηση και γλωσσική ελευθεριότητα, ιχνηλατεί τον γυναικείο οργασμό για να ερμηνεύσει την ομοφυλόφιλη ματαίωση της γυναίκας υπό το δικό του, ανδρικό πρίσμα. Σ’αυτό το σημείο αξίζει να παρατηρήσει κανείς πως το βιβλίο αυτό είναι ένα αμιγώς ανδρικό βιβλίο. Η περσόνα της αμερικανίδας δημοσιογράφου Πρου δεν είναι παρά το όχημα όπου ο συγγραφέας θα επιβιβάσει τη φιλοδοξία του να δημιουργήσει ένα χαρακτήρα ικανό να παρακολουθήσει την εξέλιξη του ποιητή Βισέντε: διότι «ο Βισέντε είναι ένας χιλιανός ποιητής κι εγώ είμαι ένας χιλιανός μυθιστοριογράφος και οι χιλιανοί μυθιστοριογράφοι γράφουμε μυθιστορήματα για τους χιλιανούς ποιητές».

Ο Αλεχάντρο Σάμπρα διασταυρώνει τις ελλείψεις και τα ανεκπλήρωτα όνειρα του πατριού με τις ανεπούλωτες πληγές του προγονού του. Τέλος –και κυρίως–, με θαυμαστή ενσυναίσθηση και γλωσσική ελευθεριότητα, ιχνηλατεί τον γυναικείο οργασμό για να ερμηνεύσει την ομοφυλόφιλη ματαίωση της γυναίκας υπό το δικό του, ανδρικό πρίσμα.

Στο κεφάλαιο «Poetry in motion» δυο νεαροί ποιητές (ο Βισέντε και ο ανταγωνιστής του) φλερτάρουν με την Πρου σκηνοθετώντας ένα αποτυχημένο ερωτικό τρίγωνο, ενώ η αντιπαλότητά τους ως διανοουμένων μεγαλώνει. Υποδύονται ότι θαυμάζουν πεζογραφικά έργα που κατά βάθος περιφρονούν, εκστομίζουν λατινικά ρητά που τυχαία έχουν απομνημονεύσει χωρίς να γνωρίζουν το νόημά τους, μεθοκοπούν σ’ ένα τυχαίο μπαρ της Χιλής και προορίζονται ν’ αποτελέσουν το θέμα ενός δυτικότροπου ρεπορτάζ που γίνεται ανόρεκτα, με σκηνικό την ερωτική απόρριψη: παρίσταται η «νέα» γενιά ποιητών που θεωρούν κλασικές αξίες τον Πάμπλο Νερούδα, τον Νικανόρ Πάρα και τον Σουρίτα (χωρίς πλέον να τους διαβάζουν), ενώ πρωταγωνιστεί η Χιλή των αρχών του εικοστού πρώτου αιώνα, όπου την ποιητική «στράτευση» έχει διαδεχθεί μια αυτάρεσκη μετριότητα κουλτουριάρηδων (λιγότερο άκαμπτων, βεβαίως, από τον μέσο όρο της ελιτίστικης και σεξιστικής χιλιανής διανόησης). 

Στο πολυσυζητημένο ρεπορτάζ της Πρου θα συστεγαστούν ποιητές ραχιτικοί, ποιητές queer, ποιητές σε ντελίριο, ποιήτριες που γράφουν ταυτόχρονα και με τα δύο χέρια δύο διαφορετικά ποιήματα, ποιητές χιλιανοί που απαγγέλλουν αγγλόφωνα ποιήματα και ποιητές που μαλλιοτραβιούνται, ποιητές που «διοργανώνουν καταιγισμούς ποιημάτων σε μέρη στιγματισμένα από την αστυνομική βία», ποιητές πειραματικοί που μιλούν με τους αγκώνες, από άποψη ανώνυμοι ποιητές, ποιήτριες φεμινίστρες και ποιήτριες που έμαθαν αγγλικά ακούγοντας τους Radiohead και καπνίζοντας μπάφους. Ανάμεσά τους, και μια ποιήτρια που δηλώνει συγκινημένη: «Για μένα το γράψιμο είναι μια μορφή επιστροφής σ’ έναν τόπο όπου δεν έχω πάει ποτέ και που δεν τον γνωρίζω».

 * Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, το μυθιστόρημα «Τα σπλάχνα» (εκδ. Κριτική).


zambra exΧιλιανός ποιητής
ALEJANDRO ZAMBRA
Μτφρ. ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ
ΙΚΑΡΟΣ 2021
Σελ. 520, τιμή εκδότη: €19,90

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ALEJANDRO ZAMBRA

 


Απόσπασμα από το βιβλίο:

«Την Παρασκευή (η Πρου) παίρνει συνέντευξη από τον Μίλες Περσόνε (αυτό κι αν είναι ψευδώνυμο «Τα χίλια πρόσωπα»), έναν ποιητή που γράφει δραματικούς μονολόγους υποτιθέμενων βασανιστών, εγκληματιών και άλλων ζοφερών μορφών της χιλιανής άκρας δεξιάς. Όπως μπόρεσε να διαπιστώσει η Πρου, είναι ποιήματα-παρωδίες, αμφιλεγόμενα. Είναι, επίσης, συγγραφέας νεανικών και αφελών μυθιστορημάτων που πουλάνε αρκετά καλά και που τα υπογράφει με το πραγματικό του όνομα: Ραδομίρο Ρόμπλες. Η Πρου περίμενε ότι θα γνώριζε έναν δυσάρεστο άνθρωπο, αλλά της προέκυψε πολύ σπιρτόζος.

“Πρόσεξα ότι στη Χιλή δεν υπήρχαν ποιητές της δεξιάς, λες και είναι αντίφαση να είσαι ποιητής και δεξιός. Οπότε δημιούργησα αυτόν το χαρακτήρα-ποιητή της δεξιάς, που προκαλεί αποστροφή και περιέργεια. Δύσκολο να βρεις τη θέση σου στη χιλιανή ποίηση. Εγώ, όμως, τη θεσούλα μου τη βρήκα” της λέει ο Μίλες, με αναπάντεχη απλότητα.
“Κι είστε δεξιός;”
“Όχι βέβαια! Αλλά χάρη σ’ εμένα ο κόσμος μαθαίνει πόσο επικίνδυνοι είναι αυτοί οι μαλάκες”».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, στο φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, στο φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, κοσμούν το φετινό, πλουσιότατο και άκρως ερεθιστικό, πρόγραμμα της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. «Και τώρα, τι κάνουμε; Δεν περιμένουμε. Ούτε συνεχίζουμε αμέριμνοι. Μιλάμε και φωνάζουμε για τις πληγές, που πρέπει να τις νιώ...

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

Για την επανακυκλοφορία του βιβλίου της Γεωργίας Τάτση «Χορός στα ποτήρια» (εκδ. Βακχικόν, δύο νουβέλες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία από την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Θίασος» (1974-’75) 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Iεροτελεστικός από τη...

Διαβάζοντας με τον Γιώργο Τζαβάρα

Διαβάζοντας με τον Γιώργο Τζαβάρα

Πρόσωπα από το χώρο των τεχνών, των ιδεών και του πολιτισμού, αποκαλύπτουν τον δικό τους αναγνωστικό χαρακτήρα, τη μύχια σχέση τους με το βιβλίο και την ανάγνωση. Σήμερα, ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Γιώργος Τζαβάρας.

Eπιμέλεια: Book Press

Ποιο βι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ