alt

Για την ποιητική συλλογή της Έφης Καλογεροπούλου «Στην εξορία του βλέμματος» (μτφρ. Γιάννης Γκούμας, εκδ. Κουκκίδα).

Της Χρύσας Φάντη 

Είμαι εσύ είπες
είσαι εγώ είπα
κι ύστερα να μιλώ σταμάτησα
«Τοπία»

Στην έκτη ποιητική συλλογή της Έφης Καλογεροπούλου κυριαρχεί ο ήπιος και στοχαστικός λυρισμός, με τον στίχο, άλλοτε κοφτό και υπαινικτικό κι άλλοτε ασθματικό και σχεδόν χειμαρρώδη, να υιοθετεί τόνους κουβεντιαστούς και μιαν εικονοποιία ισοσκελώς κατανεμημένη ανάμεσα στο μεγαλείο και στην απώλεια, στο διαρκές και στο στιγμιαίο.

Από τα δεκαοκτώ ποιήματα που συγκροτούν τη συλλογή κάποια είναι μακροσκελή, με φωνή πρωτοπρόσωπη ή στο δεύτερο ενικό και μορφή άτυπης ανεπίδοτης επιστολής προς εαυτόν ή κάποιο άλλο οικείο πρόσωπο, υπάρχουν όμως και ποιήματα τριτοπρόσωπα, ολιγόλεκτα και λακωνικά, που μοιάζουν με ρήσεις.

Πού πάει η μνήμη όταν χάνεται;
Σε ποιο ήρεμο λιμάνι επιστρέφει;
                                 «Σινεφίλ»

«Όλα είναι σκουριά» μας λέει ευθύς εξαρχής η Καλογεροπούλου μέσα από τους στίχους της νομπελίστας Βισλάβα Σιμπόρσκα, τους οποίους παραθέτει στην προμετωπίδα, «όλα είναι χρόνος που ρέει κι αφήνει πίσω του ερείπια».

Στην Άμμο, μία από τις προηγούμενες ποιητικές συλλογές της ποιήτριας, ο χρόνος ήταν αυτή ακριβώς η ροή και η αίσθηση της απώλειας, ήταν η άμμος που αναπόφευκτα ρέει και πέφτει σε μια κλεψύδρα, ενώ στη συλλογή Έρημος όπως έρωτας ο χρόνος αποτελούσε σπείρα που προχωρούσε αντίστροφα, σ’ ένα τοπίο που έμοιαζε να επαναλαμβάνεται μιμούμενο τον εαυτό του.

Στην «Εξορία του βλέμματος» συναντάμε ξανά αυτό το σπειροειδές στοιχείο, αυτό το αδιέξοδο πάρε δώσε ενός χρόνου που δεν είναι ποτέ γραμμικός, που είναι ο χρόνος της σιωπής, της φθοράς και μιας μνήμης σαρωτική σαν φωτιά και απέραντη σαν θλίψη.

Στην Εξορία του βλέμματος συναντάμε ξανά αυτό το σπειροειδές στοιχείο, αυτό το αδιέξοδο πάρε δώσε ενός χρόνου που δεν είναι ποτέ γραμμικός, που είναι ο χρόνος της σιωπής, της φθοράς και μιας μνήμης σαρωτική σαν φωτιά και απέραντη σαν θλίψη. Κι εδώ, χρόνος και μνήμη φαίνεται να βρίσκονται σε μια διαρκή ταλάντωση ανάμεσα στο πριν, το μετά και το ανάμεσά τους, στην επικαιροποίηση του παλιού και στη διαχρονικότητα του επίκαιρου, στη στασιμότητα, στη διακινδύνευση και στην περιπλάνηση, στο ιερό της έκστασης και στο ανίερο της χαράς και τους πένθους. Υπάρχει κι εδώ αυτή η αμφίρροπη θέση απέναντι στο συνειδητό και στο ασυνείδητο, στο καθημερινό, στο φανταστικό και στο μυθικό, στη σαφήνεια ενός στοχασμού και στο αέρινο πέταγμα ενός ονείρου μέσα σε μια ατμόσφαιρα σχεδόν μυστικιστική, αυτό το διαρκές υπαρκτικό παιχνίδι του επιθετικού και σαρκοβόρου στοιχείου της γης με το υπερφυσικό του φωτός που κρύβεται στο σκοτάδι.

Ο κόσμος είναι «το ατέλειωτο καραβάνι των νεκρών που απελπίζει ο τρόμος», είναι όμως πρωτίστως «ο τόπος όπου η ελπίδα δεν έπαψε να υπάρχει», κατάφαση στο «ανοιχτό του ορίζοντα και το φάσμα του έρωτα, μεθυσμένη γλώσσα που μας καλεί αυτό που λάβαμε, πίσω με γενναιοδωρία να επιστρέψουμε, δίχως αντάλλαγμα».

Άνθρωπος σημαίνει κίνδυνος και κίνδυνος σημαίνει χρόνος − αλήθεια που η ποιήτρια διατυπώνει από την πρώτη της συλλογή Σκεύη Ταξιδίου, ενώ και στο Χάρτης ναυαγίων γράφει: «Για να συναντηθούμε, πρέπει να διακινδυνεύσουμε την απόσταση του άλλου, μιαν απόσταση φωνών ντυμένοι μυθιστόρημα». Στην ποίησή της, η λήθη και ο κίνδυνος της απώλειας ελλοχεύουν παντού, σ’ ένα ταξίδι αποκάλυψης και μιαν άλλου είδους προσέγγιση του ανοίκειου.

«Ότι αναφλέγεται βάζει υποθήκη αιωνιότητας
Δεν ξέρεις πως η επιθυμία αποβιβάζεται πάντοτε σε διάβαση αφύλακτη;
 
Στον επόμενο σταθμό
μόνο ο χρόνος κατεβαίνει
μόνος»
                                                                          «Υποθήκη»

Στα περισσότερα από τα ποιήματα της συλλογής η τραγική ασφυξία της ύπαρξης είναι παρούσα, διατυπωμένη, όμως, με τρόπο πλάγιο και μεταφορικό, καλώντας μας σε μιαν άλλη πορεία και πλεύση∙ πορεία και πλεύση ανάσχεσης πριν από τη μοιραία πτώση.

Η ποιήτρια με πίστη αλλά και υπονομευτική αυτοσαρκαστική ειρωνεία επαναδιαπραγματεύεται την εμπειρική πραγματικότητα, προτάσσοντας τη δυνητική, που φαίνεται να αποτυπώνεται ευστοχότερα μέσα από την απουσία. Στα περισσότερα από τα ποιήματα της συλλογής η τραγική ασφυξία της ύπαρξης είναι παρούσα, διατυπωμένη, όμως, με τρόπο πλάγιο και μεταφορικό, καλώντας μας σε μιαν άλλη πορεία και πλεύση∙ πορεία και πλεύση ανάσχεσης πριν από τη μοιραία πτώση. Το βλέμμα του υποκειμένου της, με θετικό το πρόσημο στη στωική συγκατάβαση, είναι πικρό αλλά παρά ταύτα αισιόδοξο. Αναγνωρίζει τη φθορά των πραγμάτων, το ράγισμα και τη διάψευση, τις ήττες και τη ματαίωση, πάει όμως πέρα από αυτά μετουσιώνοντάς τα σε θαύμα. Προς τον σκοπό αυτό, αντλεί τις εμπνεύσεις του από τον φυσικό περίγυρο και την πανδαισία της φύσης και των χρωμάτων, χωρίς απότομες ρήξεις και εντάσεις, αποτυπώνοντας και εγγράφοντάς τα σ’ έναν διάκοσμο που βρίσκεται σε συνεχή διάλογο τόσο με τα πρωταρχικά στοιχεία (το νερό, το χώμα, τη φωτιά και τον αέρα) όσο και με το εσωτερικό του τοπίο.

Ποίηση είναι:

«ο έρωτας που πυρπολείται από ζωή, πορφυρά κοιτάσματα, λευκόλιθοι και ελαφρόπετρες, φερτά αδρανή υλικά, γιγάντιες λίμνες τοξικών υγρών, θειούχα θραύσματα, ένα ορυχείο εύφλεκτων συναισθημάτων που υπόσχεται εξόρυξη, εξόντωση ή σωτηρία, μακριά από τον επίμονο μηχανισμό της οδύνης που ανακυκλώνει χρεοκοπία και αυταπάτη, απελπισία και λύτρωση, ματαίωση και προσδοκία, με όνειρα που μέθυσαν σε υπόγειες διαβάσεις και κάτω από γέφυρες άστεγα έμειναν να κοιμούνται ξημερώματα».

Οι στίχοι της Καλογεροπούλου, με γλώσσα που πάλλεται από την πρώτη εκείνη λάμψη, μέσα από την οποία τους βίωσε και τους συνέλαβε η δημιουργός τους, με επίγνωση του απατηλά υπερτροφικού των ήχων σε σχέση με το φαινομενικά και μόνον ισχνό της σιωπής και του άλεκτου, έρχονται σε μας χωρίς μεγαλοστομία και οίηση, σαν καθαρός, τρυφερός ψίθυρος, με ορατές τις ενοποιητικές συνδέσεις και τις ποιητικές προθέσεις τους, με συμβολικές αναπαραστάσεις και μετωνυμίες, που στόχο έχουν ένα αξιοπρόσεκτο λογοτεχνικό και αισθητικό αποτέλεσμα. Η μετάφραση των ποιημάτων στα αγγλικά από τον ποιητή και μεταφραστή Γιάννη Γκούμα συνιστά, όπως και στα προηγούμενα έργα της ποιήτριας, γνήσια αναδημιουργία, ενώ επιπρόσθετα η όλη εμφάνιση του βιβλίου, με το έργο της Χριστίνας Καραντώνη να κοσμεί το εξώφυλλο και την επιμέλεια των ποιημάτων να έχει αναλάβει ο ποιητής Κώστας Θ. Ριζάκης, είναι επίσης ιδιαίτερα προσεγμένη.

* Η ΧΡΥΣΑ ΦΑΝΤΗ είναι συγγραφέας.
Τελευταίο της βιβλίο, το μυθιστόρημα «Η ιστορία της Σ.» (εκδ. Γαβριηλίδης).

→ Στην κεντρική εικόνα: Φωτογραφία © Luis Galvez.


altΣτην εξορία του βλέμματος
Έφη Καλογεροπούλου
Μτφρ. Γιάννης Γκούμας
Κουκκίδα 2019
Σελ. 84, τιμή εκδότη €8,48
 

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΕΦΗΣ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σκοτεινός καθρέφτης» του Νίκου Λάζαρη (κριτική) – Μια ευσύνοπτη ελεγεία αδελφικής αγάπης

«Σκοτεινός καθρέφτης» του Νίκου Λάζαρη (κριτική) – Μια ευσύνοπτη ελεγεία αδελφικής αγάπης

Για την ποιητική συλλογή του Νίκου Λάζαρη «Σκοτεινός καθρέφτης» (εκδ. Κουκκίδα). Κεντρική εικόνα: © Peter H (Pixabay).

Γράφει ο Αντώνης Μακρυδημήτρης

Ι

Εισα...

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

Για τη συλλογή δοκιμίων της Λουίζ Γκλικ [Louise Glück] «Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Στερέωμα). Στην κεντρική εικόνα, η Λουίζ Γκλικ.

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Τη Λουίζ Γ...

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

Για το δοκίμιο του Αλέξη Ζήρα «Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» (εκδ. Θράκα). Στην κεντρική εικόνα, η ποιήτρια Λύντια Στεφάνου στο σπίτι της ζωγράφου Νέλλης Ανδρικοπούλου (1948).

Γράφει η Χλόη Κουτσουμπέλη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Σε συνέντευξή της στο American Booksellers Association, η Βόσνια συγγραφέας Lana Bastašić μίλησε για το βιβλίο της «Πιάσε το λαγό», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Ισμήνης Ραντούλοβιτς.

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ