baladeur

Για το βιβλίο του Πάτρικ Λη Φέρμορ «Μάνη» (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Στην κεντρική εικόνα, σπάνια φωτογραφία του Πάτρικ Λη Φέρμορ που είχε παρουσιαστεί στην έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, Joan Leigh Fermor «Φωτογράφος και αγαπημένη» το 2018.

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Ο λόγος για έναν σπουδαίο Βρετανό συγγραφέα που γνώρισε την Ελλάδα σε βάθος και την αγάπησε με πάθος, κι αφιέρωσε στην πατρίδα μας ορισμένα από τα ομορφότερα βιβλία που έχουν γραφτεί γι’ αυτήν.

Πρόκειται για τον Πάτρικ Λη Φέρμορ, ή άλλως «Πάντυ» ή «Μιχάλη», κι αφορμή είναι η περσινή έκδοση σε νέα και άρτια μετάφραση ενός από τα διαμάντια του, του βιβλίου του για μια από τις πιο ιστορικές και ξεχωριστές περιοχές της Ελλάδας, τη Μάνη.

Ένα βιβλίο-απόσταγμα της σχέσης του με την Ελλάδα

Ο χαρακτηρισμός του Πάτρικ Λη Φέρμορ ως «ταξιδιωτικού συγγραφέα», για πολλούς του σημαντικότερου σε αυτό το λογοτεχνικό είδος, είναι ίσως παραπλανητικός, και θα πρέπει να εκληφθεί με την πλέον ευγενή και διασταλτική έννοια. Γιατί, ενώ όλα τα βιβλία του αντλούν το υλικό τους ευθέως από τα ταξίδια του, η προσέγγισή του ταιριάζει πιο πολύ με αυτήν του ανθρωπολόγου, του ιστορικού, του λόγιου, του φυσιοδίφη, ακόμη και του προσκυνητή.

Και παρότι τα ταξίδια του αφορούσαν αρχικά την κάθοδό του από τη γενέτειρά του, το Λονδίνο, προς την Κωνσταντινούπολη, με πολύμηνες στάσεις στα Βαλκάνια, και στη συνέχεια ταξίδεψε στην Καραϊβική και τις Άνδεις κι έγραψε βιβλία γι’ αυτούς τους τόπους, δεν θα ήταν υπερβολή να λέγαμε ότι το κέντρο του κόσμου του, κυριολεκτικά και μεταφορικά, υπήρξε η Ελλάδα.

Απόσταγμα αυτής της βαθιάς και πολυπλόκαμης σχέσης του με την ελληνική γη, την ελληνική γλώσσα, την ελληνική ιστορία και, πρωτίστως, με τους ανθρώπους του τόπου μας, είναι τούτο το βιβλίο που κρατάμε ξανά στη χέρια μας. Το βιβλίο του για τη Μάνη.

«Καρδαμύλη, η παλινόρθωση του Βυζαντίου»

Τι βιβλίο είναι όμως η Μάνη; Για ποιο πράγμα μας μιλάει; Σε ένα πρώτο επίπεδο είναι οπωσδήποτε μια περιήγηση, μια διαδρομή, από τόπο σε τόπο, που ξεκινάει από ένα μπαρμπέρικο στη Σπάρτη και ολοκληρώνεται μήνες μετά σε μια ταβέρνα στο Γύθειο. Αυτά, στο μακρινό 1956.

Κι όμως, η στόχευση είναι πολύ μεγαλύτερη, όπως σημειώνει κι ο ίδιος στον πρόλογο του βιβλίου, που στο μεγαλύτερο μέρος του γράφτηκε δυο χρόνια αργότερα, στα 1958, στο σπίτι του ζωγράφου Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, στην Ύδρα.

Με τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα: θέλησα «να μοιραστώ με τον αναγνώστη μια πολύ πλατύτερη έκταση ελληνικής γης, και στον χώρο και στον χρόνο».

Χαρακτηριστικό αυτής της προσέγγισης, που θυμίζει την πύκνωση και τη μεταφορική δύναμη της ποίησης, είναι το κεφάλαιο που επιγράφεται: «Καρδαμύλη, η παλινόρθωση του Βυζαντίου».

Για αρκετές σελίδες, η αφήγηση τραμπαλίζεται ανάμεσα στον φιλικό κι αρχαϊκό κόσμο του ψαρά και αποκαλυπτικές σκηνές και οραματικές εικόνες από την Άλωση της Πόλης.

Εκεί, ο συγγραφέας, καθώς συζητάει κουτσοπίνοντας με έναν ψαρά, με αφορμή το βυζαντινής προέλευσης επίθετό του αφήνεται σε μια υπέροχη παράκρουση και τον φαντάζεται ως άρχοντα του Βυζαντίου, «με χρυσά άμφια, αδαμαντοποίκιλτες ζώνες, πορφυρούς μανδύες».

Για αρκετές σελίδες, η αφήγηση τραμπαλίζεται ανάμεσα στον φιλικό κι αρχαϊκό κόσμο του ψαρά και αποκαλυπτικές σκηνές και οραματικές εικόνες από την Άλωση της Πόλης.

Η πρώτη του εντύπωση από την Καρδαμύλη, το παραθαλάσσιο χωριό της μεσσηνιακής Μάνης που θα γινόταν αργότερα δεύτερη πατρίδα του, είναι επίσης τυπική του ύφους του. Από τη γενική θέα, το μάτι γρήγορα εστιάζει σε ένα αντικείμενο, ένα πιθάρι, απ’ όπου ένα εντελώς νέο ταξίδι ξεκινά...

«Όλα γίνονται με απλότητα και χωρίς φασαρία»

Για τον Φέρμορ, καθετί είναι μια αφορμή για μια περιπέτεια στον χρόνο, στην ιστορία, στην τέχνη και στη γλώσσα.

Ο ασυνήθιστος στολισμός μιας εκκλησίας στην Αρεόπολη ή η απλοϊκή τοιχογραφία σε ένα ξωκκλήσι σε κάποιο χωριό, αλλά και μια λέξη ή ένα τοπωνύμιο, γίνονται αφορμές για θαυμαστές παρεκκλίσεις από την αφήγηση, στις οποίες ο συγγραφέας επιστρατεύει την εντυπωσιακή του ευρυμάθεια και την εξαιρετική του ικανότητα να συνδέει μεταξύ τους ακόμη και τα πιο απίθανα πράγματα. «Το καθετί στην Ελλάδα σε απορροφά και σε ανταμείβει», λέει. «Δεν υπάρχει βράχος ή ρυάκι δίχως μια μάχη ή έναν μύθο, ένα θαύμα ή μια ιστορία των χωρικών, μια δεισιδαιμονία· και τα λόγια και τα συμβάντα, σχεδόν όλα περίεργα ή αξιομνημόνευτα, πυκνώνουν γύρω από τη στράτα του ταξιδιώτη σε κάθε του βήμα».

Από την Έξω στη Μέσα Μάνη, στα Κακαβούλια, κι από το κάλος των Μαυρομιχαλέων έως τους μύθους για τις νεράιδες, από τα μοιρολόγια και τις μοιρολογίστρες μέχρι τα ξωτικά, τα παγανά και τους βρικόλακες, δεν υπάρχει πέτρα που να αφήνει όρθια ο συγγραφέας, δεν υπάρχει ίσκιος όπου δεν δοκιμάζει να ξαποστάσει, πηγή από την οποία δεν δροσίζεται.

Οι Έλληνες, λέει, είναι εκατό φορές πιο φιλόξενοι από τους άλλους λαούς. Κι όσο πιο απομονωμένοι είναι, τόσο πιο φιλόξενοι.

Οι περιγραφές των Πύργων στα χωριά της Μέσα Μάνης είναι μοναδικής ομορφιάς και αληθινά ντοκουμέντα, αφού πολλά από αυτά τα οικήματα είναι πλέον ερείπια ή έχουν εξαφανισθεί. Το κεφάλαιο για τις βεντέτες είναι επίσης συναρπαστικό και μας δίνει μια πειστική εξήγηση για την προέλευσή της. 

Πάνω απ’ όλο το βιβλίο πλανάται το φάντασμα του Ομήρου και της αρχαιότητας, τα οποία ο συγγραφέας ανακαλύπτει παντού και συνέχεια ξύνοντας την επιφάνεια εικόνων, θρύλων και εθίμων. Η αγάπη του για τους Έλληνες, για τους απλούς ανθρώπους, είναι ειλικρινής και ακλόνητη. Οι Έλληνες, λέει, είναι εκατό φορές πιο φιλόξενοι από τους άλλους λαούς. Κι όσο πιο απομονωμένοι είναι, τόσο πιο φιλόξενοι.

«Όλα γίνονται με απλότητα και χωρίς φασαρία» σημειώνει, «χάρη σε μια καλοσύνη τόσο πηγαία, που χαρίζει μεγαλοπρέπεια και αρχοντιά ως και στο πιο ετοιμόρροπο καλύβι».

«Μάνη» και Ρούμελη»: Δύο βιβλία αληθινό κεφάλαιο για τους Έλληνες

metaixmio mani 2Όπως τόνισα και νωρίτερα, παρότι ο Πάτρικ Λη Φέρμορ έχει γράψει σημαντικά και βραβευμένα βιβλία για τα ταξίδια του ανά την Ευρώπη και τον κόσμο, η εσωτερική πυξίδα του έδειχνε σταθερά και αταλάντευτα την Ελλάδα. Τούτο το έργο, η «Μάνη», μαζί με το δίδυμό του, τη «Ρούμελη», που κυκλοφόρησε οκτώ χρόνια μετά, το 1966, συναποτελούν την κιβωτό ενός ολόκληρου κόσμου, του ελληνικού κόσμου, που με την τεράστια ποικιλομορφία και τον αχανή χρονικό του ορίζοντα, έχει εν πολλοίς χαθεί ανεπιστρεπτί.

Από αυτήν την άποψη, είναι βιβλία πολύτιμα, αληθινό κεφάλαιο για εμάς τους Έλληνες. Κι είμαστε τυχεροί που και αυτά, όπως και τα άλλα βιβλία του Πάτρικ Λη Φέρμορ, εκδίδονται ξανά τα τελευταία χρόνια. Ειδικότερα τούτα τα δύο, η Μάνη και η Ρούμελη, ευτύχησαν στα χέρια του έμπειρου και ταλαντούχου συγγραφέα και μεταφραστή Μιχάλη Μακρόπουλου, ο οποίος με το μεράκι και την αγάπη του γι’ αυτά, τους εμφύσησε νέα ζωή, ανέδειξε τον μοναδικό πλούτο τους και την υποβλητική λογοτεχνική τους δύναμη.

Τόσο η Ρούμελη, όσο και η Μάνη, που θα βρίσκεται εντός των ημερών στα βιβλιοπωλεία, καθώς και όλα τα βιβλία του Πάτρικ Λη Φέρμορ, κυκλοφορούν με φροντίδα και επιμέλεια από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Δεν νοείται ελληνική βιβλιοθήκη χωρίς αυτά. 


* Ο Κ.Β. Κατσουλάρης είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Αφαίας και Τελαμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο).

politeia link more

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Στη σκιά του Στάλιν – Μια παγκόσμια ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού» του Νίκου Μαραντζίδη (κριτική)

«Στη σκιά του Στάλιν – Μια παγκόσμια ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού» του Νίκου Μαραντζίδη (κριτική)

Για το βιβλίο του Νίκου Μαραντζίδη «Στη σκιά του Στάλιν – Μια παγκόσμια ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ με τον καθηγητή του ΕΜΠ Γιώργο Μπάφα που δώρισε τον εικονιζόμενο πίνακα στο Κόμμα. 

Γράφει ...

«Μικρή ιστορία της Μεσογείου» του Τζέρεμι Μπλακ (κριτική) – Μια σύντομα επισκόπηση της ιστορίας της «δικής μας θάλασσας»

«Μικρή ιστορία της Μεσογείου» του Τζέρεμι Μπλακ (κριτική) – Μια σύντομα επισκόπηση της ιστορίας της «δικής μας θάλασσας»

Για το βιβλίο του Τζέρεμι Μπλακ «Μικρή ιστορία της Μεσογείου» (μτφρ. Πέτρος Γεωργίου, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Freepik.

Γράφει η Λεύκη Σαραντινού

Η Μεσόγειος θάλασσα για πολλούς αιώνες αποτελούσε το κέντρο του κό...

«Ο ελληνικός εμφύλιος: Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες» του Ραϋμόνδου Αλβανού (κριτική)

«Ο ελληνικός εμφύλιος: Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες» του Ραϋμόνδου Αλβανού (κριτική)

Για το βιβλίο του Ραϋμόνδου Αλβανού «Ο ελληνικός εμφύλιος: Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες» (εκδ. Επίκεντρο). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία από το ντοκιμαντέρ του Ροβήρου Μανθούλη «Ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος» (1997).

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντά...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Ο δημοφιλής συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας Τζο Νέσμπο [Jo Nesbø] αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

Επιμέλεια: Ευλαλία Πάνου

...
Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Στο 10ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου, με τον Κώστα Κατσουλάρη θα συνομιλήσει ο συγγραφέας και πανεπιστημιακός Παναγής Παναγιωτόπουλος. Η συζήτηση θα μεταδοθεί ζωντανά, την Πέμπτη, 28 Σεπτεμβρίου, στις 7μμ.

Επιμέλεια: Book Press

Βίος ...

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

Για το βιβλίο του Μισέλ Ουελμπέκ [Michel Houellebecq] «Κάποιοι μήνες της ζωής μου» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Εστία). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Προβοκάτορας, φίλεχθρος, άνθρωπος που ζει από τις αντιπαραθέσεις και...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ