baladeur

Για το βιβλίο του Πάτρικ Λη Φέρμορ «Μάνη» (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Στην κεντρική εικόνα, σπάνια φωτογραφία του Πάτρικ Λη Φέρμορ που είχε παρουσιαστεί στην έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, Joan Leigh Fermor «Φωτογράφος και αγαπημένη» το 2018.

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Ο λόγος για έναν σπουδαίο Βρετανό συγγραφέα που γνώρισε την Ελλάδα σε βάθος και την αγάπησε με πάθος, κι αφιέρωσε στην πατρίδα μας ορισμένα από τα ομορφότερα βιβλία που έχουν γραφτεί γι’ αυτήν.

Πρόκειται για τον Πάτρικ Λη Φέρμορ, ή άλλως «Πάντυ» ή «Μιχάλη», κι αφορμή είναι η περσινή έκδοση σε νέα και άρτια μετάφραση ενός από τα διαμάντια του, του βιβλίου του για μια από τις πιο ιστορικές και ξεχωριστές περιοχές της Ελλάδας, τη Μάνη.

Ένα βιβλίο-απόσταγμα της σχέσης του με την Ελλάδα

Ο χαρακτηρισμός του Πάτρικ Λη Φέρμορ ως «ταξιδιωτικού συγγραφέα», για πολλούς του σημαντικότερου σε αυτό το λογοτεχνικό είδος, είναι ίσως παραπλανητικός, και θα πρέπει να εκληφθεί με την πλέον ευγενή και διασταλτική έννοια. Γιατί, ενώ όλα τα βιβλία του αντλούν το υλικό τους ευθέως από τα ταξίδια του, η προσέγγισή του ταιριάζει πιο πολύ με αυτήν του ανθρωπολόγου, του ιστορικού, του λόγιου, του φυσιοδίφη, ακόμη και του προσκυνητή.

Και παρότι τα ταξίδια του αφορούσαν αρχικά την κάθοδό του από τη γενέτειρά του, το Λονδίνο, προς την Κωνσταντινούπολη, με πολύμηνες στάσεις στα Βαλκάνια, και στη συνέχεια ταξίδεψε στην Καραϊβική και τις Άνδεις κι έγραψε βιβλία γι’ αυτούς τους τόπους, δεν θα ήταν υπερβολή να λέγαμε ότι το κέντρο του κόσμου του, κυριολεκτικά και μεταφορικά, υπήρξε η Ελλάδα.

Απόσταγμα αυτής της βαθιάς και πολυπλόκαμης σχέσης του με την ελληνική γη, την ελληνική γλώσσα, την ελληνική ιστορία και, πρωτίστως, με τους ανθρώπους του τόπου μας, είναι τούτο το βιβλίο που κρατάμε ξανά στη χέρια μας. Το βιβλίο του για τη Μάνη.

«Καρδαμύλη, η παλινόρθωση του Βυζαντίου»

Τι βιβλίο είναι όμως η Μάνη; Για ποιο πράγμα μας μιλάει; Σε ένα πρώτο επίπεδο είναι οπωσδήποτε μια περιήγηση, μια διαδρομή, από τόπο σε τόπο, που ξεκινάει από ένα μπαρμπέρικο στη Σπάρτη και ολοκληρώνεται μήνες μετά σε μια ταβέρνα στο Γύθειο. Αυτά, στο μακρινό 1956.

Κι όμως, η στόχευση είναι πολύ μεγαλύτερη, όπως σημειώνει κι ο ίδιος στον πρόλογο του βιβλίου, που στο μεγαλύτερο μέρος του γράφτηκε δυο χρόνια αργότερα, στα 1958, στο σπίτι του ζωγράφου Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, στην Ύδρα.

Με τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα: θέλησα «να μοιραστώ με τον αναγνώστη μια πολύ πλατύτερη έκταση ελληνικής γης, και στον χώρο και στον χρόνο».

Χαρακτηριστικό αυτής της προσέγγισης, που θυμίζει την πύκνωση και τη μεταφορική δύναμη της ποίησης, είναι το κεφάλαιο που επιγράφεται: «Καρδαμύλη, η παλινόρθωση του Βυζαντίου».

Για αρκετές σελίδες, η αφήγηση τραμπαλίζεται ανάμεσα στον φιλικό κι αρχαϊκό κόσμο του ψαρά και αποκαλυπτικές σκηνές και οραματικές εικόνες από την Άλωση της Πόλης.

Εκεί, ο συγγραφέας, καθώς συζητάει κουτσοπίνοντας με έναν ψαρά, με αφορμή το βυζαντινής προέλευσης επίθετό του αφήνεται σε μια υπέροχη παράκρουση και τον φαντάζεται ως άρχοντα του Βυζαντίου, «με χρυσά άμφια, αδαμαντοποίκιλτες ζώνες, πορφυρούς μανδύες».

Για αρκετές σελίδες, η αφήγηση τραμπαλίζεται ανάμεσα στον φιλικό κι αρχαϊκό κόσμο του ψαρά και αποκαλυπτικές σκηνές και οραματικές εικόνες από την Άλωση της Πόλης.

Η πρώτη του εντύπωση από την Καρδαμύλη, το παραθαλάσσιο χωριό της μεσσηνιακής Μάνης που θα γινόταν αργότερα δεύτερη πατρίδα του, είναι επίσης τυπική του ύφους του. Από τη γενική θέα, το μάτι γρήγορα εστιάζει σε ένα αντικείμενο, ένα πιθάρι, απ’ όπου ένα εντελώς νέο ταξίδι ξεκινά...

«Όλα γίνονται με απλότητα και χωρίς φασαρία»

Για τον Φέρμορ, καθετί είναι μια αφορμή για μια περιπέτεια στον χρόνο, στην ιστορία, στην τέχνη και στη γλώσσα.

Ο ασυνήθιστος στολισμός μιας εκκλησίας στην Αρεόπολη ή η απλοϊκή τοιχογραφία σε ένα ξωκκλήσι σε κάποιο χωριό, αλλά και μια λέξη ή ένα τοπωνύμιο, γίνονται αφορμές για θαυμαστές παρεκκλίσεις από την αφήγηση, στις οποίες ο συγγραφέας επιστρατεύει την εντυπωσιακή του ευρυμάθεια και την εξαιρετική του ικανότητα να συνδέει μεταξύ τους ακόμη και τα πιο απίθανα πράγματα. «Το καθετί στην Ελλάδα σε απορροφά και σε ανταμείβει», λέει. «Δεν υπάρχει βράχος ή ρυάκι δίχως μια μάχη ή έναν μύθο, ένα θαύμα ή μια ιστορία των χωρικών, μια δεισιδαιμονία· και τα λόγια και τα συμβάντα, σχεδόν όλα περίεργα ή αξιομνημόνευτα, πυκνώνουν γύρω από τη στράτα του ταξιδιώτη σε κάθε του βήμα».

Από την Έξω στη Μέσα Μάνη, στα Κακαβούλια, κι από το κάλος των Μαυρομιχαλέων έως τους μύθους για τις νεράιδες, από τα μοιρολόγια και τις μοιρολογίστρες μέχρι τα ξωτικά, τα παγανά και τους βρικόλακες, δεν υπάρχει πέτρα που να αφήνει όρθια ο συγγραφέας, δεν υπάρχει ίσκιος όπου δεν δοκιμάζει να ξαποστάσει, πηγή από την οποία δεν δροσίζεται.

Οι Έλληνες, λέει, είναι εκατό φορές πιο φιλόξενοι από τους άλλους λαούς. Κι όσο πιο απομονωμένοι είναι, τόσο πιο φιλόξενοι.

Οι περιγραφές των Πύργων στα χωριά της Μέσα Μάνης είναι μοναδικής ομορφιάς και αληθινά ντοκουμέντα, αφού πολλά από αυτά τα οικήματα είναι πλέον ερείπια ή έχουν εξαφανισθεί. Το κεφάλαιο για τις βεντέτες είναι επίσης συναρπαστικό και μας δίνει μια πειστική εξήγηση για την προέλευσή της. 

Πάνω απ’ όλο το βιβλίο πλανάται το φάντασμα του Ομήρου και της αρχαιότητας, τα οποία ο συγγραφέας ανακαλύπτει παντού και συνέχεια ξύνοντας την επιφάνεια εικόνων, θρύλων και εθίμων. Η αγάπη του για τους Έλληνες, για τους απλούς ανθρώπους, είναι ειλικρινής και ακλόνητη. Οι Έλληνες, λέει, είναι εκατό φορές πιο φιλόξενοι από τους άλλους λαούς. Κι όσο πιο απομονωμένοι είναι, τόσο πιο φιλόξενοι.

«Όλα γίνονται με απλότητα και χωρίς φασαρία» σημειώνει, «χάρη σε μια καλοσύνη τόσο πηγαία, που χαρίζει μεγαλοπρέπεια και αρχοντιά ως και στο πιο ετοιμόρροπο καλύβι».

«Μάνη» και Ρούμελη»: Δύο βιβλία αληθινό κεφάλαιο για τους Έλληνες

metaixmio mani 2Όπως τόνισα και νωρίτερα, παρότι ο Πάτρικ Λη Φέρμορ έχει γράψει σημαντικά και βραβευμένα βιβλία για τα ταξίδια του ανά την Ευρώπη και τον κόσμο, η εσωτερική πυξίδα του έδειχνε σταθερά και αταλάντευτα την Ελλάδα. Τούτο το έργο, η «Μάνη», μαζί με το δίδυμό του, τη «Ρούμελη», που κυκλοφόρησε οκτώ χρόνια μετά, το 1966, συναποτελούν την κιβωτό ενός ολόκληρου κόσμου, του ελληνικού κόσμου, που με την τεράστια ποικιλομορφία και τον αχανή χρονικό του ορίζοντα, έχει εν πολλοίς χαθεί ανεπιστρεπτί.

Από αυτήν την άποψη, είναι βιβλία πολύτιμα, αληθινό κεφάλαιο για εμάς τους Έλληνες. Κι είμαστε τυχεροί που και αυτά, όπως και τα άλλα βιβλία του Πάτρικ Λη Φέρμορ, εκδίδονται ξανά τα τελευταία χρόνια. Ειδικότερα τούτα τα δύο, η Μάνη και η Ρούμελη, ευτύχησαν στα χέρια του έμπειρου και ταλαντούχου συγγραφέα και μεταφραστή Μιχάλη Μακρόπουλου, ο οποίος με το μεράκι και την αγάπη του γι’ αυτά, τους εμφύσησε νέα ζωή, ανέδειξε τον μοναδικό πλούτο τους και την υποβλητική λογοτεχνική τους δύναμη.

Τόσο η Ρούμελη, όσο και η Μάνη, που θα βρίσκεται εντός των ημερών στα βιβλιοπωλεία, καθώς και όλα τα βιβλία του Πάτρικ Λη Φέρμορ, κυκλοφορούν με φροντίδα και επιμέλεια από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Δεν νοείται ελληνική βιβλιοθήκη χωρίς αυτά. 


Ο Κ.Β. ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, η αποτύπωση μια σειρά συζητήσεων με τον Δημοσθένη Κούρτοβικ με τίτλο «Σκοντάφτοντας σε ανοιχτά σύνορα» (εκδ. Πατάκη).

politeia link more

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Επανάσταση, έθνος-κράτος και αρχαιοελληνικό ιδεώδες» (κριτική) –  Ένα συλλογικό έργο που αναδεικνύει αθέατες πλευρές του 1821

«Επανάσταση, έθνος-κράτος και αρχαιοελληνικό ιδεώδες» (κριτική) – Ένα συλλογικό έργο που αναδεικνύει αθέατες πλευρές του 1821

Για τη φιλοσοφική και ιστορική μελέτη «Επανάσταση, έθνος-κράτος και αρχαιοελληνικό ιδεώδες: Φιλοσοφικές προσεγγίσεις στην Ελληνική Eπανάσταση» (εκδ. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων – Μουσείο Μπενάκη). Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας «Άποτυχία επιχειρήσεως» του Henri Decaisne, που κοσμεί και το εξώφυλλο της έκδοσης....

«Θάνατοι στη Χούντα» του Δημήτρη Βεριώνη (κριτική) – Μια κιβωτός μνήμης για τα θύματα της επταετίας

«Θάνατοι στη Χούντα» του Δημήτρη Βεριώνη (κριτική) – Μια κιβωτός μνήμης για τα θύματα της επταετίας

Για την ιστορική μελέτη του Δημήτρη Βεριώνη «Θάνατοι στη Χούντα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος. Στην κεντρική εικόνα, ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος. 

Γράφει ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης

Έχουμε στα...

«Μια σύντομη ιστορία του σύγχρονου κόσμου» του Γουίλιαμ Γούντραφ (κριτική) – Μια επίκαιρη μελέτη για τις σχέσεις Δύσης και Ανατολής

«Μια σύντομη ιστορία του σύγχρονου κόσμου» του Γουίλιαμ Γούντραφ (κριτική) – Μια επίκαιρη μελέτη για τις σχέσεις Δύσης και Ανατολής

Για το βιβλίο του Γουίλιαμ Γούντραφ (William Woodruff) «Μια σύντομη ιστορία του σύγχρονου κόσμου – Οι παγκόσμιες σχέσεις από το 1500 μέχρι σήμερα» , που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις University Studio Press, σε μετάφραση Μαρίας Καίσαρ και Κώστα Σκορδύλη. Κεντρική εικόνα: «Οι πρεσβευτές» (1533) του Χανς Χόλμπαϊν τ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

Για το βιβλίο της Αουρόρα Βεντουρίνι (Aurora Ventoyrini) «Οι ξαδέλφες» (μτφρ. Μαρία Αθανασιάδου, Θεώνη Κάμπρα, Αλίκη Μανωλά, Ιφιγένεια Ντούμη, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, εκδ. Carnivora). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία του Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι «Santa Sangre» (1989).

...
Φραγκίσκος: Ο Πάπας της «Εκκλησίας του λαού του Θεού»

Φραγκίσκος: Ο Πάπας της «Εκκλησίας του λαού του Θεού»

Για την αυτοβιογραφία του Πάπα Φραγκίσκου με τίτλο «Ελπίδα, η αυτοβιογραφία» που κυκλοφορεί σε μετάφραση Άννας Παπασταύρου από τις εκδόσεις Gutenberg. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Είμαι πάντοτε επιφυλακτικός απέναντι στις αυτοβιογραφίες, αν και έ...

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

Για το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Λουίζ Σβαρτς (Luiz Schwarcz) «Δεν έχω ανάσα» (μτφρ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Ίκαρος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Λουίζ Σβαρτζ είναι ένας από τους σημαντικότερους εκδότες της Βρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα των Νίκι Φρεντς [Nicci French] «Δεν θα τελειώσει έτσι» (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Κίρα άκουγε αν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ