ta dyo prosopa tis rosias

Σκέψεις για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της Ρωσίας, με αφορμή τρία βιβλία που αναδεικνύουν διαφορετικές πτυχές της χώρας: Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης, «Η αυτοκρατορική νοσταλγία της Ρωσίας – Ο ευρασιανικός πειρασμός» (εκδ. Επίκεντρο), Orlando Figes, «Ο χορός της Νατάσας – Μια πολιτιστική ιστορία της Ρωσίας» (μτφρ. Χρήστος Οικονόμου, εκδ. Ηλέκτρα), Michel Eltchaninoff, «Στο μυαλό του Βλαντιμίρ Πούτιν» (μτφρ. Τζία Καραγεώργου, εκδ. Διάμετρος).

Της Έλενας Χουζούρη 

Στο εξαιρετικά διαφωτιστικό δίτομο βιβλίο του Ο χορός της Νατάσας – Μια πολιτιστική ιστορία της Ρωσίας (μτφρ. Χρήστος Οικονόμου, εκδ. Ηλέκτρα), ο ρωσολόγος, Βρετανός, ιστορικός Orlando Figes [Ορλάντο Φάιτζες] εστιάζει στην περίφημη σκηνή του επικού μυθιστορήματος του Λέοντος Τολστόι Πόλεμος και Ειρήνη όταν η ευρωπαϊκοθρεμμένη κόμισσα Νατάσα Ροστόφ εντελώς αυθόρμητα σηκώνεται και χορεύει έναν παραδοσιακό ρωσικό χορό, τον οποίο δεν είχε έως τότε ξανακούσει. Περιγράφοντας αυτήν τη σκηνή ο Τολστόι αναρωτιέται:

«Μα, πού, πώς, πότε η ρωσική ατμόσφαιρα κατάφερε να μεταγγίσει στην νεαρή κοντέσα, τη μεγαλωμένη με Γαλλίδα γκουβερνάντα, αυτό το πνεύμα και αυτόν τον τρόπο;… Η Νατάσα ήξερε ακριβώς τι έπρεπε να κάνει και το έκανε τόσο τέλεια, ώστε η Άννα Φιοντόροβνα, που της είχε προμηθεύσει το απαραίτητο για τον χορό μαντήλι, δάκρυσε από χαρά και έκλαψε και γέλασε, βλέποντας πως εκείνη η λεπτή φιγούρα, εκείνη η αβρή κοντέσα, που είχε ανατραφεί μέσα στα μετάξια και στα βελούδα, σ’ έναν κόσμο εντελώς διαφορετικό από τον δικό της, ήξερε τι γινόταν μέσα στην ψυχή της, στην ψυχή του πατέρα της, και της μητέρας και της θείας της, μες στην ψυχή κάθε Ρώσου και κάθε Ρωσίδας».

Εστιάζοντας «στον χορό της Νατάσας», ο Βρετανός ιστορικός, με την παράθεση μάλιστα του παραπάνω αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τολστόι, θέτει ένα θεμελιώδες ερώτημα, το οποίο επανέρχεται ως εξαιρετικά επίκαιρο, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την κάθετη αντιπαράθεσή της με τον δυτικό κόσμο: Πού ανήκει η Ρωσία; Στον δυτικό κόσμο; Στον ανατολικό; Η σε κάποιον ενδιάμεσο; Από ποιες αξίες εμφορείται ο πολιτισμός της; Ποιες είναι οι ρίζες του; Τι σήμαιναν για αυτόν τον πολιτισμό, τα χρόνια της ΕΣΣΔ; Τον άλλαξαν; Τον μπόλιασαν με κάτι καινούργιο ή απλώς τον άφησαν να λαγοκοιμάται για να επανέλθει μετά τη διάλυση του σοβιετικού κόσμου στη μορφή που είναι σήμερα;

Πού ανήκει η Ρωσία; Στον δυτικό κόσμο; Στον ανατολικό; Η σε κάποιον ενδιάμεσο; Από ποιες αξίες εμφορείται ο πολιτισμός της; Ποιες είναι οι ρίζες του;

Ο Φάιτζες φρονώ –τουλάχιστον όσο μπορώ να γνωρίζω– ότι πρέπει να είναι από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με το εξαιρετικά καίριο αυτό κεφάλαιο που σηματοδοτεί τον βαθύ διχασμό που κατατρώει τη Ρωσία, από την στιγμή που ο Μέγας Πέτρος αποφάσισε να της προσφέρει το ευρωπαϊκό χρίσμα, με το να κόψει βίαια τις γενειάδες των βογιάρων, να απαγορέψει τις μακριές ρόμπες τους που παρέπεμπαν στο Βυζάντιο, να τους υποχρεώσει να φορέσουν ευρωπαϊκά ρούχα της εποχής, να ντύσει τις κυρίες της Αυλής τους στο στυλ εκείνων που είχε δει στις ευρωπαϊκές βασιλικές Αυλές, να καθορίσει πώς έπρεπε οι ευγενείς να κτίζουν τα σπίτια τους, πώς να συμπεριφέρονται, ακόμη και το πώς… να συζητούν μεταξύ τους!

ilektra figes o xoros tis natasas 1 ilektra figes o xoros tis natasas 2
   

Ευρωπαϊστής και θαυμαστής του δυτικού πολιτισμού, αυτός ο Τσάρος μισούσε οτιδήποτε είχε σχέση με την παραδοσιακή, αγροτική Μοσχοβία, τον αναχρονιστικό τρόπο ζωής της, τις απαρχαιωμένες αντιλήψεις της, τον δεισιδαιμονικό της φόβο απέναντι στη Δύση. Και όμως, πίσω από αυτό το ευρωπαΐζον θεατρικό σκηνικό η παλιά Ρωσία εξακολουθούσε να ζει και να χαράζει το ανεξίτηλο σημάδι της στην πιο ευρωπαϊκή εκδοχή της, όπως επισημαίνει ο Φάιτζες.

«Στηριζόμενη στους τρεις βασικούς της πυλώνες: τον ρωσικό εθνικισμό, την ρωσική εκδοχή της Ορθόδοξης πίστης και τον εγγενή απολυταρχισμό, η Ρωσία πορεύτηκε και πορεύεται στους αιώνες προσπαθώντας να συνδυάσει τη σαγήνη που ασκεί επάνω της ο ευρωπαϊκός πολιτισμός και την ορμέμφυτη ροπή της προς την ασιατική σκληρότητα». 

Η διχασμένη «ιδιαιτερότητα» και το κομβικό ερώτημα: «Πού ανήκει η Ρωσία;»

O Βρετανός ιστορικός μιλάει για ένα σύμπλεγμα κατωτερότητας που ένιωθαν ανέκαθεν οι Ρώσοι έναντι των Ευρωπαίων, όπως οι επαρχιώτες με τους πρωτευουσιάνους. Από την άλλη πλευρά, η απόρριψη εκ μέρους της Δύσης προκαλούσε πικρόχολες αντιδράσεις, αφού η Ρωσία δεν μπορούσε να γίνει μέρος της Ευρώπης έπρεπε να αισθάνεται ακόμη πιο περήφανη για την «ιδιαιτερότητά» της.

Στην επίκληση αυτής της διχασμένης «ιδιαιτερότητας» και του κομβικού ερωτήματος πού ανήκει η Ρωσία, στη Δύση, στην Ανατολή ή κάπου ενδιάμεσα, εστιάζει το βιβλίο του γνώστη της ρωσικής κουλτούρας και ιστορίας, σπουδαγμένου στο Κίεβο, μεταφραστή πολλών Ρώσων συγγραφέων, και εκδότη του περιοδικού «Στέπα», Δημήτρη Τριανταφυλλίδη Η αυτοκρατορική νοσταλγία της Ρωσίας – Ο ευρασιανικός πειρασμός, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Επίκεντρο. Ήδη στον πρόλογό του ο συγγραφέας επισημαίνει:

«Ένα από τα κορυφαία λάθη που κάνει ο άνθρωπος του δυτικού πολιτισμού αναφορικά με τη Ρωσία, είναι πως την προσεγγίζει με βάση τα δικά του κριτήρια, αξίες και αρχές και προσπαθεί να την κατανοήσει μέσα από το πρίσμα της δικής του ιστορικής εξέλιξης. Η Ρωσία όμως» τονίζει ο Τριανταφυλλίδης «αυτοπροσδιορίζεται ως ένας ξεχωριστός και διάφορος από τον ευρωπαϊκό και εν γένει τον δυτικό πολιτισμό, οργανισμός, ο οποίος έχει τις δικές του νομοτέλειες και τις δικές του εσωτερικές διεργασίες. Στηριζόμενη στους τρεις βασικούς της πυλώνες: τον ρωσικό εθνικισμό, την ρωσική εκδοχή της Ορθόδοξης πίστης και τον εγγενή απολυταρχισμό, η Ρωσία πορεύτηκε και πορεύεται στους αιώνες προσπαθώντας να συνδυάσει τη σαγήνη που ασκεί επάνω της ο ευρωπαϊκός πολιτισμός και την ορμέμφυτη ροπή της προς την ασιατική σκληρότητα. Αυτή η δισυπόστατη φύση της, αυτός ο εσωτερικός διχασμός, αυτή η διττή διάσταση στη λειτουργία της, αποτελεί το κεντρικό υπαρξιακό πρόβλημα του ρωσικού πολιτισμού».

epikentro triantafyllidis aytokratoriki nostalgia tis rosias Ορθά ο συγγραφέας στέκεται στο ότι ακόμα και «η εξωτερική πολιτική της Ρωσίας, αναπόσπαστο κομμάτι της γεωπολιτικής της θεώρησης και πρακτικής, ερμηνεύεται συχνά με βάση τις καθημερινές ανάγκες της επικαιρότητας και, ακόμη συχνότερα, ξεκομμένη από τη μακραίωνη παράδοση της χώρας, η οποία, παρά την οδυνηρή εμπειρία της κατάρρευσης της ΕΣΣΔ το 1991, επιμένει να τρέφει αυτοκρατορικές βλέψεις και να οραματίζεται την αναβίωση της υπερδύναμης που θα κυριαρχεί στις πέντε ηπείρους».

Πώς όμως και από ποιους εκφράζονται αυτές οι αυτοκρατορικές βλέψεις; Ο Τριανταφυλλίδης κάνει ένα γενναίο χρονικό άλμα στο ρωσικό παρελθόν, για να εστιάσει σε δύο ιδεολογικές τάσεις που οι ρίζες τους ανάγονται στην τσαρική Ρωσία του 19ου αιώνα: Των σλαβόφιλων και των ευρασιανιστών, κυρίως όμως των δεύτερων. Άλλωστε, σύμφωνα με τον συγγραφέα, οι πρώτοι υπήρξαν προπάτορες των δεύτερων αν και είχαν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους. Ανάμεσα στους σλαβόφιλους διαβάζουμε και τα ονόματα των σπουδαίων Ρώσων συγγραφέων, Νικολάι Γκόγκολ και Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Μάλιστα ο Μισέλ Ελτσανινόφ στο δικό του βιβλίο Στο μυαλό του Βλαντιμίρ Πούτιν αναφέρει ως σλαβόφιλο και τον Σολζενίτσιν σε αντίθεση με τον Ζαχάρωφ που ήταν δυτικόφιλος, ενώ επισημαίνει πως, ακόμα και ανάμεσα στις κομμουνιστικές ρωσικές ελίτ έως και στο Π.Γ του ΚΚΣΕ, επί Σοβιετικής Ένωσης δηλαδή, η διαρχία σλαβόφιλων-δυτικόφιλων καλά κρατούσε!

Οι σλαβόφιλοι πίστευαν στην ύπαρξη ενός κοινού σλαβικού πολιτισμικού – ιστορικού προτύπου, εξού και η θεωρία του πανσλαβισμού, καθώς και στον κοινοτικό τρόπο ζωής που είχε τις ρίζες του στον μεσαιωνικό ρωσικό αγροτικό κόσμο. Μάλιστα, όπως αναφέρει ο Τριανταφυλλίδης, προσπαθώντας οι σλαβόφιλοι να υπερβούν την ιδεολογικά αδύναμη θέση τους ότι η ιστορική και γεωπολιτική ιδιομορφία της Ρωσίας μπορεί να ορίζεται κυρίως από το γεγονός ότι ανήκει στον «σλαβικό κόσμο», επιστράτευσαν το… Βυζάντιο θεωρώντας τη Ρωσία ως συνέχειά του.

ta dyo prosopa tis rosias 3

Ο Μισέλ Ελτσανινόφ, ο Δημήτρης Τριανταφυλλίδης και ο Ορλάντο Φάιτζες.

Ρωσία ή Ευρασία;

Οι ευρασιανιστές σε αντίθεση με τους σλαβόφιλους, έρχονται να προσφέρουν μια περισσότερο εκσυγχρονισμένη άποψη με σαφές γεωπολιτικό πρόσημο. Συγκεκριμένα στην προσπάθειά τους να υπερβούν τη μακρόχρονη αντίθεση «Ρωσίας – Δύσης», «ανατολικού – δυτικού» πολιτισμού, προτείνουν μια τρίτη θέση: Αυτήν της Ευρασίας. Ο Δημήτρης Τριανταφυλλίδης σκιαγραφεί με αδρές γραμμές την ιδεολογική τάση των ευρασιανιστών που επηρεάζει σήμερα σε μεγάλο βαθμό –αν δεν κυριαρχεί– τη γεωπολιτική της Ρωσίας και προσωπικά τον ίδιο τον Πούτιν.

«Συνοπτικά» γράφει ο Τριανταφυλλίδης «κατά την ευρασιανική προσέγγιση, πηγή της ιστορικής, πολιτισμικής και γεωπολιτικής ιδιαιτερότητας της Ρωσίας είναι η ακατάλυτη ένωση εντός του πλαισίου της ρωσικής κουλτούρας των “ευρωπαϊκών” και “ασιατικών” στοιχείων της». Ουσιαστικά οι ευρασιανιστές εισάγουν μια νέα ήπειρο, την Ευρασία, η οποία βασίζεται στο γεγονός ότι η Ρωσία κατέχει –τουλάχιστον έως το 1991– ένα μεγάλο τμήμα των εδαφών αυτής της ενδιάμεσης «ηπείρου» και άρα έχει δικαίωμα να διεκδικεί την εκπροσώπηση ενός ιδιαίτερου πολιτισμικού τύπου, μιας ιδιαίτερης κουλτούρας, η οποία δημιουργεί την ευρασιανική της ταυτότητα, γεωπολιτική και πολιτική.

Η θεωρία περί Ευρασίας αναπτύχθηκε κυρίως από τους Ρώσους εμιγκρέδες –υποστηρικτές πολιτικά των Λευκών αντιπάλων των Μπολσεβίκων, κατά τον εμφύλιο πόλεμο 1918-1919, έπειτα από τη Ρωσική Επανάσταση–, οι οποίοι είχαν καταφύγει στο Παρίσι κυρίως. Ένας από αυτούς, ο Νικολάι Τρουμπεσκόι για πρώτη φορά διακήρυξε το 1925 ότι η Ρωσία δεν είναι διάδοχος των Ρως του Κιέβου αλλά της Μογγολικής Αυτοκρατορίας! Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επιστρέψουμε στις σελίδες του Ορλάντο Φάιτζες τις σχετικές με την, περίπου τριών αιώνων, κατάκτηση και κατοχή των ρωσικών εδαφών από τη «Χρυσή Ορδή» του Τζέγκινς Χαν και των επιγόνων του [13ος-15ος]. «Η ρωσική απολυταρχία» υποστηρίζει ο συγγραφέας «είχε πολλές ρίζες, αλλά ο πλέον καθοριστικός ρόλος στην διαμόρφωσή της ανήκε στους Μογγόλους και την κληρονομιά που άφησε εγκαταλείποντας τη Ρωσία». Για τον Φάιτζες, ο Νικόλαος Α΄ ήταν ένας Τζέγκινς Χαν με τηλέγραφο, ο Στάλιν ένας Τζέγκινς Χαν με τηλέφωνο και –προσθέτω– ο Πούτιν ένας Τζέγκινς Χαν με… iphone!

Ο Γκουμιλιόφ ισχυρίζεται πως «η Ρωσία ενώνει τους δύο αυτούς πολιτισμούς, τον ευρωπαϊκό και τον ασιατικό, με έναν ιδιαίτερο τρόπο και γι’ αυτό είναι ξεχωριστός, αυτόνομος και ανεξάρτητος από τους άλλους πολιτισμούς».

Ο δεύτερος ιδεολόγος της ευρασιανικής θεωρίας, ο Πιοτρ Σαβίτσκι, υποστήριζε ότι, η γεωγραφική σφαίρα του Βυζαντίου είναι παράπλευρη, ενώ η Ρωσία/Ευρασία ανήκει αποκλειστικά στην γεωπολιτική σφαίρα της μογγολικής αυτοκρατορίας και εκεί πρέπει να αναζητηθούν οι πηγές της γεωπολιτικής ενότητας της Ευρασίας. «Κατά τον Σαβίτσκι» μας πληροφορεί ο Τριανταφυλλίδης, «η γεωπολιτική υπόσταση της Ρωσίας είναι σε σημαντικό βαθμό η γεωπολιτική υπόσταση του μογγολικού κράτους». «Χωρίς τους Τατάρους» υποστήριζε με άλλα λόγια ο Σαβίτσκι «δεν θα υπήρχε η ρωσική αυτοκρατορία»!

Αυτός που συνέχισε μεν, ανανέωσε δε, την ευρασιανική θεωρία είναι ο γιος της εξέχουσας ποιήτριας Άννας Αχμάτοβα –και θιασώτριας του ευρασιανισμού–, Λεβ Νικολάγιεβιτς Γκουμιλιόφ (1911-1992). Ο Γκουμιλιόφ, όπως διαβάζουμε στο βιβλίο του Δημήτρη Τριανταφυλλίδη, ήταν εθνολόγος με σημαντικές επιστημονικές μελέτες και βιβλία σχετικά με την Εθνογραφία και τις Ανατολικές σπουδές, συλλαμβανόταν κάθε λίγο και λιγάκι και εκτοπιζόταν σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας έως το 1956 που αποκαταστάθηκε.

Από τη Ρως στη Ρωσία

Στο βιβλίο του Από τη Ρως στη Ρωσία ο Γκουμιλιόφ έπειτα από εθνολογικές έρευνες που είχε κάνει, «προσδιορίζει την υπερεθνική ολότητα της Ρωσίας και αναφέρει ότι «ο ρωσικός τρόπος» περιλαμβάνει ένα σύνολο αισθήσεων και μορφών. Το σύνολο αυτό ήταν εκείνο που καθόρισε τον τρόπο πλήρους αφομοίωσης των περιοχών της Ρωσίας. Ο Γκουμιλιόφ ισχυρίζεται πως «η Ρωσία ενώνει τους δύο αυτούς πολιτισμούς, τον ευρωπαϊκό και τον ασιατικό, με έναν ιδιαίτερο τρόπο και γι’ αυτό είναι ξεχωριστός, αυτόνομος και ανεξάρτητος από τους άλλους πολιτισμούς».

diametros Eltchaninoff putin Σε αυτό το σημείο ο Michel Eltchaninoff (Μισέλ Ελτσανινόφ), στο δικό του βιβλίο Στο μυαλό του Βλαντιμίρ Πούτιν (μτφρ. Τζία Καραγεώργου, εκδ. Διάμετρος), μας πληροφορεί με τη σειρά του, ότι ο Ρώσος πρόεδρος είναι θαυμαστής του Γκουμιλιόφ και θιασιώτης της θεωρίας της ρωσικής εθνογένεσης. Ο τελευταίος που επεξέτεινε αυτές τις θεωρίες στην μετασοβιετική εποχή, είναι ο γλωσσολόγος, φιλόλογος και μελετητής του Ομήρου και άλλων αρχαίων ανατολικών πολιτισμών, Βαντίμ Λεονίντοβιτς Τσιμπούρσκι (1957-2009). Σύμφωνα με τον Δ. Τριανταφυλλίδη, ο Τσιμπούρσκι έγινε διάσημος όταν, το 1992, δημοσίευσε το άρθρο «Το νησί Ρωσία» όπου θεωρούσε ότι πρέπει να επαναξεταστούν οι απόψεις περί Ρωσίας ως γεωπολιτικού υποκειμένου πέραν του διαχωρισμού σλαβόφιλοι-δυτικίζοντες και εισηγήθηκε ότι η Ρωσία έπρεπε να δημιουργήσει τον δικό της γεωπολιτικό χώρο ως αντίβαρο του ρωμανογερμανικού κόσμου. Και αυτός, ο δικός της γεωπολιτικός, αλλά και πολιτισμικός χώρος, δεν είναι άλλος από τις όμορες χώρες που ξεκινούν από την Κεντρική Ασία και φτάνουν έως τις χώρες της Βαλτικής, ο έλεγχος των οποίων ήταν πάντα ο γεωστρατηγικός στόχος της Ρωσίας στους αυτοκρατορικούς αιώνες της ιστορίας της.

Με βάση αυτή την θεωρία, που φαίνεται να έχει πλέον κυριαρχήσει στις ρωσικές ελίτ, ο Τριανταφυλλίδης επιχειρεί να αναλύσει την πολιτική της Ρωσίας κατά την διάρκεια των πρώτων δεκαετιών του 21ου αιώνα που κορυφώνεται με την εισβολή στην Ουκρανία αφού μεσολάβησαν τα γεγονότα στην Γεωργία το 2008 και στην Κριμαία το 2014. Στο τελευταίο κεφάλαιο του εξαιρετικά ενδιαφέροντος βιβλίου του, ο συγγραφέας αναφέρεται στις σχέσεις Ρωσίας και ΝΑΤΟ μετά το 2014, και στις λανθασμένες εκτιμήσεις της Δύσης για το μέγεθος της αντίδρασης της Ρωσίας, επισημαίνοντας ότι πρέπει να ήταν αναμενόμενη σε περίπτωση έντασης της νατοϊκής δραστηριότητας κοντά στα ρωσικά σύνορα.

Τονίζει επίσης ότι πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, το επίπεδο των σχέσεων ανάμεσα στην Ρωσία και την Δύση ήταν ικανοποιητικό. Και οι δύο πλευρές απέφευγαν να θίξουν το ζήτημα της Κριμαίας και γενικότερα επικρατούσε πνεύμα Realpolitik. «Αυτό το πνεύμα» καταλήγει καθόλου αισιόδοξα ο Τριανταφυλλίδης «δεν υπάρχει πια. Το ανέτρεψε η εισβολή στην Ουκρανία και η άμεση απάντηση της Δύσης, η κλιμάκωση του οικονομικού πολέμου απέναντι στο καθεστώς Πούτιν. Πλέον η κατάσταση δεν μπορεί να προβλεφθεί».

Επιστρέφοντας λοιπόν στο τολστοϊκό χορό της Νατάσας, βλέπουμε, μέσα από τις πολλαπλές αλλά τελικά, παρόμοιες εκδοχές του, να επιβιώνουν τα δύο πρόσωπα της Ρωσίας και η συνεχιζόμενη ανά τους αιώνες ταυτοτική της διχοστασία. Διχοστασία που αν δεν γίνει κατανοητή από τον δυτικό κόσμο μπορεί να επιφέρει παγκόσμια αποσταθεροποίηση.


* Η ΕΛΕΝΑ ΧΟΥΖΟΥΡΗ είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος. Τελευταίο της μυθιστόρημα, «Στη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού. Μια παλιά ιστορία» (εκδ. Πατάκη).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Διλήμματα στο τρίγωνο» του Σπύρου Κατσούλα (κριτική) – Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις»

«Διλήμματα στο τρίγωνο» του Σπύρου Κατσούλα (κριτική) – Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις»

Για το βιβλίο «Διλήμματα στο τρίγωνο – Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις» του διεθνολόγου Σπύρου Κατσούλα (εκδ. Διόπτρα), μια ιστορική μελέτη που υπερβαίνει τις στερεότυπες και μονομερείς αφηγήσεις. Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από τη σύγκρουση μεταξύ δυνάμεων της Εθνικής Φρουράς και Του...

«Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή» του Σωτήρη Ρούσσου (κριτική)

«Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή» του Σωτήρη Ρούσσου (κριτική)

Για το βιβλίο του Σωτήρη Ρούσσου «Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή» (εκδ. Gutenberg). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Rana Javadi (1979).

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Αυτό το βιβλίο αναδεικνύει δυο μεγάλες στιγ...

«Δυναμική Αντίσταση: Υποκειμενικότητα, πολιτική βία και αντιδικτατορικός αγώνας 1967-1974» του Πολυμέρη Βόγλη (κριτική)

«Δυναμική Αντίσταση: Υποκειμενικότητα, πολιτική βία και αντιδικτατορικός αγώνας 1967-1974» του Πολυμέρη Βόγλη (κριτική)

Για το βιβλίο του Πολυμέρη Βόγλη «Δυναμική Αντίσταση – Υποκειμενικότητα, πολιτική βία και αντιδικτατορικός αγώνας 1967-1974» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέκος Παναγούλης, στη δίκη του. Η αποτυχημένη βομβιστική απόπειρα κατά του δικτάτορα Γιώργου Παπαδόπουλου, τον Αύγουστο του 1968, ήταν η πρώτη...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ