Georg Ludwig von Maurer

Για το δίτομο έργο του Γκέοργκ Λούντβιχ φον Μάουρερ (Georg Ludwig von Maurer) «Ο Ελληνικός λαός – Δημόσιο, ιδιωτικό και εκκλησιαστικό δίκαιο από την έναρξη του αγώνα για την ανεξαρτησία ως την 31η Ιουλίου 1834» (μτφρ. Όλγα Ρομπάκη, επιμ. Τάσος Βουρνάς, εκδ. Οξύ).

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Ο Γκεόργκ Λούντβιχ φον Μάουρερ (1790-1872) είχε την ατυχία να ορισθεί μέλος της αντιβασιλείας μέχρι να ενηλικιωθεί ο βασιλιάς Όθων. Δυστυχώς, η δεκαεπτάμηνη θητεία του ως ένας εκ των τριών αντιβασιλέων αμαύρωσε και το επιστημονικό του έργο αλλά κυρίως τον φιλελληνισμό του. Χωρίς αυτός να είναι άμοιρος ευθυνών, τού αποδόθηκαν ευθύνες για τις οποίες είτε άλλοι ήταν υπεύθυνοι είτε αν ήταν ο ίδιος, δεν είχε την πρόθεση. Πρόθεσή του ήταν πάντα η στήριξη ενός λαού που προσπαθούσε να στήσει το έθνος και το κράτος του. Αλλά ήταν τόσο βαθιά μοναρχικός και λάτρης του βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου Α’ που όλα τα βήματά του ανάγονταν στην απόκρουση των φιλελεύθερων ιδεών. Αν και σε καμία περίπτωση δεν είχε το προφίλ του συντηρητικού αντιδιαφωτιστή.

Από αριστοκρατική οικογένεια ο ίδιος, απόφοιτος του πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, βαθύς γνώστης και συγγραφέας έργων για τους αρχαίους γερμανικούς θεσμούς, γράφει τον Ελληνικό λαό για να καταδείξει όλα όσα, και με τη συμβολή του, έγιναν στη χώρα αυτούς τους μήνες της παραμονής του σ’ αυτήν, αλλά και για να δικαιολογήσει τους λόγους της σύγκρουσής του με τον πρόεδρο, αλλά σύμφωνα με τον Μάουρερ ισότιμο μέλος της αντιβασιλείας, κόμη Γιόζεφ φον Άρμανσπεργκ. Τρίτο μέλος της ήταν ο υποστράτηγος Καρλ Βίλεμ φον Χάιντεκ και αναπληρωματικό μέλος ο φίλος του Μάουρερ, ο Καρλ φον Άμπελ. Οι δυο φίλοι αποπέμφθηκαν τον Ιούλιο του 1834. Κύρια αποστολή του Μάουρερ ήταν η οργάνωση της Δικαιοσύνης, της Εκπαίδευσης και η μεθόδευση της ανεξαρτησίας της Εκκλησίας της Ελλάδας από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.

Από αριστοκρατική οικογένεια ο ίδιος, απόφοιτος του πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, βαθύς γνώστης και συγγραφέας έργων για τους αρχαίους γερμανικούς θεσμούς γράφει τον Ελληνικό λαό, για να καταδείξει όλα όσα, και με τη συμβολή του, έγιναν στη χώρα αυτούς τους μήνες της παραμονής του σ’ αυτήν...

Στο δίτομο έργο του (υπάρχει και ένας τρίτος τόμος με τα παραρτήματα), σαν μυρμήγκι μαζεύει ένα ένα τα στοιχεία του για την κατάσταση του ελληνικού λαού, τόσο κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όσο και κατά το διάστημα της Επανάστασης. Και στη συνέχεια, σαν λεπιδοπτερολόγος, στη βάση ερωτηματολογίων που στέλνει στις τοπικές αρχές, εντοπίζει τα κύρια σημεία των ελληνικών ηθών, παραδόσεων και πρακτικών κατά τόπο και περιοχή, εμβαθύνει σ’ αυτά, τα ερμηνεύει και πάνω σ’ αυτά στήνει το δικό του σύστημα νόμων που κατά τη γνώμη του ανταποκρίνονται στη ζωή και τον χαρακτήρα των νεοελλήνων.

Στον Α’ τόμο τονίζει την ευγνωμοσύνη που χρωστά η Ευρώπη και ολόκληρος ο πολιτισμένος κόσμος στον ελληνικό λαό ως τον μεγαλύτερο λαό του αρχαίου κόσμου. Ξεκινά με την παρατήρηση του ρόλου που έπαιξε όλα τα χρόνια της σκλαβιάς το Πατριαρχείο για τη διατήρηση ισχυρών δεσμών ανάμεσα στους υπόδουλους Έλληνες, αλλά τονίζει και την πολιτική ανεξαρτησία που κράτησαν οι κάτοικοι ορισμένων ορεινών και νησιωτικών περιοχών. Αναδεικνύει τη σημασία της ύπαρξης των οπλαρχηγών εντός της οθωμανοκρατίας για τη πορεία της Επανάστασης, αλλά δεν μηδενίζει, το αντίθετο, και τον θετικό ρόλο των προεστών σ’ αυτήν. Εξετάζει την απομόνωση του σουλτάνου από τον άλλο κόσμο ως παράγοντα της κρίσης της αυτοκρατορίας του, αλλά και ως εξέλιξη που ευνόησε την Ελληνική Επανάσταση.

Βεβαίως δεν θα ήταν δυνατόν να ξεχάσει και την καθοριστική συμβολή της συμμετοχής των ξένων στην απελευθέρωση των Ελλήνων. Η γερμανική του όμως καταγωγή δεν του επιτρέπει να αναγνωρίσει εμφανώς τη σημασία του ρόλου του υπουργού Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας Τζορτζ Κάνινγκ.

Οι Έλληνες, υποστηρίζει, λόγω της καταπίεσης τους ήταν αμόρφωτοι, αλλά οι δυνάστες του ήταν πολύ πιο αμόρφωτοι. Εδώ αναδεικνύει και τον ρόλο της ελληνικής «αριστοκρατίας» των Φαναριωτών, των ελλήνων ομογενών, λόγιων σαν τον Φεραίο, τον Περαιβό, τον Κοραή και πάρα πολλών άλλων, για τη διάδοση της αγάπης προς τη μόρφωση. Και καταλήγει πως τελικά η Τουρκία αναγκάστηκε να υποταχθεί στις ενέργειες των μορφωμένων Ελλήνων, των οπλαρχηγών και των προεστών. Είναι εμφανές εδώ πως η μοναρχική του παιδεία, αν και σέβεται τον ελληνικό λαό, γι’ αυτόν άλλωστε γράφει αυτό εδώ το έργο, δεν του επιτρέπει να δει ως το τέλος τη σημασία της συμμετοχής των αγροτικών στρωμάτων στην Επανάσταση. Βεβαίως, δεν θα ήταν δυνατόν να ξεχάσει και την καθοριστική συμβολή της συμμετοχής των ξένων στην απελευθέρωση των Ελλήνων. Η γερμανική του όμως καταγωγή δεν του επιτρέπει να αναγνωρίσει εμφανώς τη σημασία του ρόλου του υπουργού Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας Τζορτζ Κάνινγκ. Αυτό φαίνεται και στην αρνητική γνώμη του για τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο.

Αφού θέσει το περίγραμμα των απόψεών του για την κατάσταση γενικά του ελληνικού λαού πριν από την Επανάσταση, προχωρά στην καταγραφή του Διοικητικού και Δικαστικού συστήματος των υπόδουλων αλλά και κοιτίδων ανεξάρτητων Ελλήνων εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πρώτον, μεταξύ πολλών άλλων ο συγγραφέας εντοπίζει ανά γεωγραφική περιοχή και πόλη το πώς συγκροτούνταν τα περιφερειακά συμβούλια και οι γενικές συνελεύσεις, τον ρόλο που ασκούσαν οι προεστοί, τη διοίκηση των πασάδων, αλλά και τον ρόλο «δευτερευόντων» παραγόντων όπως οι συμβολαιογράφοι, οι γραμματικοί, οι δραγουμάνοι και φυσικά η επιρροή του κλήρου στα κοσμικά πράγματα.

Όσον αφορά τις πηγές του Δικαίου τις εντοπίζει στο ρωμαϊκό δίκαιο, στη γραπτή νομοθεσία, στο τουρκικό δίκαιο και στο εθιμικό στο οποίο βρίσκει αναλογίες με το αρχαίο γερμανικό, κάτι που το λαμβάνει υπόψη του όταν φτιάχνει τους Κώδικες Νομοθεσίας. Και με βάση αυτές τις πηγές επισκοπεί το ελληνικό εθιμικό δίκαιο, το αστικό εθιμικό και όλες τις άλλες μορφές δικαίου που αποτέλεσαν και την πηγή του δικού του δικαίου για τη χώρα. Δίνει πολλαπλά στοιχεία ανά περιοχή και γεωγραφική ενότητα για τον γάμο, την προίκα, τις διαθήκες, τις κληρονομιές, τις υιοθεσίες, τη σχέση ανδρών –γυναικών και γονέων– παιδιών στην οικογένεια. Όλα αυτά εμπίπτουν στην εμβέλεια της ανάλυσης αυτού του λεπιδοπτερολόγου των ηθών και των νόμων.

Εδώ εξετάζει το από πού προέρχονταν τα εισοδήματα του πατριάρχη, τους ιερατικούς τίτλους, τη χειροτονία των ιερέων και πολλά άλλα σχετικά με τη ζωή του κλήρου. Εκείνο βεβαίως που τονίζει είναι η μεγάλη αμορφωσιά του κατώτερου κλήρου. Ούτε το όνομά τους δεν ήξεραν να γράφουν οι κατώτεροι ιερείς.

Η δεύτερη σημαντική πτυχή της ανάλυσής του στον πρώτο τόμο είναι η κατάσταση της χριστιανικής Εκκλησίας, τόσο της Ορθόδοξης όσο και της καθολικής κοινότητας. Εδώ εξετάζει το από πού προέρχονταν τα εισοδήματα του πατριάρχη, τους ιερατικούς τίτλους, τη χειροτονία των ιερέων και πολλά άλλα σχετικά με τη ζωή του κλήρου. Εκείνο βεβαίως που τονίζει είναι η μεγάλη αμορφωσιά του κατώτερου κλήρου. Ούτε το όνομά τους δεν ήξεραν να γράφουν οι κατώτεροι ιερείς. Αυτό δείχνει και τα όρια του μύθου του «κρυφού σχολείου» ως έργο του κατώτερου κλήρου. Βεβαίως στο επόμενο κεφάλαιο, αναφερόμενος στην κατάσταση των ελληνικών γραμμάτων, πάντα στην πριν από την Επανάσταση περίοδο, αναδεικνύει τον ρόλο του ανώτατου κλήρου στην ίδρυση σχολίων και βεβαίως των λογίων, των διανοουμένων και των ευργετών. Στη συνέχεια προχωρά στην ανάλυση του δημόσιου, ιδιωτικού και εκκλησιαστικού δικαίου από την Επανάσταση ως την άφιξη του Όθωνα το 1833 αλλά και θεμάτων που άπτονται του τρόπου διοίκησης, της ανώτατης εξουσίας, του στρατιωτικού και ναυτικού συστήματος, των οικονομικών και της δικαστικής εξουσίας.

o ellinikos laos

Πίνακας του Peter von Hess «Η είσοδος του βασιλιά Όθωνα της Ελλάδος στην Αθήνα» (1839), Νέα Πινακοθήκη Μονάχου

Στον Β’ τόμο, αφού πλέον κατείχε όλα τα στοιχεία, ως σοβαρός επιστήμονας και πολιτικός καταθέτει το πώς οδηγήθηκε στη διαμόρφωση των τεσσάρων Κωδίκων: του Ποινικού Κώδικα, της Ποινικής Δικονομίας, του Οργανισμού των Δικαστηρίων και της Πολιτικής/Αστικής δικονομίας. Της προσοχής του όμως δεν διαφεύγουν και τα πρώτα μέτρα της αντιβασιλείας για την οργάνωση εθνικού στρατού και στόλου, τις αντιστάσεις στη δημιουργία τους, την οικονομική διαχείριση κυρίως των δανείων, τον τρόπο οργάνωσης της τοπικής διοίκησης και αυτοδιοίκησης. Η αντιβασιλεία ήρθε να κυβερνήσει σ’ ένα διχασμένο και υπερήφανο για την απελευθέρωσή του λαό. Γι’ αυτό το πρώτο μέλημα της, κατά τον Μάουρερ, ήταν «να καθησυχάσει τα πνεύματα, να συμβιβάσει τις αντιμαχόμενες μερίδες, και να οπλίσει τη νέα κυβέρνηση με την εμπιστοσύνη και τον σεβασμό του λαού» (σ. 383. Β’ τόμος).

Μόνο που εδώ αντιλήψεις σαν αυτές που είχε ο Μάουρερ και οι συνεργάτες του περί ενός λαού στον οποίο ταιριάζουν οι τοπικές ελευθερίες και όχι οι γενικές ατομικές ελευθερίες του Διαφωτισμού (όπως υποστηρίζουν και αυτοί οι αντιδραστικοί που σήμερα θεωρούν πως οι Σλάβοι αξίζουν μόνο να κυβερνώνται αυταρχικά) δεν βοήθησαν στο να επιτύχει η αντιβασιλεία την ειρήνευση που ήθελε. Ο Μάουρερ απορρίπτει κάθε είδος συνταγματικής μοναρχίας, αν και ο βασιλικός οίκος της Βαυαρίας διακατεχόταν από φιλελεύθερες αντιλήψεις. Γι’ αυτόν η μόνη μοναρχία που αξίζει είναι η ελέω Θεού.

Ο Μάουρερ όμως είναι καταπληκτικός ως πηγή άντλησης γνώσεων για τις ομάδες πολιτικής επιρροής που ενυπήρχαν στην ελληνική κοινωνία, για τις συμφωνίες και τις ασυμφωνίες τους, αλλά και για τους τρόπους ζωής των Ελλήνων.

Δεν θα μείνω εδώ στην αντιπαράθεσή του με τον Άρμανσπεργκ που ήταν και η κύρια αιτία της αποπομπής αυτού και του φίλου του Άμπελ, γιατί εδώ είναι εμφανής η μεροληψία του. Αυτή δεν του επιτρέπει την πλουραλιστική προσέγγιση των αιτιών της σύγκρουσης μέσα στην τριανδρία. Επίσης, εντελώς μέσα από το πρίσμα της δικαιολόγησης του ρόλου του είναι και η ανάλυσή του για τη δίκη των Κολοκοτρώνη–Πλαπούτα και η ιδιαιτέρως αρνητική κρίση για τους δυο δικαστές (του Πολυζωίδη και του Τερτσέτη) που αντιτάχθηκαν στις εντολές της αντιβασιλείας για καταδίκη σε θάνατο.

oxy maurer o ellinikos laosΟ Μάουρερ γενικά χάνει πολλά από τα δίκια του καθώς προσπαθεί να επιρρίψει όλες τις ευθύνες των αποτυχιών της αντιβασιλείας στις «ραδιουργίες» του Άρμανσπέργκ και στη δική του αποπομπή. Ποτέ δεν βλέπει κι αλλού κάποιες άλλες αιτίες. Παραδείγματος χάρη, στη δική του αντίληψη ότι αυτός ο λαός είναι άξιος μόνο για τοπικές ελευθερίες, η τριανδρία ήθελε αυτός ο λαός πού έχυσε το αίμα του για να απελευθερωθεί από τον τουρκικό ζυγό, να κυβερνηθεί με αυταρχικούς τρόπους που δεν αναγνώριζαν την αξιοπρέπειά του.

Ο Μάουρερ όμως είναι καταπληκτικός ως πηγή άντλησης γνώσεων για τις ομάδες πολιτικής επιρροής που ενυπήρχαν στην ελληνική κοινωνία, για τις συμφωνίες και τις ασυμφωνίες τους, αλλά και για τους τρόπους ζωής των Ελλήνων. Οι Κώδικες που παρέδωσε, αλλά και η τεράστια συμβολή του στην ανεξαρτητοποίηση της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδας, οι λεπτές ισορροπίες γεωπολιτικού χαρακτήρα που κράτησε παρά το αντιρωσικό και αντιβρετανικό του πνεύμα, είναι στοιχεία που ναι μεν δεν ακυρώνουν το ρόλο του στη δίκη του Κολοκοτρώνη και στις αυταρχικές πολιτικές που ακολούθησε στη συνέχεια το οθωνικό καθεστώς, αλλά και δεν γέρνουν αρνητικά το ισοζύγιο του ρόλου του στα πρώτα δύσκολα χρόνια της συγκρότησης του ελληνικού κράτους. Ενώ ορισμένες παρατηρήσεις του για τα ελληνικά κόμματα είναι σαν να γράφηκαν σήμερα. Διαβάστε αυτήν εδώ.

«Τα κόμματα όμως αυτά δεν είχαν ξεκινήσει από διαφορετικές πολιτικές επιδιώξεις, ούτε υποστήριζαν βασικά διαφορετικά συμφέροντα, όπως συμβαίνει συνήθως στα άλλα κράτη, αλλά είχαν δημιουργηθεί μάλλον για να εξυπηρετήσουν καθαρώς προσωπικές φιλοδοξίες και ατομικά συμφέροντα. Γι’ αυτό δεν είναι διόλου παράξενο να δεις τον σημερινό π.χ. οπαδό του κυβερνητικού ή του συνταγματικού κόμματος να μεταβάλλεται μετά από ένα μήνα σε φανατικό αντικυβερνητικό ή αντισυνταγματικό» (σ. 24. Β’ τόμος).

Ιστορική αξία έχει ο πρόλογος του ιστορικού της Ανανεωτικής Αριστεράς Τάσου Βουρνά στον Α΄ τόμο και επιστημονική το επίμετρο του Στέφανου Καβαλλιεράκη στον Β’ τόμο. Εξαιρετική η συμβολή της Όλγας Ρομπάκη στη μετάφραση ενός πολύ δύσκολου έργου, λόγω κυρίως των πολλαπλών νομικών του όρων. Κατάφερε να μεταφράσει άψογα ένα έργο, έτσι ώστε να μη μας κουράζουν οι πολλές λεπτομέρειές του.


* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗΣ είναι συγγραφέας και δρ Κοινωνιολογίας. Τελευταίο βιβλίο του, η μελέτη «Το πρωτείο της δημοκρατίας - Σοσιαλδημοκρατία μετά τη σοσιαλδημοκρατία» (εκδ. Αλεξάνδρεια).

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Στον ελληνικό χαρακτήρα ταιριάζουν περισσότερο οι τοπικές ελευθερίες, παρά μια κεντρική διοίκηση με δεμένα τα χέρια από τις λαϊκές ελευθερίες. Μια τέτοια κεντρική διοίκηση, υπό τις σημερινές συνθήκες, θα είχε αρνητικά αποτελέσματα για την ανάπτυξη της χώρας. Γι’ αυτό ακριβώς προσπαθήσαμε να καθιερώσουμε ελεύθερη κοινοτική, επαρχιακή και νομαρχιακή διοίκηση, ιδρύοντας ανεξάρτητα δημοτικά και επαρχιακά συμβούλια. Και μ’ αυτό πάλι το πνεύμα δημιουργήθηκαν επιτροπές για την εκπαίδευση, για την προστασία των αρχαίων μνημείων κλπ. Γιατί έτσι μόνο θα μπορέσουν οι Έλληνες με τον ανήσυχο και απειθάρχητο χαρακτήρα τους, που τους παρασύρει σε απαιτήσεις για όλο και μεγαλύτερες ελευθερίες, να χτίσουν στην Ελλάδα ένα κράτος μοναρχικό» (σ. 73-74).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Στη σκιά του Στάλιν – Μια παγκόσμια ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού» του Νίκου Μαραντζίδη (κριτική)

«Στη σκιά του Στάλιν – Μια παγκόσμια ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού» του Νίκου Μαραντζίδη (κριτική)

Για το βιβλίο του Νίκου Μαραντζίδη «Στη σκιά του Στάλιν – Μια παγκόσμια ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ με τον καθηγητή του ΕΜΠ Γιώργο Μπάφα που δώρισε τον εικονιζόμενο πίνακα στο Κόμμα. 

Γράφει ...

«Μικρή ιστορία της Μεσογείου» του Τζέρεμι Μπλακ (κριτική) – Μια σύντομα επισκόπηση της ιστορίας της «δικής μας θάλασσας»

«Μικρή ιστορία της Μεσογείου» του Τζέρεμι Μπλακ (κριτική) – Μια σύντομα επισκόπηση της ιστορίας της «δικής μας θάλασσας»

Για το βιβλίο του Τζέρεμι Μπλακ «Μικρή ιστορία της Μεσογείου» (μτφρ. Πέτρος Γεωργίου, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Freepik.

Γράφει η Λεύκη Σαραντινού

Η Μεσόγειος θάλασσα για πολλούς αιώνες αποτελούσε το κέντρο του κό...

«Ο ελληνικός εμφύλιος: Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες» του Ραϋμόνδου Αλβανού (κριτική)

«Ο ελληνικός εμφύλιος: Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες» του Ραϋμόνδου Αλβανού (κριτική)

Για το βιβλίο του Ραϋμόνδου Αλβανού «Ο ελληνικός εμφύλιος: Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες» (εκδ. Επίκεντρο). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία από το ντοκιμαντέρ του Ροβήρου Μανθούλη «Ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος» (1997).

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντά...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντάγκλας Στιούαρτ [Douglas Stuart] «Ο νεαρός Μάνγκο» (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 28 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περίμενε ώσπου να α...

«Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας» του Μάνου Χατζηγιάννη (προδημοσίευση)

«Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας» του Μάνου Χατζηγιάννη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Μάνου Χατζηγιάννη «Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας», το οποίο κυκλοφορεί στις 20 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Και να ήθελε να κλείσει μάτι, δεν μπορούσε. Δεν ήταν από εκείν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ