Η Βάσια Τζανακάρη μάς συστήθηκε πριν από μερικά χρόνια με μια ενδιαφέρουσα συλλογή διηγημάτων, εμπνευσμένων από τραγούδια του Νικ Κέιβ. Έπειτα από ένα «διάλειμμα» που έκανε με το μυθιστόρημα Τζόνυ και Λούλου κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες τη δεύτερη συλλογή διηγημάτων της. Μια συλλογή αρκετά διαφορετική από την πρώτη. Άλλωστε πώς αλλιώς θα μπορούσε να είναι μιας και η ίδια η Τζανακάρη εγκατέλειψε τη δημοσιογραφία και ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη μετάφραση.

Οι ιστορίες των κατοίκων αυτής της πόλης δεν είναι χαρούμενες, δεν χαρακτηρίζονται από επαγγελματικές επιτυχίες και στιγμές προσωπικής ευτυχίας

Στο τελευταίο της βιβλίο οι περισσότερες ιστορίες είναι αυτό που λέμε «αστικές». Προβληματισμοί και μικρά ή μεγαλύτερα δράματα των ανθρώπων της πόλης. Ανθρώπων, όμως, που βαθειά μέσα τους έχουν ριζωμένη την επαρχία. Την αγάπη για τον γενέθλιο τόπο που βρίσκεται μακριά και τους έχει σημαδέψει για πάντα. Οι ιστορίες των κατοίκων αυτής της πόλης δεν είναι χαρούμενες, δεν χαρακτηρίζονται από επαγγελματικές επιτυχίες και στιγμές προσωπικής ευτυχίας. Η Σπυριδούλα, στο όμοτιτλο διήγημα, άθελά της αναβιώνει τη γνωστή ιστορία της Σπυριδούλας Ράπτη, ένας χήρος, όσο περιμένει μάταια τη γυναίκα του, της μαγειρεύει και αποθηκεύει την τροφή σε πλαστικά τάπερ, ένας περιπτεράς αποφασίζει να εγκαταλείψει το παρατηρητήριό του, μετά από πολλά χρόνια και μια παλιά ηθοποιός του θεάτρου αφήνει για πάντα κάτι από την αύρα της σε μια παλιά μονοκατοικία προς ενοικίασιν. Αυτές είναι λίγες από τις ιστορίες με τις οποίες η Τζανακάρη επιχειρεί να σκιαγραφήσει πτυχές της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου καθώς και της πόλης μέσα στην οποία ζει.

Η εχθρική πόλη

Συχνά η μεγαλούπολη τσακίζει τους αδύναμους. Ρατσισμός, ξενοφοβία, κλίμα φόβου και εγκατάλειψης χαρακτηρίζει τόσο την πόλη όσο και πολλούς από τους ανθρώπους της. Ο «Ξένος» στο Πεδίο του Άρεως θα είναι πάντα ο εχθρός και το θύμα, η δύσμορφη Ρόζα θα έχει συνεχώς απέναντί της τη χλεύη της γειτονιάς και τέλος η ηρωίδα της πράσινης πολυκατοικίας θα παρατηρήσει για τελευταία φορά τα διαμερίσματα της πρόσοψης ένα προς ένα, πριν χάσει οριστικά τις αισθήσεις της από την πτώση στο κενό. Η Τζανακάρη δεν είναι πεσσιμίστρια εκ πεποιθήσεως. Αγαπάει τους ήρωές της, τους φροντίζει και συνεχώς τους δικαιολογεί για τις πράξεις τους. Πράξεις που κατά την κοσμοθεωρία της συγγραφέως δεν θα μπορούσαν να είναι άλλες. Οι ήρωές της υποφέρουν γιατί ζούνε σε αυτήν την πόλη, αυτήν τη χρονική στιγμή παλεύοντας για την επιβίωσή τους.

Η Βάσια Τζανακάρη

Μια γαλάζια νότα αισιοδοξίας

Ένα από τα ωραιότερα διηγήματα του βιβλίου είναι οι «Διάβες». Η συγγραφέας έχει αξιοποιήσει με πολύ όμορφο τρόπο ένα θρύλο που κυκλοφορούσε στα χωρία της βόρειας Ελλάδας και σύμφωνα με τον οποίο οι Διάβες, οι οποίες ήταν νεραΐδες, κυκλοφορούσαν από χωριό σε χωριό με τα ταμπούρλα τους και το σπασμένο κάρο τους, το οποίο όλο το έφτιαχναν και αυτό όλο χάλαγε. Τις νύχτες έψαχναν για βίδες και παξιμάδια για το κάρο και όταν έβλεπαν απλωμένα παιδικά ρουχαλάκια, στην αυλή κάποιου σπιτιού, ήξεραν ότι μέσα κοιμάται ένα παιδί και πήγαιναν και του έκλεβαν τους μηνίσκους για να τους βάλουν στο κάρο. Οι δοξασίες της επαρχίας μπλέκονται αρμονικά με τις φοβίες της ηρωίδας η οποία ταξιδεύει μέχρι το χωρίο της για να λύσει το μυστήριο που τη βασανίζει από την παιδική της ηλικία.

Η Τζανακάρη με αυτήν τη συλλογή απέτισε φόρο τιμής τόσο σε αγαπημένους της Έλληνες συγγραφείς (Βουτυράς, Αξιώτη, Δημητρίου) όσο και σε κλασικούς αγγλόφωνους (Henry James, Elizabeth Gaskell). Πίσω από τα θεμελιώδη ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, τη μοναξιά, την αγάπη και τον θάνατο, φωτογράφισε την Αθήνα της κρίσης με χρώματα ζοφερά. Μπορεί αυτός ο κόσμος να μην αλλάξει ποτέ, πόντοτε όμως θα υπάρχει ένα γαλαζοπούλι να μας σηκώνει από την καρέκλα μας και να οδηγεί τη ματιά μας και τα βήματά μας σε μέρη που δεν είχαμε καν φανταστεί.

Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ είναι δημοσιογράφος.

Η καρέκλα του κυρίου Έκτορα
Βάσια Τζανακάρη
Μεταιχμιο 2014
Σελ. 192, τιμή € 11,00

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΒΑΣΙΑΣ ΤΖΑΝΑΚΑΡΗ