tiroumenes analogies kentriki

Για τη συλλογή διηγημάτων της Πόπης Φιρτινίδου «Τηρούμενες αναλογίες» (Εκδόσεις των Συναδέλφων). Κεντρική εικόνα: Πίνακας από τον Αργυρό Ουμβέρτο (1884 - 1963) με τίτλο «Ο παππούς» (1912) / Εθνική Πινακοθήκη.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Η ψυχολογία του ηλικιωμένου συνοψίζει όλες τις ήττες της ζωής, όχι τόσο επειδή θα πεθάνει σύντομα, όσο επειδή ζει την αδυναμία των γηρατειών μπροστά στην καχύποπτη ματιά των νεότερων. Ακόμα περισσότερο, επειδή ζει τη φθορά του σώματος και την ανημπόρια του παρόντος απέναντι σε ένα γεμάτο παρελθόν, το οποίο συχνά του κληροδοτεί μνήμες, οδύνες και τραύματα.

ekdoseis ton synadelfon firtinidou tiroumenes analogies

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα οι ήρωές της εκ Βεροίας ορμωμένης Πόπης Φιρτινίδου εκκινούν, στην αρχή τουλάχιστον της μικρής αυτής συλλογής, από το σημείο της προχωρημένης ηλικίας τους και σκέφτονται, εναλλάξ θα έλεγα, το παρόν και το παρελθόν τους. Κι αν ποιότητα στη λογοτεχνία δεν είναι ούτε το ποιος γράφει, ούτε πού εκδίδει, ούτε ποιο θέμα χειρίζεται, αλλά ο μεστός τρόπος γραφής, τότε εδώ συναντάμε μια ισχυρή φωνή που ξέρει τι θέλει να πει αλλά και πώς. Κάθε αφηγητής στα έξι διηγήματα παράγει λογοτεχνία με το ύφος και τον τόνο της εξιστόρησής του, όσο κι αν κάπου κάπου η υπερβάλλουσα έκταση αποδυναμώνει την ένταση.

Ο πρώτος ηλικιωμένος βιώνει την (πιθανή) ντροπή της πιεστικής ουροδόχου κύστης του, την οποία δεν μπορεί να ανακουφίσει ούτε στο πάρκο ούτε στα γειτονικά μαγαζιά, κι έτσι νιώθει εκτεθειμένος στο φθίνον σώμα του αλλά και στις ματιές των άλλων. Στο δεύτερο διήγημα, ο ηλικιωμένος, συνταξιούχος φιλόλογος αλλά πάντα φιλόλογος, εντάσσει στην αφήγησή του τον διάλογο με τη νεοφερμένη οικιακή βοηθό, με αποτέλεσμα οι διασταυρούμενοι μονόλογοί τους να σκιαγραφούν ανάλογα τραυματικές ζωές. Μια μετανάστρια στο τρένο λυπάται τον ναρκομανή «που δεν θέλει να πουλήσει ντρόγκα στα παιδιά του κόσμου», ένας άστεγος νιώθει μέσα στο γιορτινό κλίμα παντού ξένος, αφού «Χριστούγεννα παντού, Χριστός πουθενά», ένας άλλος άστεγος, που φορά τα παλιά παπούτσια ενός μακαρίτη, κινείται ανάμεσα στο «καταφύγιο» (σαν να είναι άγριο ζώο), στο συσσίτιο και στο πάρκο, ώσπου επισκέπτεται κρυφά το σπίτι της πρώην γυναίκας του, και ούτω καθεξής.

Η διηγηματογράφος ξέρει να χειρίζεται πολύ καλά τον πλάγιο (εσωτερικό) μονόλογο, έναν ελεύθερο πλάγιο λόγο, ο οποίος αναδεικνύει ισορροπημένα τα γεγονότα που ζει ο εκάστοτε πρωταγωνιστής, τις σκέψεις και την ψυχολογία του, τη συνάντησή του με άλλους.

Η διηγηματογράφος ξέρει να χειρίζεται πολύ καλά τον πλάγιο (εσωτερικό) μονόλογο, έναν ελεύθερο πλάγιο λόγο, ο οποίος αναδεικνύει ισορροπημένα τα γεγονότα που ζει ο εκάστοτε πρωταγωνιστής, τις σκέψεις και την ψυχολογία του, τη συνάντησή του με άλλους κ.λπ. Ειδικά στη διασταύρωσή του με κάποιον άλλο (λ.χ. ο ηλικιωμένος φιλόλογος με την οικιακή βοηθό ή η μετανάστρια με τον ναρκομανή) οι αντιστίξεις και οι αναλογίες, όπως υποδεικνύει ο τίτλος, όχι μόνο αναδεικνύουν την οπτική γωνία του πρώτου αλλά και ορθώνουν μπροστά μας, γλαφυρά και σε βάθος, το είναι του άλλου, την τραυματισμένη ζωή του και τα κοινά σημεία με τις πληγές του καθενός.

Κι όλα αυτά δίνονται με μια γλώσσα σφιχτή, σφριγηλή, δυναμική μέσα στον προφορικό της τόνο, συνειρμική τόσο όσο, καθαρή, δουλεμένη αλλά και φυσική μέσα στη ροή της, απόλυτα συντονισμένη ανάμεσα στα εξωτερικά γεγονότα και τις επαναλαμβανόμενες σκέψεις των ηρώων, εκφραστική και κυμαινόμενη. Ο μικρόκοσμος των αστέγων ή των ηλικιωμένων τυλίγεται και ξετυλίγεται μ’ αυτήν την κατάλληλη γλώσσα κι ορθώνεται μπροστά μας ολόκορμος, παραστατικός κι εξόχως αληθινός. Έτσι, η Πόπη Φιρτινίδου καταφέρνει να πλάσει με κέντρο τους χαρακτήρες της ατμόσφαιρες και περιβάλλοντα, μικρόκοσμους από το περιθώριο της ζωής, τόσο ζωντανούς, τόσο ισχυρούς, που μένουν ανεξίτηλοι και λαγαροί.

 Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας, κριτικός βιβλίου και συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Πυθαγόρας» (εκδ. Καστανιώτη).


Απόσπασμα από το βιβλίο:

«Και τώρα; Πού θα κατουρήσω; Τη βλέπω τη δουλειά, αυτό το γαμημένο χάπι θα με ξεφτιλίσει ξανά. Πρέπει να βρω μια γωνιά στο πάρκο σύντομα. Το σπίτι μού πέφτει μακριά, δεν προλαβαίνω να φτάσω. Η καφετέρια δίπλα στο σιντριβάνι με πήρε εδώ και καιρό είδηση που περνούσα ανάμεσα στα τραπέζια δήθεν πως κάποιον έψαχνα, και που μόλις διέσχιζα τη σάλα έστριβα κάτω τις σκάλες κατευθείαν για την τουαλέτα. Δεν ήθελε και πολύ μυαλό να προσέξουν ότι μετά φεύγω στη ζούλα από την άλλη πόρτα χωρίς να παραγγείλω τίποτα, κι ήρθε εκείνο το γομάρι, δυο μέτρα το μπόι του κι ένα μέτρο οι πλάτες του, και μου ξηγήθηκε πως μόνο στους πελάτες επιτρέπεται να κάνουν χρήση των χώρων υγιεινής της επιχείρησης».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες – Μια ελληνική ανθολογία λαογραφικού τρόμου» (ανθολόγηση – εισαγωγή – επίμετρο: Γιώργος Θάνος, εκδ. Ροές).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Νεράιδες, στοιχει...

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

Για τη συλλογή διηγημάτων της Δήμητρας Λουκά «Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» (εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Daniel Egnéus

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Πώς μπορεί ένας αρχετυπικός μύθος, διατηρημένος μέσα στους αιώνες στη βασική του δομή ...

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

Για το μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη «Ελσίνκι» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Ο πρωταγωνιστής της ιρακινής ταινίας «The Heart Sculpture».

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο αυτό μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη ανήκει καταρχάς στη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη». 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Με αφορμή το βιβλίο του, «Κρυμμένη ψυχική ομορφιά» (εκδ. Αρμός), ο Δημήτρης Καραγιάννης, παιδοψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, μιλά για τη συστημική ψυχοθεραπεία, το κακό, τα ένστικτα και τις ενορμήσεις, και λέει ότι  «η καλοσύνη μπορεί στην αυθεντική έκφρασή της να αποτελεί έκφραση της ψυχικής ομορφιάς».  ...

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ