fanti thola nera

Για τη συλλογή διηγημάτων της Χρύσας Φάντη «Σε θολά νερά» (εκδ. Σμίλη).

Της Διώνης Δημητριάδου

Ιστορίες απρόβλεπτες στην εξέλιξή τους, με τα πρόσωπα να υπερβαίνουν τα όρια του χώρου που τους δίνεται στο καθένα από τα δεκατρία διηγήματα, προκειμένου να «συναντηθούν» μεταξύ τους με ορατές ή όχι συνδέσεις· ιδανικός τρόπος γραφής, μιλώντας για συλλογή διηγημάτων, καθώς οι διαφορετικές ιστορίες δεν βρίσκονται τυχαία στεγασμένες κάτω από τον ίδιο γενικό τίτλο.

Προσωπικές πορείες μέσα από θολά νερά

Εν προκειμένω, τα θολά νερά του τίτλου σκόπιμα θαμπώνουν την αρχική εικόνα για να επιτρέψουν κατόπιν την προσωπική αναγνωστική πρόσβαση στην υποκρυπτόμενη ουσία των πράξεων των ηρώων. Πάντοτε ευκταία η αναγνωστική συμμετοχή, και εδώ η Χρύσα Φάντη (επαναλαμβάνοντας την επιλογή της από την πρώτη της εμφάνιση ως σήμερα) δεν προσφέρει απλώς την ευκαιρία μιας προσωπικής ερμηνευτικής πρόσβασης στα γραπτά της αλλά απαιτεί από τον αναγνώστη της την εγρήγορση, ώστε να μη διαφύγει τίποτα από όσα η αρχική συγγραφική ιδέα προέβλεψε.

Δεν έχει καμία σημασία αν η νέα εκδοχή ζωής στηρίζεται στο παρελθόν, όταν μνήμες ιαματικά εισχωρούν μέσα σε μια ζοφερή ή απλώς ανιαρή καθημερινότητα (...) 

Ωστόσο, ας μην παραβλέψουμε την περίπτωση αυτό το θολό τοπίο –διακριτό άμεσα ή έμμεσα σε όλα τα διηγήματα της συλλογής– να αφορά τους ήρωες (ή αντιήρωες καλύτερα) των ιστοριών, καθώς το ονειρικό στοιχείο εισβάλλει αιφνιδιαστικά στην πραγματικότητα του κάθε προσώπου πότε ανατρέποντας ό,τι ως τότε θεωρούσε δεδομένο και πότε επιτρέποντας να ανοιχτεί πέρα από όσα νόμιζε ότι όριζαν τον χώρο του περιορίζοντας τις κινήσεις και τις επιθυμίες του. Δεν έχει καμία σημασία αν η νέα εκδοχή ζωής στηρίζεται στο παρελθόν, όταν μνήμες ιαματικά εισχωρούν μέσα σε μια ζοφερή ή απλώς ανιαρή καθημερινότητα, ή αν ανοίγεται νέος δρόμος, άγνωρος και ίσως ριψοκίνδυνος, μια που εδώ δεν έχει σημασία το αποτέλεσμα και η νίκη, όσο μετράει η επιλογή να επιχειρηθεί μια αλλαγή.

smili fanti thola neraΠριν από μερικά χρόνια, στον τρόπο που η Φάντη πειραματίστηκε στη μεγάλη αφήγηση γράφοντας το μυθιστόρημα Η ιστορία της Σ. (εκδ. Γαβριηλίδη), είχε επισημανθεί η ευστοχία στη χρήση της γλώσσας και η άνεση στη χρήση των διαφορετικών τεχνικών αφήγησης. Κι αν τότε η πολυμορφία έδινε περισσότερο την αίσθηση μιας άσκησης γραφής, εδώ αποκτά την ιδανική θέση εξυπηρετώντας κάθε φορά την ιδιαιτερότητα του κάθε διηγήματος. Παράλληλα, η εναλλαγή των αφηγηματικών φωνών, ακόμη και στο ίδιο διήγημα (ενδεικτικά αναφέρω το διήγημα «Σε θολά νερά»), ας μη θεωρηθεί ένα συγγραφικό τέχνασμα προς εντυπωσιασμό, αφού στην ουσία εξυπηρετεί τη διαφορετική οπτική μεταπηδώντας από την τριτοπρόσωπη φωνή της αφηγηματικής παρατήρησης και παντογνωσίας στην πρωτοπρόσωπη θεώρηση των πραγμάτων από τον ίδιο τον ήρωα – μια εναλλαγή φυσικά τεχνητή και εκπορευόμενη από το ένα και μοναδικό πρόσωπο του «σκηνοθέτη»/συγγραφέα, ωστόσο απολύτως λειτουργική ως προς το «λογοτεχνικό ψεύδος», την ψευδαίσθηση πως ό,τι διαβάζουμε παριστάνεται με αληθοφάνεια μπροστά μας, ακόμη κι αν δεν αφορά παρά μια κατασκευασμένη συγγραφικά αλήθεια· ετούτη όμως είναι η τέχνη της γραφής, και εδώ έχουμε ένα από τα καλύτερα δείγματα.

Η συγγραφική «σκηνοθεσία» αποδεικνύεται ικανή στην τοποθέτηση των προσώπων στον χώρο (σημαντική εδώ η σωστή χρήση της περιγραφής των χώρων, ώστε να μην αιωρούνται τα πρόσωπα μετέωρα) και στην καθοδήγηση των φωνών ειδικότερα στα διαλογικά μέρη – μια συνθήκη που εδώ εξυπηρετείται άριστα προσθέτοντας ιδιαίτερη αξία στη συγκεκριμένη γραφή, καθώς ο διάλογος συχνά από συγγραφείς της μικρής φόρμας παραμελείται και υποβαθμίζεται ως λειτουργικό μέρος της συνολικής επεξεργασίας.

Η περίπτωση της Χρύσας Φάντη αξίζει να προσεχθεί. Από γραφή σε γραφή βελτιώνει την τεχνική της σκευή, αποδεικνύοντας πως στον χώρο της μικρής φόρμας προσφέρει μια, θα τολμούσα να πω, ανανέωση της μορφής πειραματιζόμενη σε νέους τρόπους με τολμηρές αναμείξεις, αποφεύγοντας την επανάληψη. Κι αν αυτό αποδεικνύεται σπουδαίο ως αποτέλεσμα, ας μην υποβαθμισθεί και η αξία του περιεχομένου. Η Φάντη επιλέγει προσεκτικά τις ιστορίες της, ώστε να απηχούν, πίσω από τη σύντομη και περιεκτική τους πλοκή, την απώτερη ουσία που τις αναδεικνύει αφενός σε αυτόνομα από τη μία διηγήματα αλλά αφετέρου τις συνδέει όλες κάτω από μία κοινή οπτική: ό,τι περισσότερο αξίζει σε μια ζωή που βυθίζεται στην καθημερινότητα και ίσως στο αδιέξοδο είναι η εξεύρεση μιας πιθανής εξόδου, ρεαλιστικής ή ονειρικής, αρκεί να εκπορεύεται από αυθεντική επιθυμία. Και είναι τότε και μόνον που η αξία της είναι ανεξάρτητη από μια (ίσως και αναμενόμενη) ήττα.

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. Το νέο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Παλίμψηστη του Λύκου μου μορφή» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΑΩ.


Αποσπάσματα από το βιβλίο

Κι ύστερα, μην ξεχνάς, και στον πιο μικρό τόπο υπάρχει ένας δρόμος που οδηγεί σε θάλασσα, ένας δεύτερος που οδηγεί σε πόλη κι ένας ακόμη που ανεβαίνει σε κάποιο βουνό· ο τελευταίος, με πολλές στροφές και επώδυνες παρακάμψεις. Υπάρχουν δρομάκια που λοξοδρομούν και μονοπάτια που με λίγη τύχη θα σ βγάλουν σε ξέφωτα, αφού πρώτα σε ταλανίσουν στα πέρα-δώθε μες στα χωράφια. Όλα αυτά για τους περιπάτους που θα επιχειρήσεις μέρα. Το σούρουπο τίποτα δεν θα μετρά, όλα κι εκεί βουλιάζουν. («Καλλίστη», σ. 104)

Στο μέσον εκείνου του no man’s ξερότοπου ο Ηρακλής σταμάτησε και, σαν ραβδοσκόπος ή λιποτάκτης που φοβόταν να μην πάει και πέσει σε νάρκη, άρχισε ν’ ανασκαλεύει απαλά το χώμα με το μπαστούνι του, ένα μπαστούνι που στα μάτια μου έμοιαζε τώρα περισσότερο με ραβδί από αμπέλι. Αν και δεν παίρνω όρκο πως επρόκειτο για εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή ή κάποια επόμενή της, κι ενώ συνέχιζα να τα βλέπω όλα σαν μέσα από το μισοξύπνι ενός τρίτου, για πρώτη φορά στη ζωή μου ένιωσα να βρίσκομαι εκεί όπου πραγματικά βρισκόμουν, να ήμουν με άλλα λόγια παρών. («Στη χώρα του no man», σ. 181)

politeia link more

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

Για το μυθιστόρημα της Αγλαΐας Μπλιούμη «Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» (εκδ. Κέδρος). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία μεταναστών στο Μόναχο το 1960.

Γράφει ο Ανδρέας Καρακίτσιος

Πρόκειται για ένα λογοτ...

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

Για το μυθιστόρημα της Λίνας Φυτιλή «Χρυσός κήπος, Άλτσιν μπαχτσεσί» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία ©  Κώστας Μπαλάφας / Αρχείο Κ. Μπουμπουρή. 

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Η ...

Μαρία Καλιόρη, Ηλίας Μπιστολάς, Χριστίνα Ιωάννου: Νέες φωνές, νέοι δρόμοι (κριτική)

Μαρία Καλιόρη, Ηλίας Μπιστολάς, Χριστίνα Ιωάννου: Νέες φωνές, νέοι δρόμοι (κριτική)

Για τη συλλογή διηγημάτων της Μαρίας Καλιόρη «Οι καλοί πεζοπόροι» (εκδ. Ιωλκός), το μυθιστόρημα του Ηλία Μπιστολά «Χώμα στα μάτια, στα αυτιά, στο στόμα» (εκδ. Τόπος) και τη συλλογή διηγημάτων της Χριστίνας Ιωάννου «Ταξίδι στο φούρνο» (εκδ. Ιωλκός).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ