fanti thola nera

Για τη συλλογή διηγημάτων της Χρύσας Φάντη «Σε θολά νερά» (εκδ. Σμίλη).

Της Διώνης Δημητριάδου

Ιστορίες απρόβλεπτες στην εξέλιξή τους, με τα πρόσωπα να υπερβαίνουν τα όρια του χώρου που τους δίνεται στο καθένα από τα δεκατρία διηγήματα, προκειμένου να «συναντηθούν» μεταξύ τους με ορατές ή όχι συνδέσεις· ιδανικός τρόπος γραφής, μιλώντας για συλλογή διηγημάτων, καθώς οι διαφορετικές ιστορίες δεν βρίσκονται τυχαία στεγασμένες κάτω από τον ίδιο γενικό τίτλο.

Προσωπικές πορείες μέσα από θολά νερά

Εν προκειμένω, τα θολά νερά του τίτλου σκόπιμα θαμπώνουν την αρχική εικόνα για να επιτρέψουν κατόπιν την προσωπική αναγνωστική πρόσβαση στην υποκρυπτόμενη ουσία των πράξεων των ηρώων. Πάντοτε ευκταία η αναγνωστική συμμετοχή, και εδώ η Χρύσα Φάντη (επαναλαμβάνοντας την επιλογή της από την πρώτη της εμφάνιση ως σήμερα) δεν προσφέρει απλώς την ευκαιρία μιας προσωπικής ερμηνευτικής πρόσβασης στα γραπτά της αλλά απαιτεί από τον αναγνώστη της την εγρήγορση, ώστε να μη διαφύγει τίποτα από όσα η αρχική συγγραφική ιδέα προέβλεψε.

Δεν έχει καμία σημασία αν η νέα εκδοχή ζωής στηρίζεται στο παρελθόν, όταν μνήμες ιαματικά εισχωρούν μέσα σε μια ζοφερή ή απλώς ανιαρή καθημερινότητα (...) 

Ωστόσο, ας μην παραβλέψουμε την περίπτωση αυτό το θολό τοπίο –διακριτό άμεσα ή έμμεσα σε όλα τα διηγήματα της συλλογής– να αφορά τους ήρωες (ή αντιήρωες καλύτερα) των ιστοριών, καθώς το ονειρικό στοιχείο εισβάλλει αιφνιδιαστικά στην πραγματικότητα του κάθε προσώπου πότε ανατρέποντας ό,τι ως τότε θεωρούσε δεδομένο και πότε επιτρέποντας να ανοιχτεί πέρα από όσα νόμιζε ότι όριζαν τον χώρο του περιορίζοντας τις κινήσεις και τις επιθυμίες του. Δεν έχει καμία σημασία αν η νέα εκδοχή ζωής στηρίζεται στο παρελθόν, όταν μνήμες ιαματικά εισχωρούν μέσα σε μια ζοφερή ή απλώς ανιαρή καθημερινότητα, ή αν ανοίγεται νέος δρόμος, άγνωρος και ίσως ριψοκίνδυνος, μια που εδώ δεν έχει σημασία το αποτέλεσμα και η νίκη, όσο μετράει η επιλογή να επιχειρηθεί μια αλλαγή.

smili fanti thola neraΠριν από μερικά χρόνια, στον τρόπο που η Φάντη πειραματίστηκε στη μεγάλη αφήγηση γράφοντας το μυθιστόρημα Η ιστορία της Σ. (εκδ. Γαβριηλίδη), είχε επισημανθεί η ευστοχία στη χρήση της γλώσσας και η άνεση στη χρήση των διαφορετικών τεχνικών αφήγησης. Κι αν τότε η πολυμορφία έδινε περισσότερο την αίσθηση μιας άσκησης γραφής, εδώ αποκτά την ιδανική θέση εξυπηρετώντας κάθε φορά την ιδιαιτερότητα του κάθε διηγήματος. Παράλληλα, η εναλλαγή των αφηγηματικών φωνών, ακόμη και στο ίδιο διήγημα (ενδεικτικά αναφέρω το διήγημα «Σε θολά νερά»), ας μη θεωρηθεί ένα συγγραφικό τέχνασμα προς εντυπωσιασμό, αφού στην ουσία εξυπηρετεί τη διαφορετική οπτική μεταπηδώντας από την τριτοπρόσωπη φωνή της αφηγηματικής παρατήρησης και παντογνωσίας στην πρωτοπρόσωπη θεώρηση των πραγμάτων από τον ίδιο τον ήρωα – μια εναλλαγή φυσικά τεχνητή και εκπορευόμενη από το ένα και μοναδικό πρόσωπο του «σκηνοθέτη»/συγγραφέα, ωστόσο απολύτως λειτουργική ως προς το «λογοτεχνικό ψεύδος», την ψευδαίσθηση πως ό,τι διαβάζουμε παριστάνεται με αληθοφάνεια μπροστά μας, ακόμη κι αν δεν αφορά παρά μια κατασκευασμένη συγγραφικά αλήθεια· ετούτη όμως είναι η τέχνη της γραφής, και εδώ έχουμε ένα από τα καλύτερα δείγματα.

Η συγγραφική «σκηνοθεσία» αποδεικνύεται ικανή στην τοποθέτηση των προσώπων στον χώρο (σημαντική εδώ η σωστή χρήση της περιγραφής των χώρων, ώστε να μην αιωρούνται τα πρόσωπα μετέωρα) και στην καθοδήγηση των φωνών ειδικότερα στα διαλογικά μέρη – μια συνθήκη που εδώ εξυπηρετείται άριστα προσθέτοντας ιδιαίτερη αξία στη συγκεκριμένη γραφή, καθώς ο διάλογος συχνά από συγγραφείς της μικρής φόρμας παραμελείται και υποβαθμίζεται ως λειτουργικό μέρος της συνολικής επεξεργασίας.

Η περίπτωση της Χρύσας Φάντη αξίζει να προσεχθεί. Από γραφή σε γραφή βελτιώνει την τεχνική της σκευή, αποδεικνύοντας πως στον χώρο της μικρής φόρμας προσφέρει μια, θα τολμούσα να πω, ανανέωση της μορφής πειραματιζόμενη σε νέους τρόπους με τολμηρές αναμείξεις, αποφεύγοντας την επανάληψη. Κι αν αυτό αποδεικνύεται σπουδαίο ως αποτέλεσμα, ας μην υποβαθμισθεί και η αξία του περιεχομένου. Η Φάντη επιλέγει προσεκτικά τις ιστορίες της, ώστε να απηχούν, πίσω από τη σύντομη και περιεκτική τους πλοκή, την απώτερη ουσία που τις αναδεικνύει αφενός σε αυτόνομα από τη μία διηγήματα αλλά αφετέρου τις συνδέει όλες κάτω από μία κοινή οπτική: ό,τι περισσότερο αξίζει σε μια ζωή που βυθίζεται στην καθημερινότητα και ίσως στο αδιέξοδο είναι η εξεύρεση μιας πιθανής εξόδου, ρεαλιστικής ή ονειρικής, αρκεί να εκπορεύεται από αυθεντική επιθυμία. Και είναι τότε και μόνον που η αξία της είναι ανεξάρτητη από μια (ίσως και αναμενόμενη) ήττα.

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. Το νέο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Παλίμψηστη του Λύκου μου μορφή» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΑΩ.


Αποσπάσματα από το βιβλίο

Κι ύστερα, μην ξεχνάς, και στον πιο μικρό τόπο υπάρχει ένας δρόμος που οδηγεί σε θάλασσα, ένας δεύτερος που οδηγεί σε πόλη κι ένας ακόμη που ανεβαίνει σε κάποιο βουνό· ο τελευταίος, με πολλές στροφές και επώδυνες παρακάμψεις. Υπάρχουν δρομάκια που λοξοδρομούν και μονοπάτια που με λίγη τύχη θα σ βγάλουν σε ξέφωτα, αφού πρώτα σε ταλανίσουν στα πέρα-δώθε μες στα χωράφια. Όλα αυτά για τους περιπάτους που θα επιχειρήσεις μέρα. Το σούρουπο τίποτα δεν θα μετρά, όλα κι εκεί βουλιάζουν. («Καλλίστη», σ. 104)

Στο μέσον εκείνου του no man’s ξερότοπου ο Ηρακλής σταμάτησε και, σαν ραβδοσκόπος ή λιποτάκτης που φοβόταν να μην πάει και πέσει σε νάρκη, άρχισε ν’ ανασκαλεύει απαλά το χώμα με το μπαστούνι του, ένα μπαστούνι που στα μάτια μου έμοιαζε τώρα περισσότερο με ραβδί από αμπέλι. Αν και δεν παίρνω όρκο πως επρόκειτο για εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή ή κάποια επόμενή της, κι ενώ συνέχιζα να τα βλέπω όλα σαν μέσα από το μισοξύπνι ενός τρίτου, για πρώτη φορά στη ζωή μου ένιωσα να βρίσκομαι εκεί όπου πραγματικά βρισκόμουν, να ήμουν με άλλα λόγια παρών. («Στη χώρα του no man», σ. 181)

politeia link more

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

Για την επανακυκλοφορία του βιβλίου της Γεωργίας Τάτση «Χορός στα ποτήρια» (εκδ. Βακχικόν, δύο νουβέλες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία από την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Θίασος» (1974-’75) 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Iεροτελεστικός από τη...

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, στο φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, στο φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, κοσμούν το φετινό, πλουσιότατο και άκρως ερεθιστικό, πρόγραμμα της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. «Και τώρα, τι κάνουμε; Δεν περιμένουμε. Ούτε συνεχίζουμε αμέριμνοι. Μιλάμε και φωνάζουμε για τις πληγές, που πρέπει να τις νιώ...

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

Για την επανακυκλοφορία του βιβλίου της Γεωργίας Τάτση «Χορός στα ποτήρια» (εκδ. Βακχικόν, δύο νουβέλες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία από την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Θίασος» (1974-’75) 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Iεροτελεστικός από τη...

Διαβάζοντας με τον Γιώργο Τζαβάρα

Διαβάζοντας με τον Γιώργο Τζαβάρα

Πρόσωπα από το χώρο των τεχνών, των ιδεών και του πολιτισμού, αποκαλύπτουν τον δικό τους αναγνωστικό χαρακτήρα, τη μύχια σχέση τους με το βιβλίο και την ανάγνωση. Σήμερα, ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Γιώργος Τζαβάρας.

Eπιμέλεια: Book Press

Ποιο βι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ