alt

Για τη συλλογή διηγημάτων του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Η μνήμη του ξύλου» (εκδ. Πατάκη).

Του Μιχάλη Πιτένη

«Η λίμνη, στιλπνό παλίμψηστο όπου το φως
γράφει και σβήνει τις ηλικίες της πόλης
(αντικατοπτρισμών θνησιγενών επαλληλίες,
ενώσεις επουράνιων και γήινων),
μνημειώνει τη μόνη αιωνιότητα, το παρόν».

Για το παρόν μιλά μέσα απ’ τα είκοσι διηγήματα της νέας συλλογής του ο Ηλίας Λ. Παπαμόσχος. Κι ας κυριαρχούν στις αφηγήσεις του εικόνες του χθες, κοντινού και μακρινού, οι μνήμες των εκλιπόντων, «του πατέρα η σκιά», η μάνα ως «φάσμα, της επιθυμίας και της φαντασίας μου πλάσμα», η ωσεί παρούσα αδερφή, ο Νίκος, ο Γιάννης ο λαχειοπώλης, οι καντηλανάφτες. Όλοι τους δικοί του άνθρωποι, συγγενείς, φίλοι ή απλοί γνωστοί. Όλοι τους κομμάτια του δικού του κόσμου, τους κρατά ζωντανούς με τις λέξεις του αποτρέποντας την αδηφάγα λήθη απ’ το να θρυμματίσει την ανάμνησή τους, να τη σκορπίσει. Όλοι τους παρόντες, διαρκώς και αδιάλειπτα, σε τυχαίες και ανύποπτες στιγμές, σε μια καθημερινότητα του παρόντος γεμάτη απ’ το παρελθόν, χωρίς αυτό να συνεπάγεται και οπισθοδρόμηση, υστέρηση ή καθήλωση. Εξάλλου, όπως σημειώνει και ο ίδιος ο Παπαμόσχος στο παραπάνω απόσπασμα, το παρόν είναι η μόνη αιωνιότητα! Και στην αιωνιότητα χωράνε οι πάντες. Και τα πάντα. Έμψυχα και άψυχα. Μονιασμένα και αλληλένδετα. Τα ζώα, η φύση, τα αντικείμενα, στοιχεία βασικά και όχι δευτερεύοντα στο σύμπαν του συγγραφέα. Δεν υποκαθιστούν τους ανθρώπους. Τους θυμίζουν, τους συνδέουν μεταξύ τους. Συνυπάρχουν αρμονικά και τόσο ταιριαστά λες και ένα αντικείμενο φτιάχτηκε αποκλειστικά για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες ενός και μόνο προσώπου. Όπως το σαπούνι του πατέρα, στο ομώνυμο διήγημα, που χάθηκε μαζί του.

Ανασυνθέτοντας μικρές στιγμές του κοινού τους βίου, φαίνεται σαν να προσπαθεί να τους γνωρίσει καλύτερα, να ανακαλύψει όσα διέλαθαν της προσοχής του τις μέρες που βρισκόταν μαζί τους και η βιασύνη αλλά και η αμεριμνησία της ρέουσας καθημερινότητας δεν του επέτρεψαν να δει.

Υπάρχει όντως πολύ θάνατος στα διηγήματα του Παπαμόσχου, όπως συνέβαινε και στις προηγούμενες συλλογές του. Οι απώλειες των δικών του ανθρώπων που τον έχουν σίγουρα σημαδέψει. Μιλά όμως γι’ αυτές χωρίς να μεμψιμοιρεί, χωρίς να μοιρολογεί. Ανασυνθέτοντας μικρές στιγμές του κοινού τους βίου, φαίνεται σαν να προσπαθεί να τους γνωρίσει καλύτερα, να ανακαλύψει όσα διέλαθαν της προσοχής του τις μέρες που βρισκόταν μαζί τους και η βιασύνη αλλά και η αμεριμνησία της ρέουσας καθημερινότητας δεν του επέτρεψαν να δει. Και το κάνει με τρυφερότητα, με στοργή, σαν να τους έχει δίπλα του και γι’ αυτό αξιοποιεί την ευκαιρία να αναπληρώσει ό,τι δεν μοιράστηκαν, όσα δεν χώρεσαν στον κοινό τους χρόνο.

Με την ίδια τρυφερότητα αλλά και συμπόνια μιλά και για τα ζώα, αλλά και για τα άψυχα. Για τα πουλιά που ο κυνηγός πατέρας έφερνε σπίτι: «Τα θυμάμαι σαν κοιμισμένα ή λιπόθυμα (όσο ήταν ακόμη ζεστά), με το κεφάλι τους πέρα δώθε να κουνιέται, κρεμασμένο, σαν τα ’βγαζε απ’ τον τορβά, κάποια με μια φουσκάλα αίμα απ’ το ράμφος τους πιασμένη, σαν κερασάκι απ’ τον κάτω κόσμο τρυγημένο…». Για τα ξύλα του επερχόμενου χειμώνα: «Η καρότσα σηκώθηκε, χύθηκαν τα ξύλα με πάταγο και μύρισε σφαγμένο δάσος». Όπως και για τα αντικείμενα όταν παρατηρεί το αμάξι του Νίκου: «… παρκαρισμένο στο οικόπεδο που είναι πλάι στο σπίτι του, κολλητά στον τοίχο της οικοδομής σαν να περιμένει να ακούσει τα αγαπημένα βήματα στο κλιμακοστάσιο, σαν υπομονετικό κατοικίδιο…», βήματα που δεν θα ξανακούσει ποτέ.

alt
Ο Ηλίας Λ. Παπαμόσχος γεννήθηκε το 1967 στην
Καστοριά. Εργάστηκε ως βιβλιοϋπάλληλος στην
Αθήνα και από το 1997 επέστρεψε στη γενέτειρά
του –όπου ζει μέχρι σήμερα– και ασχολήθηκε με
την οικογενειακή εμπορική επιχείρηση. Και τα έξι
βιβλία που έχει γράψει είναι συλλογές διηγημάτων.
Για τη συλλογή Η αλεπού της σκάλας και άλλες
ιστορίες (Κίχλη, 2015) τιμήθηκε με το Κρατικό
Βραβείο Διηγήματος-Νουβέλας.



Έχουν ξεκάθαρο τόπο, κι ας μην ονομάζεται, και αυτά τα διηγήματα του Παπαμόσχου, τη γενέθλια πόλη και μόνιμη κατοικία του σήμερα, την Καστοριά. Μια πόλη που της αφιερώνει, κατά την προσωπική μου άποψη, το καλύτερο διήγημα της συλλογής, το «Δίκην Νησίδος». Ακόμα κι αν δεν έχεις πάει ποτέ στην Καστοριά, ο συγγραφέας σε προδιαθέτει για το τι θα δεις με την πρώτη πρόταση της δεύτερης παραγράφου του διηγήματος όπου γράφει «Λώρος ενώνει τη χερσόνησο με το μακεδονικό σώμα, βρέφος σε κρυστάλλινο λίκνο η πόλη», για να σε σεργιανίσει λίγο πιο κάτω στα στενά της δρομάκια όπου συναντάς «Ένα παλιό καλντερίμι, που ασφυκτιά ανάμεσα στις πολυκατοικίες, κρύβει πύλη μυστική, που πλουτίζει το παρόν. Διεύρυνση του παρελθόντος αναπάντεχη και λανθάνουσα σε υποδέχεται στο μέλλον».

Με τον ίδιο τρόπο που πορεύτηκε στις προηγούμενες συλλογές διηγημάτων του πορεύεται και σ’ αυτή ο Παπαμόσχος. Πιστός στις δικές του αρχές και συνεπής στον κόσμο που θέλει να περιγράψει και να εκφράσει. Η γραφή του ισορροπεί πάντα μεταξύ πεζού και ποιητικού λόγου, μαρτυρά τον κόπο και τον χρόνο που δαπανήθηκε στο χτίσιμό της κι όσο κι αν δεν υπάρχουν χτυπητές διαφορές από τα προηγούμενα κείμενά του, μπορείς να δεις την ωρίμασή της, συνέπεια της εργώδους και αδιάλειπτης προσπάθειάς του να την πάει ένα βήμα παραπέρα. Και το καταφέρνει.

Ο Ηλίας Παπαμόσχος εξελίσσεται σκαλίζοντας διαρκώς τη μνήμη μιας μικρής κοινωνίας, φέρνοντας στην επιφάνεια λεπτομέρειες που συνήθως παραμένουν απαρατήρητες και μέσα απ’ αυτές αφηγείται τη μικρή αλλά τόσο πολύτιμη και ανεκτίμητη ιστορία της, την ιστορία των ανθρώπων της.

* Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΙΤΕΝΗΣ είναι συγγραφέας. 
Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Μετέωρη γυναίκα» (εκδ. Διάπλαση).

 Στην κεντρική εικόνα: Έθιμα γάμου από τη Μηλίτσα Καστοριάς.


altΗ μνήμη του ξύλου
Ηλίας Λ. Παπαμόσχος
Πατάκης 2019
Σελ. 78, τιμή εκδότη €7,90

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΗΛΙΑ Λ. ΠΑΠΑΜΟΣΧΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ