
Η συνταγή είναι παλιά και δοκιμασμένη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι εύκολη. Μα αν σου πετύχει, όλοι θέλουν να διαβάσουν, τη μια στιγμή ή την άλλη, ένα αστείο και πνευματώδες whodunit αστυνομικό.
Του Κ.Β. Κατσουλάρη
Η Λέσχη φόνων της Πέμπτης είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που ανήκει στη δημοφιλή κατηγορία whodunit, δηλαδή, ποιος έκανε τον φόνο;, κι υποθέτω ότι κανέναν δεν ξενίζει η πληροφορία ότι ο συγγραφέας του είναι Βρετανός. Είναι ο παρουσιαστής δημοφιλούς τηλεπαιχνιδιού στο BBC, ετών πενήντα, κι ονομάζεται, Ρίτσαρντ Όσμαν. Η Λέσχη είναι το πρώτο του μυθιστόρημα και παρακάτω θα εξηγήσω πώς και γιατί τον έχει κάνει ήδη πλούσιο και διάσημο.
Τα βιβλία με ήρωες υπερήλικες γνωρίζουν άνθηση τα τελευταία χρόνια Ένας λόγος ίσως είναι ότι μεγάλο μέρος των αναγνωστών είναι και οι ίδιοι ηλικιωμένοι, ή καθ’ οδόν... Ένας άλλος λόγος, ίσως πιο βάσιμος, είναι ότι οι υπερήλικες είναι φοβερά αστείοι. Γιατί; Ίσως επειδή δεν έχουν πια να χάσουν και πολλά. Αυτή η εγγύτητα με το… τέλος της διαδρομής, τους προικίζει κατά κανόνα με ειλικρίνεια, τόλμη, καθώς και με μαύρο χιούμορ πρώτης ποιότητας. Ιδιότητες πολύτιμες, ειδικά για ήρωες και ηρωίδες αστυνομικού μυθιστορήματος.
Ένας άλλος λόγος, ίσως πιο βάσιμος, είναι ότι οι υπερήλικες είναι φοβερά αστείοι. Γιατί; Ίσως επειδή δεν έχουν πια να χάσουν και πολλά.
Εδώ υπάρχει άλλωστε ολόκληρη παράδοση, κι η παράδοση αυτή έχει ονοματεπώνυμο: Αγκάθα Κρίστι. Είτε πρόκειται για τον Ηρακλή Πουαρό, που τα έχει κι αυτός τα χρονάκια του, είτε πρωτίστως για τη γηραιά Μις Μαρπλ, οι ήρωες της Αγκάθα Κρίστι δεν χρειάζεται να ταλαιπωρήσουν τις αρθρώσεις τους για να λύσουν ένα μυστήριο. Αρκούν μερικές κούπες δυνατό αγγλικό τσάι και οξυμένη αναλυτική σκέψη.
Μια τέτοια περίπτωση είναι η Τζόις, συνταξιούχος νοσοκόμα, και το νεότερο μέλος της Λέσχης Φόνων της Πέμπτης. Το ημερολόγιο της Τζόις είναι μια από τις βασικές πηγές πληροφόρησής μας για όσα φοβερά και τρομερά συμβαίνουν στον Πολυτελή Οικισμό Ευγηρίας όπου διαδραματίζεται το βιβλίο μας. Στην, επιφανειακώς μονάχα, γαλήνια βρετανική ύπαιθρο.
Η τετράς της Πέμπτης
Όπως γίνεται γρήγορα φανερό η Τζόις, η Ελίζαμπεθ, ο Ρον και ο Ιμπραϊμ αποτελούν την τετράδα της συντροφιάς που αυτοαποκαλείται Λέσχη Φόνων της Πέμπτης. Έχουν μπόλικο χρόνο, έχουν ακατάβλητη όρεξη, κι έχουν και τον τρόπο να ξεθάβουν άλυτες αστυνομικές υποθέσεις και να περνούν τις ώρες τους σκαλίζοντας αρχεία, μελετώντας φωτογραφίες, που, όσο κι αν τους εξάπτουν την περιέργεια ή τους προκαλούν ηθική αγανάκτηση, πρακτικά μιλώντας, δεν φέρνουν κανένα αποτέλεσμα.
Να όμως που η βαρετή καθημερινότητα στον Οικισμό Ευγηρίας προσφέρει κι άλλες ευκαιρίες για δραστηριοποίηση. Ο δαιμόνιος, και όχι τόσο ηθικός επιχειρηματίας στον οποίο ανήκει ο οικισμός, ο Ίαν Βένταμ, έχει σχέδια ραγδαίας επέκτασής του. Δεν τον πτοεί ούτε η άρνηση ενός κτηματία να του πουλήσει τον λόφο όπου τώρα βόσκουν καλοθρεμμένα βρετανικά προβατάκια, ούτε ιδρώνει το αυτί του από το γεγονός ότι θα πρέπει να σκάψει όλον τον τόπο, μαζί και το παλιό νεκροταφείο με τα κόκαλα των ιερωμένων που αναπαύονται εκεί για πολλές δεκαετίες. Α, μια λεπτομέρεια: ο τόπος όπου έχει χτιστεί ο Πολυτελής Οικισμός Ευγηρίας ανήκε στην Καθολική Εκκλησία, κι ήταν πάλαι ποτέ γυναικείο μοναστήρι.
Ο δαιμόνιος, και όχι τόσο ηθικός επιχειρηματίας στον οποίο ανήκει ο οικισμός, ο Ίαν Βένταμ, έχει σχέδια ραγδαίας επέκτασής του.
Όλα αυτά προκαλούν βέβαια αναστάτωση, κι ευκαιρία για κουτσομπολιό, αλλά τίποτε δεν συγκρίνεται με αυτό που ακολουθεί. Μια αληθινή πρόκληση για τα μέλη της Λέσχης: Ένας φόνος μέσα στον ίδιο τους τον Οίκο.
Ομαδική δουλειά
Ο Ρίτσαρντ Όσμαν, σαν έτοιμος από καιρό, στήνει με αδρές πλην ακριβείς πινελιές τα πορτρέτα της τετράδας των ηρώων μας, έτσι που σύντομα νιώθουμε ότι τους γνωρίζουμε από καιρό. Στο κέντρο της δεσπόζει η τετραπέρατη Ελίζαμπεθ, η άτυπη αρχηγός της Ομάδας. Ενώ η Τζόις, ο Ρον και ο Ιμπραϊμ ακολουθούν τις προτροπές και τις ιδέες της, προσφέροντας ο καθένας τη δική του εξπερτίζ. Για όλους τους, όπως και για την εικοσιπεντάχρονη αστυφύλακα Ντόνα ντε Φρέιτας και τον προϊστάμενό της, τον πενηντάχρονο επιθεωρητή Κρις Χάντσον, που συμπληρώνουν την ομάδα των πρωταγωνιστών, αισθανόμαστε συμπάθεια και οικειότητα. Έτσι, όταν αναλαμβάνουν πραγματικά δράση, είμαστε έτοιμοι να τους ακολουθήσουμε μέχρι τα πέρατα του κόσμου. Αν και δεν θα χρειαστεί να πάμε τόσο μακριά…
Η Λέσχη Φόνων της Πέμπτης, έχει ήδη νομίζω γίνει φανερό, είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα της παλαιάς σχολής, αλλά όχι παλαιάς κοπής. Δεν υπάρχουν ιδιοφυείς σίριαλ κίλερ, ούτε λουτρά αίματος, ούτε κομμένα μέλη, ούτε πτώματα σε σήψη, ούτε σκληροτράχηλοι μπάτσοι.
Όλοι οι ήρωες είναι έξυπνοι και συμπονετικοί, έχουν χιούμορ και κάποια μόρφωση, ενώ οι δύο αστυνομικοί, άκουσον άκουσον, ΔΕΝ είναι ούτε διεφθαρμένοι ούτε ιδιαίτερα απελπισμένοι, ούτε κι έχουν κάποια προσωπική συναισθηματική εμπλοκή με τον δολοφόνο.
Κάνουν απλώς τη δουλειά τους, όσο καλύτερα μπορούν, όπως όλοι. Κι όλα είναι ανθρώπινα, πολύ ανθρώπινα... Ακόμη και οι φόνοι.
Ο Ρίτσαρντ Όσμαν δεν ανακάλυψε την πυρίτιδα, ούτε και το επιχείρησε: για τη συγγραφή της Λέσχης Φόνων της Πέμπτης δανείστηκε τα καλύτερα υλικά από τα κλασικά αστυνομικά μυθιστορήματα, και τα συνόδευσε με σύγχρονα κοινωνικά σχόλια και μπόλικο βρετανικό χιούμορ.
Με γνώση και επιτηδειότητα, με κοφτή γλώσσα και οικονομία στις περιγραφές, αλλά και με τη συνδρομή πλειάδας έμπειρων επιμελητών και βοηθών (όπως μαθαίνουμε στο, επίσης αστείο, σημείωμα στο τέλος), έστησε ένα πολυπρόσωπο μυθιστόρημα που κινείται με την ακρίβεια ελβετικού ρολογιού. Οι ανατροπές διαδέχονται η μια την άλλη, αλλά τίποτε δεν είναι τραβηγμένο από τα μαλλιά. Όλα, ακόμη και τα πιο αναπάντεχα γεγονότα, συμβαίνουν με φυσικότητα στον καλύτερο δυνατό κόσμο: αυτόν της ατάραχης αγγλικής εξοχής.
* Ο Κ.Β. ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ είναι συγγραφέας.