Είναι νέοι, έχουν ταλέντο και μπήκαν ορμητικά στον λογοτεχνικό χώρο με το πρώτο τους βήμα να αφήνει πολλές ελπίδες για το συγγραφικό τους μέλλον. Επιλέγουμε πέντε συγγραφείς της νέας γενιάς (Αλέξανδρος Διαμαντής, Χάρης Καλαϊτζίδης, Μιχάλης Μαλανδράκης, Φοίβος Οικονομίδης, Βασιλεία Παπακώστα) που έχουν κάτι να πουν και τον τρόπο να το πουν.
Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος
Νιόβγαλτα ταλέντα, πρώιμοι τολμητίες που πριν ακόμη κάνουν τη μεγάλη βουτιά στο μάγμα της ζωής, είναι σε θέση να αρθρώσουν τη δική τους λογοτεχνική φωνή, να στηρίξουν το έργο τους και κάποιοι από αυτούς να καταφέρουν να διακριθούν εν τω άμα. Συμβαίνει ακόμη και στα μέρη μας όπου η έννοια της νεότητας (φευ, και στη λογοτεχνία) αντιμετωπίζεται συχνά με σκεπτικισμό έως παγωμένη συγκατάβαση. Οι συγγραφείς κάτω των 30 ετών που εισέρχονται στο λογοτεχνικό στίβο είναι μια ιδιαίτερη και άκρως ευαίσθητη κατηγορία, καθώς αν και είναι ακόμη ανεπεξέργαστοι (λογικό και επόμενο λόγω της ηλικίας) και δεν έχουν προλάβει να αποκτήσουν παράσημα εμπειρίας, διαθέτουν ένα αμάχητο πλεονέκτημα: έχουν φλόγα και ορμή. Πολλές φορές, δε, και μια συγγνωστή άγνοια κινδύνου.
Αν αυτά συνδυαστούν και με ατόφιο ταλέντο (έστω και άγουρο), τότε το αποτέλεσμα είναι κάτι παραπάνω από ενδιαφέρον. Άλλωστε όπως έλεγε και ο Μαρσέλ Προυστ, οι άνθρωποι που παράγουν έργο δεν είναι εκείνοι των οποίων η κουλτούρα είναι πιο εκτενής ούτε ο λόγος τους πιο λαμπρός, αλλά αυτοί που έχουν τη δύναμη, παύοντας ξαφνικά να ζουν μόνο για τον εαυτό τους, να μεταμορφώνουν την προσωπικότητά τους σε ένα είδος καθρέφτη. Σημειωτέον, ο Προυστ ήταν μόλις 25 ετών όταν εξέδωσε το 1896 το πρώτο επίσημο έργο του με τίτλο Οι ηδονές και οι ημέρες με πρόλογο του Ανατόλ Φρανς.
Άρα, κάτι περισσότερο θα ήξερε για τις ηδονές και τις ημέρες ενός νέου συγγραφέα. Σε αντίθεση με την (εν πολλοίς) παγιωμένη άποψη ότι η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της, στην ελληνική λογοτεχνία τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί νέοι Έλληνες συγγραφείς (νέοι ως προς την ηλικία) που όχι μόνο δεν έγιναν εύκολη «τροφή», αλλά μας πρόσφεραν έργα που συζητήθηκαν, διέγραψαν σημαντικό κύκλο και κάποια τιμήθηκαν με βραβεία. Επιλέγουμε πέντε συγγραφείς κάτω των 30 ετών που τα πρώτα δείγματα γραφής τους έχουν εγγράψει υποθήκες. Φυσικά, μόνο ο χρόνος θα δείξει αν θα καταφέρουν να τις κάνουν πράξη.
Αναζητώντας τον έρωτα, τον πόνο και τη νοσταλγία
Ο Φοίβος Οικονομίδης ήταν μόλις 23 ετών όταν εξέδωσε το 2019 το μυθιστόρημά του Βορράς (εκδ. Εστία). Με έντονα στοιχεία συμβολισμού, δυστοπίας και κοινωνικού προβληματισμού, ο Οικονομίδης, άλλοτε με έμμεσο κι άλλοτε με ευθύ τρόπο, έθετε κάποια ερωτήματα όπως τι θα γινόταν αν μέσα σε εννέα ημέρες τα συναισθήματα των ανθρώπων πάγωναν; Ή, τι θα προκαλούσε στη Γη η πτώση ενός κομήτη; Κεντρικός ήρωας του βιβλίου είναι ο Αλέξανδρος, ένας φοιτητής στην Αθήνα που επιθυμεί σφόδρα να κατανοήσει τους ανθρώπους γύρω του, να αναζητήσει και να βιώσει τον έρωτα, τον πόνο και τη νοσταλγία. Ζητήματα με τα οποία έρχονται σε καθημερινή τριβή οι νέοι της ηλικίας του.
Το μυθιστόρημα τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα το 2021 και άνοιξε την πόρτα στον Οικονομίδη να γίνει αμέσως γνωστός. Ο ίδιος έχει πει κατ’ επανάληψη σε συνεντεύξεις του ότι αυτό το βιβλίο μιλάει για τους προβληματισμούς, τις επιδιώξεις και τα άγχη της γενιάς του. Για τον Αλέξανδρο του μυθιστορήματος, το μόνο σταθερό σημείο του ορίζοντά του είναι ο Βορράς, τη στιγμή που όλα γύρω του αλλάζουν η καταρρέουν. Προς τα εκεί, λοιπόν, στρέφει τα νώτα του με το όνειρο του ταξιδιού να τον δονεί εσωτερικά.
Στα άδυτα της νυχτερινής πόλης
Ο 27χρονος Μιχάλης Μαλανδράκης μάς συστήθηκε κι εκείνος το 2019 με το βιβλίο του που είχε τίτλο Patriot (εκδ. Πόλις). Το 2020 έλαβε το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα. Το βιβλίο του μάς πηγαίνει στις αρχές της δεκαετίας του ‘90, τότε που το πρώτο κύμα μεταναστών από την Αλβανία κατέκλυσε την Ελλάδα. Κεντρικός ήρωας είναι ο 24χρονος Αγκίμ που από μουσικός του δρόμου καταλήγει σε νυχτερινά κέντρα. Τα φώτα της ράμπας πέφτουν πάνω του, αν και την ίδια στιγμή βρίσκεται στο κέντρο της αλβανικής μαφίας και την εν εξελίξει διαμάχη των ντόπιων επιχειρηματιών της νύχτας με τους αλλοδαπούς.
Ο Μαλανδράκης από το πρώτο του βιβλίο έδειξε πως διαθέτει στέρεες βάσεις για να στηρίξει και να εξελίξει την πλοκή του, αλλά και να δημιουργήσει εδραίους και αναγνωρίσιμους χαρακτήρες. Στοιχεία που δεν τα συναντάς εύκολα σε νέους συγγραφείς, ειδικά όταν έχουν να διαχειριστούν ένα τέτοιο θέμα που για πολλά χρόνια αποτέλεσε «αγκάθι» στα πλευρά της ελληνικής κοινωνίας.
Αντίδραση στο διαφορετικό
Το πρώτο βιβλίο του 23χρονου Χάρη Καλαϊτζίδη Πολεμική μηχανή (εκδ. Εστία) ήταν από αυτά που συζητήθηκαν έντονα όταν εκδόθηκε το 2022. Ήταν το ύφος του βιβλίου με την πυρετική του γλώσσα, αλλά και το θέμα του που κέντρισε τα συντηρητικά ένστικτα της ελληνικής κοινωνίας. Ο ήρωάς του, Διονύσης Αλεξίου, είναι ομοφυλόφιλος, κάτι που ο πατέρας του δεν αποδέχεται με τίποτα. Οπως κι αυτός, όμως, δεν αποδέχεται την ισοπεδωτική αντιμετώπιση των θεσμών της κοινωνίας προς τα άτομα που ξεφεύγουν από τον μέσο όρο. Όταν θα ερωτευτεί τον σκληροτράχηλο Βαρθολομαίο Γδούπα, η ζωή του θα ακολουθήσει άλλες τροχιές. Το τρίτο μέλος ενός ιδιόμορφου τριγώνου είναι η μανιοκαταθλιπτική Αριάδνη που πιάνει δουλειά στο νυχτερινό καταγώγιο του Γδούπα.
Οσο κι αν φαίνεται παράξενο αυτοί οι τρεις διαφορετικοί χαρακτήρες ενώνονται μεταξύ τους με τον Γδούπο, έναν ακροδεξιό φανατικό που θέλει να γίνει ετεροφυλόφιλος αν και πηγαίνει με άντρες, να γίνεται η Πολεμική μηχανή για χάρη της κοινωνίας που δεν αποδέχεται το διαφορετικό. Ο Καλαϊτζίδης πιάνει ένα θέμα που μας αφορά άμεσα. Εξ αρχής δηλώνει έτοιμος να καταθέσει το ξεχωριστό ύφος του και, ναι, είναι τόσο διακριτό που καταφέρνει να υπερκεράσει και τα όποια ζητήματα δομής υπάρχουν στο βιβλίο του. Σίγουρα, πάντως, δείχνει πως έχει δρόμο μπροστά του.
Μια παραφωνία
Mόλις στα 24 της, η Βασιλεία Παπακώστα έκανε το συγγραφικό ντεμπούτο της με ένα έργο που το θαυμάζεις για τη σαφήνεια του λόγου του και τη στιβαρότητα των προθέσεών του. Το Μάφιν βανίλια (εκδ. Σμίλη) μας μεταφέρει σε μια δυστοπική μικρή πόλη, η οποία βρίσκεται σε μαρασμό, καθώς ο νέος δρόμος την έχει προσπεράσει. Πρωταγωνιστής είναι ο Χρήστος που συμμετέχει στην τοπική χορωδία και ψάχνει να βρει τον βηματισμό του στη ζωή και τη μουσική.
Εργο διόλου εύκολο όπως αποδεινύεται, καθώς βρίσκεται διαρκώς σε μια κατάσταση απομάκρυνσης από τον υπόλοιπο κόσμο. Ο Χρήστος, στην ουσία, είναι σαν μια παραφωνία σε μια παρτιτούρα που δεν θέλει να παίξει. Η Παπακώστα καταφέρνει να δημιουργήσει εικόνες που «γράφουν» και δίνουν ένταση στην αφήγηση. Επίσης, ο ρεαλισμός της είναι στο σωστό τόνο αποδίδοντας πιστά τις σκέψεις και τα έντονα συναισθήματα του ήρωά της.
Ενα ερωτικό τρίγωνο
Ο 29χρονος Αλέξανδρος Διαμαντής μοιράζει τη δημιουργικότητά του ανάμεσα στο θέατρο και τη λογοτεχνία. Το σκηνοθετικό του ξεκίνημα έγινε το 2016 με τον Βέρθερο του Γκαίτε και στη συνέχεια σκηνοθέτησε Κοριολανό το 2017, Ντον Ζουάν το 2021 κ.ά. Το 2022 προέκυψε, επισήμως, και η λογοτεχνία στη ζωή του. Εμφανίστηκε με τη νουβέλα Ας φύγουμε λοιπόν (εκδ. Καστανιώτη) στην οποία καταγράφει την πορεία δύο φοιτητών προς την ενηλικίωση. Πρόκειται για τον Θεοδόση και τον Νίκο που ενδιαφέρονται περισσότερο για τις λογής ασωτείες που έρχονται στο δρόμο τους παρά για τις σπουδές τους.
Εως τη στιγμή που θα ερωτευτούν την ίδια γυναίκα, τη Δέσποινα, δημιουργώντας ένα ερωτικό τρίγωνο που θα αλλάξει τις σταθερές τους. Παρά το απλό ύφος με τον οποίο έχει γραφτεί, είναι ευδιάκριτο το χτίσιμο των χαρακτήρων. Σε πείθουν ότι είναι πραγματικοί και αντιφατικοί ως προς τις προθέσεις τους. Όπως είναι, άλλωστε, κάθε νέος που αναζητεί εναγώνια τη θέση του στον κόσμο.
*Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, το μυθιστόρημα «Μπλε ήλιος» (εκδ. Μεταίχμιο)