alt

Για το βιβλίο του Γιώργου Παναγιωτίδη «Δημιουργική Γραφή και Λογοτεχνία – Επίμετρο στο “Ίσος Ιησούς”» (εκδ. Γαβριηλίδης). 

Του Δημήτρη Χριστόπουλου

Ο Γιώργος Παναγιωτίδης, ποιητής και πεζογράφος, βραβευμένος με το βραβείο του περιοδικού Διαβάζω το 2008 για το μυθιστόρημά του «Ερώτων και αοράτων», ποτέ δεν έκρυψε τη γοητεία που του ασκεί η δυστοπική πεζογραφία. Το 2017 επανήλθε με ένα έργο το οποίο αποτελεί καινοτομία για τη χώρα μας, καθώς είναι το πρώτο ακαδημαϊκό μυθιστόρημα, μέρος της διδακτορικής διατριβής του στη Δημιουργική Γραφή, με επόπτη-επιμελητή τον Τριαντάφυλλο Κωτόπουλο, Αναπληρωτή Καθηγητή Δημιουργικής Γραφής και Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.

altΓια το βιβλίο του έγραφα πριν από δύο χρόνια:

Στο μυθιστόρημα Ίσος Ιησούς ο συγγραφέας, εγγραφόμενος μέσα στο ίδιο του το έργο, επιχειρεί να δημιουργήσει ένα είδος μεικτό αλλά νόμιμο. Επιστημονική φαντασία, δυστοπία, φιλοσοφικός στοχασμός, αστυνομικό μυθιστόρημα. Όλα αυτά μαζί, με κοινό παρονομαστή τη διάχυτη διακειμενικότητα. Από Όμηρο και Σοφοκλή μέχρι Θεοτόκη και Ερωτόκριτο, ο Παναγιωτίδης εντυπωσιάζει με την πραγματολογική βάση του έργου του, η οποία εξυπηρετεί έξοχα τις ανάγκες της αληθοφάνειας. Το γνωσιολογικό υπόβαθρο του βιβλίου είναι βεβαίως εμφανές. Εξ ου και οι πολλαπλές αναφορές στον κώδικα των δυναμικών σημάνσεων και τεχνολογικών δείξεων. Ένα πλήθος λεπτομερειών πλέκουν τον ιστό που καθιστά αληθοφανή την τεχνολογική δυστοπία που βιώνουν οι ήρωες, ώστε να μεταδίδεται αρκούντως ο συγκινησιακός κραδασμός στον αναγνώστη. Ειδάλλως, ελλοχεύει ο κίνδυνος να θεμελιωθεί η μυθοπλασία σε σαθρές βάσεις και ο αναγνώστης να μην εμπλακεί στα πάθη των χαρακτήρων.

Ο Παναγιωτίδης γίνεται ο πρώτος συγγραφέας που αυτοπαρατηρείται, γράφοντας με ακαδημαϊκό στόχο επιπλέον του συγγραφικού.

Πριν από λίγο καιρό κυκλοφόρησε από τις εκδ. Γαβριηλίδη και το Επίμετρο, το δεύτερο μέρος του ακαδημαϊκού μυθιστορήματος. Από μόνο του αυτό το γεγονός συνιστά συγγραφική και εκδοτική πρωτοτυπία για τα ελληνικά δεδομένα, που αξίζει να προσεχθεί και να μελετηθεί σοβαρά. Ο Παναγιωτίδης γίνεται ο πρώτος συγγραφέας που αυτοπαρατηρείται, γράφοντας με ακαδημαϊκό στόχο επιπλέον του συγγραφικού. Μυθιστόρημα και θεωρητική ανάλυση αλληλοσυμπληρώνονται εντός του χωροχρονικού πλαισίου της δημιουργικής διαδικασίας σε μια διαρκή αλληλεπίδραση – δημιουργός και δημιούργημα ενώπιος ενωπίω.

Ειρήσθω εν παρόδω, το θεωρητικό αυτό βιβλίο για τη Δημιουργική Γραφή και την εκπόνηση διδακτορικών διατριβών στο αντίστοιχο πεδίο έρχεται –κατά κάποιον τρόπο– να συνομιλήσει με το βιβλίο του Σπύρου Κιοσσέ Εισαγωγή στη Δημιουργική Ανάγνωση και Γραφή του πεζού λόγου που κυκλοφόρησε το 2018 από τις εκδ. Κριτική. Δύο βιβλία που κυκλοφορούν στη γλώσσα μας και εξετάζουν με τον πλέον επιστημονικό –και όχι εμπειρικό ή αποσπασματικό– τρόπο τη Δημιουργική Γραφή (όρος και πεδίο που κακοποιείται καθημερινά από αυτόκλητους τιμητές και σφετεριστές).

Το βιβλίο του Παναγιωτίδη περιλαμβάνει εκτός της Εισαγωγής και του Επιλόγου, εννέα κεφάλαια. Τα τρία πρώτα («Σύντομη ιστορική επισκόπηση της Δημιουργικής Γραφής», «Ακαδημαϊκό μυθιστόρημα», «Η δομή και η “εξήγηση” σε ακαδημαϊκά μυθιστορήματα») συνιστούν ένα απαραίτητο θεωρητικό πλαίσιο, ενώ τα υπόλοιπα έξι αφορούν την «εξήγηση» του Παναγιωτίδη για το μυθιστόρημά του. Να σημειώσω, εδώ, την πλούσια βιβλιογραφία που παρατίθεται στο τέλος του βιβλίου.

Τι είναι, λοιπόν, το ακαδημαϊκό μυθιστόρημα-διατριβή; Διαβάζουμε στον πρόλογο του βιβλίου:

Κατά την ακαδημαϊκή πρακτική, η εκπόνηση ενός διδακτορικού στη Δημιουργική Γραφή εμπεριέχει τη συγγραφή ενός πρωτότυπου λογοτεχνικού έργου και τη θεωρητική τεκμηρίωση, ερμηνευτική διερεύνηση των μεθόδων συγγραφής του, αλλά και των θεματικών του αξόνων υπό το πρίσμα της λογοτεχνικής θεωρίας και με τις μεθόδους της Δημιουργικής Γραφής και της συγγραφικής πρακτικής. Πρόκειται δηλαδή για έναν συγκερασμό της καλλιτεχνικής έμπνευσης και του «κανόνα» ο οποίος καθιστά τον συγγραφέα ταυτόχρονα δημιουργό και θεωρητικό αναλυτή του δημιουργήματος, καθώς του παρέχεται η δυνατότητα να παρατηρήσει όλα τα στάδια της διαδικασίας συγγραφής του μυθιστορήματός του μέσα από την ακαδημαϊκή μαθητεία και καθοδήγηση.

Ένα ακαδημαϊκό μυθιστόρημα παρουσιάζει ιδιαιτερότητες, καθώς ο υποψήφιος διδάκτορας απαιτείται να γίνει ταυτόχρονα και ο θεωρητικός αναλυτής του ίδιου του έργου του καθ’ όλη τη διάρκεια συγγραφής του μυθιστορήματός του, πόσο μάλλον μετά την ολοκλήρωσή του.

  • Η συγγραφή ενός ακαδημαϊκού μυθιστορήματος απαιτεί και προϋποθέτει ενδελεχή έρευνα.
  • Γράφεται, εκτός όλων των άλλων, και για εκπαιδευτικούς σκοπούς.
  • Οφείλει να είναι πειραματικό και ταυτόχρονα εξεταστέο και αρεστό στον επόπτη καθηγητή και στην τριμελή επιτροπή.

Το ακαδημαϊκό μυθιστόρημα συμπορεύεται με τη λογοτεχνική θεωρία, η αφομοίωση και η δημιουργική εφαρμογή της οποίας καθιστά πιο απαιτητικό και ολοκληρωμένο το έργο.

Αναφερόμενος ο συγγραφέας στην εμπειρία του από τη συγγραφή του μυθιστορήματος Ίσος Ιησούς τονίζει την ιδιαίτερα κοπιαστική έρευνα όλων των γνωστικών πεδίων που εμπλέκονται στην εξέλιξη του μυθιστορήματός του: το φάσμα του αυτισμού, η τεχνολογία των υπολογιστών από τη σκοπιά της κβαντικής φυσικής και μηχανικής, η ψυχιατρική, η νευροφυσιολογία του εγκεφάλου, η ελληνική μυθολογία και πολλά άλλα.

Από την άλλη, το ακαδημαϊκό μυθιστόρημα συμπορεύεται με τη λογοτεχνική θεωρία, η αφομοίωση και η δημιουργική εφαρμογή της οποίας καθιστά πιο απαιτητικό και ολοκληρωμένο το έργο. Ειδικότερα, θέματα όπως η λογοτεχνική ονοματοποιία, οι αφηγηματικές τεχνικές, ο συμβολισμός, η διακειμενικότητα και η παρωδία αποτελούν μέρος της «εξήγησης», εξεταζόμενα σε συνάρτηση με το μυθιστόρημα Ίσος Ιησούς, το οποίο χρησιμοποιείται ως παράδειγμα στη διερεύνηση των αντίστοιχων θεωριών.

Προσωπικά, με κέρδισε το 10o κεφάλαιο με τίτλο «Από την παρωδία στη διακειμενικότητα – Η συνομιλία του Ίσος Ιησούς με άλλα κείμενα», στο οποίο ο συγγραφέας εξετάζει μεταξύ των άλλων τη θεωρία της «υπερκειμενικότητας» που ανέπτυξε διεξοδικά ο Gerard Genette, στο έργο του Palimpestes (1982), το οποίο πλέον κυκλοφορεί και στα ελληνικά, και την πραγματεύτηκε περαιτέρω η Julia Kristeva, η οποία εισήγαγε και τον όρο διακειμενικότητα. Στο μυθιστόρημα του Παναγιωτίδη η υπερκειμενικότητα, που βασίζεται στους υπολογιστές, αναφέρεται σε ένα κείμενο που μπορεί να μεταφέρει τον αναγνώστη του απευθείας σε άλλα κείμενα.

Το βιβλίο αυτό, σε επιμέλεια Ζαχαρία Κατσακού, απευθύνεται στους μεταπτυχιακούς φοιτητές της Δημιουργικής Γραφής αλλά και σε κάθε συγγραφέα και εραστή της γραφής γενικότερα που έχει τη διάθεση να μαθαίνει διαρκώς, διευρύνοντας τους αναγνωστικούς και συγγραφικούς του ορίζοντες, ανανεώνοντας τα όπλα της θεωρητικής και συγγραφικής του φαρέτρας, χωρίς να επαναπαύεται στο όποιο ταλέντο διαθέτει. Κλείνοντας ο Παναγιωτίδης το βιβλίο του αναφέρει χαρακτηριστικά:

Όσο εξελίσσεται η διαδικασία της συγγραφής, ο συγγραφέας, ο οποίος συγγράφει ένα ακαδημαϊκό μυθιστόρημα, χάρη στη συνεχή συστηματική έρευνα και την καθοδήγηση του επόπτη καθηγητή του, συνειδητοποιεί ότι πέρα από το ταλέντο του, η γραφή του δεν είναι παρά η αποκρυστάλλωση ενός προϋπάρχοντος κειμένου της σκέψης του, ενός κειμένου το οποίο εμπεριέχει όλα τα λογοτεχνικά και μη λογοτεχνικά, όλα τα επιστημονικά κείμενα που έχει διαβάσει, έχει μελετήσει και τον έχουν συνειδητά ή ασυνείδητα επηρεάσει.

* Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.
Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Σπουδή στο κίτρινο» (εκδ. Το Ροδακιό).

 Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας «La Roulette» (1926), του Jean Metzinger.


altΔημιουργική Γραφή και Λογοτεχνία
Επίμετρο στο «Ίσος Ιησούς»
Γιώργος Παναγιωτίδης
Γαβριηλίδης 2019
Σελ. 144, τιμή εκδότη €10,60

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η Δαμασκηνιά» της Κατερίνας Καζολέα (κριτική) – Μνήμες και φαντασιώσεις ανδρών που μοιάζουν να αργοπεθαίνουν

«Η Δαμασκηνιά» της Κατερίνας Καζολέα (κριτική) – Μνήμες και φαντασιώσεις ανδρών που μοιάζουν να αργοπεθαίνουν

Για το θεατρικό έργο της Κατερίνας Καζολέα «Η Δαμασκηνιά», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν. Στην κεντρική εικόνα, λεπτομέρεια από τον πίνακα «Flaming June», του Φρέντερικ Λέιτον, που κοσμεί το εξώφυλλο του βιβλίου.

Γράφει ο Τώνης Λυκουρέσης

...
«Κολοφώνες» του Γιάννη Σ. Μαμάη – Ένας ξεχωριστός δάσκαλος της τυπογραφικής τέχνης

«Κολοφώνες» του Γιάννη Σ. Μαμάη – Ένας ξεχωριστός δάσκαλος της τυπογραφικής τέχνης

Για το λεύκωμα «Κολοφώνες – Η μνήμη της τελευταίας σελίδας» του Γιάννη Σ. Μαμάη (εκδ. Gutenberg). Το αποτύπωμα ενός δασκάλου της τυπογραφίας. Κεντρική εικόνα: Ο Γιάννης Μαμάης στην εκδήλωση για το βιβλίο του στο Αμφιθέατρο του Ινστιτούτου Goethe.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

«Ο άνθρωπος που δεν έβρισκε τη χώρα του» του Ίαν Ντε Τόφφολι – Ιστορίες για το «καθημερινό» που γίνεται «τραγικό»

«Ο άνθρωπος που δεν έβρισκε τη χώρα του» του Ίαν Ντε Τόφφολι – Ιστορίες για το «καθημερινό» που γίνεται «τραγικό»

Για το βιβλίο του Ίαν Ντε Τόφφολι [Ian De Toffoli] «Ο άνθρωπος που δεν έβρισκε τη χώρα του», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Νήσος, σε μετάφραση Διονύση Γιαννουλάκη και Μαρίας Παπαδήμα.

Γράφει η Μαίρη Μπαϊρακτάρη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Festen» του Τόμας Βίντερμπεργκ, σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου

«Festen» του Τόμας Βίντερμπεργκ, σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου

Για το «Festen» του Τόμας Βίντερμπεργκ, σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου, στο θέατρο ΑΛΜΑ. 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο «Άλμα» ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος επέλεξε να σκηνοθετήσει τη δύσκολη θεατρική διασκευή της κινηματογραφικής ταινίας «FESTEN» («Οικογενειακή γιορ...

Πέθανε ο συγγραφέας Πάνος Θεοδωρίδης: Η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά τον «Πετεφρή»

Πέθανε ο συγγραφέας Πάνος Θεοδωρίδης: Η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά τον «Πετεφρή»

Ανακοίνωση της Εταιρείας Συγγραφέων για τον θάνατο του μέλους της Πάνου Θεοδωρίδη. 

Επιμέλεια: Book Press

Με λύπη μας πληροφορηθήκαμε τον θάνατο του αρχιτέκτονα και συγγραφέα Πάνου Θεοδωρίδη, σε ηλικία 77 ετών. Γνωστός και με το ψευδώνυμο «Πετεφρή...

Πόσα είναι τα φύλα, τελικά; Βιβλία και μελέτες που δίνουν τις απαντήσεις

Πόσα είναι τα φύλα, τελικά; Βιβλία και μελέτες που δίνουν τις απαντήσεις

Πόσα φύλα υπάρχουν; Ποια είναι η διαφορά μεταξύ βιολογικού και κοινωνικού φύλου; Υπάρχει φάσμα όσον αφορά το βιολογικό φύλο; Μια προσεκτική εξέταση των παραπάνω ερωτημάτων που αναδύονται στην επικαιρότητα τα τελευταία χρόνια.

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ηθική και Ανήθικοι» του Κωνσταντίνου Γιατρά (προδημοσίευση)

«Ηθική και Ανήθικοι» του Κωνσταντίνου Γιατρά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Γιατρά «Ηθική και Ανήθικοι», το οποιο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Stamora Moravita

...
«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Βραζιλιάνας Μοργκάνα Κρέτζμαν [Morgana Kretzmann] «Στη σκόνη» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κωστας Αγοραστός

Ρόδια και Τσιγάρα

...
«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πόσα είναι τα φύλα, τελικά; Βιβλία και μελέτες που δίνουν τις απαντήσεις

Πόσα είναι τα φύλα, τελικά; Βιβλία και μελέτες που δίνουν τις απαντήσεις

Πόσα φύλα υπάρχουν; Ποια είναι η διαφορά μεταξύ βιολογικού και κοινωνικού φύλου; Υπάρχει φάσμα όσον αφορά το βιολογικό φύλο; Μια προσεκτική εξέταση των παραπάνω ερωτημάτων που αναδύονται στην επικαιρότητα τα τελευταία χρόνια.

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ