bigapple

Της Ιωάννας Καρατζαφέρη

Βρίσκομαι και πάλι στη Νέα Υόρκη, ή το Big Apple, όπως τη λένε στα ελληνικά, και ακόμα δεν έχω ξεχωρίσει πότε φεύγω και πότε επιστρέφω, μεταξύ Αθήνας και Νέας Υόρκης. 

Κάθε φορά επαναλαμβάνεται, στο νου μου, το ίδιο ερώτημα σχετικά με τη λογοτεχνία. Υπήρχε προ καιρού μια «διαμάχη», πιθανόν να εξακολουθεί να υπάρχει, αν, δηλαδή, η λογοτεχνία χωρίζεται σε μητροπολιτική, αν μπορώ α δανειστώ τον όρο, και σε επαρχιακή.

Και τι σημαίνει αυτό; Ο συγγραφέας κατάγεται εκ ή είναι κάτοικος μιας μεγαλούπολης ή μιας επαρχιακής πόλης, ακόμη κι ενός χωριού ή το περιεχόμενο αναφέρεται σε πρωτεύουσες ή σε περιορισμένους χώρους εδαφικά και πληθυσμικά;

Είναι πολύ γνωστό για να το πούμε, τάχα, σαν κάτι πρωτότυπο ότι πολλοί συγγραφείς έφυγαν από τη δική τους γενέθλια πόλη ή χωριό για να καταλήξουν σε μια μεγαλούπολη και αντίθετα έφυγαν ή φεύγουν από τις μεγαλουπόλεις ζητώντας καταφύγιο και ηρεμία σε απόμερα μέρη.

Όμως, γιατί; Συμβαίνουν περισσότερα πράγματα στις μεγαλουπόλεις από τις μικρές; Και οι συγγραφείς ασχολούνται με αυτά που γίνονται ή τα αναδημιουργούν; Δηλαδή επεμβαίνουν στην πραγματικότητα όπως ο ζωγράφος που ζωγραφίζει ένα λουλούδι, αλλά δεν είναι το ίδιο το λουλούδι; Απαιτείται, δηλαδή, το βίωμα για την εγκεφαλική επεξεργασία;

Ή μήπως υπάρχει η προκατάληψη ή ο μύθος ότι η επιτυχία βρίσκεται πιο κοντά σε μια μεγαλούπολη παρά σ’ ένα χωριό;

Κι ακόμα ότ αν ο συγγραφέας αποζητάει την προσωπική του αυτοσυγκέντρωση είναι αλήθεια ότι την βρίσκει στην απομόνωση; Μα όπου κι αν πάει δεν κουβαλάει μέσα του τις δικές του μνήμες, αγωνίες, εμπειρίες και πάθη;

Θυμάμαι συχνά την Έλλη Αλεξίου που διηγόταν πως όταν ήρθε στην Αθήνα από το Ηράκλειο και η Γαλάτεια την πήρε μαζί της στη Δεξαμενή, όπου συνάντησε τον Βάρναλη, τον Μαλακάση, τον Κονδυλάκη, τον Αυγέρη, και τον Δασκαλάκη, τον οποίο ερωτεύτηκε με την πρώτη ματιά, και άλλους της παρέας είπε: Αυτοί είναι οι άνθρωποι που θέλω να βρίσκομαι κοντά τους, και από τότε δεν τους αποχωρίστηκε. Μήπως αυτό σημαίνει πως τους είχε συγκεντρώσει η πρωτεύουσα, ακόμα και τον Παπαδιαμάντη από την Θάσο, ή ήταν τυχαίο;

Ίσως αυτό να μη συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα.

Στη Νέα Υόρκη θεωρούν επαρχιώτες τους κατοίκους του Λος Άντζελες, παρά την ύπαρξη του Χόλιγουντ, που ξέρομε τι πρότυπα επέβαλε διεθνώς, ή μάλλον έτσι σκέφτονται στην Ανατολική Πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών, για την Δυτική.

Αυτό δεν συμβαίνει και σ’ εμάς όταν αποκαλούμε τους συγγραφείς όπως τον Πεντζίκη, τον Μανώλη Αναγνωστάκη και άλλους κατοίκους της συμπρωτεύουσας, που ποτέ δεν κατάλαβα τον όρο.

Κάτι τέτοιο συνάντησα και στην Τουρκία. Οι άνθρωποι της Κωνσταντινούπολης είναι κοσμοπολίτες απέναντι στους ανθρώπους της Άγκυρας, της πρωτεύουσας.

Βέβαια, η μετακίνηση των ανθρώπων δεν τους κάνει πάντα συγγραφείς ή ζωγράφους. Αλίμονο.

Τα υλικά της δημιουργίας είναι άλλα.

Τα βασικά υλικά του συγγραφέα, τα ανθρώπινα αισθήματα, οι ανθρώπινες πράξεις δεν είναι τα ίδια και δεν συμβαίνουν παντού; Από παρατράπεζες μέχρι αιμομιξία, από έγκλημα μέχρι αυτοθυσία, από συμπόνοια μέχρι αδιαφορία, από ακανακίνητο έρωτα μέχρι αυτοκτονία και δεν υπάρχει τελεωμός όσο υπάρχει άνθρωπος.

Πόσο επηρεάστηκαν οι συγγραφείς από την ή όχι μετακίνησή τους; Ο Χέμινγουεϊ, με την ζωή του, πάντα σε ρίσκο, από τη μια χώρα στην άλλη; Το Αντίθετα από τους συγγραφείς που φτιάχνουν τον δικό τους κόσμο όπως ο Φόκνερ, ο οποίος έφτιαξε μια ολόκληρη επαρχία στο Νότο, την Yoknapatawpha, την κατοίκησε με ανθρώπους που υπήρξαν και άλλους έτσι όπως θα τους ήθελε να είναι σε μια μυθιστορηματική δομή. Ωστόσο τα χειρόγραφά του τα έστελνε σε εκδοτικούς οίκους στη Νέα Υόρκη.

Ενώ η Έμιλι Ντίκινσον δεν βγήκε ποτέ, ή μάλλον μόνο μια φορά, από το σπίτι της στο Άμχερστ. Ένα σπίτι με ψηλά σκιερά δέντρα, σ’ ένα περιβάλλον υγρό και μελαγχολικό.

Αλλά το ερώτημα επιστρέφει σ’ εμένα, στις δικές μου εμπειρίες.

Έγραψα στο Διαβολίτσι, Τα Κορίτσια της Ερεχθείου, ενώ το Μπαζαγιάζι, που τοποθέτησα το περιεχόμενό του στο Διαβολίτσι -χωριό του παππού μου στην Άνω Μεσσηνί α- το έγραφα, για χρόνια, στη Νέα Υόρκη και στη Σουηδία.

Αναφέρθηκα ενδεικτικά στους πιο πάνω συγγραφείς, αφού δεν μπορώ να αγγίξω τον μεγαλοφυή Σέξπηρ.

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αυτός ήταν ο Κώστας...» – Λίγα λόγια για τον Κώστα Παπαϊωάννου από τον Άγγελο Στάγκο

«Αυτός ήταν ο Κώστας...» – Λίγα λόγια για τον Κώστα Παπαϊωάννου από τον Άγγελο Στάγκο

Το βράδυ της Δευτέρας 11 Μαρτίου, δύο χρόνια από τον θάνατο του δημοσιογράφου και εκδότη της εφημερίδας «Το Ποντίκι» (1979-2005), Κώστα Παπαϊωάννου (1938-2022), διοργανώθηκε στην Ένωση Συντακτών τιμητική εκδήλωση στη μνήμη του. Βασικοί ομιλητές ήταν οι (από αριστερά στη φωτογραφία) Μιχάλης Ιγνατίου, Αλέξης Παπαχελάς...

Η θεραπευτική και σωτηριακή διάσταση της Αισθητικής

Η θεραπευτική και σωτηριακή διάσταση της Αισθητικής

Η ικανότητα της Αισθητικής είναι να αποδιώχνει το κακό και μέσω της εμπειρίας του ωραίου να οδηγεί τους ανθρώπους σε αυτοαποκαλύψεις, σε γνωστικές περιπέτειες, αλλά και σε ιατρικές θεραπείες. Κεντρική εικόνα: O Δαβίδ του Μιχαήλ Άγγελου ©Wikipedia. 

Γράφει ο Δημο...

«Λογοτεχνικά περιοδικά»: Ποια είναι, ποιο το στίγμα τους, ποιοι τα βγάζουν – Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή

«Λογοτεχνικά περιοδικά»: Ποια είναι, ποιο το στίγμα τους, ποιοι τα βγάζουν – Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή

Σαράντα πέντε λογοτεχνικά περιοδικά: Τα μακροβιότερα, τα καινούργια, τα σπάνια. Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών και βιβλιολογικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή, παρουσιάζοντας το πρώτο και το τελευταίο τεύχος από το καθένα. Μια αναδρομή, επίσης, σε ορισμένα από τα σημαντικότερα, που...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ