baladeur

Σκέψεις για τη συλλογή «Ωγκύστ Ντυπέν: Το έγκλημα της οδού Μοργκ και άλλες ιστορίες μυστηρίου» του Έντγκαρ Άλλαν Πόε (μτφρ. Στεύη Τσούτση, εκδ. Νίκας). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Edgar Allan Poe: Buried Alive» (2016).

Γράφει η Στεύη Τσούτση

Ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε χαρακτηρίστηκε από πολλούς η πιο μυστηριώδης λογοτεχνική προσωπικότητα του σύγχρονου κόσμου. Ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του πρώτα ποιητή κι έπειτα πεζογράφο. Ανάμεσα στα περισσότερα από τα εβδομήντα διηγήματα που έγραψε για καθαρά βιοποριστικούς λόγους, βρίσκεται και «Το έγκλημα της οδού Μοργκ». Με αυτή την ιστορία, ο Πόε φαίνεται να βάζει τον θεμέλιο λίθο αυτού που θα ονομαστεί αστυνομική λογοτεχνία.

«Το έγκλημα της οδού Μοργκ» γράφτηκε το 1841 και φημολογείται πως πληρώθηκε 56 δολάρια. Για τους γνώστες, 56 δολάρια κόστισε η δημιουργία ενός νέου είδους λογοτεχνικής ιστόρησης: του αστυνομικού μυθιστορήματος. Το συγκεκριμένο διήγημα ακολούθησαν δύο ακόμη ιστορίες, με τον ίδιο κεντρικό ήρωα: «Το μυστήριο της Μαρί Ροζέ» και «Το κλεμμένο γράμμα». Ο κοινός πρωταγωνιστής των ιστοριών αυτών είναι ο Ωγκύστ Ντυπέν, ο οποίος αποτελεί και τον πρώτο μυθιστορηματικό ανακριτή, που ακολουθώντας την «επαγωγική» μέθοδο δίνει λύση όπου ο κοινός νους αδυνατεί.

Ο Ντυπέν και οι γρίφοι

Ο Ντυπέν είναι τύπος εκκεντρικός και ιδιότροπος, παρατηρητικός και με αναλυτική σκέψη. Ακολουθώντας τις ενδείξεις και προσέχοντας τις πιο ανεπαίσθητες λεπτομέρειες, εξιχνιάζει εγκλήματα με την ίδια άνεση –κι ευχαρίστηση− που ένας έξυπνος μαθητής θα έλυνε γρίφους. Αυτοί οι «γρίφοι» που τόσο προτιμά ο Πόε στις διηγήσεις του βρίσκουν τη λύση τους στον Ντυπέν με την παρατήρηση, την εντατική έρευνα και την επαγωγική σκέψη. Είναι αυτή, ακριβώς, η σκέψη που εισάγει τα μαθηματικά στην αφήγηση, δίνοντάς τους κυρίαρχο ρόλο στην εξέλιξη της πλοκής.

Τα μαθηματικά δεν είναι απλά εξισώσεις και τύποι. Είναι η ικανότητα σκέψης, η λογική, η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση του μυαλού. Γίνεται εμφανές πως η επίλυση ενός μυστηρίου είναι μια προσπάθεια απόδειξης με επαγωγική σκέψη. Ο Ντυπέν, θέλοντας να λύσει τους τρεις γρίφους που έφτιαξε γι’ αυτόν ο Πόε, θυμίζει μαθηματικό που επιχειρεί να αποδείξει κάποια μαθηματική πρόταση. Ο Πόε είναι ιδιαίτερα αναλυτικός στην περιγραφή της σκέψης του Ντυπέν. Ο ήρωάς του δρα υπερβατικά και ξεπερνά τις συνηθισμένες τακτικές – τον τρόπο δηλαδή που δρα η αστυνομία.

«Οι συμπτώσεις, είναι ογκόλιθοι στον δρόμο των ανθρώπων που δεν ξέρουν τίποτα από τη θεωρία των πιθανοτήτων, τη θεωρία στην οποία η ανθρωπότητα χρωστάει τις πιο δοξασμένες κατακτήσεις της» δηλώνει ο Ντυπέν.

Ο Ντυπέν, ακούει και παρατηρεί τα πάντα. Με μια συλλογιστική που αξιοποιεί τα δεδομένα και διαδοχικά βγάζει ρεαλιστικά πορίσματα, αγνοώντας τις υπάρχουσες ανυπόστατες εικασίες λόγω συμπτώσεων.

«Οι συμπτώσεις, είναι ογκόλιθοι στον δρόμο των ανθρώπων που δεν ξέρουν τίποτα από τη θεωρία των πιθανοτήτων, τη θεωρία στην οποία η ανθρωπότητα χρωστάει τις πιο δοξασμένες κατακτήσεις της» δηλώνει ο Ντυπέν. Σε αντίθεση με όλους τους άλλους, εκείνος προχωρεί στην παρατήρηση και των πιο μικρών λεπτομερειών. Την παρατήρηση ακολουθούν πλήθος συνεπαγωγές, υποθέσεις, διαψεύσεις αλλά κι επιβεβαιώσεις. Δεν αργεί, λοιπόν, να καταλήξει εκεί που ο κοινός, μη μαθηματικός νους, αδυνατεί: στη διαλεύκανση του μυστηρίου.

nikas ogkist dipenΕίναι ξεκάθαρο πως ο Πόε καινοτομεί στη αφήγησή του, εγκαινιάζοντας μια νέα προσέγγιση στη λύση των λογοτεχνικών μυστηρίων. Ο Πόε δομεί τον ήρωά του με αυτή την τετράγωνη λογική και την επαγωγική σκέψη. Επικυρώνει έτσι, ξεκάθαρα, πως η αφήγηση μπορεί να συσχετίσει την μαθηματική απόδειξη με τον συλλογισμό επίλυσης ενός μυστηρίου. Τα κομμάτια των γρίφων είναι πάντα εκεί. Ζητούν μόνο κάποιον να τα βάλει στη σωστή σειρά κι επαγωγικά να φτάσει από το Α στο Β, από την υπόθεση στο συμπέρασμα, από το αίνιγμα στη λύση του.

Ο Πόε, πρωτοποριακός μέσα στην εκκεντρικότητά του, δημιούργησε έναν ήρωα που έμελλε να «γεννήσει» πολλούς ακόμη, με την ίδια σκέψη, στα χρόνια που ακολούθησαν. Από τον Ντυπέν στον Σέρλοκ Χολμς κι από εκεί στον Πουαρό, τη Μις Μαρπλ ή τον Χάρι Χόλε, η επαγωγική σκέψη καθιερώθηκε στην αφήγηση, αλλάζοντας μια για πάντα το παγκόσμιο λογοτεχνικό σκηνικό.

* Η συλλογή «Ωγκύστ Ντυπέν: Το έγκλημα της οδού Μοργκ και άλλες ιστορίες μυστηρίου» περιλαμβάνει τις τρεις ιστορίες που ο Πόε έγραψε με ήρωα τον Ωγκύστ Ντυπέν. Σε μετάφραση της Στεύης Τσούτση, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Νίκας και διακρίθηκε στη Βραχεία Λίστα των Κρατικών Βραβείων Μετάφρασης για το 2020.


* Η ΣΤΕΥΗ ΤΣΟΥΤΣΗ είναι επιμελήτρια εκδόσεων, συγγραφέας και μεταφράστρια.

politeia link more

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Με αφορμή την «Αντιγόνη» του Ράσε, ένας ζωντανός διάλογος ανάμεσα στους Δημήτρη Δημητριάδη και Νίκο Ξένιο

Με αφορμή την «Αντιγόνη» του Ράσε, ένας ζωντανός διάλογος ανάμεσα στους Δημήτρη Δημητριάδη και Νίκο Ξένιο

Η κριτική του Νίκου Ξένιου για την παράσταση της «Αντιγόνης» του Ούλριχ Ράσε, άνοιξε μια ευρύτερη συζήτηση με τον Δημήτρη Δημητριάδη για την προσέγγιση των κλασικών κειμένων από σύγχρονους σκηνοθέτες. Πόσα δικαιώματα πάνω στο κείμενο έχει ο σκηνοθέτης; Ποια είναι τα όρια της καλλιτεχνικής έκφρασης; Αυτά κα...

«Πλυντήρια» και εθνικά βαπτιστήρια – Διαβάζοντας τον Γιάννη Ατζακά δίπλα στην Κλερ Κίγκαν

«Πλυντήρια» και εθνικά βαπτιστήρια – Διαβάζοντας τον Γιάννη Ατζακά δίπλα στην Κλερ Κίγκαν

Σκέψεις για τέσσερα βιβλία του Γιάννη Ατζακά με όχημα και γέφυρα τα «Μικρά πράγματα σαν κι αυτά» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο), της Κλερ Κίγκαν. Κεντρική εικόνα: Ο μικρός Φίλιππος Μηλίκας, στην ταινία «Θολός βυθός» της Ελένης Αλεξανδράκη.

Γράφει ο ...

Για έναν νέο ανθρωπισμό – Η επανεφεύρεση του μυθιστορήματος μετά τον μεταμοντερνισμό

Για έναν νέο ανθρωπισμό – Η επανεφεύρεση του μυθιστορήματος μετά τον μεταμοντερνισμό

Σκέψεις για την εξέλιξη του μυθιστορηματικού είδους και της λογοτεχνίας ανά τους αιώνες, καθώς και τη σημερινή θέση της, στην εποχή «μετά» τον μεταμοντερνισμό. Στην κεντρική εικόνα, ο Φρέντρικ Τζέιμσον (Fredric Jameson), θεωρητικός που μελέτησε αναλυτικά τον μεταμοντερνισμό. 

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«ζ, η, θ, Ο Ξένος» του Μιχαήλ Μαρμαρινού, στην Επίδαυρο – τρεις ραψωδίες της «Οδύσσειας» μας φέρνουν κοντά στο «ανοίκειον»

«ζ, η, θ, Ο Ξένος» του Μιχαήλ Μαρμαρινού, στην Επίδαυρο – τρεις ραψωδίες της «Οδύσσειας» μας φέρνουν κοντά στο «ανοίκειον»

Για την παράσταση «ζ, η, θ, Ο Ξένος», που βασίζεται σε τρεις ραψωδίες της «Οδύσσειας», σε σκηνοθεσία του Μιχαήλ Μαρμαρινού, στην Επίδαυρο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Μετά τη «Νέκυια» με το ιαπωνικό θέατρο ΝΟ το 2015, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επανέρχεται φέτ...

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

20 αστυνομικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ελληνικά και μεταφρασμένα, συν το γνωστό μας Κάσκο του Σέργιου Γκάκα, που είναι επανέκδοση. Για ένα καλοκαίρι γεμάτο μυστήριο και ανατριχίλες, αλλά και με κοινωνικό προβληματισμό. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

20 αστυνομικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ελληνικά και μεταφρασμένα, συν το γνωστό μας Κάσκο του Σέργιου Γκάκα, που είναι επανέκδοση. Για ένα καλοκαίρι γεμάτο μυστήριο και ανατριχίλες, αλλά και με κοινωνικό προβληματισμό. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...
Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρεις συν τρεις προτάσεις κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα, σύγχρονα και κλασικά, όλα μαζί ανοίγουν μια αναγνωστική βεντάλια για όλες τις διαθέσεις και προτιμήσεις και για κάθε στιγμή. 

Επιλογή-κείμενα: Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος

Π...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ