kriezi marianina

Με αφορμή τη συμπλήρωση σήμερα, 6 Φεβρουαρίου, ενός χρόνου χωρίς τη Μαριανίνα Κριεζή κοντά μας, αναδημοσιεύουμε ένα σπάνιο διήγημά της του 1971 – ίσως το μοναδικό που έχει γράψει.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Η Μαριανίνα Κριεζή ήταν σπουδαία. Σπουδαία όχι μόνο για τους εμπνευσμένους στίχους της Λιλιπούπολης και των τραγουδιών της υπόλοιπης δισκογραφίας της, τις ευαίσθητες και φιλοζωικές ραδιοφωνικές εκπομπές της και τα σπαρταριστά κείμενα που συνέγραφε για τις επιθεωρήσεις της «Ελεύθερης Σκηνής».

Αυτό που χαρακτήριζε τη Μαριανίνα Κριεζή είναι η αγάπη της για τις λέξεις και η ανάγκη επικοινωνίας της μέσω αυτών. Οι μοναδικές δύο ποιητικές συλλογές [Σχήματα και ρυθμοί, 1961 και Τα παλιά ονόματα, τα παλιά δέντρα, 1963] που εξέδωσε καθώς και η σύντομη αλληλογραφία που είχε με τον Γιώργο Σεφέρη [1], είναι ενδεικτικά μιας σεμνής αλλά με αυτοπεποίθηση δημιουργού.

Από το 1963 μέχρι και το 1977, χρονιά που ξεκίνησε να μεταδίδεται η Λιλιπούπολη, εντοπίσαμε μονάχα ένα διήγημά της – ίσως και το μοναδικό της.

Από το 1963 μέχρι και το 1977, χρονιά που ξεκίνησε να μεταδίδεται η Λιλιπούπολη, εντοπίσαμε μονάχα μια παρουσία της στα λογοτεχνικά «πράγματα»: Το 1971, μόλις επέστρεψε από τις σπουδές στην Ε.Ν.S. des Arts Décoratifs στο Παρίσι, δημοσιεύεται στο 2ο τεύχος του περιοδικού «Τραμ», ένα διήγημά της – ίσως και το μοναδικό της.

Η Μαριανίνα Κριεζή πέθανε στις 6 Φεβρουαρίου 2022.


[1] Το πρώτο γράμμα της Κριεζή δημοσιεύθηκε από τον Άκη Γαβριηλίδη σε ανάρτηση στο μπλογκ του, ο οποίος δημοσίευσε στη συνέχεια, με συνεπιμέλεια του Γιώργου Ι. Αλλαμανή, και την πρώτη απάντηση του Σεφέρη. Ολόκληρη η αλληλογραφία Σεφέρη – Κριεζή παρουσιάζεται από τον Νίκο Χριστοδούλου, στο πληρέστερο μέχρι στιγμής αφιέρωμα για τη Μαριανίνα Κριεζή από το διαδικτυακό περιοδικό «Χάρτης».

Kriezi poiisi

Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΩΝ ΒΕΓΓΑΛΙΚΩΝ

η Μαρία

Από μακριά η Μαρία ήτανε σταυρός κι από κοντά ξύλινη γυναίκα. Τα δάχτυλά λιωμένα στη βροχή κι η χλόη να πρασινίζει τις μασχάλες. Μέσα στη δεξιά μασχάλη τέλειωνε μια χαραμάδα όπου τρυπώνανε σφήκες και σαλιγκάρια. Κι αποκεί που άλλοτε ήταν το πρόσωπο περνούσε κάθε μεσημέρι το ίδιο μυρμήγκι κουβαλώντας ένα πελώριο άσπρο ψίχουλο. Τ’ ανεβοκατέβαζε στο ένα στήθος τόσερνε στην κοιλιά και τόκρυβε ανάμεσα στα πόδια της.

Ανάμεσα στα πόδια της Μαρίας είδανε τα παιδιά ένα βαθύ τοπίο. Τίποτα δε σάλευε. Μόνον η ζέστη κυκλοφορούσε μέσα στις πέτρες. Ακουμπούσες το χέρι σου κι άκουγες το ένα κύμα να μπαίνει μέσα στ’ άλλο και να φουσκώνουνε μαζί. Και κάθε τόσο ερχότανε το μεγάλο κύμα. Τάπαιρνε και τα δύο στην αγκαλιά του και τα σήκωσε ψηλά ψηλά μέσα στη νύχτα.

Τη νύχτα που άλλαζε η Μαρία όπως όλα τα πράγματα όταν δεν τα βλέπει κανείς. Το κεφάλι της έγερνε στο πλάι και μια κλωστή από φως έφεγγε γύρω στο λαιμό της. Και το σώμα της γέμιζε κρότους. Το ξύλο που έτριζε κάθε τόσο σαν κάποιος να περπατούσε μέσα βαθιά. Μια σταγόνα του απαντούσε πέφτοντας, ύστερα δύο ζευγαρωμένες. Ένα πουλί παραμιλούσε στον ύπνο του κι ένα κλαδί έσπαζε μακριά.

Σιγά σιγά όλος ο κήπος γέμιζε κρότους. Τα παιδιά τούς άκουγαν από τα κρεβάτια τους και τους ήξεραν με τα ονόματά τους: Ο κρότος Ο κι ο κρότος Ι κι ο κρότος Ααα που έρχεται πάντα λίγο πριν από τον ύπνο.

Ανάμεσα στα πόδια της Μαρίας είδανε τα παιδιά ένα βαθύ τοπίο. Τίποτα δε σάλευε. Μόνον η ζέστη κυκλοφορούσε μέσα στις πέτρες. Ακουμπούσες το χέρι σου κι άκουγες το ένα κύμα να μπαίνει μέσα στ’ άλλο και να φουσκώνουνε μαζί.

το νεκροταφείο των πλοίων

Έτσι τα παιδιά φέρανε τη Μαρία στο νεκροταφείο των πλοίων. Είναι μια πολιτεία τραβηγμένη στην ακτή. Άλλα πλοία στηριγμένα με ξύλα κι άλλα πεσμένα στο ένα πλάι. Τα φανάρια τους τρυπάνε τα νύχτα.

Βαθιά σε κάθε αμπάρι όλα έχουν απομείνει όπως τάφηκαν οι πειρατές προτού γυρίσουνε στη γη. Ο ναυτικός χάρτης σχεδιασμένος στην πόρτα και μπηγμένα μέσα του τα σπαθιά και τα μαχαίρια. Η σούπα βράζει ακόμα στη γωνιά κι ένας πάγκος μακρύς είναι στρωμένος με ψητούς αστακούς και κούπες γεμάτες στρείδια και φουντούκια. Και στη μέση το κερί από τα γενέθλια που ματαιώθηκαν.

Από την οροφή κρέμει ένας σκελετός φάλαινας ολόκληρος και σημαιοστολισμένος. Όταν ανοίγεις το φινιστρίνι ο άνεμος περνάει μέσ’ από τα κόκαλα κι ο σκελετός αρχίζει να στριφογυρνάει σαν κάτι παλιές λατέρνες γεμάτες μουσική.

Τότε ανοίγουν ένα ένα μόνα τους τα κρυφά ντουλάπια. Είναι γεμάτα πολύτιμα πράγματα: πυξίδες και τράπουλες, μπουκάλια με λάδι αρωματικό και καύκαλα θαλασσινών αλόγων. Και γράμματα, χιλιάδες γράμματα που μυρίζουνε βιολέτα.

Ανάμεσά τους βρήκανε τα παιδιά μερικές οβάλ φωτογραφίες. Οι περισσότερες είναι θολές από την ομίχλη εκείνη που έχουν πάντα οι φωτογραφίες των νεκρών. Είναι οι μικρές αρραβωνιαστικές των ναυτικών με τα καλά τους. Όλες τους παχουλές και κατάπληκτες. Στέκουνε μπροστά στον μπουφέ με τον γάτο στην αγκαλιά και τα χέρια φορτωμένα βραχιόλια. Άλλες πάλι στην αυλή στην προκυμαία στο γιορτινό τραπέζι. Έχουνε μαλλιά όλο δαχτυλίδια και το στόμα δεμένο σε φιογκάκι. Πίσω από την κάθε φωτογραφία λίγα λόγια παντοτινής αγάπης κι ένα όνομα: Σοφία, Μαρσούλα, Φωτεινή.

Τα παιδιά τις κρεμάσανε με σερπαντίνες γύρω στα ξύλινα χωρίσματα που γέρνουν. Και κάτω από την κάθε μια κάρφωσαν έναν τεράστιον αστερία που σιγοκαίει σαν καντήλι.

Οι περισσότερες είναι θολές από την ομίχλη εκείνη που έχουν πάντα οι φωτογραφίες των νεκρών. Είναι οι μικρές αρραβωνιαστικές των ναυτικών με τα καλά τους. Όλες τους παχουλές και κατάπληκτες.

το ρόδι

— Κάτι λείπει ακόμα είπε η Μαρία.

Και τα παιδιά σκορπίσανε να ψάξουνε παντού. Τινάξανε πανιά κι αναποδογυρίσανε κιβώτια. Πασπατέψανε στα τυφλά τις σκοτεινές γωνιές. Αδειάσανε σωρούς από σκουπίδια. Μετακινήσανε σκοινιά και σίδερα. Και ξαφνικά το πιο μικρό παιδί που δεν είχε κανέναν από τους γονείς του έδειξε το ψηλότερο κατάρτι και ρώτησε:

— Τι γυαλίζει εκειπάνω;

1971 2 0ex tramΤότε ο φίλος του γδύθηκε κι άρχισε να σκαρφαλώνει. Σιγά σιγά όλα τα παιδιά στριμώχτηκαν ένα γύρο. Κανένα δε μίλησε. Μερικά ρουφούσανε τη μύτη τους κι έν’ άλλο με το δάχτυλο μεγάλωνε μια τρύπα στη φανέλα του.

Το παιδί έφτασε στην κορυφή και ξανάρχισε να κατεβαίνει. Γλιστρούσε πιασμένο με τ’ αριστερό του χέρι και με το δεξί βαστώντας κάτι σφιχτά στην αγκαλιά του. Κι άμα πάτησε κάτω πρόσφερε στη Μαρία ένα γιγάντιο ρόδι που έσταζε νερό. Η Μαρία το σήκωσε ψηλά γύρισε κατά την ανατολή και τόσπασε πάνω στην άγκυρα.

Το φλούδι σκίστηκε στα τέσσερα κι όλο το κατάστρωμα γέμισε πολύχρωμα γυαλάκια. Πολλά κατρακυλήσανε στη θάλασσα και πολλά σφηνώθηκαν ανάμεσα στα ξύλα. Όμως κάθε παιδί πρόλαβε ν’ αρπάξει κι από ένα. Το κρύψανε στις χούφτες τους πολύ προσεχτικά όπως κρύβεις ένα ζουζούνι για να μη σου φύγει. Σταθήκανε λίγο να το συλλογιστούνε. Κι ύστερα μισανοίξανε τα δάχτυλα και σκύψανε να δουν.

Έτσι τα πρόσωπα των παιδιών γίνανε κίτρινα ροζ ασημένια εκείνη τη νύχτα. Γίνανε μισά πράσινα και μισά μωβ. Άλλων ο γύρος έπιασε φωτιά. Οι φλόγες μια μια κρεμάστηκαν απ’ τα χαμηλωμένα βλέφαρα κι έμειναν ακίνητες. Κι άλλα πρόσωπα φέγγανε μ’ ένα χρώμα γαλάζιο τόσο πολύ απαλό που στο τέλος κόπηκαν από τον μίσχο τους και κυμάτιζαν σαν μεγάλες ανεμώνες.


Κριεζή Μαριανίνα, «Η βασίλισσα των βεγγαλικών (Αποσπάσματα)»
Τραμ, τχ. 2 (Δεκέμβρης 1971), σ. 41-43

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μυθιστόρημα και κινηματογράφος – πορείες αντίδρομες

Μυθιστόρημα και κινηματογράφος – πορείες αντίδρομες

Σκέψεις για τις αντίδρομες πορείες του μυθιστορήματος και του κινηματογράφου. Πώς το πολύτομο μυθιστόρημα παρήκμασε και έδωσε τη θέση του στο επίτομο και πώς, αντίθετα, οι πολύωρες τηλεοπτικές σειρές παίρνουν τη θέση των ταινιών. Στην κεντρική εικόνα, η φωτογραφία από το εξώφυλλο του βιβλίου του Γκυ Ντεμπόρ «Η κοινω...

Η αγωνία της απουσίας κριτικής – σκέψεις με αφορμή το πρόσφατο συνέδριο του «Αναγνώστη»

Η αγωνία της απουσίας κριτικής – σκέψεις με αφορμή το πρόσφατο συνέδριο του «Αναγνώστη»

Όλο και πιο συχνά συγγραφείς, αντί για κριτικούς, υπογράφουν παρουσιάσεις βιβλίων που μόλις κυκλοφόρησαν. Γιατί συμβαίνει αυτό και πώς επηρεάζει τη λογοτεχνία; Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από το συνέδριο του περιοδικού «Ο Αναγνώστης» που έλαβε χώρα το Σάββατο στο Πνευματικό Κέντρο Αθήνας.

...
Βιβλιοκριτικοί, αναγνώστες και πάθος

Βιβλιοκριτικοί, αναγνώστες και πάθος

Σκέψεις για την επιχειρηματολογία, το ύφος και την ειλικρίνεια στη λογοτεχνική κριτική. Στην κεντρική εικόνα, ένας από τους «πάπες» της κριτικής, ο Harold Bloom.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Δεν υπάρχει μία, ομοούσιος και αδ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ