kriezi marianina

Με αφορμή τη συμπλήρωση σήμερα, 6 Φεβρουαρίου, ενός χρόνου χωρίς τη Μαριανίνα Κριεζή κοντά μας, αναδημοσιεύουμε ένα σπάνιο διήγημά της του 1971 – ίσως το μοναδικό που έχει γράψει.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Η Μαριανίνα Κριεζή ήταν σπουδαία. Σπουδαία όχι μόνο για τους εμπνευσμένους στίχους της Λιλιπούπολης και των τραγουδιών της υπόλοιπης δισκογραφίας της, τις ευαίσθητες και φιλοζωικές ραδιοφωνικές εκπομπές της και τα σπαρταριστά κείμενα που συνέγραφε για τις επιθεωρήσεις της «Ελεύθερης Σκηνής».

Αυτό που χαρακτήριζε τη Μαριανίνα Κριεζή είναι η αγάπη της για τις λέξεις και η ανάγκη επικοινωνίας της μέσω αυτών. Οι μοναδικές δύο ποιητικές συλλογές [Σχήματα και ρυθμοί, 1961 και Τα παλιά ονόματα, τα παλιά δέντρα, 1963] που εξέδωσε καθώς και η σύντομη αλληλογραφία που είχε με τον Γιώργο Σεφέρη [1], είναι ενδεικτικά μιας σεμνής αλλά με αυτοπεποίθηση δημιουργού.

Από το 1963 μέχρι και το 1977, χρονιά που ξεκίνησε να μεταδίδεται η Λιλιπούπολη, εντοπίσαμε μονάχα ένα διήγημά της – ίσως και το μοναδικό της.

Από το 1963 μέχρι και το 1977, χρονιά που ξεκίνησε να μεταδίδεται η Λιλιπούπολη, εντοπίσαμε μονάχα μια παρουσία της στα λογοτεχνικά «πράγματα»: Το 1971, μόλις επέστρεψε από τις σπουδές στην Ε.Ν.S. des Arts Décoratifs στο Παρίσι, δημοσιεύεται στο 2ο τεύχος του περιοδικού «Τραμ», ένα διήγημά της – ίσως και το μοναδικό της.

Η Μαριανίνα Κριεζή πέθανε στις 6 Φεβρουαρίου 2022.


[1] Το πρώτο γράμμα της Κριεζή δημοσιεύθηκε από τον Άκη Γαβριηλίδη σε ανάρτηση στο μπλογκ του, ο οποίος δημοσίευσε στη συνέχεια, με συνεπιμέλεια του Γιώργου Ι. Αλλαμανή, και την πρώτη απάντηση του Σεφέρη. Ολόκληρη η αλληλογραφία Σεφέρη – Κριεζή παρουσιάζεται από τον Νίκο Χριστοδούλου, στο πληρέστερο μέχρι στιγμής αφιέρωμα για τη Μαριανίνα Κριεζή από το διαδικτυακό περιοδικό «Χάρτης».

Kriezi poiisi

Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΩΝ ΒΕΓΓΑΛΙΚΩΝ

η Μαρία

Από μακριά η Μαρία ήτανε σταυρός κι από κοντά ξύλινη γυναίκα. Τα δάχτυλά λιωμένα στη βροχή κι η χλόη να πρασινίζει τις μασχάλες. Μέσα στη δεξιά μασχάλη τέλειωνε μια χαραμάδα όπου τρυπώνανε σφήκες και σαλιγκάρια. Κι αποκεί που άλλοτε ήταν το πρόσωπο περνούσε κάθε μεσημέρι το ίδιο μυρμήγκι κουβαλώντας ένα πελώριο άσπρο ψίχουλο. Τ’ ανεβοκατέβαζε στο ένα στήθος τόσερνε στην κοιλιά και τόκρυβε ανάμεσα στα πόδια της.

Ανάμεσα στα πόδια της Μαρίας είδανε τα παιδιά ένα βαθύ τοπίο. Τίποτα δε σάλευε. Μόνον η ζέστη κυκλοφορούσε μέσα στις πέτρες. Ακουμπούσες το χέρι σου κι άκουγες το ένα κύμα να μπαίνει μέσα στ’ άλλο και να φουσκώνουνε μαζί. Και κάθε τόσο ερχότανε το μεγάλο κύμα. Τάπαιρνε και τα δύο στην αγκαλιά του και τα σήκωσε ψηλά ψηλά μέσα στη νύχτα.

Τη νύχτα που άλλαζε η Μαρία όπως όλα τα πράγματα όταν δεν τα βλέπει κανείς. Το κεφάλι της έγερνε στο πλάι και μια κλωστή από φως έφεγγε γύρω στο λαιμό της. Και το σώμα της γέμιζε κρότους. Το ξύλο που έτριζε κάθε τόσο σαν κάποιος να περπατούσε μέσα βαθιά. Μια σταγόνα του απαντούσε πέφτοντας, ύστερα δύο ζευγαρωμένες. Ένα πουλί παραμιλούσε στον ύπνο του κι ένα κλαδί έσπαζε μακριά.

Σιγά σιγά όλος ο κήπος γέμιζε κρότους. Τα παιδιά τούς άκουγαν από τα κρεβάτια τους και τους ήξεραν με τα ονόματά τους: Ο κρότος Ο κι ο κρότος Ι κι ο κρότος Ααα που έρχεται πάντα λίγο πριν από τον ύπνο.

Ανάμεσα στα πόδια της Μαρίας είδανε τα παιδιά ένα βαθύ τοπίο. Τίποτα δε σάλευε. Μόνον η ζέστη κυκλοφορούσε μέσα στις πέτρες. Ακουμπούσες το χέρι σου κι άκουγες το ένα κύμα να μπαίνει μέσα στ’ άλλο και να φουσκώνουνε μαζί.

το νεκροταφείο των πλοίων

Έτσι τα παιδιά φέρανε τη Μαρία στο νεκροταφείο των πλοίων. Είναι μια πολιτεία τραβηγμένη στην ακτή. Άλλα πλοία στηριγμένα με ξύλα κι άλλα πεσμένα στο ένα πλάι. Τα φανάρια τους τρυπάνε τα νύχτα.

Βαθιά σε κάθε αμπάρι όλα έχουν απομείνει όπως τάφηκαν οι πειρατές προτού γυρίσουνε στη γη. Ο ναυτικός χάρτης σχεδιασμένος στην πόρτα και μπηγμένα μέσα του τα σπαθιά και τα μαχαίρια. Η σούπα βράζει ακόμα στη γωνιά κι ένας πάγκος μακρύς είναι στρωμένος με ψητούς αστακούς και κούπες γεμάτες στρείδια και φουντούκια. Και στη μέση το κερί από τα γενέθλια που ματαιώθηκαν.

Από την οροφή κρέμει ένας σκελετός φάλαινας ολόκληρος και σημαιοστολισμένος. Όταν ανοίγεις το φινιστρίνι ο άνεμος περνάει μέσ’ από τα κόκαλα κι ο σκελετός αρχίζει να στριφογυρνάει σαν κάτι παλιές λατέρνες γεμάτες μουσική.

Τότε ανοίγουν ένα ένα μόνα τους τα κρυφά ντουλάπια. Είναι γεμάτα πολύτιμα πράγματα: πυξίδες και τράπουλες, μπουκάλια με λάδι αρωματικό και καύκαλα θαλασσινών αλόγων. Και γράμματα, χιλιάδες γράμματα που μυρίζουνε βιολέτα.

Ανάμεσά τους βρήκανε τα παιδιά μερικές οβάλ φωτογραφίες. Οι περισσότερες είναι θολές από την ομίχλη εκείνη που έχουν πάντα οι φωτογραφίες των νεκρών. Είναι οι μικρές αρραβωνιαστικές των ναυτικών με τα καλά τους. Όλες τους παχουλές και κατάπληκτες. Στέκουνε μπροστά στον μπουφέ με τον γάτο στην αγκαλιά και τα χέρια φορτωμένα βραχιόλια. Άλλες πάλι στην αυλή στην προκυμαία στο γιορτινό τραπέζι. Έχουνε μαλλιά όλο δαχτυλίδια και το στόμα δεμένο σε φιογκάκι. Πίσω από την κάθε φωτογραφία λίγα λόγια παντοτινής αγάπης κι ένα όνομα: Σοφία, Μαρσούλα, Φωτεινή.

Τα παιδιά τις κρεμάσανε με σερπαντίνες γύρω στα ξύλινα χωρίσματα που γέρνουν. Και κάτω από την κάθε μια κάρφωσαν έναν τεράστιον αστερία που σιγοκαίει σαν καντήλι.

Οι περισσότερες είναι θολές από την ομίχλη εκείνη που έχουν πάντα οι φωτογραφίες των νεκρών. Είναι οι μικρές αρραβωνιαστικές των ναυτικών με τα καλά τους. Όλες τους παχουλές και κατάπληκτες.

το ρόδι

— Κάτι λείπει ακόμα είπε η Μαρία.

Και τα παιδιά σκορπίσανε να ψάξουνε παντού. Τινάξανε πανιά κι αναποδογυρίσανε κιβώτια. Πασπατέψανε στα τυφλά τις σκοτεινές γωνιές. Αδειάσανε σωρούς από σκουπίδια. Μετακινήσανε σκοινιά και σίδερα. Και ξαφνικά το πιο μικρό παιδί που δεν είχε κανέναν από τους γονείς του έδειξε το ψηλότερο κατάρτι και ρώτησε:

— Τι γυαλίζει εκειπάνω;

1971 2 0ex tramΤότε ο φίλος του γδύθηκε κι άρχισε να σκαρφαλώνει. Σιγά σιγά όλα τα παιδιά στριμώχτηκαν ένα γύρο. Κανένα δε μίλησε. Μερικά ρουφούσανε τη μύτη τους κι έν’ άλλο με το δάχτυλο μεγάλωνε μια τρύπα στη φανέλα του.

Το παιδί έφτασε στην κορυφή και ξανάρχισε να κατεβαίνει. Γλιστρούσε πιασμένο με τ’ αριστερό του χέρι και με το δεξί βαστώντας κάτι σφιχτά στην αγκαλιά του. Κι άμα πάτησε κάτω πρόσφερε στη Μαρία ένα γιγάντιο ρόδι που έσταζε νερό. Η Μαρία το σήκωσε ψηλά γύρισε κατά την ανατολή και τόσπασε πάνω στην άγκυρα.

Το φλούδι σκίστηκε στα τέσσερα κι όλο το κατάστρωμα γέμισε πολύχρωμα γυαλάκια. Πολλά κατρακυλήσανε στη θάλασσα και πολλά σφηνώθηκαν ανάμεσα στα ξύλα. Όμως κάθε παιδί πρόλαβε ν’ αρπάξει κι από ένα. Το κρύψανε στις χούφτες τους πολύ προσεχτικά όπως κρύβεις ένα ζουζούνι για να μη σου φύγει. Σταθήκανε λίγο να το συλλογιστούνε. Κι ύστερα μισανοίξανε τα δάχτυλα και σκύψανε να δουν.

Έτσι τα πρόσωπα των παιδιών γίνανε κίτρινα ροζ ασημένια εκείνη τη νύχτα. Γίνανε μισά πράσινα και μισά μωβ. Άλλων ο γύρος έπιασε φωτιά. Οι φλόγες μια μια κρεμάστηκαν απ’ τα χαμηλωμένα βλέφαρα κι έμειναν ακίνητες. Κι άλλα πρόσωπα φέγγανε μ’ ένα χρώμα γαλάζιο τόσο πολύ απαλό που στο τέλος κόπηκαν από τον μίσχο τους και κυμάτιζαν σαν μεγάλες ανεμώνες.


Κριεζή Μαριανίνα, «Η βασίλισσα των βεγγαλικών (Αποσπάσματα)»
Τραμ, τχ. 2 (Δεκέμβρης 1971), σ. 41-43

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλυντήρια» και εθνικά βαπτιστήρια – Διαβάζοντας τον Γιάννη Ατζακά δίπλα στην Κλερ Κίγκαν

«Πλυντήρια» και εθνικά βαπτιστήρια – Διαβάζοντας τον Γιάννη Ατζακά δίπλα στην Κλερ Κίγκαν

Σκέψεις για τέσσερα βιβλία του Γιάννη Ατζακά με όχημα και γέφυρα τα «Μικρά πράγματα σαν κι αυτά» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο), της Κλερ Κίγκαν. Κεντρική εικόνα: Ο μικρός Φίλιππος Μηλίκας, στην ταινία «Θολός βυθός» της Ελένης Αλεξανδράκη.

Γράφει ο ...

Για έναν νέο ανθρωπισμό – Η επανεφεύρεση του μυθιστορήματος μετά τον μεταμοντερνισμό

Για έναν νέο ανθρωπισμό – Η επανεφεύρεση του μυθιστορήματος μετά τον μεταμοντερνισμό

Σκέψεις για την εξέλιξη του μυθιστορηματικού είδους και της λογοτεχνίας ανά τους αιώνες, καθώς και τη σημερινή θέση της, στην εποχή «μετά» τον μεταμοντερνισμό. Στην κεντρική εικόνα, ο Φρέντρικ Τζέιμσον (Fredric Jameson), θεωρητικός που μελέτησε αναλυτικά τον μεταμοντερνισμό. 

...
Τι είναι το διήγημα της μεταμυθοπλασίας;

Τι είναι το διήγημα της μεταμυθοπλασίας;

Τι είναι το διήγημα της μεταμυθοπλασίας; Μια προσπάθεια ορισμού, κατηγορίες μεταμυθοπλασίας και ενδεικτικά παραδείγματα.

Του Π. Ένιγουεϊ

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή και ας μιλήσουμε για τον όρο «μεταμυθοπλασία», που...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025 – Τι θα δούμε σήμερα, Πέμπτη 19 Ιουνίου

Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025 – Τι θα δούμε σήμερα, Πέμπτη 19 Ιουνίου

Με εννέα εκδηλώσεις για την Πέμπτη 19 Ιουνίου συνεχίζεται το Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) 2025, φτάνοντας ως τη Θεσσαλονίκη και την Κύπρο. Κεντρική εικόνα: Η Εστέρ Πανιάγουα (Esther Paniagua).

Επιμέλεια: Book Press

...
«Tempo perso» της Κούλας Αδαλόγλου (κριτική) – Σε πορεία κάθαρσης

«Tempo perso» της Κούλας Αδαλόγλου (κριτική) – Σε πορεία κάθαρσης

Για την ποιητική συλλογή της Κούλας Αδαλόγλου «Tempo perso» (εκδ. Σαιξπηρικόν).

Γράφει ο Δημήτρης Μπαλτάς

...

«Ποιος θα της το πει;» του Αλέξανδρου Σταυρόπουλου (κριτική) – Όταν η Χιονάτη παίρνει τα ηνία του παραμυθιού

«Ποιος θα της το πει;» του Αλέξανδρου Σταυρόπουλου (κριτική) – Όταν η Χιονάτη παίρνει τα ηνία του παραμυθιού

Για την παράσταση «Ποιος θα της το πει;» του Αλέξανδρου Σταυρόπουλου στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Προχθές είδα τη χορογραφία «Ποιος θα της το πει;» του Αλέξανδρου Σταυρόπ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ