ifaistio 2

Σκέψεις με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του βιβλίου «Ηφαίστειο» (εκδ. Ιωλκός) και της πρόσφατης παρουσίασής του στην Αθήνα. 

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Πριν από λίγες μέρες βρέθηκα στην παρουσίαση ενός νέου βιβλίου που έχει μια ιδιαιτερότητα. Πρόκειται για τη συλλογή διηγημάτων «Ηφαίστειο» που κυκλοφόρησαν οι εκδόσεις Ιωλκός. Η ιδιαιτερότητα της εν λόγω συλλογής έχει να κάνει με το γεγονός πως τα 10+ 1 διηγήματα που περιλαμβάνονται έχουν γραφτεί (τα δέκα) από νέους και πρωτοεμφανιζόμενους πεζογράφους, ενώ το ενδέκατο από τον εμψυχωτή της ομάδας, τον γνωστό συγγραφέα Κώστα Κατσουλάρη.

Στo πλαίσιo της ολοκλήρωσης των συναντήσεων Δημιουργικής Γραφής που διοργάνωνε ο Κώστας Κατσουλάρης εκφράστηκε η ιδέα οι δέκα συμμετέχοντες να δημιουργήσουν ένα, κατά κάποιο τρόπο συλλογικό και σπονδυλωτό μυθιστόρημα, όπου το μόνο στοιχείο που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μυθιστορηματικός ιστός θα ήταν η πιθανή παραμονή τους σε ένα νησί, και συγκεκριμένα στη Νίσυρο, και στο πώς αυτό το νησί θα μπορούσε να ενεργοποιήσει τη διάθεση καθενός στο να αναλάβει ένα ρόλο αφηγητή.

Στην ουσία έχουμε δέκα διηγήματα που η εκδοτική συνύπαρξη των οποίων μας συστήνει με ένα πρωτότυπο τρόπο δέκα νέους επίδοξους πεζογράφους.

Στην ουσία έχουμε δέκα διηγήματα (μαζί με ένα σύντομο ακόμα κείμενο που το υπογράφει ο συντονιστής) που η εκδοτική συνύπαρξη των οποίων μας συστήνει με ένα πρωτότυπο τρόπο δέκα νέους επίδοξους πεζογράφους. Η παρουσίαση του έργου στηρίχτηκε κυρίως στο σκεπτικό της ομαδικής αυτής συγγραφής έτσι όπως μας την παρουσίασε ο Κώστας Κατσουλάρης και στη συνέχεια σε κάποια λόγια του επίσης γνωστού συγγραφέα Νίκου Δαββέτα, ο οποίος και μίλησε για το τι σημαίνει να κάνεις τα πρώτα σου βήματα στο χώρο της Γραφής και στον τρόπο μα και στο γιατί θα πρέπει τέτοιες προσπάθειες να επικροτούνται.

ifaistio 1

Η περίοδος που τα τελευταία χρόνια η ελληνική λογοτεχνία διανύει έχει πολλά και αντικρουόμενα πρόσωπα. Εν μέσω μιας κοινωνικής όσο και οικονομικής κρίσης είναι εύκολο ο γνωστός, και σε ένα βαθμό σταθερός, δρόμος που χαραζότανε μια συγγραφική πορεία να έχει χάσει και την σταθερότητά του και ακόμα να μην έχει ανακαλύψει μια νέα. Ο εγκλεισμός της πανδημίας έφερε τους ανθρώπους σε ακραία σημεία εσωτερικών αναταράξεων και πολλοί υπήρξαν εκείνοι που αναζήτησαν διέξοδο στην καταγραφή των συναισθημάτων τους. Και όπως διανύουμε τον αιώνα των «ιδιωτικών δημοσιοποιήσεων» ήταν λογικό η παλιά και δοκιμασμένη μέθοδος του ημερολογίου να μην επαρκεί και να έρθει στην επιφάνεια η ανάγκη να εκφράσουμε με κάποιον δημόσιο τρόπο τις ανησυχίες μας και μάλιστα ενδεδυμένες με μια λογοτεχνική μορφή.

 Ο εγκλεισμός της πανδημίας έφερε τους ανθρώπους σε ακραία σημεία εσωτερικών αναταράξεων και πολλοί υπήρξαν εκείνοι που αναζήτησαν διέξοδο στην καταγραφή των συναισθημάτων τους.

Το φαινόμενο δεν αφορά μόνο τους νεοεισαχθέντες στο λογοτεχνικό πεδίο, αλλά και πολλούς δόκιμους συγγραφείς. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και ο πιο απόμακρα ενδιαφερόμενος για τα λογοτεχνικά δρώμενα παρατηρεί αύξηση όχι μόνο τίτλων που εκδίδονται, αλλά και αύξηση εκείνων που αποφασίζουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να εκδώσουν τα πεζογραφήματά τους. Είναι όλα τους άξια προς έκδοση; Ή με μια άλλη διατύπωση - σε προηγούμενη εποχή όλα αυτά τα έργα θα έβρισκαν εκδότη;

Νομίζω πως η απάντηση είναι ένα ξεκάθαρο «όχι». Αλλά αυτό δε σημαίνει πως ανάμεσα σε όλους αυτούς που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εκδίδουν τα έργα τους και με τον έναν ή τον όποιον άλλον τρόπο προσπαθούν να τα κάνουν γνωστά, δεν υπάρχουν και εκείνα τα ονόματα που θα συνεχίσουν την ύπαρξη της ελληνικής λογοτεχνίας. Μπορεί κανείς να τα διακρίνει από την πρώτη και μόνο εμφάνιση τους;

ifaistio 3

Με την πολυετή εμπειρία μου (συγγραφική, αναγνωστική και κριτική) απαντώ «ναι» και την ίδια στιγμή αμφισβητώ αυτήν την βεβαιότητα. Οι άνθρωποι ξαφνιάζουν ανατρέποντας προγνωστικά και καταργώντας αυθεντίες. Και ασφαλώς την τελική απάντηση στο ερώτημα θα την δώσει ο χρόνος, αλλά πιο πριν και ο ίδιος, ο κάθε συγγραφέας.

Αυτή τη θέση πρότεινε και ο Νίκος Δαββέτας και μάλιστα αφηγήθηκε την δική του προσωπική εμπειρία, όταν το 1983, ένας εκδοτικός οίκος εξέδωσε συγχρόνως πέντε βιβλία νέων ποιητών και πεζογράφων (ένα από αυτά και το δικό του) και γνωστός παράγοντας -τότε- του χώρου δημοσιοποίησε τη διαμαρτυρία του για το ποιος ο λόγος να εκδοθούν πέντε μαζί νέοι λογοτέχνες όταν ήδη -εκείνη την εποχή- είχαμε μια πληθώρα μεγάλων και διεθνώς αναγνωρισμένων ποιητών και πεζογράφων.

Όταν μετά την ολοκλήρωση της εκδήλωσης ζητήθηκε και από εμένα να πω δυο λόγια [...] στρεφόμενος προς τους δέκα νέους πεζογράφους τους υπενθύμισα πως το συγγραφικό τους μέλλον οι ίδιο μόνοι τους θα το καθορίσουν.

Όταν μετά την ολοκλήρωση της εκδήλωσης ζητήθηκε και από εμένα να πω δυο λόγια για την παρουσίαση της συλλογής (είχαμε ήδη ακούει δέκα συντομότατα αποσπάσματα των διηγημάτων να τα διαβάζουν οι ίδιοι οι συγγραφείς τους) συμφώνησα με τον Νίκο Δαββέτα και στρεφόμενος προς τους δέκα νέους πεζογράφους τους υπενθύμισα -θα έλεγα πως τους διαβεβαίωσα- πως το συγγραφικό τους μέλλον οι ίδιο μόνοι τους θα το καθορίσουν. Και προς επικαιροποίηση της θέσης μου αυτής, με τη σειρά μου αφηγήθηκα τη δική μου αντίστοιχη προσωπική εμπειρία.

ifaistio 4

Ήταν στο μακρινό -και τόσο διαφορετικό, αλλά και τελικά παρόμοιο με το σήμερα- 1969, όταν οι Εκδόσεις Κάλβος (σοβαρός εκδοτικός οίκος της εποχής) είχαν την ιδέα να εκδώσουν μια συλλογή διηγημάτων δέκα νέων και σχεδόν πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέων. Ανάμεσα σε αυτούς και εγώ -το διήγημα «Τα στερνά» είναι η πρώτη μου επίσημη εμφάνιση στη λογοτεχνία μας. Αξίζει να αναφέρω τα ονόματα των υπολοίπων συγγραφέων του τόμου: Θανάσης Γιαλκετσής, Δημήτρης Διαμαντής, Ιάσων Ιωαννίδης, Δημήτριος Κολλινιάτης, Μάνος Κοντολέων, Θανάσης Κωσταβάρας, Λία Μεγάλου, Ηλίας Παπαδημητρακοπουλος, Σάκης Παπαδημητρίου, Στέφανος Σταμάτης.

Προσωπικά -κι ήταν νομίζω απόλυτα κατανοητό- περίμενα με αγωνία κάποια κρίση για τον όλον τόμο, αλλά και για το κάθε διήγημα ξεχωριστά, κάπου να γραφτεί. Υπενθυμίζω πως μόλις άρχιζε η περίοδος της Μεταπολίτευσης και κάθε νέα εμφάνιση είχε έναν πολυδύναμο συμβολισμό. Και γράφτηκε τελικά. Στο «Βήμα», με την υπογραφή του Βάσου Βαρίκα (όνομα «βαρύ» εκείνον τον καιρό στο χώρο της κριτικής). Στο κείμενό του αναφερότανε -θετικά ή με επιφυλάξεις- στα εννέα διηγήματα. Μήτε καν αναφορά στο όνομα εκείνου που είχε γράψει το δέκατο. Ο Μάνος Κοντολέων, λες και δεν συμμετείχε στον τόμο.

Στο κείμενό του αναφερότανε -θετικά ή με επιφυλάξεις- στα εννέα διηγήματα. Μήτε καν αναφορά στο όνομα εκείνου που είχε γράψει το δέκατο. Ο Μάνος Κοντολέων, λες και δεν συμμετείχε στον τόμο.

Το αν πικράθηκα δεν χρειάζεται να το περιγράψω. Και ίσως να μην ήταν πίκρα και μόνο. Ίσως το τραύμα να ήταν ακόμα πιο βαθύ. Από το να σε αγνοούν, καλύτερα να σε κατακρίνουν. Δεν είναι τυχαίο πως μετά από δέκα χρόνια -το 1979- κυκλοφόρησε το πρώτο μου βιβλίο.

Όλα αυτά είναι πλέον ιστορία και αν έχει κάποια σημασία η εξιστόρησή της -αλλά και η αναφορά της στην σύντομη παρέμβασή μου στην παρουσίαση του Ηφαίστειου- είναι ακριβώς αυτό που και πιο πάνω ανέφερα. Ο κάθε νέος πεζογράφος στα χέρια του και μόνο κρατά το μέλλον του. Αυτό το τόνισα και τους το συμβούλεψα. Τους ευχήθηκα καλή επιτυχία. 

ifaistio 5

Από εκεί και πέρα υπάρχει και κάτι ακόμα που δεν το είπα, προχθές, αλλά τώρα μπορώ να το γράψω. Η κριτικοί είναι διαμεσολαβητές. Η εξουσία τους δεν νομιμοποιείται. Κι άλλωστε αμφισβητείται. Ο ρόλος τους -πέρα από τη μεσολάβηση ανάμεσα στα έργα και στους αναγνώστες- είναι και αυτός της ενθάρρυνσης κάθε νέου που δοκιμάζει τα πρώτα πετάγματα του στον χώρο της λογοτεχνίας. Αυτή τη στάση προσπαθώ να κρατώ τόσα χρόνια τώρα. Και πάντα καλωσορίζω στη λογοτεχνική συντροφιά μας τα νέα μέλη… Ίσως και να προσδοκώ και να με ανατρέψουν. Αφού όμως πρώτα θα έχουν πατήσει πάνω μου. Και πάνω σε όλους τους συγγραφείς των γενεών που προϋπήρξαν της δικής τους.

Έτσι στήνονται οι εθνικές λογοτεχνίες. Όσο ακόμα θα υπάρχουν – αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα.

* Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα για εφήβους «Ο άλλος» (εκδ. Πατάκη).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το Φεστιβάλ ΛΕΑ και το βραβείο λογοτεχνικής μετάφρασης – μια μαρτυρία και μερικές σκέψεις

Το Φεστιβάλ ΛΕΑ και το βραβείο λογοτεχνικής μετάφρασης – μια μαρτυρία και μερικές σκέψεις

Το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ θα απονεμηθεί φέτος την ημέρα έναρξης του Φεστιβάλ, στις 13 Ιουνίου 2023, στο Μουσείο Ακρόπολης. Με αυτήν την αφορμή, αναδημοσιεύουμε άρθρο του Μιχάλη Κλαπάκι, νικητή του 1ου διαγωνισμού, το οποίο δημοσιεύτηκε πρώτα στο ισπανικό λογοτεχνικό περιοδικό Vasos comunicantes.

...
Διαβαλκανικές Συναντήσεις συγγραφέων και μεταφραστών: Μια αναδρομή στον χρόνο

Διαβαλκανικές Συναντήσεις συγγραφέων και μεταφραστών: Μια αναδρομή στον χρόνο

Μια αναδρομή στην ιστορία των Διαβαλκανικών Συναντήσεων, με αφορμή τη συμμετοχή συγγραφέων και μεταφραστών από βαλκανικές χώρες στη Διαβαλκανική Συνάντηση που διοργάνωσε το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού στη 19η ΔΕΒΘ. Στο κέντρο της φωτογραφίας, η αντιπρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων Έλενα Χουζούρη, ενώ όρθιοι στα αρισ...

«Είμαστε συλλογές διηγημάτων, όχι μυθιστορήματα» – Η εμμονή στη λεπτομέρεια και η ουσία της τέχνης

«Είμαστε συλλογές διηγημάτων, όχι μυθιστορήματα» – Η εμμονή στη λεπτομέρεια και η ουσία της τέχνης

«Είμαστε συλλογές διηγημάτων, όχι μυθιστορήματα» υποστηρίζει ο Τζον Γκρέι, δίνοντας έμφαση στις λεπτομέρειες που εμπεριέχουν το όλον. Κεντρική εικόνα: James Joyce, John Gray, Vladimir Nabokov.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Οι άνθρωποι λατρεύουν τα σύνολα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Σε συνέντευξή της στο American Booksellers Association, η Βόσνια συγγραφέας Lana Bastašić μίλησε για το βιβλίο της «Πιάσε το λαγό», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Ισμήνης Ραντούλοβιτς.

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ