
Για το βιβλίο του Sergio del Molino «Το δέρμα» (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, εκδ. Ίκαρος). Φωτογραφία © Larm Rmah / Unsplash
Του Γιώργου Αθανασιάδη
Το δέρμα του Σέρχιο δελ Μολίνο είναι ένα βιβλίο αυτοβιογραφικό που μας μιλάει για την ασθένεια από την οποία πάσχει ο συγγραφέας του, την ψωρίαση. Μας μιλάει άμεσα για το πώς βιώνει το πρόβλημά του, αλλά και έμμεσα, μέσω των ιστοριών παγκοσμίως γνωστών προσώπων, όπως ο Στάλιν, ο Ναμπόκοφ και ο Εσκομπάρ που είχαν την ίδια ασθένεια.
Ψωρίαση: Πάθηση που επηρεάζει τις αποφάσεις ή αποφάσεις που επηρεάζονται από την πάθηση
Ο συγγραφέας κάνει μια αναφορά στη σημασία του δέρματος ως στοιχείου πολιτισμικού διαχωρισμού ή και ρατσισμού, καθώς όλοι γνωρίζουμε τη σημασία που αποδίδουμε, σε κάθε κοινωνία, στο χρώμα του δέρματος και στην καλή εμφάνισή του. Οι άνθρωποι στις οικονομικά ισχυρές χώρες καταναλώνουν τεράστια ποσά στη περιποίηση του δέρματος με τη χρήση καλλυντικών και τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί πολύ οι αισθητικές επεμβάσεις. Το βιβλίο ωστόσο μιλάει κυρίως για την πάθηση. Μιλάει για τους ανθρώπους που πάσχουν από δερματικές παθήσεις και πιο συγκεκριμένα από ψωρίαση. Η ψωρίαση είναι μια συχνή πάθηση που έχει κυρίως δερματικά συμπτώματα, αλλά και συμπτώματα από τις αρθρώσεις. Στη μέτρια ή βαριά της μορφή, τα εξανθήματα μπορούν να καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση στο δέρμα, με συμπτώματα όπως φαγούρα ή πόνο. Η ποιότητα ζωής του ασθενούς σε αυτές τις περιπτώσεις επηρεάζεται πολύ σημαντικά.
Ο Ναμπόκοφ έστελνε στη σύζυγό του γράμματα όπου περιέγραφε το πόσο υπέφερε από την πάθηση.
Ο Σέρχιο δελ Μολίνο πάσχει από σοβαρή μορφή ψωρίασης. Περιγράφει πώς εξαιτίας της πάθησης, μεταξύ άλλων δυσκολιών, όπως διαταραχή στον ύπνο και χρόνια κόπωση, ντρέπεται να βγει σε παραλία με κόσμο ή να κάνει έρωτα με τη γυναίκα του, παρά μόνο στο σκοτάδι. Γράφει για το πόσο πολύ η ψωρίαση επηρέασε τον Στάλιν, ο οποίος προσπαθούσε να καλύψει με ρούχα όσο το δυνατόν περισσότερο το δέρμα του. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι κάποιες αρνητικές αποφάσεις που πήρε ο Στάλιν καθορίστηκαν από την επίπτωση που είχε η ψωρίαση στην κοινωνική του ζωή και στην ψυχολογία του. Ο Ναμπόκοφ έστελνε στη σύζυγό του γράμματα όπου περιέγραφε το πόσο υπέφερε από την πάθηση.
Θα είχε γράψει άραγε τη Λολίτα ο Ναμπόκοφ; Θα ήταν το ίδιο βιβλίο, αν δεν είχε τους πόνους, αλλά κυρίως την ανάγκη να κρύβει το σώμα του, ίσως και την ίδια του την οντότητα;
O Σέρχιο δελ Μολίνο θεωρεί ότι οι εξάρσεις της πάθησης οφείλονται καθαρά σε βιολογικούς παράγοντες και ότι οι αποφάσεις που πήρε στη ζωή του ο Ναμπόκοφ επηρεάστηκαν από την πάθηση και όχι το αντίστροφο.
![]() |
Ο Σέρχιο ντελ Μολίνο |
Ο συγγραφέας γεννήθηκε το 1979 στην Ισπανία. Ασκεί κριτική στους γιατρούς, στους δερματολόγους και στο σύστημα υγείας της χώρας του. Για πολλά χρόνια δεν βρίσκει ανακούφιση στα συμπτώματά του και είναι απογοητευμένος. Οι γιατροί φαίνεται να μην τον καταλαβαίνουν και αδυνατούν να του δώσουν τις σωστές θεραπείες. Είναι ωραίο το κομμάτι στο βιβλίο, όπου ο συγγραφέας δεν είναι σίγουρος αν τελικά θα πάει στο ραντεβού του με το γιατρό που του σύστησαν, προκειμένου να του δώσει μια νέα θεραπεία. Περιφέρεται στους δρόμους της Θαραγόθα, ενώ στο μυαλό του αντίστοιχα γυρνάνε πολλές σκέψεις και έχει μια στάση αμφιθυμίας, αν θα περάσει το κατώφλι του ιατρικού κέντρου. Τελικά κάνει το βήμα και η τελευταία θεραπεία που του προτείνουν είναι αποτελεσματική και καταφέρνει να ελέγξει πλήρως τα συμπτώματά του. Ένα εξίσου ωραίο σημείο του βιβλίου είναι εκεί όπου αναφέρεται στο ότι τώρα μπορεί να ξαπλώσει με τον γιο του και να του διαβάσει ένα παραμύθι. Καθώς επίσης ότι τώρα απολαμβάνει τον έρωτα με τη γυναίκα του στο φως της ημέρας.
(...) η πάθηση επηρεάζει τον ψυχισμό του ασθενούς και ο ψυχισμός είναι από τους βασικούς εκλυτικούς παράγοντες των εξάρσεων της παθήσεως.
Ένας ασθενής, όπως ο δελ Μολίνο, που ζει σήμερα σε μια αναπτυγμένη χώρα είναι τυχερός αλλά και άτυχος. Είναι άτυχος γιατί με βάση τα στοιχεία που διαθέτουμε, η ψωρίαση είναι συχνότερη και βαρύτερης μορφής στις αναπτυγμένες χώρες. Όμως τελικά είναι τυχερός, γιατί ζώντας σε μια αναπτυγμένη οικονομικά και ιατρικά χώρα, έχει πρόσβαση ως ασθενής στα επιτεύγματα της σύγχρονης ιατρικής. Οι σύγχρονες αναπτυγμένες οικονομικά και επιστημονικά κοινωνίες καταφέρνουν να βρίσκουν λύσεις σε πολλά προβλήματα. Εν προκειμένου ιατρικά.
Μήπως όμως τελικά η ανάπτυξη έχει ως κόστος διάφορες παθήσεις; Μήπως οι άνθρωποι για να είναι ανταγωνιστικοί σε αυτές τις σύνθετες και απαιτητικές κοινωνίες, τελικά αρρωσταίνουν; Οι νέες γνώσεις στη γενετική και την ανοσολογία, εξηγούν καλύτερα σήμερα τη παθοφυσιολογία της νόσου και η κατανόηση αυτών των μηχανισμών, άνοιξε δρόμους και ελπίδες για την καλύτερη αντιμετώπισή της. Ωστόσο, σε αντίθεση με αυτό που υποστηρίζει ο συγγραφέας, πιστεύω ότι η σχέση είναι αμφίδρομη: η πάθηση επηρεάζει τον ψυχισμό του ασθενούς και ο ψυχισμός είναι από τους βασικούς εκλυτικούς παράγοντες των εξάρσεων της παθήσεως. Τελικά, ποια η σχέση σώματος και ψυχής, αν κρατήσουμε το δυϊσμό, ή ποια η σύνθεση της ψυχοσωματικής ενότητας αν προσχωρήσουμε στο μονισμό; [1]
Πώς θα ήταν όμως η ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης αν ο Στάλιν δεν είχε ψωρίαση ή αν η τότε ιατρική είχε τις δυνατότητες που έχει σήμερα; Ίσως βέβαια να μην ήταν ο ίδιος ο Στάλιν, δηλαδή να μην είχε –ανέβει στην κορυφή της εξουσίας, στο απόλυτο του αυταρχισμού! Θα είχε γράψει άραγε τη Λολίτα ο Ναμπόκοφ; Θα ήταν το ίδιο βιβλίο, αν δεν είχε τους πόνους, αλλά κυρίως την ανάγκη να κρύβει το σώμα του, ίσως και την ίδια του την οντότητα;
Οι ασθενείς με ψωρίαση κρύβουν το σώμα τους γιατί φοβούνται την κριτική. Σε ένα άλλο επίπεδο φοβούνται να δείξουν ποιοι είναι γιατί οι πολλοί συγχέουν το από τι πάσχω, με το ποιος είμαι. Στην εποχή μας η κριτική γίνεται και δημοσίως με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ζούμε την εποχή των likes. Οι άνθρωποι και ειδικά οι ασθενείς που πάσχουν από δερματικές παθήσεις έχουν κάθε λόγο να φοβούνται αυτή την κριτική γιατί συνεχίζονται φανερά ή λανθανόντως μέσα στην κοινωνία να διακινούνται αρχαϊκοί φόβοι και προκαταλήψεις σχετικά με τη μολυσματικότητα των δερματικών νόσων. Πολλοί, καθυστερημένων αντιλήψεων, άνθρωποι τις αντιμετωπίζουν ως μίασμα και στίγμα.
Κατά συνέπεια οι πάσχοντες, πάσχουν τριπλά: σωματικά, ψυχικά και κοινωνικά. Μαθαίνουν να κρύβονται, να κρύβουν το σώμα τους, τις ιδέες τους, τα συναισθήματά τους, μέχρι και τον ίδιο του τον εαυτό. Το ενδιαφέρον βιβλίο Το δέρμα ας γίνει η αφορμή για να ξεκινήσουμε μια δημόσια συζήτηση απενεχοποίησης των ασθενών και αποκατάστασης της επιστημονικής αλήθειας ενάντια σε παθολογικές προκαταλήψεις.
[1] Αθανάσιος Αλεξανδρίδης, Το παιδικό ψυχόσωμα, Εκδ. Γαβριηλίδη, Αθήνα 2014
* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ είναι M.D., PhD, Δερματολόγος.