allende soti

«Δεν υπερβάλλω όταν λέω πως ήμουν φεμινίστρια από τότε που πήγαινα στο νηπιαγωγείο», γράφει η Ιζαμπέλ Αλιέντε. Ίσως γι’ αυτό πολλές γυναίκες σαν εμένα δεν υπήρξαμε ποτέ φεμινίστριες· ο φεμινισμός βρισκόταν πίσω μας.

Της Σώτης Τριανταφύλλου

Ούτε ένας άνθρωπος που να μη βασιλεύει. Ούτε μια γυναίκα χωρίς το στέμμα της. Για όλα τα χέρια γάντια χρυσά. 
Πάμπλο Νερούδα

Είχαν προηγηθεί νικηφόροι αγώνες· γυναίκες που ήταν φεμινίστριες από το νηπιαγωγείο ― δε νιώθαμε λοιπόν την ανάγκη να είμαστε φεμινίστριες. Ήμασταν, είμαστε άνθρωποι και πολίτες· είμαστε και γυναίκες για όποιον ενδιαφέρεται για το φύλο μας. Δεν έχουμε ειδικές δεξιότητες, ειδικές ανάγκες ή ειδικές ευαισθησίες. Μπορούμε να σκεφτόμαστε και να ενεργούμε με εξυπνάδα ίση με εκείνη των ανδρών· φοβάμαι ότι δεν πάμε πίσω ούτε σε ανοησία. Ή, τώρα που το καλοσκέφτομαι, ίσως να υστερούμε σε ανοησία. 

Είναι αλήθεια ότι, επί αιώνες, οι γυναίκες, αν και αποτελούσαν την οριακή πλειονότητα του ανθρώπινου πληθυσμού, κατασκευάζονταν έτσι ώστε να βρουν τη θέση τους σε μια καταπιεσμένη μειονότητα, μια μειονότητα με κρυμμένη, ανομολόγητη και συχνά επαίσχυντη δύναμη. Και καλούνταν να παραμείνουν στο εσωτερικό της, παίζοντας συγκεκριμένους ρόλους, με συγκεκριμένο τρόπο: το πλέγμα των σχέσεων και τα παιχνίδια εξουσίας έμοιαζαν με νόμους της φύσεως. Όποια αμφισβητούσε τη «φύση», όποια σήκωνε κεφάλι, της το έκοβαν: mad, bad and dangerous to know. Υποτίμηση, κοινωνική απομόνωση, ζουρλομανδύας. Σκάσε. Ακόμα και σήμερα, στον Δυτικό κόσμο, τη ζωή μας ρυπαίνουν τα ιστορικά υπολείμματα αυτής της μακραίωνης συνθήκης με τις ευαίσθητες ισορροπίες, τις ρήξεις, τους κλυδωνισμούς και τις ανατροπές. Στην Ανατολή, όπου αυτή η ιστορική συνέχεια απουσιάζει, οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν να διανύσουν μακρά απόσταση. Δεν μπορείς να κόψεις δρόμο, ούτε να συμπυκνώσεις τον χρόνο. 

Κάτι άλλαζε στον κόσμο· κάτι άλλαξε τον κόσμο: δεν κατοικούμε στον πλανήτη των γονιών μας· συχνά οι γονείς μας δεν κατοικούν στον δικό μας πλανήτη.

Στη δεκαετία του ’50, η Ιζαμπέλ Αλιέντε άρχισε να βγάζει γλώσσα ― το ποπ τραγουδάκι Yakety Yak, don’t talk back, μεγάλη επιτυχία τoυ ’59, κατέγραφε το πώς οι νέοι, οι νέες και οι λιγότεροι νέες άρχισαν να αντιμιλάνε. Κάτι άλλαζε στον κόσμο· κάτι άλλαξε τον κόσμο: δεν κατοικούμε στον πλανήτη των γονιών μας· συχνά οι γονείς μας δεν κατοικούν στον δικό μας πλανήτη. Όταν η Αλιέντε μεγάλωνε στο Σαντιάγο κι έπειτα στη Λα Παζ, στη Βηρυτό και στο Καράκας, οι γυναίκες, ιδιαίτερα εκείνες της μεσαίας τάξης, αναρωτιόνταν μήπως δεν ήταν προορισμένες μονάχα για το νοικοκυριό και τη μητρότητα· μήπως υπήρχαν κι άλλες επιλογές, πιο περιπετειώδεις. Έτσι, από τα μέσα της δεκαετίας του ’60, η Αλιέντε βρέθηκε στη δίνη του σύγχρονου φεμινισμού και απέναντι στο λογοτεχνικό κατεστημένο: Κάρλος Καστανιέδα, Μάριο Βάργκας Λιόσα, Πάμπλο Νερούδα· ένα κατεστημένο όχι απαραιτήτως «ανδρικό», ακόμα λιγότερο ανδροκρατικό. 

OI GYNAIKES THS PSYXHS MOY BLOG 768Χ460

Ο φεμινισμός δεν είναι επινόηση της δεκαετίας του ’60. Στη δεκαετία του ’60 συνέβη κάτι ριζικότερο: οι γυναίκες επινόησαν από την αρχή τον εαυτό τους και τοποθέτησαν τον φεμινισμό σε ένα ευρύτερο πλαίσιο χειραφέτησης του ανθρώπου. Ο Δυτικός πολιτισμός πλησίασε το ιδεώδες των ανθρώπινων δικαιωμάτων που είχε γεννηθεί κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα. Η Αλιέντε έγινε ένα από τα σύμβολα αυτού του φεμινισμού και του προσέδωσε λίγη μαγεία και περισσότερο ρεαλισμό: «με το μαχαίρι ανάμεσα στα δόντια», όπως γράφει, βοήθησε να αποκτήσουν φωνή πολλές γυναίκες της γενιάς της στη Λατινική Αμερική. Τώρα, με τούτο το βιβλίο, Οι γυναίκες της ψυχής μου, κοιτάζει πίσω: Τι κέρδισαν οι γυναίκες όλα αυτά τα χρόνια; Σε τι συνίσταται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια; Πώς γίνεσαι η ηρωίδα της ζωής σου; Ποιες είναι οι επιθυμίες και οι προσδοκίες των γυναικών σήμερα; Ποιες είναι οι πολιτικές και πολιτισμικές αξίες που κάνουν τη ζωή άξια να βιωθεί; 

Τα καλά αισθήματα δεν αρκούν για να δημιουργήσουν καλή λογοτεχνία και οι καλές προθέσεις οδηγούν σε τυφλούς τοίχους ― οι ανθρωπιστικές ιδέες δεν έχουν αξία όταν δεν ικανοποιείται ο λόγος ύπαρξης της λογοτεχνίας: το να αλλάζει τον αναγνώστη, να τον κάνει καλύτερο και πιο ευτυχισμένο.

Το φεμινιστικό έργο της Αλιέντε εκτυλίσσεται στον χώρο της λογοτεχνίας, που, αντίθετα απ’ ό,τι έλεγε ο Ρολάν Μπαρτ, δεν επιτρέπει μόνο να αναπνέεις αλλά και να βαδίζεις: η Αλιέντε βαδίζει, με μεγάλες δρασκελιές, σ’ έναν χώρο δίχως σύνορα, στον ισπανόφωνο κόσμο και στον υπερ-γλωσσικό κόσμο των ανθρωπιστικών ιδεών. Τα καλά αισθήματα δεν αρκούν για να δημιουργήσουν καλή λογοτεχνία και οι καλές προθέσεις οδηγούν σε τυφλούς τοίχους ― οι ανθρωπιστικές ιδέες δεν έχουν αξία όταν δεν ικανοποιείται ο λόγος ύπαρξης της λογοτεχνίας: το να αλλάζει τον αναγνώστη, να τον κάνει καλύτερο και πιο ευτυχισμένο. Χαμένο βιβλίο είναι εκείνο που τον αφήνει απαράλλακτο. Η Αλιέντε, περιγράφοντας ζωές που μοιάζουν με περιπλανήσεις, με μικρές οδύσσειες, και αναδεικνύοντας τις ηρωίδες της απ’ τις οποίες δε λείπει ο ηρωισμός, αλλάζει τις αναγνώστριες και, προπάντων, τους αναγνώστες: τίποτα δεν μπορεί να κερδηθεί χωρίς τους άνδρες, τίποτα δεν μπορεί να κερδηθεί εναντίον τους. 

Ο φεμινισμός του 21ου αιώνα είναι ένα καινούργιο κεφάλαιο που η Αλιέντε φαίνεται να παρατηρεί με ενδιαφέρον, ίσως και με απορία. Δεν την αφορά η woke culture, η cancel culture και τα πολλαπλά μίση που προκύπτουν από την τρέχουσα ανάλυση των κοινωνιών. Αφηγείται ιστορίες θριάμβου και ήττας, περιγράφει καλές και κακές αποφάσεις, χαρές και λύπες. Οι ηρωίδες της ίσως έχουν πέσει θύμα κακοποίησης, αλλά επίσης έχουν πέσει εφτά φορές κι έχουν σηκωθεί οκτώ: η Εύα Λούνα, ορφανό, που στην αρχή φαίνεται να βγαίνει από μυθιστόρημα του Χόρχε Αμάντο, αναδύεται ως μια σύγχρονη Σεχραζάτ· δεν έχουν όλες οι ιστορίες με ορφανά κακό τέλος. Μέσα από αυτές τις ηρωίδες, η Αλιέντε μιλάει για τη δική της ζωή. Οι γυναίκες της ψυχής μου είναι μια μορφή αυτοβιογραφίας, το χρονικό ενός βλέμματος από την παιδική ηλικία μέχρι την ηλικία της σοφίας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το έργο και το δώρο της φιλίας» – Κείμενο του Γιάννη Κιουρτσάκη στη μνήμη του Λάκη Παπαστάθη

«Το έργο και το δώρο της φιλίας» – Κείμενο του Γιάννη Κιουρτσάκη στη μνήμη του Λάκη Παπαστάθη

Σκέψεις, αναμνήσεις, εντυπώσεις και στοχασμοί για την προσωπικότητα και το έργο του Λάκη Παπαστάθη. Κεντρική εικόνα: Γιάννης Κιουρτσάκης, Υβόννη Μαλτέζου, Λάκης Παπαστάθης, Νόρα Αναγνωστάκη. Φωτογραφία © Γιώργος Ζεβελάκης

Γράφει ο Γιάννης Κιουρτσάκης

...
Με αφορμή τους «Σφήκες» και το κεντρί τους

Με αφορμή τους «Σφήκες» και το κεντρί τους

Σκέψεις γύρω από την ελευθερία της Τέχνης και τα όρια της κοσμιότητας με αφορμή την παράσταση «Σφήκες» της Λένας Κιτσοπούλου, η οποία παρουσιάστηκε στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στις 14 και 15 Ιουλίου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Με τον απρόσμενο καταιγισμ...

Μίλαν Κούντερα, νυν και αεί

Μίλαν Κούντερα, νυν και αεί

Μια συνοπτική παρουσίαση του πεζογραφικού και δοκιμιακού έργου του Μίλαν Κούντερα [Milan Kundera, 1929-2023].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

«Ευτυχώς τα σοβιετικά τανκς μπήκαν στην Πράγα», σκέφτηκε ο Τσέχος συγγραφέας στις 21 Αυγούστου 1968. Κι ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μιλήσαμε με την κα Μαγδαληνή Ρεμούνδου, Κοσμήτορα της Σχολής Πολιτισμού, στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο, για τη Σχολή Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Κολλεγίου, που έχει ήδη ξεχωρίσει με τα ποιοτικά της προγράμματα σε τομείς όπως η σκηνοθεσία, η δημιουργική γραφή ή η δημοσιογραφία. 

Συνέντευξη στον ...

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Ο Χάλιντ Χαλίφα [Khaled Khalifa], ένας από τους γνωστότερους συγγραφείς της Συρίας, έφυγε από τη ζωή στις 30 Σεπτεμβρίου, σε ηλικία 59 ετών, από καρδιακή ανακοπή. Το βιβλίο του «Ο θάνατος είναι ζόρικη δουλειά» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Αγγελικής Σιγούρου.

...
Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Η χώρα μας θα πάρει μέρος σε τέσσερις Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου έως το τέλος του 2023. Στην αποστολή μετέχουν συγγραφείς, μεταφραστές, κριτικοί λογοτεχνίας, πανεπιστημιακοί, εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς.

Επιμέλεια: Book Press

Μαδρίτη, Φρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ