Λίγα λόγια για το βιβλίο

Σε ένα βιβλίο με μικτό περιεχόμενο, που συνδυάζει τη μυθοπλασία με την ανάδειξη ενός σημαντικού κοινωνικού ζητήματος, δεν είναι πάντα σαφές για τι από τα δύο το κρίνουμε. Ένα δυνατό θέμα με μεγάλο ενδιαφέρον οδηγεί ίσως σε θετικές κρίσεις μόνο και μόνο για την επιλογή να παρουσιαστεί, αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα την οποία λογοτεχνική αξία της ιστορίας. Όπως έχει γενικότερα επισημανθεί, αυτή η τάση οδηγεί σε βιβλία-σκοπού, με αποδέκτες περισσότερο τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς, που συχνά προσεγγίζουν με «χρηστικό» και «ωφελιμιστικό» τρόπο την ανάγνωση, και λιγότερο τα ίδια τα παιδιά.

Στην περίπτωση του πρόσφατου βιβλίου της Ελένης Σβορώνου με θέμα τη ζωή των προσφύγων επιτυγχάνεται μια αρκετά καλή ισορροπία. Μέσω μιας πρωτοπρόσωπης αφήγησης ένα κοριτσάκι από την Καμπούλ, η Αϊσέ, λέει στα παιδιά την ιστορία της. Και είναι μια ιστορία που τα σύγχρονα ελληνόπουλα σε αρκετές περιπτώσεις την έχουν ζήσει στο σχολικό τους περιβάλλον, στις γειτονιές τους. Η μικρή, με την μητέρα και τον αδελφό της, έχει βρεθεί στην Αθήνα όπου οι συνθήκες διαβίωσης είναι μεν δύσκολες, οι ελλείψεις πολλές, η αβεβαιότητα μεγάλη, η αγωνία για τον πατέρα που δεν είναι μαζί με την υπόλοιπη οικογένεια διαρκής, υπάρχουν όμως οι ελάχιστες προϋποθέσεις για βελτίωση και ένταξη στη νέα κατάσταση. Η Αϊσέ πηγαίνει στο σχολείο, τα πράγματα δεν είναι ρόδινα, τα υπόλοιπα παιδιά είναι επιφυλακτικά κι εύκολα καταφεύγουν στον χλευασμό για αυτό που δεν γνωρίζουν. Η μικρή, σαν «σκληρό καρύδι», πνίγει τα δάκρυά της, δίνει τη μάχη της και την κερδίζει. Ήρωες της μικρής ιστορίας είναι και οι καινούργιοι συμμαθητές του κοριτσιού: Παιδιά μεγαλωμένα σε μια χώρα που βιώνει τις συνέπειες της βαθιάς κρίσης, έρχονται αντιμέτωπα με τη δύσκολη πραγματικότητα της προσφυγιάς και καλούνται να υπερβούν τον εαυτό τους και να σταθούν συμπαραστάτες αποδεχόμενοι τους συνομηλίκους τους.

Η τεχνική της Ευαγγελίας Γουτιάνου συμβάλει στην κατανόηση της κατάστασης της μικρής προσφυγοπούλας χωρίς να καταφεύγει σε ευκολίες. Τα όμορφα δυνατά χρώματα που φέρνει η μικρή από την Ανατολή, τα ζεστά χαμόγελα στα πρόσωπα των ταλαιπωρημένων συγγενών της, η πολυχρωμία που υπογραμμίζει την (επιθυμητή) πολυφωνία στο ελληνικό σχολείο χαρακτηρίζουν την εικονογράφηση. 

Η προσεγμένη έκδοση, που συνοδεύεται από κατατοπιστικό γλωσσάρι και πληροφορίες για την προσφυγική κρίση, υλοιποιήθηκε σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. 

Σε ποιες ηλικίες απευθύνεται

Το βιβλίο απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 8 ετών και άνω.

Ποια είναι η συγγραφέας

Η Ελένη Σβορώνου σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ και ειδικεύτηκε στη διαχείριση πολιτιστικής κληρονομιάς, στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμινχαμ. Εργάζεται ως υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο WWF Ελλάς. Έχει γράψει πολλά βιβλία για παιδιά. Γράφει κριτική παιδικής λογοτεχνίας, συντονίζει σεμινάρια δημιουργικής γραφής για μικρούς και μεγάλους και εμψυχώνει παιδαγωγικά εργαστήρια για τη φύση και τον πολιτισμό.

Ποια είναι η εικονογράφος

Η Ευαγγελία Γουτιάνου γεννήθηκε στη Νάουσα το 1976. Είναι απόφοιτη της Σχολής Γραφικών Τεχνών & Καλλιτεχνικών Σπουδών του Τ.Ε.Ι. Αθήνας του τμήματος Γραφικών Τεχνών. Έχει Master στη Γραφιστική & Ψηφιακή Επικοινωνία στο Centro Integral de Cursos Especializados, CICE στη Μαδρίτη, ενώ έχει παρακολουθήσει καλοκαιρινά μαθήματα στο Saint Martins College of Art & Design στο Λονδίνο.

Για ποιο λόγο θα το αγαπήσουν τα παιδιά

Τα παιδιά πολύ εύκολα, με αμεσότητα και χωρίς φίλτρα προσεγγίζουν ό,τι πέφτει στην αντίληψή τους, είτε είναι βιβλίο, ταινία, παιχνίδι, έργο τέχνης ή μια δραστηριότητα που τους προτείνεται. Απορρίπτουν ή αγκαλιάζουν με την ανάλογη ευθύτητα. Στο Σκληρό καρύδι θα αγαπήσουν την αποδραματοποιημένη ιστορία της Αϊσε και θα αισθανθούν όμορφα αναγνωρίζοντας στοιχεία της δικής τους καθημερινότητας.

Για ποιο λόγο να το επιλέξουν οι γονείς

Για να συμφιλιώσουν τα παιδιά με την σκληρή πραγματικότητα της προσφυγικής κρίσης, για να διαλύσουν στερεότυπα περί της πραγματικής ή μη ανάγκης των προσφύγων να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους, για να τα βοηθήσουν να δουν τον εαυτό τους μέσα από τα μάτια της μικρής ηρωίδας που, ακριβοδίκαια και με τα μέσα που διαθέτει ως παιδί, περιγράφει την εμπειρία της.

 *Η ΕΛΕΝΗ ΚΟΡΟΒΗΛΑ είναι δημοσιογράφος. 

Σκληρό καρύδι