oikogeneiako_lefkoma_5_a

του Χρήστου Χρυσόπουλου

Μισή ντουζίνα κράτη θα μπορούσαν να «διεκδικήσουν» τον Μπρούνο Σουλτς. Μήπως όμως εκείνος ανήκει στον νεκρό Κάφκα; (στην εικόνα στα αριστερά ο Μπρούνο Σουλτς σε δικό του σκίτσο).

Ο συγγραφέας Μπρούνο Σουλτς γεννήθηκε το 1892 στο Ντρόχομπιτς της Αυστροουγγαρίας. Ήταν αφομοιωμένος Εβραίος[i] και έγραψε στα πολωνικά. Σήμερα το Ντρόχομπιτς ανήκει στην Ουκρανία, το σπίτι του Σουλτς είναι κρατικό μουσείο, τα βιβλία του τοποθετούνται στον πολωνικό κανόνα,

ενώ το ισραηλινό μουσείο Γιαντ Βασέμ κυριολεκτικά έκλεψε από την Ουκρανία κάποια ζωγραφικά έργα του Σουλτς και τα μετέφερε στην Ιερουσαλήμ, δημιουργώντας διεθνές σκάνδαλο[ii]. Ποιος έχει ισχυρότερο δικαίωμα να διεκδικήσει τον Μπρούνο Σουλτς;

Το τελευταίο κεφάλαιο στο βιβλίο του «Σανατόριο στον αστερισμό της κλεψύδρας» (1935) έχει τίτλο «Η τελευταία έξοδος του πατέρα» και αποτελεί φόρο τιμής στον Φραντς Κάφκα. Στο τέλος του μυθιστορήματος, ο Πατέρας μεταμορφώνεται σε ένα τεράστιο καβούρι το οποίο η Μητέρα μαγειρεύει. Ο Πατέρας μένει αφάγωτος στην πιατέλα κάμποσες μέρες.  Ένα πρωί εξαφανίζεται μυστηριωδώς, αφήνοντας πίσω του μια δαγκάνα. Τα δύο βιβλία που πρόλαβε να γράψει ο Σουλτς, προτού δολοφονηθεί το 1942 από έναν αξιωματικό των Ες Ες, βρίθουν νύξεων στα έργα του Τσέχου συγγραφέα, το ύφος και η θεματολογία τους συγγενεύουν σχεδόν αδερφικά με το καφκικό σύμπαν, ενώ ο Σουλτς ήταν ο πρώτος μεταφραστής της «Μεταμόρφωσης» στα πολωνικά. Μήπως είναι πιο αληθινό ότι ο Σουλτς ανήκει –περισσότερο από όλους– στον νεκρό Κάφκα;

oik_lefkoma_5_b

Ο Φραντς Κάφκα γεννήθηκε το 1883 στην Πράγα, την τσέχικη πρωτεύουσα της Βοημίας, που τότε βρισκόταν στην επικράτεια των Αψβούργων. Ανήκε σε εβραϊκή οικογένεια και κατά καιρούς έδειξε ζωηρό ενδιαφέρον για το σιωνιστικό κίνημα.  Έγραφε στα γερμανικά και «Η μεταμόρφωση», το μόνο ολοκληρωμένο έργο που εξέδωσε, εκδόθηκε στη Λειψία. Τα έργα του κυκλοφόρησαν –ως γνωστόν– μετά θάνατον, επιμελημένα από τον Μαξ Μπροντ. Τον Ιούλιο του 2008 ήρθαν στο φως τα ανέκδοτα σημειωματάρια του Κάφκα, τα οποία έκρυβε στο διαμέρισμά της στο Τελ Αβίβ η Αν Χόφε, ερωμένη και γραμματέας του Μαξ Μπροντ[iii]. Τα εν λόγω χειρόγραφα αποτελούν περιουσία του ισραηλινού κράτους. Τα αναγνωρισμένα κατάλοιπα του Κάφκα είχαν δωριστεί από τον Μπροντ στην Bodleian Library της Οξφόρδης, ήδη από το 1961. Σε ποιον ανήκει η κληρονομιά του Κάφκα;

Η «Μεταμόρφωση»  ξεκινά με τη διάσημη πρόταση: «Ξυπνώντας ένα πρωί από ανήσυχο ύπνο, ο Γκρέγκορ Σάμσα ανακάλυψε ότι είχε μεταμορφωθεί σε ένα τερατώδες έντομο». Οι σχολιαστές διαφωνούν ως προς τη μετάφραση της λέξης «Ungeziefer», που στα γερμανικά σημαίνει έντομο, μαμούνι, παράσιτο... κ.λπ. Ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ επέμενε (όντας διάσημος εντομολόγος) ότι το μυθιστόρημα αφορά ένα σκαθάρι, και μάλιστα το προσωπικό του αντίτυπο φέρει δίπλα στη συγκεκριμένη λέξη τη σημείωση: «λίγο μεγαλύτερο από τρία πόδια». Ο Ναμπόκοφ γεννήθηκε το 1899 σε αριστοκρατική τρίγλωσση οικογένεια της Πετρούπολης και διδάχτηκε γραφή και ανάγνωση στα αγγλικά, προτού ακόμα μάθει τη ρωσική γλώσσα. Η οικογένειά του εγκατέλειψε νωρίς τη Ρωσία, ενώ ο Ναμπόκοφ σπούδασε στην Αγγλία και εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ.  Έγραψε στα αγγλικά (μεταφράζοντας ο ίδιος τα ρωσικά του χειρόγραφα) και λογίζεται (μαζί με τον Κόνραντ) χαρακτηριστικό παράδειγμα διεθνικού συγγραφέα.

Ο Τζόζεφ Κόνραντ ήταν πολωνικής καταγωγής, το πραγματικό του όνομα ήταν Γιόζεφ Κορζενιόφσκι, και γεννήθηκε το 1857 στο Μπερντιτσόφ, το σπουδαιότερο –τότε– τραπεζικό κέντρο της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, που σήμερα ανήκει στην Ουκρανία. Ο Κόνραντ έμαθε αγγλικά σε ηλικία 20 ετών και αποφάσισε ότι έκτοτε θα έγραφε αποκλειστικά στην αγγλική. Σήμερα θεωρείται από τους αναμορφωτές του αγγλόφωνου μυθιστορήματος. Ο Κόνραντ ήταν από τους αγαπημένους συγγραφείς του Χόρχε Λουίς Μπόρχες. Η διαδρομή συνεχίζεται, ωσότου καταλήξει εδώ... ή, μάλλον, πρόκειται απλώς για  μια στάση.

Χάρης Βλαβιανός
Χρήστος Χρυσόπουλος

[i] Η Αφομοίωση (Jewish Assimilation) είναι μια χειραφετική κίνηση που ξεκινά από τις εβραϊκές κοινότητες της Κεντρικής Ευρώπης και συνδέεται με τον Εβραϊκό Διαφωτισμό (Haskala).

[ii] Βλ. Χρήστος Χρυσόπουλος, «Φανταστικό Μουσείο», Καστανιώτης 2006, σελ. 68.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Νταλί και το μειδίαμα του Λακάν

Ο Νταλί και το μειδίαμα του Λακάν

Του Χρήστου Χρυσόπουλου
Ο Σαλβαντόρ Νταλί αναφέρει την παρακάτω ιστορία από τα χρόνια του στο Παρίσι: «[...] τότε μου τηλεφώνησε ένας από τους πιο έξυπνους νέους ψυχίατρους. Είχε διαβάσει στο ‘‘Minautor’’ ένα άρθρο μου
...
Περί της σάρκας

Περί της σάρκας

Αυτοβιογραφικό ποίημα της Wang Ping για την κινεζική γυναικεία σεξουαλικότητα

Tου Χάρη Βλαβιανού

Καθώς φυλλομετρούσα μια ανθολο...


Η ιστορία ενός τίτλου

Η ιστορία ενός τίτλου

Πώς χρειάστηκαν 12 χρόνια για να βρεθεί ο τίτλος της περίφημης συλλογής «Τα άνθη του κακού»

Του Χρήστου Χρυσόπουλου

Το 1845 ο Σαρλ Μπωντλαίρ ήταν είκοσι τεσσάρων ετών και είχε δημοσιεύσει ένα και μόνο πο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Η Προμηθέα» του Κώστα Βούλγαρη (κριτική) – Λόγος εκ λόγου και εν λόγω

«Η Προμηθέα» του Κώστα Βούλγαρη (κριτική) – Λόγος εκ λόγου και εν λόγω

Για την ιδιότυπη συλλογή κειμένων του Κώστα Βούλγαρη «Η Προμηθέα» (εκδ. Κουκκίδα). Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας «Πορτραίτο» του Καζιμίρ Μαλέβιτς που κοσμεί το εξώφυλλο της έκδοσης.

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου 

Λόγος εκ λόγου και εν λόγ...

«Αμνοί και Λέοντες» του Γιάννη Μόσχου (προδημοσίευση)

«Αμνοί και Λέοντες» του Γιάννη Μόσχου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιάννη Μόσχου «Αμνοί και Λέοντες», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 29 Απριλίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Καλώς τα παλικάρια! Τι κάνετε, ωρέ λεβέντες;» έτριξε το μοναστήρι η...

«Το τέλος των ψευδαισθήσεων» του Αντρέας Ρέκβιτς (κριτική) – Η κρίση του φιλελεύθερου καπιταλισμού και πιθανές εναλλακτικές

«Το τέλος των ψευδαισθήσεων» του Αντρέας Ρέκβιτς (κριτική) – Η κρίση του φιλελεύθερου καπιταλισμού και πιθανές εναλλακτικές

Για το δοκίμιο του Αντρέας Ρέκβιτς (Andreas Reckwitz) «Το τέλος των ψευδαισθήσεων - Πολιτική, οικονομία και κουλτούρα στην ύστερη νεωτερικότητα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια, σε μετάφραση της Ευαγγελίας Τόμπορη. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αμνοί και Λέοντες» του Γιάννη Μόσχου (προδημοσίευση)

«Αμνοί και Λέοντες» του Γιάννη Μόσχου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιάννη Μόσχου «Αμνοί και Λέοντες», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 29 Απριλίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Καλώς τα παλικάρια! Τι κάνετε, ωρέ λεβέντες;» έτριξε το μοναστήρι η...

«Θα πέσει η νύχτα» του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη (προδημοσίευση)

«Θα πέσει η νύχτα» του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Κωσταντίνου Τζαμιώτη «Θα πέσει η νύχτα», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 30 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ποδηλατούσε πάνω από ώρα, όταν έφτασαν επιτέλους στο ...

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την νουβέλα του Αλέξανδρου Δουμά [Alexandre Dumas], «Η χλωμή κυρία» (εισαγωγή – μτφρ. – επίμετρο: Γιώργος Θάνος), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου στη σειρά «microMEGA/Λογοτεχνία», των εκδόσεων Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

Δύο οδηγοί συνύπαρξης με τα αγαπημένα μας κατοικίδια, τη γάτα και τον σκύλο, απαντούν στο ερώτημα «Τι θέλει να μας πει;» το ζωάκι μας. «Γάτα - Τι θέλει να μας πει;» και «Σκύλος - Τι θέλει να μας πει;» της Lili Chin σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τσιάγκα από τις εκδόσεις Πεδίο.

Επιμέλεια: Book Press ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

7 αστυνομικά από τις εκδόσεις Βακχικόν

7 αστυνομικά από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά αστυνομικά για τους φίλους του είδους κυκλοφόρησαν τον τελευταίο χρόνο από τις εκδόσεις Βακχικόν. Στην κεντρική εικόνα, στοιχείο από το εξώφυλλο του «Αριμάν», του Παναγιώτη Κωνσταντόπουλου.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ