oikogeneiako_lefkoma_5_a

του Χρήστου Χρυσόπουλου

Μισή ντουζίνα κράτη θα μπορούσαν να «διεκδικήσουν» τον Μπρούνο Σουλτς. Μήπως όμως εκείνος ανήκει στον νεκρό Κάφκα; (στην εικόνα στα αριστερά ο Μπρούνο Σουλτς σε δικό του σκίτσο).

Ο συγγραφέας Μπρούνο Σουλτς γεννήθηκε το 1892 στο Ντρόχομπιτς της Αυστροουγγαρίας. Ήταν αφομοιωμένος Εβραίος[i] και έγραψε στα πολωνικά. Σήμερα το Ντρόχομπιτς ανήκει στην Ουκρανία, το σπίτι του Σουλτς είναι κρατικό μουσείο, τα βιβλία του τοποθετούνται στον πολωνικό κανόνα,

ενώ το ισραηλινό μουσείο Γιαντ Βασέμ κυριολεκτικά έκλεψε από την Ουκρανία κάποια ζωγραφικά έργα του Σουλτς και τα μετέφερε στην Ιερουσαλήμ, δημιουργώντας διεθνές σκάνδαλο[ii]. Ποιος έχει ισχυρότερο δικαίωμα να διεκδικήσει τον Μπρούνο Σουλτς;

Το τελευταίο κεφάλαιο στο βιβλίο του «Σανατόριο στον αστερισμό της κλεψύδρας» (1935) έχει τίτλο «Η τελευταία έξοδος του πατέρα» και αποτελεί φόρο τιμής στον Φραντς Κάφκα. Στο τέλος του μυθιστορήματος, ο Πατέρας μεταμορφώνεται σε ένα τεράστιο καβούρι το οποίο η Μητέρα μαγειρεύει. Ο Πατέρας μένει αφάγωτος στην πιατέλα κάμποσες μέρες.  Ένα πρωί εξαφανίζεται μυστηριωδώς, αφήνοντας πίσω του μια δαγκάνα. Τα δύο βιβλία που πρόλαβε να γράψει ο Σουλτς, προτού δολοφονηθεί το 1942 από έναν αξιωματικό των Ες Ες, βρίθουν νύξεων στα έργα του Τσέχου συγγραφέα, το ύφος και η θεματολογία τους συγγενεύουν σχεδόν αδερφικά με το καφκικό σύμπαν, ενώ ο Σουλτς ήταν ο πρώτος μεταφραστής της «Μεταμόρφωσης» στα πολωνικά. Μήπως είναι πιο αληθινό ότι ο Σουλτς ανήκει –περισσότερο από όλους– στον νεκρό Κάφκα;

oik_lefkoma_5_b

Ο Φραντς Κάφκα γεννήθηκε το 1883 στην Πράγα, την τσέχικη πρωτεύουσα της Βοημίας, που τότε βρισκόταν στην επικράτεια των Αψβούργων. Ανήκε σε εβραϊκή οικογένεια και κατά καιρούς έδειξε ζωηρό ενδιαφέρον για το σιωνιστικό κίνημα.  Έγραφε στα γερμανικά και «Η μεταμόρφωση», το μόνο ολοκληρωμένο έργο που εξέδωσε, εκδόθηκε στη Λειψία. Τα έργα του κυκλοφόρησαν –ως γνωστόν– μετά θάνατον, επιμελημένα από τον Μαξ Μπροντ. Τον Ιούλιο του 2008 ήρθαν στο φως τα ανέκδοτα σημειωματάρια του Κάφκα, τα οποία έκρυβε στο διαμέρισμά της στο Τελ Αβίβ η Αν Χόφε, ερωμένη και γραμματέας του Μαξ Μπροντ[iii]. Τα εν λόγω χειρόγραφα αποτελούν περιουσία του ισραηλινού κράτους. Τα αναγνωρισμένα κατάλοιπα του Κάφκα είχαν δωριστεί από τον Μπροντ στην Bodleian Library της Οξφόρδης, ήδη από το 1961. Σε ποιον ανήκει η κληρονομιά του Κάφκα;

Η «Μεταμόρφωση»  ξεκινά με τη διάσημη πρόταση: «Ξυπνώντας ένα πρωί από ανήσυχο ύπνο, ο Γκρέγκορ Σάμσα ανακάλυψε ότι είχε μεταμορφωθεί σε ένα τερατώδες έντομο». Οι σχολιαστές διαφωνούν ως προς τη μετάφραση της λέξης «Ungeziefer», που στα γερμανικά σημαίνει έντομο, μαμούνι, παράσιτο... κ.λπ. Ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ επέμενε (όντας διάσημος εντομολόγος) ότι το μυθιστόρημα αφορά ένα σκαθάρι, και μάλιστα το προσωπικό του αντίτυπο φέρει δίπλα στη συγκεκριμένη λέξη τη σημείωση: «λίγο μεγαλύτερο από τρία πόδια». Ο Ναμπόκοφ γεννήθηκε το 1899 σε αριστοκρατική τρίγλωσση οικογένεια της Πετρούπολης και διδάχτηκε γραφή και ανάγνωση στα αγγλικά, προτού ακόμα μάθει τη ρωσική γλώσσα. Η οικογένειά του εγκατέλειψε νωρίς τη Ρωσία, ενώ ο Ναμπόκοφ σπούδασε στην Αγγλία και εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ.  Έγραψε στα αγγλικά (μεταφράζοντας ο ίδιος τα ρωσικά του χειρόγραφα) και λογίζεται (μαζί με τον Κόνραντ) χαρακτηριστικό παράδειγμα διεθνικού συγγραφέα.

Ο Τζόζεφ Κόνραντ ήταν πολωνικής καταγωγής, το πραγματικό του όνομα ήταν Γιόζεφ Κορζενιόφσκι, και γεννήθηκε το 1857 στο Μπερντιτσόφ, το σπουδαιότερο –τότε– τραπεζικό κέντρο της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, που σήμερα ανήκει στην Ουκρανία. Ο Κόνραντ έμαθε αγγλικά σε ηλικία 20 ετών και αποφάσισε ότι έκτοτε θα έγραφε αποκλειστικά στην αγγλική. Σήμερα θεωρείται από τους αναμορφωτές του αγγλόφωνου μυθιστορήματος. Ο Κόνραντ ήταν από τους αγαπημένους συγγραφείς του Χόρχε Λουίς Μπόρχες. Η διαδρομή συνεχίζεται, ωσότου καταλήξει εδώ... ή, μάλλον, πρόκειται απλώς για  μια στάση.

Χάρης Βλαβιανός
Χρήστος Χρυσόπουλος

[i] Η Αφομοίωση (Jewish Assimilation) είναι μια χειραφετική κίνηση που ξεκινά από τις εβραϊκές κοινότητες της Κεντρικής Ευρώπης και συνδέεται με τον Εβραϊκό Διαφωτισμό (Haskala).

[ii] Βλ. Χρήστος Χρυσόπουλος, «Φανταστικό Μουσείο», Καστανιώτης 2006, σελ. 68.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Νταλί και το μειδίαμα του Λακάν

Ο Νταλί και το μειδίαμα του Λακάν

Του Χρήστου Χρυσόπουλου
Ο Σαλβαντόρ Νταλί αναφέρει την παρακάτω ιστορία από τα χρόνια του στο Παρίσι: «[...] τότε μου τηλεφώνησε ένας από τους πιο έξυπνους νέους ψυχίατρους. Είχε διαβάσει στο ‘‘Minautor’’ ένα άρθρο μου
...
Περί της σάρκας

Περί της σάρκας

Αυτοβιογραφικό ποίημα της Wang Ping για την κινεζική γυναικεία σεξουαλικότητα

Tου Χάρη Βλαβιανού

Καθώς φυλλομετρούσα μια ανθολο...


Η ιστορία ενός τίτλου

Η ιστορία ενός τίτλου

Πώς χρειάστηκαν 12 χρόνια για να βρεθεί ο τίτλος της περίφημης συλλογής «Τα άνθη του κακού»

Του Χρήστου Χρυσόπουλου

Το 1845 ο Σαρλ Μπωντλαίρ ήταν είκοσι τεσσάρων ετών και είχε δημοσιεύσει ένα και μόνο πο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

03 Σεπτεμβρίου 2023 ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

23 σημαντικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως

Πρόγραμα σημαντικών εκδηλώσεων στην Κεντρική Σκηνή «Μελίνα Μερκούρη» στη διάρκεια όλων των ημερών του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως. Επιμέλεια: Book Press

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ