oikogeneiako_lefkoma_5_a

του Χρήστου Χρυσόπουλου

Μισή ντουζίνα κράτη θα μπορούσαν να «διεκδικήσουν» τον Μπρούνο Σουλτς. Μήπως όμως εκείνος ανήκει στον νεκρό Κάφκα; (στην εικόνα στα αριστερά ο Μπρούνο Σουλτς σε δικό του σκίτσο).

Ο συγγραφέας Μπρούνο Σουλτς γεννήθηκε το 1892 στο Ντρόχομπιτς της Αυστροουγγαρίας. Ήταν αφομοιωμένος Εβραίος[i] και έγραψε στα πολωνικά. Σήμερα το Ντρόχομπιτς ανήκει στην Ουκρανία, το σπίτι του Σουλτς είναι κρατικό μουσείο, τα βιβλία του τοποθετούνται στον πολωνικό κανόνα,

ενώ το ισραηλινό μουσείο Γιαντ Βασέμ κυριολεκτικά έκλεψε από την Ουκρανία κάποια ζωγραφικά έργα του Σουλτς και τα μετέφερε στην Ιερουσαλήμ, δημιουργώντας διεθνές σκάνδαλο[ii]. Ποιος έχει ισχυρότερο δικαίωμα να διεκδικήσει τον Μπρούνο Σουλτς;

Το τελευταίο κεφάλαιο στο βιβλίο του «Σανατόριο στον αστερισμό της κλεψύδρας» (1935) έχει τίτλο «Η τελευταία έξοδος του πατέρα» και αποτελεί φόρο τιμής στον Φραντς Κάφκα. Στο τέλος του μυθιστορήματος, ο Πατέρας μεταμορφώνεται σε ένα τεράστιο καβούρι το οποίο η Μητέρα μαγειρεύει. Ο Πατέρας μένει αφάγωτος στην πιατέλα κάμποσες μέρες.  Ένα πρωί εξαφανίζεται μυστηριωδώς, αφήνοντας πίσω του μια δαγκάνα. Τα δύο βιβλία που πρόλαβε να γράψει ο Σουλτς, προτού δολοφονηθεί το 1942 από έναν αξιωματικό των Ες Ες, βρίθουν νύξεων στα έργα του Τσέχου συγγραφέα, το ύφος και η θεματολογία τους συγγενεύουν σχεδόν αδερφικά με το καφκικό σύμπαν, ενώ ο Σουλτς ήταν ο πρώτος μεταφραστής της «Μεταμόρφωσης» στα πολωνικά. Μήπως είναι πιο αληθινό ότι ο Σουλτς ανήκει –περισσότερο από όλους– στον νεκρό Κάφκα;

oik_lefkoma_5_b

Ο Φραντς Κάφκα γεννήθηκε το 1883 στην Πράγα, την τσέχικη πρωτεύουσα της Βοημίας, που τότε βρισκόταν στην επικράτεια των Αψβούργων. Ανήκε σε εβραϊκή οικογένεια και κατά καιρούς έδειξε ζωηρό ενδιαφέρον για το σιωνιστικό κίνημα.  Έγραφε στα γερμανικά και «Η μεταμόρφωση», το μόνο ολοκληρωμένο έργο που εξέδωσε, εκδόθηκε στη Λειψία. Τα έργα του κυκλοφόρησαν –ως γνωστόν– μετά θάνατον, επιμελημένα από τον Μαξ Μπροντ. Τον Ιούλιο του 2008 ήρθαν στο φως τα ανέκδοτα σημειωματάρια του Κάφκα, τα οποία έκρυβε στο διαμέρισμά της στο Τελ Αβίβ η Αν Χόφε, ερωμένη και γραμματέας του Μαξ Μπροντ[iii]. Τα εν λόγω χειρόγραφα αποτελούν περιουσία του ισραηλινού κράτους. Τα αναγνωρισμένα κατάλοιπα του Κάφκα είχαν δωριστεί από τον Μπροντ στην Bodleian Library της Οξφόρδης, ήδη από το 1961. Σε ποιον ανήκει η κληρονομιά του Κάφκα;

Η «Μεταμόρφωση»  ξεκινά με τη διάσημη πρόταση: «Ξυπνώντας ένα πρωί από ανήσυχο ύπνο, ο Γκρέγκορ Σάμσα ανακάλυψε ότι είχε μεταμορφωθεί σε ένα τερατώδες έντομο». Οι σχολιαστές διαφωνούν ως προς τη μετάφραση της λέξης «Ungeziefer», που στα γερμανικά σημαίνει έντομο, μαμούνι, παράσιτο... κ.λπ. Ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ επέμενε (όντας διάσημος εντομολόγος) ότι το μυθιστόρημα αφορά ένα σκαθάρι, και μάλιστα το προσωπικό του αντίτυπο φέρει δίπλα στη συγκεκριμένη λέξη τη σημείωση: «λίγο μεγαλύτερο από τρία πόδια». Ο Ναμπόκοφ γεννήθηκε το 1899 σε αριστοκρατική τρίγλωσση οικογένεια της Πετρούπολης και διδάχτηκε γραφή και ανάγνωση στα αγγλικά, προτού ακόμα μάθει τη ρωσική γλώσσα. Η οικογένειά του εγκατέλειψε νωρίς τη Ρωσία, ενώ ο Ναμπόκοφ σπούδασε στην Αγγλία και εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ.  Έγραψε στα αγγλικά (μεταφράζοντας ο ίδιος τα ρωσικά του χειρόγραφα) και λογίζεται (μαζί με τον Κόνραντ) χαρακτηριστικό παράδειγμα διεθνικού συγγραφέα.

Ο Τζόζεφ Κόνραντ ήταν πολωνικής καταγωγής, το πραγματικό του όνομα ήταν Γιόζεφ Κορζενιόφσκι, και γεννήθηκε το 1857 στο Μπερντιτσόφ, το σπουδαιότερο –τότε– τραπεζικό κέντρο της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, που σήμερα ανήκει στην Ουκρανία. Ο Κόνραντ έμαθε αγγλικά σε ηλικία 20 ετών και αποφάσισε ότι έκτοτε θα έγραφε αποκλειστικά στην αγγλική. Σήμερα θεωρείται από τους αναμορφωτές του αγγλόφωνου μυθιστορήματος. Ο Κόνραντ ήταν από τους αγαπημένους συγγραφείς του Χόρχε Λουίς Μπόρχες. Η διαδρομή συνεχίζεται, ωσότου καταλήξει εδώ... ή, μάλλον, πρόκειται απλώς για  μια στάση.

Χάρης Βλαβιανός
Χρήστος Χρυσόπουλος

[i] Η Αφομοίωση (Jewish Assimilation) είναι μια χειραφετική κίνηση που ξεκινά από τις εβραϊκές κοινότητες της Κεντρικής Ευρώπης και συνδέεται με τον Εβραϊκό Διαφωτισμό (Haskala).

[ii] Βλ. Χρήστος Χρυσόπουλος, «Φανταστικό Μουσείο», Καστανιώτης 2006, σελ. 68.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Νταλί και το μειδίαμα του Λακάν

Ο Νταλί και το μειδίαμα του Λακάν

Του Χρήστου Χρυσόπουλου
Ο Σαλβαντόρ Νταλί αναφέρει την παρακάτω ιστορία από τα χρόνια του στο Παρίσι: «[...] τότε μου τηλεφώνησε ένας από τους πιο έξυπνους νέους ψυχίατρους. Είχε διαβάσει στο ‘‘Minautor’’ ένα άρθρο μου
...
Περί της σάρκας

Περί της σάρκας

Αυτοβιογραφικό ποίημα της Wang Ping για την κινεζική γυναικεία σεξουαλικότητα

Tου Χάρη Βλαβιανού

Καθώς φυλλομετρούσα μια ανθολο...


Η ιστορία ενός τίτλου

Η ιστορία ενός τίτλου

Πώς χρειάστηκαν 12 χρόνια για να βρεθεί ο τίτλος της περίφημης συλλογής «Τα άνθη του κακού»

Του Χρήστου Χρυσόπουλου

Το 1845 ο Σαρλ Μπωντλαίρ ήταν είκοσι τεσσάρων ετών και είχε δημοσιεύσει ένα και μόνο πο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ