
Η Yōko Ogawa, πολυβραβευμένη Γιαπωνέζα συγγραφέας, μίλησε στους New York Times για το μυθιστόρημά της με τίτλο «Η αστυνομία της μνήμης». Το βιβλίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη, σε μετάφραση Χίλντας Παπαδημητρίου.
Επιμέλεια: Book Press
Όταν η Γιόκο Ογκάουα πρωτοδιάβασε Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ από τα βιώματα της νεαρής Εβραίας, που άρχισε να κρατά το δικό της ημερολόγιο, γράφοντας στην Άννα Φρανκ σαν να ήταν μια επιστήθια φίλη της. Η Ογκάουα κρυβόταν, με το σημειωματάριό της στο χέρι, στα ντουλάπια ή κάτω από τα τραπέζια του σπιτιού της, και παρέμενε εκεί για ώρες, προκειμένου να βιώσει την απομόνωση και τον εγκλεισμό που περιέγραφε η Άννα Φρανκ στα κείμενά της.
«Η καρδιά και το μυαλό της Άννας Φρανκ ήταν τόσο σπουδαία. Το ημερολόγιό της απέδειξε ότι οι άνθρωποι μπορούν να εξελίσσονται ακόμα και υπό απάνθρωπες συνθήκες. Και ότι η συγγραφή μπορεί να χαρίσει στους ανθρώπους την ελευθερία τους».
Δεκαετίες αργότερα, με αφορμή την αγάπη της για το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, η Ογκάουα έγραψε την Αστυνομία της μνήμης, ένα δυστοπικό μυθιστόρημα όπου μια αυταρχική κυβέρνηση εξαφανίζει ολόκληρες κατηγορίες αντικειμένων ή είδη ζώων μέσα σε μια νύχτα, σβήνοντάς τα από τις μνήμες των πολιτών. Όσοι διαφυλάσσουν τις αναμνήσεις τους είναι παράνομοι και αναγκάζονται να κρυφτούν. Η αφηγήτρια, μια μυθιστοριογράφος, κρύβει τον εκδότη της -που θυμάται τα πάντα- σε ένα δωμάτιο που θυμίζει το κρησφύγετο της οικογένειας Φρανκ.
«Ήθελα πολύ να κατανοήσω την εμπειρία της Άννας και μετά να την εντάξω, με κάποιον τρόπο, στη δουλειά μου.»
Στην Ιαπωνία, όπου η ίδια η Ιστορία έχει υποβληθεί σε αναθεωρήσεις -και όσοι αναφέρουν τα μελανά σημεία του παρελθόντος λογοκρίνονται ή καταγγέλλονται-, το μυθιστόρημα θα μπορούσε να διαβαστεί και ως μια κριτική προς το καθεστώς της χώρας. Ωστόσο, η Ογκάουα δήλωσε πως δεν σκόπευε να γράψει μια πολιτική αλληγορία. Κανένας από τους πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος δεν κατονομάζεται, και υπάρχουν λιγοστά μόνο στοιχεία που προσδιορίζουν τον τόπο όπου εκτυλίσσεται η πλοκή.
«Απλώς προσπαθώ να δημιουργήσω χαρακτήρες και να αναπαραστήσω τον τρόπο με τον οποίον επιλέγουν να ζουν στην εποχή τους. Προτιμώ να κρατάω μια κάποια απόσταση από τον πολιτισμό και το περιβάλλον της πατρίδας μου».
Στην ίδια συνέντευξη, η Ογκάουα δήλωσε ότι δεν δημιουργεί τους σκληρούς χαρακτήρες της προκειμένου να τους καταδικάσει, αλλά για να διερευνήσει τις αιτίες που γεννούν την ψυχολογική και τη σωματική βία.
«Οι άνθρωποι προσπαθούν να κρύψουν τις αιτίες από τους άλλους ανθρώπους, προσπαθούν να τις καλύψουν. Όμως στον κόσμο της λογοτεχνίας μπορούμε να αποκαλύψουμε την ίδια τη φύση της βίας. Είναι κάτι που μπορούμε να κάνουμε».
Στο έργο της Ογκάουα τίθενται διάφοροι προβληματισμοί για τον ρόλο της γυναίκας και το γυναικείο σώμα. Πολλοί κριτικοί έχουν χαρακτηρίσει το έργο της φεμινιστικό, ωστόσο η ίδια η Ογκάουα δεν συμφωνεί απαραίτητα με αυτόν τον χαρακτηρισμό.
«Απλώς παρατηρώ τον κόσμο όπου ζουν οι χαρακτήρες μου και κρατώ σημειώσεις. Βλέπω μια γέφυρα που οδηγεί από τη μία σκηνή στην άλλη ή ένα ουράνιο τόξο στο οποίο πρέπει να σκαρφαλώσω για να οδηγηθώ στην επόμενη σκηνή. Με αυτόν τον τρόπο γράφω».