Οι εκδότες απαντούν | Κατερίνα Καρύδη

Κυρία Καρύδη, ήθελα αρχικά να σας ευχαριστήσω για τον χρόνο σας. Βρίσκεστε στο τιμόνι ενός ιστορικού εκδοτικού οίκου. Να ξεκινήσουμε ρωτώντας σας πώς οι εκδόσεις Ίκαρος έχουν αντιμετωπίσει την κρίση των τελευταίων χρόνων;

Σας ευχαριστώ κι εγώ για τη φιλοξενία. Στο τιμόνι του Ικαρου εκτός από την αδελφή μου Χρυσή και μένα, βρίσκονται πάνω από μια δεκαετία, δύο νέοι άνθρωποι, η ανηψιά μου Μαριλένα Πανουργιά και ο γιος μου Νίκος Αργύρης. Με τη βοήθεια της φρέσκιας και δυναμικής ματιάς τους, αντιμετωπίζουμε την κρίση με ψυχραιμία και πολλή δουλειά.

Στα 70 χρόνια της ιστορίας του ο Ικαρος έχει περάσει κι άλλες φορές δύσκολα. Είμαστε μια εντελώς οικογενειακή επιχείρηση, έχουμε μειώσει όσο γίνεται τα λειτουργικά μας έξοδα, κάνουμε προσεκτικές επιλογές, στηρίζουμε τους συνεργάτες μας που κι εκείνοι μας στηρίζουν με τη σειρά τους. Ένα από τα μεγαλύτερα διακυβεύματα της κρίσης είναι να μην αλλοιωθούν οι ανθρώπινες σχέσεις, να μη χαθεί η εμπιστοσύνη. Υπομονή, δουλειά, καινοτομία και εξωστρέφεια είναι η μόνη απάντηση στην κρίση.

Από την εποχή των εκδόσεων σε ακριβό χαρτί στην εποχή των e-books. Τι έχει αλλάξει στον Ίκαρο;

Ο Ικαρος ακολουθεί την εποχή του. Αυτό είναι και το στοίχημα. Να μπορείς να ακολουθείς και να προσαρμόζεσαι στην επoχή σου μένοντας πιστός στις αξίες και την ταυτότητα σου. Οι εκδόσεις σε ακριβό χαρτί συνυπάρχουν με τα e-books. Το καθένα καλύπτει άλλες ανάγκες και δεν αποκλείει καθόλου το άλλο. Η τεχνολογία σήμερα μας δίνει τεράστιες δυνατότητες επικοινωνίας που αν τις αξιοποιούμε σωστά μόνο κερδισμένο μπορεί να βγεί το βιβλίο.

Με παράδοση στην καλαισθησία και την υποδειγματική επιμέλεια των βιβλίων σας καθώς και στο «πάντρεμα» του λόγου των ποιητών με έργα εικαστικών, το Logicomix ήρθε να «επισφραγίσει» με εμπορική επιτυχία και να συνεχίσει αυτή την παράδοση. Πόσο ανοιχτοί είστε σήμερα σε νέες προτάσεις;

Το Logicomix ήταν μια μεγάλη επιτυχία, ένα πολύ καινούργιο είδος για την ελληνική λογοτεχνία, ενας εξαιρετικός συνδυασμός ιστορίας, επιστημονικού δοκιμίου, μυθοπλασίας και εικόνας. Ανοιχτοί σε νέες προτάσεις είμαστε πάντα, αλλά κύριο μέλημα μας είναι και η συνεχής διάδοση του έργου των μεγάλων μας ποιητών, η προσέλκυση νέου κοινού στα κλασσικά κείμενα και ο εμπλουτισμός της σχετικής βιβλιογραφίας. Οσο για το πάντρεμα ποίησης και ζωγραφικής που πάντα υποστηρίζαμε, φέτος με αφορμή τον εορτασμό των 70 χρόνων μας, βρίσκει την ιδανική του έκφραση στη βιτρίνα μας. Εχουμε ξεκινήσει σε συνεργασία με τους απόφοιτους του Ζ εργαστηρίου της ΑΣΚΤ του Γιάννη Ψυποδαίδη τα Ημερολόγια βιτρίνας δίνοντας κάθε μήνα τη βιτρίνα μας, σαν εκθεσιακό χώρο, σε έναν νέο καλλιτέχνη.

Εδώ και μόλις 2 χρόνια οι εκδόσεις Ίκαρος έκαναν ένα «ανοιγμα» στο παιδικό βιβλίο. Μιλήστε μου για τα χαρακτηριστικά αυτής της σειράς.

Το άνοιγμα στο παιδικό βιβλίο είναι αποκλειστικά έργο της 3ης γενιάς. Η Μαριλένα Πανουργιά, και ο Νίκος Αργύρης, γονείς μικρών παιδιών οι ίδιοι, διαπίστωσαν οτι υπάρχει χώρος για κάτι διαφορετικό στο παιδικό βιβλίο, και κάνουν επιλογές που τους δικαιώνουν απόλυτα. Είναι βιβλία για μικρές ηλικίες με άρτια κείμενα και υπέροχη εικογράφηση, που ελπίζουμε να καλλιεργούν τη χαρά της ανάγνωσης και την αισθητική των παιδιών. 

Τι δεν θα επιλέγατε ποτέ να εντάξετε στις εκδόσεις σας; 

Οτιδήποτε που θα αισθανόμουνα οτι υπονομεύει το κύρος και την αξιοπιστία μας απέναντι στους αναγνώστες μας.

Οι εκδόσεις Ίκαρος είναι ταυτισμένες με τη σπουδαία ποίηση, εκτός των άλλων. Οι σημαντικότεροι ποιητές των τελευταίων 70 χρόνων σάς έχουν εμπιστευθεί τη δουλειά τους. Ποια είναι τα κριτήριά σας σήμερα όταν λαμβάνετε ποιητικές συλλογές και χειρόγραφα νέων συγγραφέων;

Τα βλέπουμε όλα με πολύ ενδιαφέρον. Δεν υπάρχουν «προδιαγραφές» ή συγκεκριμμένα κριτήρια. Ψάχνουμε να βρούμε αυτό που έχει τη δική του καινούργια φωνή, που δεν μιμείται κάτι άλλο, που συνοδεύεται από έναν κόσμο, μια φιλοσοφία, μια βαθύτερη παιδεία. Αυτό που έχει το μαγικό συστατικό που σε ταράζει και σου δίνει τη χαρά της καλής λογοτεχνίας. 

Η σχέση δημιουργού και εκδότη είναι ένα είδος γάμου. Έχουμε επιλέξει ή και διεκδικήσει ο ένας τον άλλον και πρέπει να πορευτούμε μαζί για πολλά χρόνια. Συνεργαζόμαστε πολύ στενά σε όλα τα στάδια παραγωγής του βιβλίου και αυτό μας φέρνει πολύ κοντά.

Διατηρείτε φιλικές σχέσεις με τους συγγραφείς σας;

Παραπάνω από φιλικές. Οικογενειακές τολμώ να πω! Πάνω απ όλα σχέσεις εμπιστοσύνης, σεβασμού και εκτίμησης. Η σχέση δημιουργού και εκδότη είναι ένα είδος γάμου. Έχουμε επιλέξει ή και διεκδικήσει ο ένας τον άλλον και πρέπει να πορευτούμε μαζί για πολλά χρόνια. Συνεργαζόμαστε πολύ στενά σε όλα τα στάδια παραγωγής του βιβλίου και αυτό μας φέρνει πολύ κοντά. Είναι από τις ωραιότερες στιγμές του επαγγέλματος!

Παρακολουθείτε τη σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή; Υπάρχουν σήμερα συγγραφείς που θα θέλατε να εντάξετε στις εκδόσεις σας; 

Παρακολουθώ όσο μπορώ, και συχνά ζηλεύω, και πάντα θα υπάρχουν συγγραφείς που θα ήθελα πολύ να είναι κοντά μας. Σέβομαι όμως τη σχέση τους με τον εκδότη τους, όπως και το γεγονός οτι ο καθένας μας εχει το χώρο του και το κοινό του.

Σύντομα ξεκινάμε μια σειρά σύγχρονης ξένης πεζογραφίας με νέους συγγραφείς και τίτλους που χαίρομαι πολύ που θα είναι στον κατάλογό μας. 

Είστε στο χώρο των εκδόσεων Ίκαρος, από μικρό παιδί, δίπλα στον πατέρα σας. Θέλετε να θυμηθείτε κάποιο περιστατικό από παλιά;

Πράγματι, Βουλής 4 είναι το σπίτι μου, και εδώ είχα τη μεγάλη τύχη να γνωρίσω και να συναναστραφώ προσωπικότητες «μύθους” της πνευματικής ζωής του τόπου μας. Το μεγαλύτερο σχολείο απο το οποίο πέρασα. Από τις ωραιότερες αναμνήσεις είναι οι παραμονές της Πρωτοχρονιάς που πάντα περνούσαν όλοι να μας ευχηθούν και καταλήγαμε σε αυτοσχέδια γλέντια, μια παράδοση που συνεχίζεται ακόμα.

Έχετε κάποιο βιβλίο από τον κατάλογο του Ίκαρου που να το αγαπάτε ιδιαίτερα;

Αγαπάω ιδιαίτερα πολλά βιβλία για διαφορετικούς λόγους. Άλλο σαν απλός αναγνώστης, άλλο για τις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε στην έκδοσή του, αλλό γιατί δεν είχε την τύχη που του άξιζε. Δεν μπορώ να ξεχωρίσω ένα ή δύο.

Υπάρχει στο αρχείο των εκδόσεων Ίκαρος ανέκδοτο υλικό από τους συγγραφείς του;

Οχι, και ποτέ δεν θα τολμούσα να δημοσιεύσω κείμενα που οι συγγραφείς τους αποφάσισαν να μην συμπεριλάβουν σε μια έκδοση.

Εκτός από το σπουδαίο κατάλογο του Ίκαρου, τι θα θέλατε να κληροδοτήσετε στις επόμενες γενιές που κάποια στιγμή θα αναλάβουν τα ηνία του οίκου;

Οπως σας είπα η επόμενη γενιά έχει ήδη αναλάβει τα ηνία. Είναι ίσως πιο τυχεροί από μας που αναλάβαμε με το θάνατο του πατέρα μας, και δεν τον είχαμε δίπλα μας για συμβουλές και στήριξη. Εμείς συνυπάρχουμε δημιουργικά! Αυτό που σίγουρα έχουν κληρονομήσει είναι η υπερηφάνεια για τον κατάλογο του Ικαρου, η αγάπη για αυτήν τη δουλειά, αλλά νομίζω και μια στάση ζωής, μια φιλοσοφία για τις εκδόσεις που ελπίζω να κληροδοτήσουν και οι ίδιοι στα παιδιά τους.

Φέτος οι εκδόσεις Ίκαρος συμπληρώνουν 70 χρόνια παρουσίας στα ελληνικά γράμματα. Κάνοντας μια αποτίμηση της μέχρι τώρα πορείας ποια φιλοδοξείτε να είναι η πορεία των εκδόσεων στο μέλλον;

Να μπορέσουμε ξανά στο μέλλον να κάνουμε αυτό που μας στέρησε η κρίση των τελευταίων ετών, δηλαδή να προχωράμε συνειδητά σε επιλογές που γνωρίζουμε οτι δεν θα έχουν μεγάλη κυκλοφορία, αλλά πιστεύουμε ότι πρέπει να εκδοθούν. Είτε το έργο ενός νέου ποιητή είτε μια αυστηρά φιλολογική έκδοση για περιορισμένο κοινό, είτε ένα ακριβό λεύκωμα. Είναι κάτι που πλέον μας απαγορεύεται.

Να συνεχίσει ο κατάλογος του Ικαρου να εμπλουτίζεται με σημαντικούς τίτλους της ελληνικής και παγκόσμιας γραμματείας, επιμελημένους και παρουσιασμένους με τον ίδιο σεβασμό στον αναγνώστη, και να δω και τα εγγόνια μας εδώ.

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ είναι δημοσιογράφος.