prodimosieysi Alexandra Deligiorgi

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Αλεξάνδρας Δεληγιώργη «Σύγχρονα κάτοπτρα της ελληνικότητας – Ιδέες και Ιδεολογήματα στον 20ο αιώνα», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«…επιχειρώντας, έτσι, μια συνοπτική επισκόπηση της σύγχρονης πεζογραφικής μας παράδοσης των πρώτων πενήντα χρόνων από την ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους, ο Δημήτρης Χατζής διαπίστωνε, σε σχέση με την ευρωπαϊκή λογοτεχνία, μια εντεινόμενη καθυστέρηση ενός αιώνα σε όλα τα είδη της λογοτεχνίας μας, που ο ρυθμός της ανακόπηκε, από το 1880 και μετά, όταν η γλωσσική πολυφωνία έδωσε τη θέση της στο δίπολο καθαρεύουσας ή δημοτικής. Έκτοτε, και παράλληλα με την σχολή του δημοτικισμού, της οποίας ηγήθηκε ο Κ. Παλαμάς, εμφανίσθηκαν στο λογοτεχνικό προσκήνιο πεζογράφοι που μίλησαν για τη ζωή της τότε αγροτικής και ημιαστικής ελληνικής κοινωνίας, με προεξάρχοντες τους «ηθογράφους» Καλλιγά, Βικέλα, Βιζυηνό και τον σπουδαιότερο όλων, Παπαδιαμάντη. Έχοντας κατά νου την Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας του Κ. Δημαρά, ο Δ. Χατζής παρατηρούσε, ότι οι πεζογράφοι αυτοί, κοιταγμένοι υπό ένα «αριστοκρατικό» πρίσμα, αντιμετωπίζονταν αρνητικά, ενώ υπό το « λαϊκιστικό» πρίσμα, θετικά, ώστε κατά την πάγια τακτική, να αλληλο-αποκλείονται.

Με τη διαφορά ότι ο Χατζής διέκρινε κι αυτός μια τρίτη άποψη, «μυστικιστική» ή επαγγελλόμενη την «επιστροφή στις ρίζες», η οποία, όμως, κακοποιούσε, εξίσου με τις άλλες δύο οπτικές, την ηθογραφική μας παράδοση. Περιέργως πως, ως να ήθελε να σώσει τη ηθογραφία, στη διάλεξή του, δεν έκανε μνεία σε πεζογράφους της πρώτης 20ετίας του 20ού αιώνα, δημιουργούς εκ παραλλήλου με τους «ηθογράφους» όπως ο Εμ. Ροΐδης, ο Κ. Χατζόπουλος, ο Κ. Θεοτόκης, ο Κ. Χρηστομάνος, ο Μ. Μητσάκης, κ.ά. Δεν απέφυγε, πάντως, να συνδέσει την ανανέωση της πεζογραφίας μας με την επαναστατική έκρηξη της Νέας ποίησης, εφόσον αυτή, με πρωτουργό και δάσκαλό της, τον Κ. Καβάφη, οδηγούσε τη γενιά του ’30 σε ρήξη με την ηθογραφία και την δημώδη ποιητική της. Και ενώ απέδωσε στους εκπροσώπους της –αστούς, επαναστατημένους αναρχικούς ή κομματικούς επαναστάτες–, τη δημιουργία της ζωντανής γλώσσας της πεζογραφίας, αποκάλεσε την γενιά του ‘30 «χτικιασμένη» γενιά, πάσχουσα από την κληρονομική νόσο του επαρχιώτικου ελληνοκεντρισμού που της στέρησε το σθένος να δει σε βάθος την ελληνική πραγματικότητα. Το επόμενο χάσμα που εντόπιζε στην πεζογραφία της 20ετίας 1945-1967 από το οποίο αναδύθηκε η πεζογραφία της μεταπολίτευσης, το απέδωσε στην δικτατορία του ’67.

O Δ. Χατζής δικαίως αναρωτήθηκε πώς ήταν δυνατόν μια τέτοια «μισή και ανολοκλήρωτη παράδοση» να είναι οδηγός και στήριγμα στη μυθιστορηματική απόδοση της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, που την κίνησή της καθόριζαν όροι της παγκόσμιας συγκυρίας...

Με όλα τα παραπάνω χάσματα, που προκαλούν ρήξεις στη συνέχεια της πεζογραφικής μας παράδοσης του 20ού αι., ο Δ. Χατζής δικαίως αναρωτήθηκε πώς ήταν δυνατόν μια τέτοια «μισή και ανολοκλήρωτη παράδοση» να είναι οδηγός και στήριγμα στη μυθιστορηματική απόδοση της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, που την κίνησή της καθόριζαν όροι της παγκόσμιας συγκυρίας, ενόσω δοκιμαζόταν από την κοσμοθεωρητική, ιδεολογική και ηθική κρίση που προκαλούσε η μαζική κουλτούρα της κατανάλωσης και της πλαστής ευημερίας; 

katoptra DeligiogiΜε εξαίρεση πρωτοπόρους πεζογράφους, από τους οποίους αναφέρει μόνον τον Γ. Σκαρίμπα, αλλά όχι τον Γ. Μπεράτη ή τον  Ε. Γονατά, η πεζογραφία μας, άρρηκτα συνδεδεμένη με τα κοινωνικά οικονομικά και πολιτικά ζητήματα του καιρού της, με κομμένες τις ρίζες της παραμελημένης ή παραποιημένης παράδοσής μας, χωρίς μια σταθερή αφετηρία και χωρίς τρόπους αντίστασης, βρισκόταν και αυτή στη δίνη της παγκόσμιας κρίσης που προκαλούσε η παρακμή του αστικού κόσμου. Έτσι,  παραδεχόταν :

«Όλοι είμαστε μετέωροι, προσωρινά τοποθετημένοι, ταξικά απροσδιόριστοι».

Κάτω από αυτές τις συντριπτικά νέες συνθήκες μιας παραμόνιμης παγκόσμιας κρίσης, που μας ωθούσε να τις συνειδητοποιήσουμε, ο Δ. Χατζής τοποθετούνταν, τώρα, πάνω σε μια ριζικά διαφορετική «ιδεολογική» (ή μήπως και οντο-γνωσιοθεωρητική;) βάση, ομολογώντας την αδυναμία επιστροφής στην παράδοση έτσι όπως την είχε στοιχειοθετήσει, από τον εμφύλιο μέχρι την επάνοδό του από την εξορία. Γιατί παραδεχόταν πως η αναφορά σε μια θολή και αδιασαφήνιστη ελληνικότητα είναι καρπός μιας λαϊκίστικής δημαγωγίας. Απερίφραστα, έτσι, ομολογούσε ό,τι αρνούμαστε να ομολογήσουμε σαράντα χρόνια μετά:

«Το πρόβλημα του σημερινού πεζογράφου, όπως και κάθε καλλιτέχνη, είναι νομίζω τούτο: Πώς, αποκτώντας συνείδηση του εαυτού του και της εποχής του, θα περάσει από τις συμπληγάδες του παλιού, από τη μια μεριά, και του αρνητικού, από την άλλη, σε μια νέα δημιουργική σύλληψη της ζωής. Πώς, δηλαδή, πρωτοπορώντας και προφητεύοντας, θα εκφράσει εκείνο που είναι ουσιαστικά νέο στη ζωή... και θα μιλήσει με τους σημερινούς ανθρώπους, με τη δική τους γλώσσα». 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Κάρμα – Ο οδηγός ενός γιόγκι για το πώς να χαράξεις το πεπρωμένο σου» του Sadhguru (προδημοσίευση)

«Κάρμα – Ο οδηγός ενός γιόγκι για το πώς να χαράξεις το πεπρωμένο σου» του Sadhguru (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του βιβλίου του γιόγκι Sadhguru «Κάρμα – Ο οδηγός ενός γιόγκι για το πώς να χαράξεις το πεπρωμένο σου» (μτφρ. Εριέττα Βασιλείου-Σγουρού), το οποίο κυκλοφορεί στις 17 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ξετυλίγοντας τ...

«Μαρξ, Βάγκνερ, Νίτσε – Ένας κόσμος σε αναταραχή» του Χέρφριντ Μίνκλερ (προδημοσίευση)

«Μαρξ, Βάγκνερ, Νίτσε – Ένας κόσμος σε αναταραχή» του Χέρφριντ Μίνκλερ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Χέρφριντ Μίνκλερ [Herfried Münkler] «Μαρξ, Βάγκνερ, Νίτσε – Ένας κόσμος σε αναταραχή» (μτφρ. Έμη Βαϊκούση), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο Μ...

«Κωνσταντινούπολη – Τα γεγονότα της 6ης - 7ης Σεπτεμβρίου 1955», από το αρχείο του στρατοδίκη Φαχρί Τσοκέρ (προδημοσίευση)

«Κωνσταντινούπολη – Τα γεγονότα της 6ης - 7ης Σεπτεμβρίου 1955», από το αρχείο του στρατοδίκη Φαχρί Τσοκέρ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου της ελληνικής έκδοσης του αρχείου του στρατοδίκη Φαχρί Τσοκέρ [Fahri Çoker] «Κωνσταντινούπολη – Τα γεγονότα της 6ης - 7ης Σεπτεμβρίου 1955 – Φωτογραφίες και Έγγραφα», η οποία κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

Για το βιβλίο του Ανδρέα Ασσαέλ «Στα κάτεργα του θανάτου – Ένα οδοιπορικό στα καταναγκαστικά ναζιστικά έργα Χριστιανών και Εβραίων στην Ελλάδα με 350 ανέκδοτες εικόνες» (εκδ. University Studio Press). Κεντρική εικόνα: © Συλλογή Ανδρέα Ασσαέλ, στην Καρυά Φθιώτιδας, όπου διακρίνεται Έλληνας χωροφύλακας.

...
Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Δύο σημαντικά και πολυδιαβασμένα μυθιστορήματα έγιναν ταινίες σε παραγωγή Netflix. Πρόκειται για τα: «Πέδρο Παράμο» (μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, Πατάκης) του Χουάν Ρούλφο και «Το τρένο των παιδιών» (μτφρ. Φωτεινή Ζερβού, Πατάκης) της Βιόλα Αρντόνε, από όπου και η κεντρική φωτογραφία.

...
«Το σπίτι του Οδυσσέα Ελύτη»:  Εγκαινιάστηκε στην Πλάκα μουσείο αφιερωμένο στον νομπελίστα ποιητή

«Το σπίτι του Οδυσσέα Ελύτη»: Εγκαινιάστηκε στην Πλάκα μουσείο αφιερωμένο στον νομπελίστα ποιητή

Το μουσείο «Το σπίτι του Ελύτη» εγκαινιάστηκε στην Πλάκα. Ένας μικρός και λιτός χώρος σε νεοκλασικό σπίτι που παραχωρήθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού, στεγάζει και περικλείει το ποικίλο αρχειακό υλικό από την ιδιωτική συλλογή της Ιουλίτας Ηλιοπούλου. 

Επιμέλεια Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...
«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Σλοβένου συγγραφέα Ντίνο Μπάουκ (Dino Bauk) «Το Τέλος. Και Ξανά» (μτφρ. Γιούλη Σταματίου) το οποίο θα κυκλοφορήσει αρχές Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Αγαπητή μητέρα, ...

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το ανέκδοτο θεατρικό έργο του Γρηγορίου Ξενόπουλου «Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», σε επιμέλεια & εισαγωγή της Κυριακής Πετράκου, το οποίο θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Νίκας το επόμενο διάστημα. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ