
Στο πλαίσιο του αφιερώματος Transitions2: Latin America ανέβηκε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών το πρώτο μέρος της τριλογίας Ο διανοούμενος συγγραφέας, από τη νεανική ομάδα La Maldita Vanidad από την Κολομβία.
Της Εύας Στάμου
Ο τίτλος της τριλογίας αντλείται από μία ιδιωματική φράση, της οποίας το νόημα είναι «ο ηθικός αυτουργός». Όπως ένας συγγραφέας συνθέτει τους χαρακτήρες με τρόπο που καθιστά αναπόφευκτη την εξέλιξη ορισμένων γεγονότων, έτσι κι ο ηθικός αυτουργός ενορχηστρώνει τις πράξεις έτερων προσώπων ώστε να επιφέρει το επιθυμητό σε αυτόν -και εν μέρει άγνωστο στους ίδιους τους δρώντες- αποτέλεσμα.
Οι θεατές έχουν οπτική πρόσβαση μόνο στο σαλόνι, όπου αναπαράγεται η αίσθηση ότι στέκονται μπροστά σ’ ένα ενυδρείο εντός του οποίου, αντί για θαλάσσια όντα κινούνται οι πέντε πρωταγωνιστές.
Τα ζητήματα που πραγματεύεται η παράσταση, όπως οι σχέσεις ανάμεσα σε αδέλφια μιας μεσοαστικής οικογένειας, είναι τόσο οικεία και καθημερινά ώστε καθίσταται απαραίτητη η δημιουργία μιας συναισθηματικής απόστασης από τους θεατές. Η απόσταση αυτή επιτυγχάνεται κυρίως μέσω του σκηνικού καθώς οι ηθοποιοί βρίσκονται "εγκλωβισμένοι" πίσω από μια μεγάλη τζαμαρία - η οποία λειτουργεί σκηνικά ως παράθυρο ενός μεσοαστικού σπιτιού, και μεταφορικά ως οθόνη επί της οποίας εκτυλίσσεται η υπόθεση. Οι θεατές έχουν οπτική πρόσβαση μόνο στο σαλόνι, όπου αναπαράγεται η αίσθηση ότι στέκονται μπροστά σ’ ένα ενυδρείο εντός του οποίου, αντί για θαλάσσια όντα, κινούνται οι πέντε πρωταγωνιστές.
Πολλά από τα στερεοτυπικά στοιχεία ενός δημοφιλούς απογευματινού σήριαλ που φαίνεται αρχικά να εμπεριέχονται στο έργο -οι σύζυγοι που μαλώνουν, οι συννυφάδες που καλύπτουν τη ζήλια τους πίσω από υποκριτικές αβροφροσύνες, ο αδερφικός ανταγωνισμός κι η αμφισβήτηση, το μαύρο πρόβατο της οικογένειας που εμφανίζεται στο πρόσωπο της νεότερης αδερφής- σύντομα ανατρέπονται από την ωμή παρουσία των θυμικών εντάσεων που πυροδοτεί η απόπειρα συνεννόησης μεταξύ των πρωταγωνιστών. Από τα γνωρίσματα του έργου απουσιάζουν οι ροζ φαντασιώσεις των σήριαλ, ενώ υπερτερεί το πικρό χιούμορ και ο γειωτικός ρεαλισμός μιας καθημερινότητας που επιφέρει την φθορά σε σχέσεις και αισθήματα, μιας καθημερινότητας στην οποία ευδοκιμούν οι φοβίες, οι ανεκπλήρωτες επιθυμίες κι οι εμμονές.
Υπερτερεί το πικρό χιούμορ και ο γειωτικός ρεαλισμός μιας καθημερινότητας που επιφέρει την φθορά σε σχέσεις και αισθήματα.
Το θέμα της οικογενειακής αρμονίας ή της απουσίας της με όλα τα παιχνίδια εξουσίας και τη βία που συχνά εμπεριέχει μας αφορά όλους. Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον ν’ αποπειράται ο θεατής να εντοπίσει ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στην κουλτούρα μιας χώρας της Λατινικής Αμερικής και της Ελλάδας, διαπιστώνοντας ίσως ότι σε χώρες με συντηρητικές δομές τα περιθώρια κινήσεων των εκάστοτε ηρώων είναι αρκετά μικρότερα από αυτά που αντιλαμβάνονται οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές.
Η παράσταση κλείνει με μια σκηνή που ανατρέπει τα σχέδια των πρωταγωνιστών, καθώς ούτε αυτοί, ούτε οι θεατές, είναι προετοιμασμένοι για τις μετατάξεις που δημιουργεί εντός του οικογενειακού περιβάλλοντος. Το δεύτερο μέρος της τριλογίας με τίτλο Οι δράστες, ανεβαίνει στην Μικρή Σκηνή της Στέγης στις 29 και 30 Νοεμβρίου.
* Η ΕΥΑ ΣΤΑΜΟΥ είναι συγγραφέας και Δρ Ψυχολογίας.