«Η αιμολήπτρια» της Έλλα Ρόουντ, σε σκηνοθεσία Μενέλαου Καραντζά, στο θέατρο Μικρό Άνεσις (κριτική)

Η παράσταση «Η αιμολήπτρια» της Έλλα Ρόουντ παρουσιάζεται στο θέατρο Μικρό Άνεσις σε σκηνοθεσία Μενέλαου Καραντζά. Φωτογραφίες:  © Τάνια Πασχάλη. 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η «Αιμολήπτρια» (πρωτότυπος τίτλος: «Η φλεβοτόμος») της Έλλα Ρόουντ πρωτοπαρουσιάστηκε το 2018 και έχει υπάρξει υποψήφιο για βραβείο Ολίβιε, ενώ η συγγραφέας ήταν φιναλίστ για το βραβείο γυναικών θεατρικών συγγραφέων Σούζαν Σμιθ Μπλάκμπερν. Το έργο ανεβαίνει στο «Μικρό Άνεσις» σε σκηνοθεσία του Μενέλαου Καραντζά και έχει ως θέμα του τις γενετικές δοκιμές σε σχέση με τη θέσπιση κριτηρίων ευγονικής – εμμέσως, δηλαδή, αναφέρεται στον αυταρχισμό που μπορεί να ασκηθεί, δοθεισών των συνθηκών, από την Επιστήμη. Η γονιδιωματική επιστήμη (η χαρτογράφηση του DNA) ως αντικείμενο προβαίνει σε ποσοστικοποίηση και σε ιεραρχήσεις, ενώ δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε κατευθυνόμενη παραγωγή πρωτεϊνών – άρα και σε κατευθυνόμενες γεννήσεις. Έχει, δυστυχώς, υπάρξει ιστορικό προηγούμενο, όταν ολοκληρωτικά καθεστώτα επιχείρησαν να ταξινομήσουν τους ανθρώπους βάσει της ποιότητας των γονιδίων τους.

[...] στα πλαίσια αυτού του εφιαλτικού σκηνικού, το έργο παρουσιάζει μια Βρετανία οξύτατου κοινωνικού ρατσισμού, που δυστυχώς τα επιμέρους χαρακτηριστικά του δεν αποκλίνουν ιδιαίτερα των υποστηρικτών κάθε μορφής κοινωνικού δαρβινισμού.

Το έργο της Έλλα Ρόουντ «στήνει» αυτό το δυστοπικό δεδομένο σε κάποιο εγγύς μέλλον, στη Βρετανία, όπου έχει υποτίθεται θεσπιστεί ένας «αριθμοδείκτης» του ανθρώπινου γονιδιώματος σε κλίμακα από το 1 έως το 10, βάσει του οποίου αποφασίζεται το ποιοι θα έχουν πρόσβαση στις κοινωνικές ασφαλίσεις και στις καριέρες: στα πλαίσια αυτού του εφιαλτικού σκηνικού, το έργο παρουσιάζει μια Βρετανία οξύτατου κοινωνικού ρατσισμού, που δυστυχώς τα επιμέρους χαρακτηριστικά του δεν αποκλίνουν ιδιαίτερα των υποστηρικτών κάθε μορφής κοινωνικού δαρβινισμού.

Η αιμολήπτρια

Μια δήλωση, το 2017, της επικεφαλής του βρετανικού συστήματος υγείας Σάλυ Ντέιβις σχετικά με τη δυνατότητα χρήσης της αλυσίδας DNA στην πρόληψη ασθενειών στάθηκε η αφορμή για τη συγγραφή της «Αιμολήπτριας». Η κεντρική ηρωίδα, η αιμολήπτρια Μπέα, έχει πρόσβαση στη χαρτογράφηση του γονιδιώματος μιας σειράς ανθρώπων, με αποτέλεσμα να μπορεί να προβλέψει κατά προσέγγισιν τις ασθένειες που θα υποστούν κάποιοι άνθρωποι, ακόμη και το προσδόκιμο ζωής τους. Στα φιλμάκια που προβάλλονται ανάμεσα στις σκηνές φαίνεται (με αρκετή δόση χιούμορ, είναι η αλήθεια) πως όλη η βρετανική κοινωνία έχει επηρεαστεί από αυτό το εφιαλτικό κριτήριο, ακόμη και τα sites γνωριμιών, ακόμη και τα κίνητρα της εγκληματικότητας. Η πρόσβαση της Μπέα στα δείγματα αίματος (και, ως εκ τούτου, στην προσωπική ζωή των ανθρώπων) επηρεάζει τη σχέση της με τον Ααρών, μια παρορμητική σχέση έρωτα «της πρώτης ματιάς» που βασίζεται σε χυμούς ανανά και όνειρα για μιαν ανέμελη, συντροφική ζωή: δυστυχώς, σε δεύτερο επίπεδο καιροφυλακτεί μια επιφύλαξη της Μπέα, που απορρέει από την ανησυχία της για ανισότητα στη γενετική προδιάθεση.

Η αιμολήπτρια

Ο Δημήτρης Τσιγκριμάνης μπαίνει στο πετσί αυτού του χαρακτήρα, με χιούμορ και με άνεση περνώντας από σκηνή σε σκηνή, καθώς το κείμενο γίνεται όλο και πιο ζοφερό. Ο Ααρών φέρει το επώνυμο Τέννυσον και παρουσιάζεται ως απόγονος του λυρικού βρετανού ποιητή Άλφρεντ Τένυσον, που θεωρείται πως έπασχε από διπολική διαταραχή: σαφής υπαινιγμός του ότι η «τέλεια» υγεία δεν συνδέεται απαραίτητα με τη δημιουργία και τη θετική παρουσία στην ιστορία του πολιτισμού. Ο Στράτος Χρήστου υποδύεται μια σειρά από δευτερεύοντες ρόλους και, κυρίως, τον καθαριστή του νοσοκομείου Ντέιβιντ. Απλά και λειτουργικά, τα σκηνικά του Ντέιβιντ Νεγρίν αξιοποιούν τα μικρά αντικείμενα και τη λιτότητα του κειμένου, και το ίδιο συμβαίνει με τα κοστούμια της Εβελίνας Δαρζέντα και τους φωτισμούς της Βαλεντίνας Ταμιωλάκη.

Μια σημαντική ανατροπή στην εξέλιξη των δεδομένων της προσωπικής της ζωής θα φέρει τα πάνω κάτω.

Η Σελήνα Διαμαντοπούλου υποδύεται με ιδιαίτερη ευαισθησία και φυσικότητα τη Μπέα: η νεαρή φλεβοτόμος δέχεται ένα αίτημα από την καλύτερή της φίλη, την Τσαρ: να πλαστογραφήσει τη χαμηλή, δυσοίωνη βαθμολογία της, αντικαθιστώντας την κρυφά με τη βαθμολογία μιας άλλης γυναίκας. Το ηθικό δίλημμα προσκρούει στις οικονομικές δυσχέρειες και στον σχεδιασμό ζωής της Μπέα, που συμβιβάζεται και, σταδιακά, περνά ενεργά στο κύκλωμα «μαύρης αγοράς» πιστοποιητικών υψηλής βαθμολόγησης γονιδιώματος. Μια σημαντική ανατροπή στην εξέλιξη των δεδομένων της προσωπικής της ζωής θα φέρει τα πάνω κάτω.

Η αιμολήπτρια

Η Μπέα δεν θα ενδώσει στον έρωτα, στην ποίηση, στο απρόβλεπτο. Έχει αυτο-προγραμματιστεί έτσι ώστε να επιβιώσει σε αυτό το νέο σκηνικό, όπου ο αστάθμητος παράγοντας (η τύχη) δεν πρέπει να συγχέεται με την επιστημονική έρευνα, ούτε με τις επιλογές ζωής του κάθε ανθρώπου: σταδιακά αποκαλύπτει την τεχνοκρατική δομή του χαρακτήρα της, αποκλείοντας όλα τα δεδομένα που θα μπορούσαν να ανατρέψουν τον σχεδιασμό της ζωής της: τα κόκκινα, ολοστρόγγυλα τοματίνια που μπορεί να πνίξουν έναν άνθρωπο εκεί που δεν το περιμένει πετιούνται στο πάτωμα. Αυτή η παράμετρος του κειμένου είναι, κατά την άποψή μου, και η πιο ενδιαφέρουσα. Το μόνο αρνητικό που μπορεί κανείς να προσάψει στο έργο της Έλλα Ρόουντ είναι το «προβλέψιμο» των γεγονότων. Οι ηθικές κατηγοριοποιήσεις είναι πολύ αδρές, ταξινομημένες σε άσπρο-μαύρο, και δεν δίνεται χώρος στις μικρές αποχρώσεις ηθικής διαφοροποίησης των ανθρώπινων συνειδήσεων.

Η αιμολήπτρια

Τον χαρακτήρα της ακτιβίστριας Τσαρ υποδύεται πολύ επιτυχημένα η Δώρα Παρδάλη. Η Έλλα Ρόουντ σκιαγραφεί μιαν ανερχόμενη, παρασκηνιακή αλλά πανίσχυρη, νέα τάξη πραγμάτων, σ’ένα «θαυμαστό καινούργιο κόσμο» διαφορετικών κριτηρίων ή επιχειρηματικών ευκαιριών που ταξινομεί το ανθρώπινο είδος βάσει της αποτελεσματικότητας: εν ολίγοις, ένα φασιστικό, σκοτεινό και δυστοπικό μέλλον.

Χωρίς να παραλείπει την πρόβλεψη της κοινωνικής αντίδρασης, της κινητοποίησης ανθρώπων ενάντια σε ένα τέτοιο εφιαλτικό δεδομένο, το έργο θυμίζει έντονα κάποια επεισόδια της τηλεοπτικής σειράς «Black Mirror», όπου επίσης η τεχνολογία παράγει οργουελικό εφιάλτη για το κοντινό μέλλον. Το αν τελικά θα επιβληθεί μορατόριουμ στα γενετικά πειράματα θα διαγράψει την προοπτική του μέλλοντος, με την ίδια αντιστοιχία παραβίασης της ανθρώπινης ιδιωτικότητας και των θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων που απορρέει και από τα πειράματα της Τεχνητής Νοημοσύνης: υπό αυτό το πρίσμα, το έργο είναι πιο επίκαιρο από ποτέ.

Η προσέγγιση του Μενέλαου Καραντζά (που ως βοηθό του έχει τον νεαρό ηθοποιό Εμμανουήλ Στεφανουδάκη) θέτει με σαφήνεια το πρόβλημα του έργου, παίρνει μια καλή μετάφραση και την ανεβάζει στο σανίδι με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.


 * Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, το μυθιστόρημα «Τα σπλάχνα» (εκδ. Κριτική).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

Για τους «Τσέντσι», του Π. Μπ. Σέλλεϋ, σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου που ανέβηκε στην αίθουσα «Ω» του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Kεντρική εικόνα: © Μαρίζα Καψαμπέλη.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Την τραγωδία «ήρεμ...

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδέα της Μαρίζας Θεοφυλακτοπού...

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

Για τις παραστάσεις «Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» στο θέατρο «Χώρος» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα», στο Θέατρο Μπέλλος, και τα δύο του Γαλλορουμάνου θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και δημοσιογράφου Ματέι Βίσνιεκ. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Το σώμα της γυναί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ