baladeur

Για την παράσταση «INK» του Δημήτρη Παπαϊωάννου, η οποία παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής. Φωτογραφίες © Julian Mommert.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Παραμένοντας σταθερά ένας ύψιστης αισθητικής créateur/auteur σκηνικών γεγονότων, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου παρουσιάζει το «ΙΝΚ» στην αίθουσα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής, ανακαλώντας το γυμνό των επιτύμβιων στηλών. Το έργο βραβεύτηκε στην Ιταλία με το Ubu 2020-21 και ακολούθησαν η υπέροχη μουσική του Κορνήλιου Σελαμσή και η μουσική διεύθυνση του Θεόδωρου Κουρεντζή, ο σχεδιασμός ήχου του David Blouin και οι εξαιρετικοί φωτισμοί των Lucien Laborderie και Στέφανου Δρουσιώτη. Το παιχνίδι του Παπαϊωάννου με το φως και το σκοτάδι επαναλαμβάνει την ψυχρή, μαυρόασπρη εικονοπλασία του «Εγκάρσιου Προσανατολισμού» διανθίζοντάς την με τη «χρυσή», ζεστή αναγεννησιακή βλάστηση μιας κινούμενης λωρίδας γης που έρχεται και πάλι από την Τοσκάνη.

Με κυρίαρχη την ανδροκρατούμενη προσωπική του εκδοχή λαγνείας, σύμφυτη με τη νοσταλγία των αγαλμάτινων ανδρικών γλουτών και των αδρών φωτοσκιάσεων μιας ήβης που έρπει πίσω από ένα πλαστικό πλέγμα σαν πολύποδας ή σαν μαλάκιο ή σαν πλάσμα του βυθού ή σαν βρέφος μέσα στον αμνιακό σάκο. Πίδακες ύδατος εκσφενδονίζονται σε αδιάβροχες, πλαστικές αυλαίες που παρέχουν τη δυνατότητα αργυρών φωτεινών αντανακλάσεων, αρχετυπικές κρυστάλλινες σφαίρες λειτουργούν ως ντισκόμπαλες και ως περιστρεφόμενες γυάλες ψαριών πολλαπλασιάζοντας τις εξακοντιζόμενες δεσμίδες φωτός και δημιουργώντας την οφθαλμαπάτη ραγιόνων νερού που μεταμορφώνονται σε φως και εξαϋλώνονται. Ο σκηνικός χώρος υγροποιείται και παραπέμπει σε ενυδρείο ή στο Dagon του H.P. Lovecraft. Ονειρική παραπομπή στα υγρά της μήτρας και –ως εκ τούτου– ψυχαναλυτική ανάκληση της νεότητας, της βρεφικής ηλικίας, του προγεννητικού σταδίου-με έναν κατακόκκινο λάστιχο/ομφάλιο λώρο να κυριαρχεί στο γκρίζο έδαφος. Ένα τοπίο απόλυτης εγκατάλειψης, σύστοιχο του μεταπυρηνικού τοπίου του «Still Life».

Μια πάλη κατεξοχήν ερωτική, εφόσον αναπαριστά εικαστικά τον ομοφυλόφιλο πόθο ως μονοσήμαντη συνθήκη δημιουργίας και έχει ως πρώτο σημαινόμενο την εναγώνια πάλη της φθοράς με την αφθαρσία.

Και η σταθερή αναφορά στους κώδικες της αισθητικής του Παπαϊωάννου συνεχίζεται: όπως ο πλακούντας της Breanna O’ Mara απλωνόταν πάνω στη σκηνή του «Εγκάρσιου Προσανατολισμού», έτσι και στο «ΙΝΚ» το κόκκινο χρώμα απλώνεται πάνω πάνω σε μια σκηνή υγρή, ρευστή, γλιτσερή, ολισθηρή, παραπλανητική, ονειρώδη, εδραιώνοντας την απόλυτη αντίστιξη στο μαυρόασπρο, ασημίζον σύμπαν του βυθού που εγκαινιάζει η μαυροντυμένη ανδρική μορφή που πρωταγωνιστεί. Πάνω στο γνωστό μοτίβο του, της μεταμόρφωσης της πρώτης ύλης υπό το πρίσμα της Τέχνης, ο κύριος Παπαϊωάννου παραμένει μινιμαλιστής – ως ένα βαθμό, ωστόσο, γιατί η διάχυση του κόκκινου χρώματος και η στιγμιαία κορύφωση της μουσικής σύνθεσης είναι απολύτως μπαρόκ ως στιγμιότυπα.

Η θεματική του «ΙNK» νοερά προεκτείνει τη θεματική του «Δύο», του «Πουθενά», του «Μέσα», της «Πρώτης Ύλης» και του «Still Life». Ως νοερή συνέχεια της «Πρώτης Ύλης», ο δημιουργός εμφανίζεται πάλι ο ίδιος στη σκηνή, μαζί με τον Σούκα Χορν (όπως, αντίστοιχα, ο Χάρης Φραγκούλης με τον Antonio Papazis), σε μια απεγνωσμένη πάλη ανάμεσα στην ωριμότητα και τη νεότητα, το ρούχο με τη γυμνότητα, την πάσχουσα, ασθμαίνουσα φύση του αλιέως με την ελισσόμενη, αενάως διαφεύγουσα φύση του ψαριού. Μια πάλη κατεξοχήν ερωτική, εφόσον αναπαριστά εικαστικά τον ομοφυλόφιλο πόθο ως μονοσήμαντη συνθήκη δημιουργίας και έχει ως πρώτο σημαινόμενο την εναγώνια πάλη της φθοράς με την αφθαρσία.

Το χταπόδι και το καλαμάρι είναι γνωστό εικαστικό σύμβολο ήδη από τη «Σαπφώ» και μπορεί να ερμηνευθεί ως σύμβολο ερωτισμού και σεξουαλικής έντασης, εφόσον το μελάνι μπορεί κάλλιστα να παραπέμπει στο σπέρμα του χταποδιού. Μπορεί επίσης να εκληφθεί και ως αλληγορία της Μέδουσας, μιας Γοργώς που θέτει αναπάντητα ερωτήματα και που στο αντίκρυσμά της πετρώνεις.

Δεν θα επαναλάβω την κοινοτοπία ότι ο Παπαϊωάννου είναι «Ο μεγάλος τελετάρχης της ψυχικής και εικονογραφικής ενδοχώρας μας», ούτε κρίνω πως το έργο του θα ’πρεπε να εκτίθεται στην Guggenheim ή στο Prado – χωρίς να αποκλείω κάτι τέτοιο να συμβεί, και μάλιστα πολύ γρήγορα. Όμως αναμφισβήτητα πρόκειται για ένα έργο που διακρίνεται για τη συνεκτικότητα των επεισοδίων του (κάθε παράσταση προσθέτει μιαν ακόμη ψηφίδα σ’ ένα όραμα συμπαγές και αψεγάδιαστο) και για τη συνέπεια στις αισθητικές του αρχές: άρα για ένα έργο που υπό κάποιες συνθήκες θα μπορούσε να συνιστά «κανόνα» της σκηνικής δημιουργίας των καιρών μας.

«Έφτιαξα ένα πολύ σκοτεινό έργο σε μια περίοδο της ζωής μου που ήμουν πλημμυρισμένος από αγάπη και φως. Το “INK” δεν αφηγείται μια ιστορία αλλά είναι ένα όνειρο μέσα στο όνειρο…», δήλωσε ο Δημήτρης Παπαϊωάννου για την τελευταία δημιουργία του. Δημιουργία που προέκυψε από το residency του στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών – όπου επίσης προετοιμάστηκαν «Ο Μεγάλος Δαμαστής», το «Since She», ο «Σίσυφος/Trans/Form» και ο «Εγκάρσιος προσανατολισμός». Τιμή για το Μέγαρο Μουσικής και τιμή για τον κύριο Παπαϊωάννου, με τη δυσάρεστη υποσημείωση ότι το Μέγαρο Μουσικής επεφύλασσε στην πέννα της κριτικής την έκπληξη των εξαντλημένων εισιτηρίων και των ανύπαρκτων προσκλήσεων.

ink papaioannou 2

INFO

Σύλληψη – Σκηνοθεσία – Σκηνικά – Κοστούμια – Φωτισμοί: Δημήτρης Παπαϊωάννου
Ντυμένος Άνδρας: Δημήτρης Παπαϊωάννου / Χάρης Φραγκούλης
Γυμνός άνδρας: Šuka Horn / Antonio Papazis
Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής
Η μουσική ηχογραφήθηκε από την musicAeterna υπό τη διεύθυνση του Θεόδωρου Κουρεντζή
Ηχητικός Σχεδιασμός: David Blouin
Σχεδιασμός Φωτισμών: Lucien Laborderie, Στέφανος Δρουσιώτης
Διεύθυνση – Εκτέλεση παραγωγής + Βοηθός Σκηνοθέτη: Τίνα Παπανικολάου
Συνεργάτης σκηνοθέτης: Χάρης Φραγκούλης
Εκγύμναση ομάδας: Šuka Horn
Φωτογράφιση – Κινηματογράφηση: Julian Mommert
Το όνομα του έργου δόθηκε από τον Άγγελο Μέντη. Τα χταπόδια έφτιαξε ο Νεκτάριος Διονυσάτος

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο αδελφός μου ο Αμαντέους» του Μηνά Βιντιάδη, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (κριτική)

«Ο αδελφός μου ο Αμαντέους» του Μηνά Βιντιάδη, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (κριτική)

Για την παράσταση «Ο αδελφός μου ο Αμαντέους» του Μηνά Βιντιάδη, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη, που παρουσιάζεται στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Φωτογραφίες: Γιώτα Εφραιμίδου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...
«Η ελευθερία στη Βρέμη» του Φασμπίντερ, σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη, στο Θέατρο Τέχνης (κριτική)

«Η ελευθερία στη Βρέμη» του Φασμπίντερ, σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη, στο Θέατρο Τέχνης (κριτική)

«Η ελευθερία στη Βρέμη» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ –μια σύμπραξη του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης– παρουσιάζεται στο Θέατρο Τέχνης, Υπόγειο (Πεσμαζόγλου 5), σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη. Φωτογραφίες © Γιώργος Αναστασάκης.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος ...

«Παρεξήγηση» του Καμύ, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, στο Θέατρο Τέχνης (κριτική)

«Παρεξήγηση» του Καμύ, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, στο Θέατρο Τέχνης (κριτική)

Η «Παρεξήγηση» του Αλμπέρ Καμύ παρουσιάζεται στο Θέατρο Τέχνης της οδού Φρυνίχου, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά. Βιβλική παραβολή, αστείο ή εφιάλτης; [Φωτογραφίες: Ελευθερία Νικολαΐδου].

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ