baladeur

Για την παράσταση «INK» του Δημήτρη Παπαϊωάννου, η οποία παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής. Φωτογραφίες © Julian Mommert.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Παραμένοντας σταθερά ένας ύψιστης αισθητικής créateur/auteur σκηνικών γεγονότων, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου παρουσιάζει το «ΙΝΚ» στην αίθουσα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής, ανακαλώντας το γυμνό των επιτύμβιων στηλών. Το έργο βραβεύτηκε στην Ιταλία με το Ubu 2020-21 και ακολούθησαν η υπέροχη μουσική του Κορνήλιου Σελαμσή και η μουσική διεύθυνση του Θεόδωρου Κουρεντζή, ο σχεδιασμός ήχου του David Blouin και οι εξαιρετικοί φωτισμοί των Lucien Laborderie και Στέφανου Δρουσιώτη. Το παιχνίδι του Παπαϊωάννου με το φως και το σκοτάδι επαναλαμβάνει την ψυχρή, μαυρόασπρη εικονοπλασία του «Εγκάρσιου Προσανατολισμού» διανθίζοντάς την με τη «χρυσή», ζεστή αναγεννησιακή βλάστηση μιας κινούμενης λωρίδας γης που έρχεται και πάλι από την Τοσκάνη.

Με κυρίαρχη την ανδροκρατούμενη προσωπική του εκδοχή λαγνείας, σύμφυτη με τη νοσταλγία των αγαλμάτινων ανδρικών γλουτών και των αδρών φωτοσκιάσεων μιας ήβης που έρπει πίσω από ένα πλαστικό πλέγμα σαν πολύποδας ή σαν μαλάκιο ή σαν πλάσμα του βυθού ή σαν βρέφος μέσα στον αμνιακό σάκο. Πίδακες ύδατος εκσφενδονίζονται σε αδιάβροχες, πλαστικές αυλαίες που παρέχουν τη δυνατότητα αργυρών φωτεινών αντανακλάσεων, αρχετυπικές κρυστάλλινες σφαίρες λειτουργούν ως ντισκόμπαλες και ως περιστρεφόμενες γυάλες ψαριών πολλαπλασιάζοντας τις εξακοντιζόμενες δεσμίδες φωτός και δημιουργώντας την οφθαλμαπάτη ραγιόνων νερού που μεταμορφώνονται σε φως και εξαϋλώνονται. Ο σκηνικός χώρος υγροποιείται και παραπέμπει σε ενυδρείο ή στο Dagon του H.P. Lovecraft. Ονειρική παραπομπή στα υγρά της μήτρας και –ως εκ τούτου– ψυχαναλυτική ανάκληση της νεότητας, της βρεφικής ηλικίας, του προγεννητικού σταδίου-με έναν κατακόκκινο λάστιχο/ομφάλιο λώρο να κυριαρχεί στο γκρίζο έδαφος. Ένα τοπίο απόλυτης εγκατάλειψης, σύστοιχο του μεταπυρηνικού τοπίου του «Still Life».

Μια πάλη κατεξοχήν ερωτική, εφόσον αναπαριστά εικαστικά τον ομοφυλόφιλο πόθο ως μονοσήμαντη συνθήκη δημιουργίας και έχει ως πρώτο σημαινόμενο την εναγώνια πάλη της φθοράς με την αφθαρσία.

Και η σταθερή αναφορά στους κώδικες της αισθητικής του Παπαϊωάννου συνεχίζεται: όπως ο πλακούντας της Breanna O’ Mara απλωνόταν πάνω στη σκηνή του «Εγκάρσιου Προσανατολισμού», έτσι και στο «ΙΝΚ» το κόκκινο χρώμα απλώνεται πάνω πάνω σε μια σκηνή υγρή, ρευστή, γλιτσερή, ολισθηρή, παραπλανητική, ονειρώδη, εδραιώνοντας την απόλυτη αντίστιξη στο μαυρόασπρο, ασημίζον σύμπαν του βυθού που εγκαινιάζει η μαυροντυμένη ανδρική μορφή που πρωταγωνιστεί. Πάνω στο γνωστό μοτίβο του, της μεταμόρφωσης της πρώτης ύλης υπό το πρίσμα της Τέχνης, ο κύριος Παπαϊωάννου παραμένει μινιμαλιστής – ως ένα βαθμό, ωστόσο, γιατί η διάχυση του κόκκινου χρώματος και η στιγμιαία κορύφωση της μουσικής σύνθεσης είναι απολύτως μπαρόκ ως στιγμιότυπα.

Η θεματική του «ΙNK» νοερά προεκτείνει τη θεματική του «Δύο», του «Πουθενά», του «Μέσα», της «Πρώτης Ύλης» και του «Still Life». Ως νοερή συνέχεια της «Πρώτης Ύλης», ο δημιουργός εμφανίζεται πάλι ο ίδιος στη σκηνή, μαζί με τον Σούκα Χορν (όπως, αντίστοιχα, ο Χάρης Φραγκούλης με τον Antonio Papazis), σε μια απεγνωσμένη πάλη ανάμεσα στην ωριμότητα και τη νεότητα, το ρούχο με τη γυμνότητα, την πάσχουσα, ασθμαίνουσα φύση του αλιέως με την ελισσόμενη, αενάως διαφεύγουσα φύση του ψαριού. Μια πάλη κατεξοχήν ερωτική, εφόσον αναπαριστά εικαστικά τον ομοφυλόφιλο πόθο ως μονοσήμαντη συνθήκη δημιουργίας και έχει ως πρώτο σημαινόμενο την εναγώνια πάλη της φθοράς με την αφθαρσία.

Το χταπόδι και το καλαμάρι είναι γνωστό εικαστικό σύμβολο ήδη από τη «Σαπφώ» και μπορεί να ερμηνευθεί ως σύμβολο ερωτισμού και σεξουαλικής έντασης, εφόσον το μελάνι μπορεί κάλλιστα να παραπέμπει στο σπέρμα του χταποδιού. Μπορεί επίσης να εκληφθεί και ως αλληγορία της Μέδουσας, μιας Γοργώς που θέτει αναπάντητα ερωτήματα και που στο αντίκρυσμά της πετρώνεις.

Δεν θα επαναλάβω την κοινοτοπία ότι ο Παπαϊωάννου είναι «Ο μεγάλος τελετάρχης της ψυχικής και εικονογραφικής ενδοχώρας μας», ούτε κρίνω πως το έργο του θα ’πρεπε να εκτίθεται στην Guggenheim ή στο Prado – χωρίς να αποκλείω κάτι τέτοιο να συμβεί, και μάλιστα πολύ γρήγορα. Όμως αναμφισβήτητα πρόκειται για ένα έργο που διακρίνεται για τη συνεκτικότητα των επεισοδίων του (κάθε παράσταση προσθέτει μιαν ακόμη ψηφίδα σ’ ένα όραμα συμπαγές και αψεγάδιαστο) και για τη συνέπεια στις αισθητικές του αρχές: άρα για ένα έργο που υπό κάποιες συνθήκες θα μπορούσε να συνιστά «κανόνα» της σκηνικής δημιουργίας των καιρών μας.

«Έφτιαξα ένα πολύ σκοτεινό έργο σε μια περίοδο της ζωής μου που ήμουν πλημμυρισμένος από αγάπη και φως. Το “INK” δεν αφηγείται μια ιστορία αλλά είναι ένα όνειρο μέσα στο όνειρο…», δήλωσε ο Δημήτρης Παπαϊωάννου για την τελευταία δημιουργία του. Δημιουργία που προέκυψε από το residency του στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών – όπου επίσης προετοιμάστηκαν «Ο Μεγάλος Δαμαστής», το «Since She», ο «Σίσυφος/Trans/Form» και ο «Εγκάρσιος προσανατολισμός». Τιμή για το Μέγαρο Μουσικής και τιμή για τον κύριο Παπαϊωάννου, με τη δυσάρεστη υποσημείωση ότι το Μέγαρο Μουσικής επεφύλασσε στην πέννα της κριτικής την έκπληξη των εξαντλημένων εισιτηρίων και των ανύπαρκτων προσκλήσεων.

ink papaioannou 2

INFO

Σύλληψη – Σκηνοθεσία – Σκηνικά – Κοστούμια – Φωτισμοί: Δημήτρης Παπαϊωάννου
Ντυμένος Άνδρας: Δημήτρης Παπαϊωάννου / Χάρης Φραγκούλης
Γυμνός άνδρας: Šuka Horn / Antonio Papazis
Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής
Η μουσική ηχογραφήθηκε από την musicAeterna υπό τη διεύθυνση του Θεόδωρου Κουρεντζή
Ηχητικός Σχεδιασμός: David Blouin
Σχεδιασμός Φωτισμών: Lucien Laborderie, Στέφανος Δρουσιώτης
Διεύθυνση – Εκτέλεση παραγωγής + Βοηθός Σκηνοθέτη: Τίνα Παπανικολάου
Συνεργάτης σκηνοθέτης: Χάρης Φραγκούλης
Εκγύμναση ομάδας: Šuka Horn
Φωτογράφιση – Κινηματογράφηση: Julian Mommert
Το όνομα του έργου δόθηκε από τον Άγγελο Μέντη. Τα χταπόδια έφτιαξε ο Νεκτάριος Διονυσάτος

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

Για τις παραστάσεις «Μπουμπουλίνας 18» της Κίττυς Αρσένη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου, στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Μπουμπουλίνας 18».

...
«Η χορτοφάγος» της Χαν Γκανγκ, σε σκηνοθεσία της Ντάρια Ντεφλοριάν (κριτική) – Ξεριζώνοντας πατριαρχικές αντιλήψεις επί σκηνής

«Η χορτοφάγος» της Χαν Γκανγκ, σε σκηνοθεσία της Ντάρια Ντεφλοριάν (κριτική) – Ξεριζώνοντας πατριαρχικές αντιλήψεις επί σκηνής

Για την παράσταση «Η χορτοφάγος», βασισμένη στο μυθιστόρημα της Χαν Γκανγκ (Han Kang), σε σκηνοθεσία Ντάρια Ντεφλοριάν (Daria Deflorian), στην Πειραιώς 260. © εικόνας: Andrea Pizzalis 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Σ...

«Τα χρόνια» της Ανί Ερνό σε σκηνοθεσία Ελίνε Άρμπο (κριτική) – Όταν προσωπική και συλλογική ιστορία γίνονται ένα

«Τα χρόνια» της Ανί Ερνό σε σκηνοθεσία Ελίνε Άρμπο (κριτική) – Όταν προσωπική και συλλογική ιστορία γίνονται ένα

Για την παράσταση «Τα χρόνια», βασισμένη στο μυθιστόρημα της Ανί Ερνό (Annie Ernaux), σε σκηνοθεσία Ελίνε Άρμπο, στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. © εικόνας: Fred Debrock

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

Για τις παραστάσεις «Μπουμπουλίνας 18» της Κίττυς Αρσένη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου, στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Μπουμπουλίνας 18».

...
Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ