
Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».
Επιμέλεια: Book Press
Η έρευνα διεξήχθη από το Ινστιτούτο Θερβάντες, το οποίο προωθεί την ισπανική γλώσσα και τον πολιτισμό σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με αυτήν: Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες πλέον είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας.
Προκειμένου να δημιουργήσει μια εικόνα για το ποιοι ισπανόφωνοι συγγραφείς μεταφράζονται ευρέως σε δέκα διαφορετικές γλώσσες -αραβικά, κινέζικα, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, ιαπωνικά, πορτογαλικά, ρωσικά και σουηδικά-, το Ινστιτούτο Θερβάντες συμβουλεύτηκε τη βάση δεδομένων Online Computer Library Center’s WorldCat, η οποία περιέχει 554.858.648 βιβλιογραφικές εγγραφές σε 483 γλώσσες.
Χρησιμοποιώντας αυτά τα δεδομένα, το Ινστιτούτο δημιούργησε έναν «χάρτη» που παρουσιάζει όλα τα έργα που μεταφράστηκαν από τα ισπανικά από το 1950 ως σήμερα. Έτσι, η έρευνα λαμβάνει υπόψη της την κομβική περίοδο των δεκαετιών του 1960 και 1970, δηλαδή την περίοδο του λατινοαμερικανικού «el boom», όταν συγγραφείς όπως ο Μάρκες, ο Μάριο Βάργκας Λιόσα, ο Χούλιο Κορτάσαρ κ.ά., έγιναν παγκοσμίως γνωστοί.
Η Ρακέλ Καλέγια, επικεφαλής πολιτισμού του Ινστιτούτου Θερβάντες, δήλωσε πως ο χάρτης θα διευρυνθεί στο μέλλον, για να συμπεριλάβει όσο το δυνατόν περισσότερες γλώσσες.
«Θέλαμε να συγκεντρώσουμε όλα τα δεδομένα και οι πληροφορίες να γίνουν διαθέσιμες στο κοινό. Θέλαμε να βοηθήσουμε τους ερευνητές -και οποιονδήποτε άλλο- να αναλύσουν και να οπτικοποιήσουν έναν μεγάλο αριθμό πληροφοριών με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο. Θα καταφέρουμε να μάθουμε τι διαβάζουν οι άνθρωποι, τι έχουν διαβάσει - και να αποτίσουμε φόρο τιμής στους μεταφραστές που εργάζονται από το 1950 ως σήμερα με στόχο την προώθηση των έργων που γράφτηκαν στα ισπανικά».
Σύμφωνα με τον χάρτη, στη δεκάδα με τους πιο μεταφρασμένους συγγραφείς από το 2000 ως το 2021 βρίσκεται ο Γκαρσία Μάρκες, στην πρώτη θέση, με την Ιζαμπέλ Αλιέντε, τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες, τον Μάριο Βάργκας Λιόσα, τον Θερβάντες, τον Κάρλος Ρουίθ Θαφόν, τον Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε, τον Λουίς Σεπούλβεδα, τον Ρομπέρτο Μπολάνιο και τον Χαβιέρ Μαρίας να ακολουθούν.
Ωστόσο, αν εξετάσουμε ολόκληρη την χρονική περίοδο που μελετά η έρευνα, φαίνεται πως ο Θερβάντες παραμένει στην κορυφή, με τον Μάρκες να κατατάσσεται δεύτερος και τους Αλιέντε, Μπόρχες, Βάργκας Λιόσα, Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, Πάμπλο Νερούδα, Πέρεθ-Ρεβέρτε και Ρουίθ Θαφόν να ακολουθούν.
Η Καλέγια δήλωσε πως, παρόλο που η Αλιέντε τα πήγε πολύ καλά στην κατάταξη, τα έργα των γυναικών ισπανόφωνων συγγραφέων δεν μεταφράζονται ιδιαιτέρως. Οι δέκα κορυφαίες συγγραφείς της λίστας είναι η Αλιέντε, η Sánchez Vegara, η Αγία Τερέζα της Άβιλα, η Λάουρα Εσκιβέλ, η Alma Flor Ada, η Άννα Λίμος, η Αλμουδένα Γκράντες, η Paloma Navarrete, η Juana Inés de la Cruz και η Ζοέ Βαλδές.
«Είχαμε λίγες γυναίκες, γι' αυτό θα θέλαμε να ψάξουμε και να βρούμε περισσότερες, αν και υπάρχουν ορισμένες στην κατάταξη», είπε η Καλέγια.
«Μπορείτε επίσης να παρατηρήσετε πως ορισμένοι συγγραφείς που έγιναν δημοφιλείς χάρη στη λατινοαμερικανική έκρηξη, συνεχίζουν να τα πηγαίνουν καλύτερα από κάποιους άλλους. Ο Χούλιο Κορτάσαρ κάποτε μεταφραζόταν πολύ, όμως πλέον, όχι και τόσο. Ο Μάριο Βάργκας Λιόσα τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ, αλλά και πριν από τη βράβευση, τα έργα του μεταφράζονταν. Βέβαια, το Νόμπελ εξακολουθεί να προσφέρει παγκόσμια δημοσιότητα.
»Το Εκατό χρόνια μοναξιά (εκδ. Ψυχογιός, μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου) ήταν εξαρχής μια μεγάλη επιτυχία, όμως όταν ο Μπιλ Κλίντον δήλωσε πως ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ήταν ένας από τους αγαπημένους του συγγραφείς, αυτό ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικό. Κάτι αντίστοιχο συνέβη όταν ο Κλίντον δήλωσε πως το καλύτερο ηλιοβασίλεμα στον κόσμο ήταν στη Γρανάδα - και η Γρανάδα γέμισε με Αμερικανούς.
»Ο Δον Κιχώτης είναι ένα από τα κλασικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και ελπίζουμε πολλά έργα ισπανόφωνων δημιουργών του αιώνα μας να θεωρηθούν και αυτά κλασικά. Όμως, ο Δον Κιχώτης θα παραμείνει για πάντα ασυναγώνιστος – ανεξαρτήτως του πόσα Νόμπελ θα δοθούν».