alt

Για το μυθιστόρημα του Ράινερ Μαρία Ρίλκε «Οι σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε» (μτφρ. Αλέξανδρος Ίσαρης, εκδ. Κίχλη).

Της Τέσυς Μπάιλα

Και μόνο η είδηση της έκδοσης του μοναδικού μυθιστορήματος που έγραψε ο Ρίλκε αποτελεί εκδοτικό γεγονός, πολύ περισσότερο όταν τη μετάφραση υπογράφει ο Αλέξανδρος Ίσαρης.

Το βιβλίο γράφτηκε ανάμεσα στα έτη 1904-1910 και θεωρείται το πρώτο μοντέρνο μυθιστόρημα της γερμανόφωνης λογοτεχνίας. Είναι η εποχή κατά την οποία ο Κάφκα γράφει Την περιγραφή ενός αγώνα, ο Προυστ δουλεύει το Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο, ο Τόμας Μαν το Θάνατος στη Βενετία και ο Τζέιμς Τζόις τους περίφημους Δουβλινέζους του.

Ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου έχει έρθει από τη Δανία στο Παρίσι, με το φιλόδοξο όνειρο να ασχοληθεί με την ποίηση.

Ο Μάλτε, ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου έχει έρθει από τη Δανία στο Παρίσι, με το φιλόδοξο όνειρο να ασχοληθεί με την ποίηση. Σε όλο το βιβλίο δεν έρχεται σε επαφή με κανένα άλλο πλάσμα. Ζει κυριολεκτικά μέσα στη φτώχια και θεωρεί την πόλη μια φυλακή. Για να αντιμετωπίσει το κρύο συχνάζει στην Πινακοθήκη ή στη Βιβλιοθήκη. Είναι χαρακτηριστική η φράση με την οποία αρχίζει το μυθιστόρημα και δίνει το στίγμα των συναισθηματικών διακυμάνσεων του Μάλτε: «Ώστε, λοιπόν, οι άνθρωποι έρχονται εδώ για να ζήσουν, εγώ θα έλεγα πως έρχονται για να πεθάνουν». 

Ο Μάλτε βιώνει τη μοναξιά και την παγωνιά της διαφοράς του από τους άλλους. Διαβάζει Φλομπέρ, Μποντλέρ, Ίψεν, Μπεττίνε φον Άρνιμ, Φρανσίς Ζαμ αλλά και τη Βίβλο. Προσπαθεί να ισορροπήσει στη ζωή παλεύοντας με τις εσωτερικές του συγκρούσεις. Το μη συνειδητό διεκδικεί όλο και περισσότερο χώρο μέσα του, όπως στους ήρωες του Κάφκα ή του Πιραντέλλο. 

Ο Μάλτε είναι ξένος σε μια πόλη που ευνοεί τη μοναχικότητα. Και θα θελήσει να ξεπεράσει αυτό το συναίσθημα, να απαγκιστρωθεί από τον φόβο που του προκαλεί, με τον τρόπο που γνωρίζει καλύτερα: με την παρατήρηση. Σταδιακά αρχίζει να παρατηρεί τα πάντα: Ανθρώπους, κτίρια, μυρωδιές, τη συσσωρευμένη μιζέρια της πόλης. Και εκπαιδεύει τον μοναχικό του εαυτό να βλέπει το κρυμμένο πρόσωπο των ανθρώπων. Τα προσωπεία τους. Συγκλονιστική είναι η αίσθηση που αφήνει η σκηνή με τη ζητιάνα. Είναι μια γυναίκα σκυφτή, με το πρόσωπό της χωμένο στα χέρια της. Όταν την τρομάξει, η γυναίκα θα πεταχτεί από τη θέση της. Ο Ρίλκε γράφει: «Η γυναίκα τρόμαξε και αναδύθηκε από τον εαυτό της τόσο απότομα, που το πρόσωπο έμεινε στα δυο της χέρια. Μπορούσα τώρα να δω πως ήταν κούφιο». 

Όσο κι αν ο ποιητής έλεγε ότι ο ήρωας που επινόησε δεν έχει σχέση με τον ίδιο, ο αναγνώστης δεν αργεί να αντιληφθεί την εσωτερική ταύτισή τους.

Σύμφωνα με τις αισθητικές αρχές του Μοντερνισμού, το άτομο διεκδικεί το δικαίωμα να βλέπει και να αποδίδει την εικόνα όχι «σαν αληθινή», όχι εξαρτώμενο από την ομοιότητά της με την πραγματικότητα, αλλά με τα δικά του μάτια, ή όπως είχε πει ο Νίτσε: «απολαμβάνοντας τη συνείδηση της διαφοράς». Ο ήρωας του Ρίλκε βιώνει ακριβώς αυτή τη διαφορετική εικόνα του εαυτού του. Κι όσο κι αν ο ποιητής έλεγε ότι ο ήρωας που επινόησε δεν έχει σχέση με τον ίδιο, ο αναγνώστης δεν αργεί να αντιληφθεί τη βαθύτερη εγγύτητά τους. 

Ωστόσο είναι βέβαιο ότι δεν πρόκειται απλώς για μια αυτοβιογραφία του Ρίλκε, παρ' όλο που ο ποιητής είχε τη συνήθεια να γράφει ημερολόγιο και η καταγραφή των σημειώσεων αυτών έχει ημερολογιακό χαρακτήρα. Επίσης, κάποια αποσπάσματα είναι βασισμένα στις επιστολές που ο ποιητής έστειλε στον Ροντέν, όταν ζούσε στο Παρίσι. 

Χωρισμένο σε 71 κεφάλαια, το Οι σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε είναι ένα πολύσημο κείμενο, που τόσο από πλευράς δομής όσο και υφολογικά απέχει πολύ από το παραδοσιακό μυθιστόρημα. Η εξέλιξη των γεγονότων δεν ακολουθεί ομαλή χρονική σειρά, με τις εσωτερικές μεταπτώσεις του ήρωα να ποικίλουν. Η αποσπασματικότητα του κειμένου επιζητά την αναγνωστική προσοχή, αλλά στο τέλος ο αναγνώστης αποζημιώνεται από την αφηγηματική δύναμη κάθε φράσης και τον ευφυή τρόπο σύνδεσής της με το σύνολο. Γίνεται λαθρακουστής των ήχων της συνείδησής του, των εξομολογητικών του μονολόγων, και αυτόπτης μάρτυρας των εικόνων που στοιχειώνουν τις αναζητήσεις του.

Το βιβλίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1993 από τις εκδόσεις Το Ροδακιό, σε μετάφραση Δημήτρη Δήμου. Κλείνοντας, να επισημάνουμε τη συνολική αρτιότητα της έκδοσης.

* Η ΤΕΣΥ ΜΠΑΪΛΑ είναι συγγραφέας.
Τελευταίο της βιβλίο, το μυθιστόρημα «Άγριες θάλασσες» (εκδ. Ψυχογιός).

 Στην κεντρική εικόνα η εικονογράφηση του © Valerio Vidali για τη γερμανική έκδοση του βιβλίου από τις εκδόσεις ELI Readers (2013).


altΟι σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε
Ράινερ Μαρία Ρίλκε
Μτφρ. Αλέξανδρος Ίσαρης
Κίχλη 2018
Σελ. 312, τιμή εκδότη €15,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΡΑΪΝΕΡ ΜΑΡΙΑ ΡΙΛΚΕ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

Για το κύκνειο άσμα του Πολ Όστερ [Paul Auster] «Μπαουμγκάρτνερ» (μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Πανθομολογούμενα, ακόμα και οι σημαντικότεροι συγγραφείς προσεγγίζοντας το τέλος της ζωής τους σταδιακά χάνουν την αρχικ...

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

Για το μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ [Vladimir Nabokov] «Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» (μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Άγρα).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Ήταν η ηχώ μιας πιθανής αλήθειας, μια επίκαιρη υ...

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

Για το μυθιστόρημα του Φρεντ Χόιλ [Fred Hoyle] «Το μαύρο σύννεφο» (μτφρ. Θοδωρής Πιερράτος, επίμετρο Richard Dawkins, φιλολογική επιμέλεια Τραϊανός Μάνος, εκδ. Ροπή).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στις μέρες μας ο κίνδυνος μιας...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη για το βιβλίο «ρησπέκτ» του Άρι Γεωργίου

Εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη για το βιβλίο «ρησπέκτ» του Άρι Γεωργίου

Εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου ΡΗΣΠΕΚΤ [λέξεις για τρίτους] του Άρι Γεωργίου διοργανώνει στη Θεσσαλονίκη ο εκδοτικός οίκος University Studio Press, την Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2024 ώρα 19:00, στον χώρο ΥΨΙΛΟΝ.

Επιμέλεια Book Press

Η ...

Εκδήλωση για το λεύκωμα «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές»

Εκδήλωση για το λεύκωμα «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές»

Η Πανελλήνια Ένωση Συνδέσμων Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΠΕΣΕΔΕ) και οι εκδόσεις Καπόν, διοργανώνουν εκδήλωση για την παρουσίαση του λευκώματος «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές». Στην κεντρική εικόνα, Εγνατία οδός, Γέφυρα της Κρυσταλλοπηγής. 

Επιμέλεια Book Press

...
Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ [Rachel Cusk] απονεμήθηκε το βραβείο Γκόλντσμιθς [Goldsmiths] για το μυθιστόρημά της Parade. Τα βιβλία της Κασκ κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg.

Επιμέλεια Book Press

Στη ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ