alt

Για το μυθιστόρημα του Richard Ford Ημέρα ανεξαρτησίας (μτφρ. Θωμάς Σκάσσης, εκδ. Πατάκη).

Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

Οι σπουδαίοι συγγραφείς είναι δεξιοτέχνες στην οργάνωση των συναισθημάτων και της συγκίνησης. Προκειμένου να σε δεξιωθούν στο σύμπαν τους, οργανώνουν έτσι το υλικό τους, συντάσσουν και συμπαρατάσσουν με μαεστρία τη μία λέξη δίπλα στην άλλη, φροντίζουν ώστε και το παραμικρό σημείο στίξεως να είναι στρατηγικά τοποθετημένο. Ο Ρίτσαρντ Φορντ [Richard Ford, Τζάκσον του Μισσισσιπή, 1944] είναι σπουδαίος συγγραφέας. Τα πολυσέλιδα μυθιστορήματά του είναι μεγαλειώδεις σπουδές στο καθημερινό, στο τετριμμένο, στο χθαμαλό, ακόμα και στο (φαινομενικά) ασήμαντο. Ο Ρίτσαρντ Φορντ ξέρει να συνδιαλλέγεται με τον χρόνο, να τανύει τις στιγμές ώστε να γίνουν αχανείς μάζες, να γίνουν ωκεανοί που περιέχουν πλήθος συναισθημάτων και συγκινήσεων, αλλά και ιστορικών γεγονότων, κρίσιμων ντοκουμέντων, καθοριστικών συμβάντων. Ξεκινάει από μια σχεδόν αδιάφορη για όλους μας μικροϊστορία και την αναλύει με την ακρίβεια λεπιδοπτερολόγου, την μπολιάζει ανεπαισθήτως με θραύσματα από τη Μεγάλη Ιστορία, την Ιστορία της Ανθρωπότητας, και μας παρασέρνει σε σκέψεις, πολύτιμες πάντα, για το νόημα της ζωής, το νόημα του χρόνου, το νόημα της υπάρξεώς μας εντός του χρόνου και εντός της κοινωνίας.

O Φρανκ Μπάσκομπ, διαζευγμένος κτηματομεσίτης, ματαιωμένος συγγραφέας, πρώην αθλητικογράφος, μεσήλικας, ελαφρώς τυχοδιώκτης, και συγκεχυμένος συναισθηματικά, ξεκινάει να παραλάβει τον γιο του από την τέως σύζυγό του για να περάσει μαζί του ένα Σαββατοκύριακο.

Στο μυθιστόρημά του Ημέρα Ανεξαρτησίας, που μετέφρασε δεξιοτεχνικά ο Θωμάς Σκάσσης (εκδ. Πατάκης), ο Φορντ εκκινεί, ως συνήθως, από μια βαριεστημένα συνηθισμένη ιστορία: ο Φρανκ Μπάσκομπ, διαζευγμένος κτηματομεσίτης, ματαιωμένος συγγραφέας, πρώην αθλητικογράφος, μεσήλικας, ελαφρώς τυχοδιώκτης, και συγκεχυμένος συναισθηματικά, ξεκινάει να παραλάβει τον γιο του από την τέως σύζυγό του για να περάσει μαζί του ένα Σαββατοκύριακο. Συμβαίνει το εν λόγω Σαββατοκύριακο να συμπίπτει με την αμερικανική εθνική εορτή, την Ημέρα της Ανεξαρτησίας, την 4η Ιουλίου. Ευκαιρία για τον Φρανκ να έρθει πιο κοντά με τον γιο του, τον Πολ, έναν προβληματικό, αλλά και προικισμένο, έφηβο που προβαίνει, συχνά πυκνά, σε πράξεις παραβατικές, που δεν βολεύεται στο πλούσιο περιβάλλον του αρχιτέκτονα πατριού του, που στο βαρόμετρο του συναισθηματικού και ψυχικού και διανοητικού του κόσμου εναλλάσσονται οι ενδείξεις με ιλιγγιώδεις ρυθμούς.

Όσο κυλάνε οι ώρες της προετοιμασίας για το ταξίδι, και του ίδιου του ταξιδιού, τόσο ο Ρίτσαρντ Φορντ ενθέτει μικροϊστορίες στην πρωτοπρόσωπη αφήγηση, στον νου του Φρανκ Μπάσκομπ, μετατρέποντάς τον σε ένα καλειδοσκόπιο αναμνήσεων και σκέψεων σχετικά με τις αναμνήσεις, ανασυρμένων στην επιφάνεια ενοχών και διανοητικών ελιγμών αποφυγής του άχθους και του άγχους των ενοχών, απολογισμών και σχεδίων για το μέλλον.

Μια μύχια Οδύσσεια

Το ταξίδι του Μπάσκομπ είναι μια μύχια Οδύσσεια και, συνάμα, ένα παρατεταμένο και περισκοπικό σχόλιο στη σύγχρονη αμερικανική ιστορία. Από τη μια το σύμπαν του μεμονωμένου πολίτη (η λεγόμενη «Υπαρξιακή Περίοδος» που διανύει ο Μπάσκομπ ύστερα από αποτυχημένες επαγγελματικές εκκινήσεις και από φθαρμένες σχεδόν εν τη γενέσει τους ερωτικές αναμετρήσεις με ολοωσδιόλου διαφορετικές γυναίκες), και από την άλλη τα τρέχοντα πολιτικά/ κοινωνικά/ οικονομικά σκαμπανεβάσματα της ιστορίας των Ηνωμένων Πολιτειών: ο καλπάζων ρεϊγκανισμός, το ξεφτισμένο αλλά πάντα παρόν american dream, o Τζορτζ Μπους πατήρ και ο Μάικλ Δουκάκης, η επικείμενη τεχνολογική έκρηξη, η συντριβή του ρομαντισμού και των ελπίδων που εξεράγησαν γιορταστικά στο Μεγάλο Ξεφάντωμα της Δεκαετίας του 1960, η αναγκαστική προσγείωση στην πεζή πραγματικότητα, η μαζική σκηνοθεσία μιας ζωής χωρίς ποιητικά πετάγματα, μιας ζωής προορισμένης να μείνει εγκλωβισμένη στους εκάστοτε μικρόκοσμους, στην σπασμωδική και ανέμπνευστη ιδιωτικότητα, τα απομεινάρια της δεκαετίας του 1980.

alt

Η Ημέρα Ανεξαρτησίας είναι ένα road novel μετ᾽ εμποδίων, όλο και κάτι φρενάρει το νοητικό αλλά και υλικό Όχημα Μπάσκομπ, η μία μικροπεριπέτεια επικαλύπτει την άλλη, η μία μικροανάμνηση γίνεται σκιά της άλλης, το ένα μικροπεριστατικό συγκρούεται με το άλλο, όλα γίνονται ένας πολτός μέσα από τον οποίο ο Ρίτσαρντ Φορντ περιγράφει ιδιοφυώς την κοινωνικοπολιτική κατάσταση της εποχής και τις επιπτώσεις της στον μεμονωμένο άνθρωπο.

Η Ημέρα Ανεξαρτησίας είναι ένα road novel μετ᾽ εμποδίων, όλο και κάτι φρενάρει το νοητικό αλλά και υλικό Όχημα Μπάσκομπ, η μία μικροπεριπέτεια επικαλύπτει την άλλη, η μία μικροανάμνηση γίνεται σκιά της άλλης, το ένα μικροπεριστατικό συγκρούεται με το άλλο, όλα γίνονται ένας πολτός μέσα από τον οποίο ο Ρίτσαρντ Φορντ περιγράφει ιδιοφυώς την κοινωνικοπολιτική κατάσταση της εποχής και τις επιπτώσεις της στον μεμονωμένο άνθρωπο. Τα αδιέξοδα στοιβάζονται το ένα πάνω στο άλλο, το χρήμα ρέει αλλά δεν λυτρώνει, το σεξ είναι εύκολο αλλά δεν οδηγεί στην ευδαιμονία, δεν είναι καν μια εκτόνωση, μια ευφρόσυνη ανάπαυλα, αλλά ακόμα μια πηγή δυσανεξίας. Ο Μπάσκομπ αισθάνεται ενίοτε «μόνος, άχρηστος και εκτεθειμένος σαν φαροφύλακας μέρα μεσημέρι» (σ. 173), πιστεύει ότι είναι καταδικασμένος να λαμβάνει αποφάσεις που τον απομακρύνουν ολοένα και περισσότερο από την ουσία του είναι του, από το κέντρο του εαυτού του, από τον πυρήνα της υπάρξεώς του, ταλανίζεται διαρκώς από την αμφιβολία, ταλαντεύται ανάμεσα στη μία κίνηση και στην άλλη, φοβούμενος ότι ποτέ δεν κάνει ό,τι πρέπει: «Μπορεί λοιπόν να σε παραλύσει η σκέψη ότι μια ασήμαντη απόφαση, ένας διακόπτης που έστριψες προς τα εδώ και όχι προς τα εκεί, θα μπορούσε να κάνει πολλά πράγματα να γίνουν καλύτερα, μέχρι και να σωθούν» (σ. 354).

Ο Μπάσκομπ, και βέβαια ο Φορντ, διαθέτει μιαν ύστατη, σωτήρια φαρέτρα, την φαρέτρα των λέξεων. Με τις λέξεις μπορεί να ανασυντάξει τις δυνάμεις της αντεπίθεσής του, να κατανοήσει την καθηλωτική αμηχανία του και, ενδεχομένως, να την υπερβεί, να πει για να κάνει. Οι συγγραφείς, σκέφτεται ο ματαιωμένος συγγραφέας Μπάσκομπ, ξεπερνούν τις αδιέξοδες καταστάσεις της παρατεταμένης σύγχυσης, και μάλιστα καλύτερα από τον καθένα, καθότι ξέρουν και καταλαβαίνουν ότι «σχεδόν τα πάντα —μα τα πάντα— δεν είναι φτιαγμένα από "απόψεις" αλλά από λέξεις, τις οποίες άμα δεν σου αρέσουν, τις αλλάζεις» (σ. 388). Αλλά πρέπει να τις έχεις δουλέψει τις λέξεις, με προσήλωση και μέθοδο και στρατηγική: «Πίστευα ανέκαθεν ότι οι λέξεις μπορούν να καλυτερέψουν τα πράγματα και ότι δεν υπάρχει τίποτα που δεν γίνεται να βελτιωθεί. Έλα όμως που πρέπει να βρεθούν οι λέξεις» (σ. 548).

Η μικροτραγωδία του Φρανκ Μπάσκομπ είναι ότι, όσο κι αν πασχίζει, δεν βρίσκει πάντα τις λέξεις. Το μεγαλείο του Ρίτσαρντ Φορντ είναι ότι έχει φροντίσει, με πείσμα και έμπνευση, να βρίσκει τις λέξεις. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ-ΙΚΑΡΟΣ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής.


altΗμέρα ανεξαρτησίας
Richard Ford
Μτφρ. Θωμάς Σκάσσης
Εκδ. Πατάκη 2016
Σελ. 704, τιμή εκδότη €19,90

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ RICHARD FORD


Απόσπασμα από το βιβλίο

Ήμασταν νέοι, ανακαλύπταμε τη ζωή αυτοσχεδιάζοντας με ενθουσιασμό λεπτό προς λεπτό, απορρίπτοντας το ένα, λέγοντας ναι στο άλλο, όλα από καπρίτσιο. Και το Βόλβο, το αμάξι που μπορεί να το είχα ακόμη και να το χρησιμοποιούσα για να κουβαλάω χώμα για τις γλάστρες, τα ψώνια από τον μπακάλη, ξύλα για το τζάκι, ή να το είχα για το ψάρεμα, να με πηγαίνει στο Κλαμπ Ρεντ Μαν, αυτό το Βόλβο δεν μας ταίριαζε. Έπειτα γυρίσαμε οδηγώντας στην πόλη για να βρούμε αυτό που μας ταίριαζε, το πραγματικό μέλλον μας: τον γάμο, την πατρότητα και τη μητρότητα, την αθλητική μυθιστοριογραφία, το γκολφ, την αγαλλίαση, τη μελαγχολία, τον θάνατο, την περιφερόμενη δυστυχία που δεν έβρισκε σταθερό επίκεντρο, και αργότερα το διαζύγιο, τον αποχωρισμό και το μακρόσυρτο μεσοδιάστημα μέχρι το τώρα (σ. 353).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ