alt

Για το μυθιστόρημα του Richard Ford Ημέρα ανεξαρτησίας (μτφρ. Θωμάς Σκάσσης, εκδ. Πατάκη).

Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

Οι σπουδαίοι συγγραφείς είναι δεξιοτέχνες στην οργάνωση των συναισθημάτων και της συγκίνησης. Προκειμένου να σε δεξιωθούν στο σύμπαν τους, οργανώνουν έτσι το υλικό τους, συντάσσουν και συμπαρατάσσουν με μαεστρία τη μία λέξη δίπλα στην άλλη, φροντίζουν ώστε και το παραμικρό σημείο στίξεως να είναι στρατηγικά τοποθετημένο. Ο Ρίτσαρντ Φορντ [Richard Ford, Τζάκσον του Μισσισσιπή, 1944] είναι σπουδαίος συγγραφέας. Τα πολυσέλιδα μυθιστορήματά του είναι μεγαλειώδεις σπουδές στο καθημερινό, στο τετριμμένο, στο χθαμαλό, ακόμα και στο (φαινομενικά) ασήμαντο. Ο Ρίτσαρντ Φορντ ξέρει να συνδιαλλέγεται με τον χρόνο, να τανύει τις στιγμές ώστε να γίνουν αχανείς μάζες, να γίνουν ωκεανοί που περιέχουν πλήθος συναισθημάτων και συγκινήσεων, αλλά και ιστορικών γεγονότων, κρίσιμων ντοκουμέντων, καθοριστικών συμβάντων. Ξεκινάει από μια σχεδόν αδιάφορη για όλους μας μικροϊστορία και την αναλύει με την ακρίβεια λεπιδοπτερολόγου, την μπολιάζει ανεπαισθήτως με θραύσματα από τη Μεγάλη Ιστορία, την Ιστορία της Ανθρωπότητας, και μας παρασέρνει σε σκέψεις, πολύτιμες πάντα, για το νόημα της ζωής, το νόημα του χρόνου, το νόημα της υπάρξεώς μας εντός του χρόνου και εντός της κοινωνίας.

O Φρανκ Μπάσκομπ, διαζευγμένος κτηματομεσίτης, ματαιωμένος συγγραφέας, πρώην αθλητικογράφος, μεσήλικας, ελαφρώς τυχοδιώκτης, και συγκεχυμένος συναισθηματικά, ξεκινάει να παραλάβει τον γιο του από την τέως σύζυγό του για να περάσει μαζί του ένα Σαββατοκύριακο.

Στο μυθιστόρημά του Ημέρα Ανεξαρτησίας, που μετέφρασε δεξιοτεχνικά ο Θωμάς Σκάσσης (εκδ. Πατάκης), ο Φορντ εκκινεί, ως συνήθως, από μια βαριεστημένα συνηθισμένη ιστορία: ο Φρανκ Μπάσκομπ, διαζευγμένος κτηματομεσίτης, ματαιωμένος συγγραφέας, πρώην αθλητικογράφος, μεσήλικας, ελαφρώς τυχοδιώκτης, και συγκεχυμένος συναισθηματικά, ξεκινάει να παραλάβει τον γιο του από την τέως σύζυγό του για να περάσει μαζί του ένα Σαββατοκύριακο. Συμβαίνει το εν λόγω Σαββατοκύριακο να συμπίπτει με την αμερικανική εθνική εορτή, την Ημέρα της Ανεξαρτησίας, την 4η Ιουλίου. Ευκαιρία για τον Φρανκ να έρθει πιο κοντά με τον γιο του, τον Πολ, έναν προβληματικό, αλλά και προικισμένο, έφηβο που προβαίνει, συχνά πυκνά, σε πράξεις παραβατικές, που δεν βολεύεται στο πλούσιο περιβάλλον του αρχιτέκτονα πατριού του, που στο βαρόμετρο του συναισθηματικού και ψυχικού και διανοητικού του κόσμου εναλλάσσονται οι ενδείξεις με ιλιγγιώδεις ρυθμούς.

Όσο κυλάνε οι ώρες της προετοιμασίας για το ταξίδι, και του ίδιου του ταξιδιού, τόσο ο Ρίτσαρντ Φορντ ενθέτει μικροϊστορίες στην πρωτοπρόσωπη αφήγηση, στον νου του Φρανκ Μπάσκομπ, μετατρέποντάς τον σε ένα καλειδοσκόπιο αναμνήσεων και σκέψεων σχετικά με τις αναμνήσεις, ανασυρμένων στην επιφάνεια ενοχών και διανοητικών ελιγμών αποφυγής του άχθους και του άγχους των ενοχών, απολογισμών και σχεδίων για το μέλλον.

Μια μύχια Οδύσσεια

Το ταξίδι του Μπάσκομπ είναι μια μύχια Οδύσσεια και, συνάμα, ένα παρατεταμένο και περισκοπικό σχόλιο στη σύγχρονη αμερικανική ιστορία. Από τη μια το σύμπαν του μεμονωμένου πολίτη (η λεγόμενη «Υπαρξιακή Περίοδος» που διανύει ο Μπάσκομπ ύστερα από αποτυχημένες επαγγελματικές εκκινήσεις και από φθαρμένες σχεδόν εν τη γενέσει τους ερωτικές αναμετρήσεις με ολοωσδιόλου διαφορετικές γυναίκες), και από την άλλη τα τρέχοντα πολιτικά/ κοινωνικά/ οικονομικά σκαμπανεβάσματα της ιστορίας των Ηνωμένων Πολιτειών: ο καλπάζων ρεϊγκανισμός, το ξεφτισμένο αλλά πάντα παρόν american dream, o Τζορτζ Μπους πατήρ και ο Μάικλ Δουκάκης, η επικείμενη τεχνολογική έκρηξη, η συντριβή του ρομαντισμού και των ελπίδων που εξεράγησαν γιορταστικά στο Μεγάλο Ξεφάντωμα της Δεκαετίας του 1960, η αναγκαστική προσγείωση στην πεζή πραγματικότητα, η μαζική σκηνοθεσία μιας ζωής χωρίς ποιητικά πετάγματα, μιας ζωής προορισμένης να μείνει εγκλωβισμένη στους εκάστοτε μικρόκοσμους, στην σπασμωδική και ανέμπνευστη ιδιωτικότητα, τα απομεινάρια της δεκαετίας του 1980.

alt

Η Ημέρα Ανεξαρτησίας είναι ένα road novel μετ᾽ εμποδίων, όλο και κάτι φρενάρει το νοητικό αλλά και υλικό Όχημα Μπάσκομπ, η μία μικροπεριπέτεια επικαλύπτει την άλλη, η μία μικροανάμνηση γίνεται σκιά της άλλης, το ένα μικροπεριστατικό συγκρούεται με το άλλο, όλα γίνονται ένας πολτός μέσα από τον οποίο ο Ρίτσαρντ Φορντ περιγράφει ιδιοφυώς την κοινωνικοπολιτική κατάσταση της εποχής και τις επιπτώσεις της στον μεμονωμένο άνθρωπο.

Η Ημέρα Ανεξαρτησίας είναι ένα road novel μετ᾽ εμποδίων, όλο και κάτι φρενάρει το νοητικό αλλά και υλικό Όχημα Μπάσκομπ, η μία μικροπεριπέτεια επικαλύπτει την άλλη, η μία μικροανάμνηση γίνεται σκιά της άλλης, το ένα μικροπεριστατικό συγκρούεται με το άλλο, όλα γίνονται ένας πολτός μέσα από τον οποίο ο Ρίτσαρντ Φορντ περιγράφει ιδιοφυώς την κοινωνικοπολιτική κατάσταση της εποχής και τις επιπτώσεις της στον μεμονωμένο άνθρωπο. Τα αδιέξοδα στοιβάζονται το ένα πάνω στο άλλο, το χρήμα ρέει αλλά δεν λυτρώνει, το σεξ είναι εύκολο αλλά δεν οδηγεί στην ευδαιμονία, δεν είναι καν μια εκτόνωση, μια ευφρόσυνη ανάπαυλα, αλλά ακόμα μια πηγή δυσανεξίας. Ο Μπάσκομπ αισθάνεται ενίοτε «μόνος, άχρηστος και εκτεθειμένος σαν φαροφύλακας μέρα μεσημέρι» (σ. 173), πιστεύει ότι είναι καταδικασμένος να λαμβάνει αποφάσεις που τον απομακρύνουν ολοένα και περισσότερο από την ουσία του είναι του, από το κέντρο του εαυτού του, από τον πυρήνα της υπάρξεώς του, ταλανίζεται διαρκώς από την αμφιβολία, ταλαντεύται ανάμεσα στη μία κίνηση και στην άλλη, φοβούμενος ότι ποτέ δεν κάνει ό,τι πρέπει: «Μπορεί λοιπόν να σε παραλύσει η σκέψη ότι μια ασήμαντη απόφαση, ένας διακόπτης που έστριψες προς τα εδώ και όχι προς τα εκεί, θα μπορούσε να κάνει πολλά πράγματα να γίνουν καλύτερα, μέχρι και να σωθούν» (σ. 354).

Ο Μπάσκομπ, και βέβαια ο Φορντ, διαθέτει μιαν ύστατη, σωτήρια φαρέτρα, την φαρέτρα των λέξεων. Με τις λέξεις μπορεί να ανασυντάξει τις δυνάμεις της αντεπίθεσής του, να κατανοήσει την καθηλωτική αμηχανία του και, ενδεχομένως, να την υπερβεί, να πει για να κάνει. Οι συγγραφείς, σκέφτεται ο ματαιωμένος συγγραφέας Μπάσκομπ, ξεπερνούν τις αδιέξοδες καταστάσεις της παρατεταμένης σύγχυσης, και μάλιστα καλύτερα από τον καθένα, καθότι ξέρουν και καταλαβαίνουν ότι «σχεδόν τα πάντα —μα τα πάντα— δεν είναι φτιαγμένα από "απόψεις" αλλά από λέξεις, τις οποίες άμα δεν σου αρέσουν, τις αλλάζεις» (σ. 388). Αλλά πρέπει να τις έχεις δουλέψει τις λέξεις, με προσήλωση και μέθοδο και στρατηγική: «Πίστευα ανέκαθεν ότι οι λέξεις μπορούν να καλυτερέψουν τα πράγματα και ότι δεν υπάρχει τίποτα που δεν γίνεται να βελτιωθεί. Έλα όμως που πρέπει να βρεθούν οι λέξεις» (σ. 548).

Η μικροτραγωδία του Φρανκ Μπάσκομπ είναι ότι, όσο κι αν πασχίζει, δεν βρίσκει πάντα τις λέξεις. Το μεγαλείο του Ρίτσαρντ Φορντ είναι ότι έχει φροντίσει, με πείσμα και έμπνευση, να βρίσκει τις λέξεις. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ-ΙΚΑΡΟΣ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής.


altΗμέρα ανεξαρτησίας
Richard Ford
Μτφρ. Θωμάς Σκάσσης
Εκδ. Πατάκη 2016
Σελ. 704, τιμή εκδότη €19,90

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ RICHARD FORD


Απόσπασμα από το βιβλίο

Ήμασταν νέοι, ανακαλύπταμε τη ζωή αυτοσχεδιάζοντας με ενθουσιασμό λεπτό προς λεπτό, απορρίπτοντας το ένα, λέγοντας ναι στο άλλο, όλα από καπρίτσιο. Και το Βόλβο, το αμάξι που μπορεί να το είχα ακόμη και να το χρησιμοποιούσα για να κουβαλάω χώμα για τις γλάστρες, τα ψώνια από τον μπακάλη, ξύλα για το τζάκι, ή να το είχα για το ψάρεμα, να με πηγαίνει στο Κλαμπ Ρεντ Μαν, αυτό το Βόλβο δεν μας ταίριαζε. Έπειτα γυρίσαμε οδηγώντας στην πόλη για να βρούμε αυτό που μας ταίριαζε, το πραγματικό μέλλον μας: τον γάμο, την πατρότητα και τη μητρότητα, την αθλητική μυθιστοριογραφία, το γκολφ, την αγαλλίαση, τη μελαγχολία, τον θάνατο, την περιφερόμενη δυστυχία που δεν έβρισκε σταθερό επίκεντρο, και αργότερα το διαζύγιο, τον αποχωρισμό και το μακρόσυρτο μεσοδιάστημα μέχρι το τώρα (σ. 353).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

Για το μυθιστόρημα της Νατάσα Μπράουν [Natasha Brown] «Συνάντηση» (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg). Kεντρική εικόνα: Η Teyonah Parris από τη σειρά «Mad Men». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη 

«Δεν υπάρχει επιτ...

«Περί ανθρώπων» της Γιούλι Τσε (κριτική) – Κόντρα στις βεβαιότητες και τα στερεότυπα

«Περί ανθρώπων» της Γιούλι Τσε (κριτική) – Κόντρα στις βεβαιότητες και τα στερεότυπα

Για το μυθιστόρημα της Γιούλι Τσε [Juli Zeh] «Περί ανθρώπων» (μτφρ. Απόστολος Στραγαλινός, εκδ. Μεταίχμιο). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Her».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Βεβαιότητες… Ποτέ δεν βρίσκονταν σε έλ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Τσέχοφ στα καλύτερά του: «Γλάρος» και «Πλατόνοφ» στο πνεύμα του Ρώσου δραματουργού

Ο Τσέχοφ στα καλύτερά του: «Γλάρος» και «Πλατόνοφ» στο πνεύμα του Ρώσου δραματουργού

Για την παράσταση «Ο γλάρος» σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Διαμαντή στο Θέατρο Σημείο και την παράσταση «Πλατόνοφ» σε σκηνοθεσία Δανάης Σπηλιώτη στο Νέο Θέατρο Θησείον. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Ο γλάρος». Φωτογραφία © Σταύρος Χαμπάκης. 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος ...

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αφιέρωμα στην πολύπτυχη εικαστική δραστηριότητα του Μάρκου Καμπάνη, στην Εθνική Βιβλιοθήκη

Αφιέρωμα στην πολύπτυχη εικαστική δραστηριότητα του Μάρκου Καμπάνη, στην Εθνική Βιβλιοθήκη

Στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, μεγάλο αφιέρωμα στον Μάρκο Καμπάνη από τις 15 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 18 Φεβρουαρίου 2024.

Επιμέλεια: Book Press

Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος παρουσιάζει από τις 15 Δεκεμβρίου 2023 έως τις ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...
«Η καρδερίνα» της Ντόνα Ταρτ (προδημοσίευση)

«Η καρδερίνα» της Ντόνα Ταρτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ντόνα Ταρτ [Donna Tartt] «Η καρδερίνα» (νέα μτφρ. Μιχάλης Δελέγκος), το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στον επάνω όροφο έκανε παγωνιά, καθώς τα...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...
13 σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου που έγραψαν λογοτεχνία

13 σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου που έγραψαν λογοτεχνία

Αρκετοί σκηνοθέτες ασχολήθηκαν κάποια στιγμή στη ζωή τους με τη συγγραφή μυθοπλασίας και σε αυτό το άρθρο ξεχωρίσαμε δεκατρείς από αυτούς, που έχουν εκδώσει ερεθιστικά μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων που κυκλοφορούν στη γλώσσα μας. Στην κεντρική φωτογραφία, ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι [Pier Paolo Pasolini].

...
Τρεις νέες ποιητικές φωνές από τις εκδόσεις Ιωλκός

Τρεις νέες ποιητικές φωνές από τις εκδόσεις Ιωλκός

Τρεις ποιητικές συλλογές που μόλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Ιωλκός και με τις οποίες τρεις νέοι ποιητές κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση.

Επιμέλεια: Book Press

Στην ποιητική συλλογή του Γιάννη Ξέστερνου  ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ