alt

Για το μυθιστόρημα του Richard Ford Ημέρα ανεξαρτησίας (μτφρ. Θωμάς Σκάσσης, εκδ. Πατάκη).

Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

Οι σπουδαίοι συγγραφείς είναι δεξιοτέχνες στην οργάνωση των συναισθημάτων και της συγκίνησης. Προκειμένου να σε δεξιωθούν στο σύμπαν τους, οργανώνουν έτσι το υλικό τους, συντάσσουν και συμπαρατάσσουν με μαεστρία τη μία λέξη δίπλα στην άλλη, φροντίζουν ώστε και το παραμικρό σημείο στίξεως να είναι στρατηγικά τοποθετημένο. Ο Ρίτσαρντ Φορντ [Richard Ford, Τζάκσον του Μισσισσιπή, 1944] είναι σπουδαίος συγγραφέας. Τα πολυσέλιδα μυθιστορήματά του είναι μεγαλειώδεις σπουδές στο καθημερινό, στο τετριμμένο, στο χθαμαλό, ακόμα και στο (φαινομενικά) ασήμαντο. Ο Ρίτσαρντ Φορντ ξέρει να συνδιαλλέγεται με τον χρόνο, να τανύει τις στιγμές ώστε να γίνουν αχανείς μάζες, να γίνουν ωκεανοί που περιέχουν πλήθος συναισθημάτων και συγκινήσεων, αλλά και ιστορικών γεγονότων, κρίσιμων ντοκουμέντων, καθοριστικών συμβάντων. Ξεκινάει από μια σχεδόν αδιάφορη για όλους μας μικροϊστορία και την αναλύει με την ακρίβεια λεπιδοπτερολόγου, την μπολιάζει ανεπαισθήτως με θραύσματα από τη Μεγάλη Ιστορία, την Ιστορία της Ανθρωπότητας, και μας παρασέρνει σε σκέψεις, πολύτιμες πάντα, για το νόημα της ζωής, το νόημα του χρόνου, το νόημα της υπάρξεώς μας εντός του χρόνου και εντός της κοινωνίας.

O Φρανκ Μπάσκομπ, διαζευγμένος κτηματομεσίτης, ματαιωμένος συγγραφέας, πρώην αθλητικογράφος, μεσήλικας, ελαφρώς τυχοδιώκτης, και συγκεχυμένος συναισθηματικά, ξεκινάει να παραλάβει τον γιο του από την τέως σύζυγό του για να περάσει μαζί του ένα Σαββατοκύριακο.

Στο μυθιστόρημά του Ημέρα Ανεξαρτησίας, που μετέφρασε δεξιοτεχνικά ο Θωμάς Σκάσσης (εκδ. Πατάκης), ο Φορντ εκκινεί, ως συνήθως, από μια βαριεστημένα συνηθισμένη ιστορία: ο Φρανκ Μπάσκομπ, διαζευγμένος κτηματομεσίτης, ματαιωμένος συγγραφέας, πρώην αθλητικογράφος, μεσήλικας, ελαφρώς τυχοδιώκτης, και συγκεχυμένος συναισθηματικά, ξεκινάει να παραλάβει τον γιο του από την τέως σύζυγό του για να περάσει μαζί του ένα Σαββατοκύριακο. Συμβαίνει το εν λόγω Σαββατοκύριακο να συμπίπτει με την αμερικανική εθνική εορτή, την Ημέρα της Ανεξαρτησίας, την 4η Ιουλίου. Ευκαιρία για τον Φρανκ να έρθει πιο κοντά με τον γιο του, τον Πολ, έναν προβληματικό, αλλά και προικισμένο, έφηβο που προβαίνει, συχνά πυκνά, σε πράξεις παραβατικές, που δεν βολεύεται στο πλούσιο περιβάλλον του αρχιτέκτονα πατριού του, που στο βαρόμετρο του συναισθηματικού και ψυχικού και διανοητικού του κόσμου εναλλάσσονται οι ενδείξεις με ιλιγγιώδεις ρυθμούς.

Όσο κυλάνε οι ώρες της προετοιμασίας για το ταξίδι, και του ίδιου του ταξιδιού, τόσο ο Ρίτσαρντ Φορντ ενθέτει μικροϊστορίες στην πρωτοπρόσωπη αφήγηση, στον νου του Φρανκ Μπάσκομπ, μετατρέποντάς τον σε ένα καλειδοσκόπιο αναμνήσεων και σκέψεων σχετικά με τις αναμνήσεις, ανασυρμένων στην επιφάνεια ενοχών και διανοητικών ελιγμών αποφυγής του άχθους και του άγχους των ενοχών, απολογισμών και σχεδίων για το μέλλον.

Μια μύχια Οδύσσεια

Το ταξίδι του Μπάσκομπ είναι μια μύχια Οδύσσεια και, συνάμα, ένα παρατεταμένο και περισκοπικό σχόλιο στη σύγχρονη αμερικανική ιστορία. Από τη μια το σύμπαν του μεμονωμένου πολίτη (η λεγόμενη «Υπαρξιακή Περίοδος» που διανύει ο Μπάσκομπ ύστερα από αποτυχημένες επαγγελματικές εκκινήσεις και από φθαρμένες σχεδόν εν τη γενέσει τους ερωτικές αναμετρήσεις με ολοωσδιόλου διαφορετικές γυναίκες), και από την άλλη τα τρέχοντα πολιτικά/ κοινωνικά/ οικονομικά σκαμπανεβάσματα της ιστορίας των Ηνωμένων Πολιτειών: ο καλπάζων ρεϊγκανισμός, το ξεφτισμένο αλλά πάντα παρόν american dream, o Τζορτζ Μπους πατήρ και ο Μάικλ Δουκάκης, η επικείμενη τεχνολογική έκρηξη, η συντριβή του ρομαντισμού και των ελπίδων που εξεράγησαν γιορταστικά στο Μεγάλο Ξεφάντωμα της Δεκαετίας του 1960, η αναγκαστική προσγείωση στην πεζή πραγματικότητα, η μαζική σκηνοθεσία μιας ζωής χωρίς ποιητικά πετάγματα, μιας ζωής προορισμένης να μείνει εγκλωβισμένη στους εκάστοτε μικρόκοσμους, στην σπασμωδική και ανέμπνευστη ιδιωτικότητα, τα απομεινάρια της δεκαετίας του 1980.

alt

Η Ημέρα Ανεξαρτησίας είναι ένα road novel μετ᾽ εμποδίων, όλο και κάτι φρενάρει το νοητικό αλλά και υλικό Όχημα Μπάσκομπ, η μία μικροπεριπέτεια επικαλύπτει την άλλη, η μία μικροανάμνηση γίνεται σκιά της άλλης, το ένα μικροπεριστατικό συγκρούεται με το άλλο, όλα γίνονται ένας πολτός μέσα από τον οποίο ο Ρίτσαρντ Φορντ περιγράφει ιδιοφυώς την κοινωνικοπολιτική κατάσταση της εποχής και τις επιπτώσεις της στον μεμονωμένο άνθρωπο.

Η Ημέρα Ανεξαρτησίας είναι ένα road novel μετ᾽ εμποδίων, όλο και κάτι φρενάρει το νοητικό αλλά και υλικό Όχημα Μπάσκομπ, η μία μικροπεριπέτεια επικαλύπτει την άλλη, η μία μικροανάμνηση γίνεται σκιά της άλλης, το ένα μικροπεριστατικό συγκρούεται με το άλλο, όλα γίνονται ένας πολτός μέσα από τον οποίο ο Ρίτσαρντ Φορντ περιγράφει ιδιοφυώς την κοινωνικοπολιτική κατάσταση της εποχής και τις επιπτώσεις της στον μεμονωμένο άνθρωπο. Τα αδιέξοδα στοιβάζονται το ένα πάνω στο άλλο, το χρήμα ρέει αλλά δεν λυτρώνει, το σεξ είναι εύκολο αλλά δεν οδηγεί στην ευδαιμονία, δεν είναι καν μια εκτόνωση, μια ευφρόσυνη ανάπαυλα, αλλά ακόμα μια πηγή δυσανεξίας. Ο Μπάσκομπ αισθάνεται ενίοτε «μόνος, άχρηστος και εκτεθειμένος σαν φαροφύλακας μέρα μεσημέρι» (σ. 173), πιστεύει ότι είναι καταδικασμένος να λαμβάνει αποφάσεις που τον απομακρύνουν ολοένα και περισσότερο από την ουσία του είναι του, από το κέντρο του εαυτού του, από τον πυρήνα της υπάρξεώς του, ταλανίζεται διαρκώς από την αμφιβολία, ταλαντεύται ανάμεσα στη μία κίνηση και στην άλλη, φοβούμενος ότι ποτέ δεν κάνει ό,τι πρέπει: «Μπορεί λοιπόν να σε παραλύσει η σκέψη ότι μια ασήμαντη απόφαση, ένας διακόπτης που έστριψες προς τα εδώ και όχι προς τα εκεί, θα μπορούσε να κάνει πολλά πράγματα να γίνουν καλύτερα, μέχρι και να σωθούν» (σ. 354).

Ο Μπάσκομπ, και βέβαια ο Φορντ, διαθέτει μιαν ύστατη, σωτήρια φαρέτρα, την φαρέτρα των λέξεων. Με τις λέξεις μπορεί να ανασυντάξει τις δυνάμεις της αντεπίθεσής του, να κατανοήσει την καθηλωτική αμηχανία του και, ενδεχομένως, να την υπερβεί, να πει για να κάνει. Οι συγγραφείς, σκέφτεται ο ματαιωμένος συγγραφέας Μπάσκομπ, ξεπερνούν τις αδιέξοδες καταστάσεις της παρατεταμένης σύγχυσης, και μάλιστα καλύτερα από τον καθένα, καθότι ξέρουν και καταλαβαίνουν ότι «σχεδόν τα πάντα —μα τα πάντα— δεν είναι φτιαγμένα από "απόψεις" αλλά από λέξεις, τις οποίες άμα δεν σου αρέσουν, τις αλλάζεις» (σ. 388). Αλλά πρέπει να τις έχεις δουλέψει τις λέξεις, με προσήλωση και μέθοδο και στρατηγική: «Πίστευα ανέκαθεν ότι οι λέξεις μπορούν να καλυτερέψουν τα πράγματα και ότι δεν υπάρχει τίποτα που δεν γίνεται να βελτιωθεί. Έλα όμως που πρέπει να βρεθούν οι λέξεις» (σ. 548).

Η μικροτραγωδία του Φρανκ Μπάσκομπ είναι ότι, όσο κι αν πασχίζει, δεν βρίσκει πάντα τις λέξεις. Το μεγαλείο του Ρίτσαρντ Φορντ είναι ότι έχει φροντίσει, με πείσμα και έμπνευση, να βρίσκει τις λέξεις. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ-ΙΚΑΡΟΣ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής.


altΗμέρα ανεξαρτησίας
Richard Ford
Μτφρ. Θωμάς Σκάσσης
Εκδ. Πατάκη 2016
Σελ. 704, τιμή εκδότη €19,90

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ RICHARD FORD


Απόσπασμα από το βιβλίο

Ήμασταν νέοι, ανακαλύπταμε τη ζωή αυτοσχεδιάζοντας με ενθουσιασμό λεπτό προς λεπτό, απορρίπτοντας το ένα, λέγοντας ναι στο άλλο, όλα από καπρίτσιο. Και το Βόλβο, το αμάξι που μπορεί να το είχα ακόμη και να το χρησιμοποιούσα για να κουβαλάω χώμα για τις γλάστρες, τα ψώνια από τον μπακάλη, ξύλα για το τζάκι, ή να το είχα για το ψάρεμα, να με πηγαίνει στο Κλαμπ Ρεντ Μαν, αυτό το Βόλβο δεν μας ταίριαζε. Έπειτα γυρίσαμε οδηγώντας στην πόλη για να βρούμε αυτό που μας ταίριαζε, το πραγματικό μέλλον μας: τον γάμο, την πατρότητα και τη μητρότητα, την αθλητική μυθιστοριογραφία, το γκολφ, την αγαλλίαση, τη μελαγχολία, τον θάνατο, την περιφερόμενη δυστυχία που δεν έβρισκε σταθερό επίκεντρο, και αργότερα το διαζύγιο, τον αποχωρισμό και το μακρόσυρτο μεσοδιάστημα μέχρι το τώρα (σ. 353).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

Για το μυθιστόρημα της Άννα Καβάν [Anna Kavan] «Πάγος» (μτφρ. Λευτέρης Καλοσπύρος, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Anna Kavan από τον Walker Evans © Metropolitan Museum of Art.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

Για την τριλογία «Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ [Hermann Broch] (μτφρ. Σοφία Αυγερινού, εκδ. Έρμα). Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας Χέρμαν Μπροχ.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Εάν δεχτούμε ότι είμαστε περιφερόμενες σκιές ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ