erri-de-luca-780

Για τη νουβέλα του Erri De Luca Το βάρος της πεταλούδας (μτφρ. Άννα Παπασταύρου, εκδ. Κέλευθος).

Του Νίκου Ξένιου

Στο υπέροχο, έρημο ορεινό σκηνικό, η ανθρώπινη μοναχική παρουσία αγαπά να πλανιέται, μια μονάδα απέναντι στην ανεξιχνίαστη βία που αναγνωρίζει τη θέση της στον κόσμο. To Βάρος της πεταλούδας του Έρι Ντε Λούκα, παρότι μοιάζει με παραμύθι ανθρωπομορφισμού (αφηγητής είναι τόσο ο κυνηγός, όσο και το αγριόγιδο), στην ουσία είναι μια αυθεντική ιστορία που γεφυρώνει την ψυχή του ζώου μ΄εκείνην του ανθρώπου, επιστρέφοντας, μετά την ανάβαση, στο σημείο εκκίνησης. Πρωτότυπη αφήγηση, ασθματικός ρυθμός, αλληγορική σημειολογία: μια γλώσσα απόλυτα προσωπική, αποδοσμένη εύστοχα στα ελληνικά από την Άννα Παπασταύρου για λογαριασμό των εκδόσεων «Κέλευθος».

Θέωση στις δολομιτικές Άλπεις

Τα διδάγματα της ζωής του ενός γίνονται μαθήματα για τον άλλον, σε μιαν αντιστοιχία που παραπέμπει στα διηγήματα της Άννι Πρου και στη νουβέλα Ο γέρος και η θάλασσα του Χέμινγουει.

Το κείμενο διαδραματίζεται ένα Νοέμβριο, εποχή κυνηγιού, στο ορεινό σκηνικό των δολομιτικών ιταλικών Άλπεων, γνωστό στον συγγραφέα από τις αλπινιστικές του επιδόσεις. Στις απάτητες κορυφές, ένα αγριόγιδο αντιλαμβάνεται στον αέρα την οσμή του ανθρώπου που κυνήγησε και σκότωσε τη μάνα του. Έχει φτάσει στην τελευταία χρονιά όπου η φυσική του κατάσταση θα του επιτρέψει να ηγείται της αγέλης, και η υπεροχή του απειλείται από τα νεώτερα αγριόγιδα. Ένας παράνομος κυνηγός, απογοητευμένος από μιαν Επανάσταση που δεν ήρθε ποτέ, κρατά, στα εξήντα του χρόνια, ως τελευταίο του κυνηγετικό στοίχημα να νικήσει το μοναδικό αυτό ζώο, που του ξέφευγε σε όλη του τη ζωή. Το αγριόγιδο έχει μάθει να υπερβαίνει την εκκρεμότητα του κενού, να κάνει άλματα στο χάος, να ισορροπεί σε σημεία όπου η πρόσβαση του ανθρώπου γίνεται μόνο με τη λογική: «ήταν ο άνεμος ντυμένος πόδια και κέρατα». Ένα μάθημα ηθικής: τα διδάγματα της ζωής του ενός γίνονται μαθήματα για τον άλλον, σε μιαν αντιστοιχία που παραπέμπει στα διηγήματα της Άννι Πρου και στη νουβέλα Ο γέρος και η θάλασσα του Χέμινγουει. Όμως, μπροστά στις δυο αυτές ρωμαλέες μορφές, ως τρίτη ψυχή της αφήγησης, έρχεται η ψυχή μιας πεταλούδας με το ελάχιστο βάρος της ν’ αφήσει το ανεξίτηλο σημάδι της σε ό,τι ακουμπά: «Μια λευκή πεταλούδα πέταξε πάνω του κι ολόγυρά του. Χόρεψε μπροστά στα μάτια του άντρα και τα βλέφαρά του βάρυναν (…) Σκοτείνιασε η ανάσα του, τα πόδια σκλήρυναν, ο χτύπος των φτερών κι ο χτύπος του αίματος σταμάτησαν ταυτόχρονα. Το βάρος της πεταλούδας είχε καταλήξει στην καρδιά του…».

Η σκληρότητα της κοινωνίας των ορεσίβιων αίγαγρων προσιδιάζει εκπληκτικά στην αναλγησία της σιωπηρής και «σκεπτόμενης» ανθρώπινης κοινωνίας: είναι μια αλληγορία της κοινωνίας κυνηγών και θυμάτων, οι εξουσιαστικοί όροι της οποίας αντιστρέφονται με μεγάλη ευκολία.

Η σκληρότητα της κοινωνίας των ορεσίβιων αίγαγρων προσιδιάζει εκπληκτικά στην αναλγησία της σιωπηρής και «σκεπτόμενης» ανθρώπινης κοινωνίας: είναι μια αλληγορία της κοινωνίας κυνηγών και θυμάτων, οι εξουσιαστικοί όροι της οποίας αντιστρέφονται με μεγάλη ευκολία, σε μιαν αφήγηση που περιφρονεί τους παραδεδομένους αφηγηματικούς τρόπους για ν’ αποδώσει την ουσία της ανάλωσης σ’ ένα στόχο που συνιστά εμμονή, καθώς και τη γλυκόπικρη γεύση της πτώσης. Οι φωνές αναμειγνύονται, σε σημείο ταύτισης, οπότε ο ανθρωπομορφισμός θα μπορούσε να εκληφθεί και ως ζωομορφισμός, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη βαρύτητα που δίνει ο συγγραφέας στις λεπτομέρειες, στις κινήσεις του σώματος, στις συνήθειες, στα συναισθήματα της υπεροχής, της νίκης, του πένθους, της απώλειας. Η απόδοση του ερημικού τοπίου, των ήχων, των οσμών, των κινήσεων, είναι αρχετυπική, χωρίς τις επιμολύνσεις των λέξεων της καθημερινότητας, και αυτή συνιστά την ιδιαιτερότητα της γλώσσας του Ντε Λούκα: υπάρχει μια βιβλική επισημότητα, επιστράτευση λέξεων που εκ πρώτης όψεως δεν συνδέονται με συντακτική ακρίβεια, που προσδίδει μιαν ιερατική επισημότητα στην περιγραφή. Κοντινές στην πρώτη φωνή της δημιουργίας, αυτήν που δημιουργεί τον κόσμο με την απλή της εκφώνηση, η φωνή του διττού αφηγητή επιτρέπει στο σώμα την είσοδο σ ’αυτό το άγριο, αύταρκες παιχνίδι ανταγωνισμού, in ludο : στα λατινικά η λέξη «ψευδαίσθηση» σημαίνει την «είσοδο στο παιχνίδι». Ο συγγραφέας δηλώνει πως κληρονόμησε, τρόπον τινά, από τον πατέρα του την ευγνωμοσύνη προς τα άγρια βουνά, που έσωσαν εκείνον -τον πατέρα του- ως καταφύγιο κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και πως αυτό που κατεξοχήν τον αφορά είναι η ομορφιά του αγώνα, της αλαζονείας του νικητή, που είναι απαραίτητη στη φύση, που το ανθρώπινο είδος έχει αγνοήσει, και που ο ίδιος την ανακάλυψε στα βουνά και στην εμβριθή του μελέτη της Βίβλου: ο Έρι ντε Λούκα υπήρξε αλπινιστής με πολλές πρωτιές στην αγωνιστική αναρρίχηση και μετέφερε στα βιβλία του το πάθος του για τα βουνά και τη φύση, ως μια άλλη εκδοχή του διαρκούς αγώνα του καλλιτέχνη για να φτάσει τη θέωση.

alt
    Ο Erri De Luca
 

Ένας κομμουνιστής μεταφράζει τη Βίβλο

Ο Έρι ντε Λούκα γεννήθηκε στη Νάπολη στις 20 Μαίου του 1950. Στα δεκαοκτώ του υιοθετεί κομμουνιστική ιδεολογία και είναι συνιδρυτής της ακροαριστερής πολιτικής οργάνωσης “Lotta continua”, συγγραφέας, μεταφραστής, ποιητής, σεναριογράφος, σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής σε ταινίες. Βιοπορίστηκε κάνοντας διάφορα επαγγέλματα: οδηγός φορτηγού, εργάτης στη Φίατ, οικοδόμος κτλ. Έκανε πολλές δουλειές, ανάμεσα στις οποίες προσέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στον πόλεμο της Βοσνίας, μετέφρασε από δυο τρεις γλώσσες κι έμαθε μόνος του ελληνικά, ρωσικά, αρχαία εβραϊκά και γίντις: μετέφρασε, έτσι, κάποια σημαντικά βιβλία της Βίβλου στα ιταλικά, υιοθετώντας κριτική προσέγγιση. Μετά τα σαράντα του συνεργάστηκε με περιοδικά και εφημερίδες: “L’ Avvenire”, “Il Corriere della Sera”, “Il Manifesto” και “La Repubblica”.

Δημοσίευσε το πρώτο του βιβλίο το 1989, με θέμα την παιδική του ηλικία και τίτλο “Non ora, non qui”. Έγινε γνωστός για τη συγγραφή άρθρων, δοκιμίων, ποιημάτων, λιμπρέτων για όπερα και θεατρικών έργων: από το 1990 έως το 2009 έχει δημοσιεύσει πενήντα βιβλία. Έργα του: Non ora, no qui, Una nuvola come tappetto, Tu mio, Il nome dellα madre, Il giorno prima della felicità κ.ά. Στην Ελλάδα έχουν μεταφραστεί: Η μουσική της θάλασσας (Περίπλους) και Τρία άλογα (Αλεξάνδρεια). Βραβευμένος στη Γαλλία (1994) και τη Γερμανία, χαρακτηρίστηκε από τον ιταλικό Τύπο «συγγραφέας της δεκαετίας». Ο Έρι ντε Λούκα αυτοπροσδιορίζεται ως «μέλος της τελευταίας επαναστατικής γενεάς του 20ού αιώνα». 

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

altΤο βάρος της πεταλούδας
Erri De Luca
Μτφρ. Άννα Παπασταύρου
Κέλευθος 2015
Σελ. 114, τιμή εκδότη € 7,92

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

Το «2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν [Duncan Macmillan] παρουσιάζεται στο θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Φωτογραφίες: © Σπύρος Περδίου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 2071, η σημαντική διάλεξη του...

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

Για το βιβλίο του Γουόλτερ Άιζακσον [Walter Isaacson] «Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος).

Γράφει ο  Διονύσης Μαρίνος

Πριν από λίγες ημέρες ο ...

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Ο Δημήτρης Καραντζάς σε συνεργασία με την Γκέλυ Καλαμπάκα, έγραψε και σκηνοθέτησε «Το Σπίτι», την πρώτη του παράσταση έπειτα από δώδεκα χρόνια, ύστερα από ανάθεση της Στέγης για τη δημιουργία ενός πρωτότυπου έργου. «Το Σπίτι» παρουσιάζεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Τετάρτη - Κυριακή μέχρι και τις 19 Νοεμβρίου. Φωτο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ