erri-de-luca-780

Για τη νουβέλα του Erri De Luca Το βάρος της πεταλούδας (μτφρ. Άννα Παπασταύρου, εκδ. Κέλευθος).

Του Νίκου Ξένιου

Στο υπέροχο, έρημο ορεινό σκηνικό, η ανθρώπινη μοναχική παρουσία αγαπά να πλανιέται, μια μονάδα απέναντι στην ανεξιχνίαστη βία που αναγνωρίζει τη θέση της στον κόσμο. To Βάρος της πεταλούδας του Έρι Ντε Λούκα, παρότι μοιάζει με παραμύθι ανθρωπομορφισμού (αφηγητής είναι τόσο ο κυνηγός, όσο και το αγριόγιδο), στην ουσία είναι μια αυθεντική ιστορία που γεφυρώνει την ψυχή του ζώου μ΄εκείνην του ανθρώπου, επιστρέφοντας, μετά την ανάβαση, στο σημείο εκκίνησης. Πρωτότυπη αφήγηση, ασθματικός ρυθμός, αλληγορική σημειολογία: μια γλώσσα απόλυτα προσωπική, αποδοσμένη εύστοχα στα ελληνικά από την Άννα Παπασταύρου για λογαριασμό των εκδόσεων «Κέλευθος».

Θέωση στις δολομιτικές Άλπεις

Τα διδάγματα της ζωής του ενός γίνονται μαθήματα για τον άλλον, σε μιαν αντιστοιχία που παραπέμπει στα διηγήματα της Άννι Πρου και στη νουβέλα Ο γέρος και η θάλασσα του Χέμινγουει.

Το κείμενο διαδραματίζεται ένα Νοέμβριο, εποχή κυνηγιού, στο ορεινό σκηνικό των δολομιτικών ιταλικών Άλπεων, γνωστό στον συγγραφέα από τις αλπινιστικές του επιδόσεις. Στις απάτητες κορυφές, ένα αγριόγιδο αντιλαμβάνεται στον αέρα την οσμή του ανθρώπου που κυνήγησε και σκότωσε τη μάνα του. Έχει φτάσει στην τελευταία χρονιά όπου η φυσική του κατάσταση θα του επιτρέψει να ηγείται της αγέλης, και η υπεροχή του απειλείται από τα νεώτερα αγριόγιδα. Ένας παράνομος κυνηγός, απογοητευμένος από μιαν Επανάσταση που δεν ήρθε ποτέ, κρατά, στα εξήντα του χρόνια, ως τελευταίο του κυνηγετικό στοίχημα να νικήσει το μοναδικό αυτό ζώο, που του ξέφευγε σε όλη του τη ζωή. Το αγριόγιδο έχει μάθει να υπερβαίνει την εκκρεμότητα του κενού, να κάνει άλματα στο χάος, να ισορροπεί σε σημεία όπου η πρόσβαση του ανθρώπου γίνεται μόνο με τη λογική: «ήταν ο άνεμος ντυμένος πόδια και κέρατα». Ένα μάθημα ηθικής: τα διδάγματα της ζωής του ενός γίνονται μαθήματα για τον άλλον, σε μιαν αντιστοιχία που παραπέμπει στα διηγήματα της Άννι Πρου και στη νουβέλα Ο γέρος και η θάλασσα του Χέμινγουει. Όμως, μπροστά στις δυο αυτές ρωμαλέες μορφές, ως τρίτη ψυχή της αφήγησης, έρχεται η ψυχή μιας πεταλούδας με το ελάχιστο βάρος της ν’ αφήσει το ανεξίτηλο σημάδι της σε ό,τι ακουμπά: «Μια λευκή πεταλούδα πέταξε πάνω του κι ολόγυρά του. Χόρεψε μπροστά στα μάτια του άντρα και τα βλέφαρά του βάρυναν (…) Σκοτείνιασε η ανάσα του, τα πόδια σκλήρυναν, ο χτύπος των φτερών κι ο χτύπος του αίματος σταμάτησαν ταυτόχρονα. Το βάρος της πεταλούδας είχε καταλήξει στην καρδιά του…».

Η σκληρότητα της κοινωνίας των ορεσίβιων αίγαγρων προσιδιάζει εκπληκτικά στην αναλγησία της σιωπηρής και «σκεπτόμενης» ανθρώπινης κοινωνίας: είναι μια αλληγορία της κοινωνίας κυνηγών και θυμάτων, οι εξουσιαστικοί όροι της οποίας αντιστρέφονται με μεγάλη ευκολία.

Η σκληρότητα της κοινωνίας των ορεσίβιων αίγαγρων προσιδιάζει εκπληκτικά στην αναλγησία της σιωπηρής και «σκεπτόμενης» ανθρώπινης κοινωνίας: είναι μια αλληγορία της κοινωνίας κυνηγών και θυμάτων, οι εξουσιαστικοί όροι της οποίας αντιστρέφονται με μεγάλη ευκολία, σε μιαν αφήγηση που περιφρονεί τους παραδεδομένους αφηγηματικούς τρόπους για ν’ αποδώσει την ουσία της ανάλωσης σ’ ένα στόχο που συνιστά εμμονή, καθώς και τη γλυκόπικρη γεύση της πτώσης. Οι φωνές αναμειγνύονται, σε σημείο ταύτισης, οπότε ο ανθρωπομορφισμός θα μπορούσε να εκληφθεί και ως ζωομορφισμός, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη βαρύτητα που δίνει ο συγγραφέας στις λεπτομέρειες, στις κινήσεις του σώματος, στις συνήθειες, στα συναισθήματα της υπεροχής, της νίκης, του πένθους, της απώλειας. Η απόδοση του ερημικού τοπίου, των ήχων, των οσμών, των κινήσεων, είναι αρχετυπική, χωρίς τις επιμολύνσεις των λέξεων της καθημερινότητας, και αυτή συνιστά την ιδιαιτερότητα της γλώσσας του Ντε Λούκα: υπάρχει μια βιβλική επισημότητα, επιστράτευση λέξεων που εκ πρώτης όψεως δεν συνδέονται με συντακτική ακρίβεια, που προσδίδει μιαν ιερατική επισημότητα στην περιγραφή. Κοντινές στην πρώτη φωνή της δημιουργίας, αυτήν που δημιουργεί τον κόσμο με την απλή της εκφώνηση, η φωνή του διττού αφηγητή επιτρέπει στο σώμα την είσοδο σ ’αυτό το άγριο, αύταρκες παιχνίδι ανταγωνισμού, in ludο : στα λατινικά η λέξη «ψευδαίσθηση» σημαίνει την «είσοδο στο παιχνίδι». Ο συγγραφέας δηλώνει πως κληρονόμησε, τρόπον τινά, από τον πατέρα του την ευγνωμοσύνη προς τα άγρια βουνά, που έσωσαν εκείνον -τον πατέρα του- ως καταφύγιο κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και πως αυτό που κατεξοχήν τον αφορά είναι η ομορφιά του αγώνα, της αλαζονείας του νικητή, που είναι απαραίτητη στη φύση, που το ανθρώπινο είδος έχει αγνοήσει, και που ο ίδιος την ανακάλυψε στα βουνά και στην εμβριθή του μελέτη της Βίβλου: ο Έρι ντε Λούκα υπήρξε αλπινιστής με πολλές πρωτιές στην αγωνιστική αναρρίχηση και μετέφερε στα βιβλία του το πάθος του για τα βουνά και τη φύση, ως μια άλλη εκδοχή του διαρκούς αγώνα του καλλιτέχνη για να φτάσει τη θέωση.

alt
    Ο Erri De Luca
 

Ένας κομμουνιστής μεταφράζει τη Βίβλο

Ο Έρι ντε Λούκα γεννήθηκε στη Νάπολη στις 20 Μαίου του 1950. Στα δεκαοκτώ του υιοθετεί κομμουνιστική ιδεολογία και είναι συνιδρυτής της ακροαριστερής πολιτικής οργάνωσης “Lotta continua”, συγγραφέας, μεταφραστής, ποιητής, σεναριογράφος, σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής σε ταινίες. Βιοπορίστηκε κάνοντας διάφορα επαγγέλματα: οδηγός φορτηγού, εργάτης στη Φίατ, οικοδόμος κτλ. Έκανε πολλές δουλειές, ανάμεσα στις οποίες προσέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στον πόλεμο της Βοσνίας, μετέφρασε από δυο τρεις γλώσσες κι έμαθε μόνος του ελληνικά, ρωσικά, αρχαία εβραϊκά και γίντις: μετέφρασε, έτσι, κάποια σημαντικά βιβλία της Βίβλου στα ιταλικά, υιοθετώντας κριτική προσέγγιση. Μετά τα σαράντα του συνεργάστηκε με περιοδικά και εφημερίδες: “L’ Avvenire”, “Il Corriere della Sera”, “Il Manifesto” και “La Repubblica”.

Δημοσίευσε το πρώτο του βιβλίο το 1989, με θέμα την παιδική του ηλικία και τίτλο “Non ora, non qui”. Έγινε γνωστός για τη συγγραφή άρθρων, δοκιμίων, ποιημάτων, λιμπρέτων για όπερα και θεατρικών έργων: από το 1990 έως το 2009 έχει δημοσιεύσει πενήντα βιβλία. Έργα του: Non ora, no qui, Una nuvola come tappetto, Tu mio, Il nome dellα madre, Il giorno prima della felicità κ.ά. Στην Ελλάδα έχουν μεταφραστεί: Η μουσική της θάλασσας (Περίπλους) και Τρία άλογα (Αλεξάνδρεια). Βραβευμένος στη Γαλλία (1994) και τη Γερμανία, χαρακτηρίστηκε από τον ιταλικό Τύπο «συγγραφέας της δεκαετίας». Ο Έρι ντε Λούκα αυτοπροσδιορίζεται ως «μέλος της τελευταίας επαναστατικής γενεάς του 20ού αιώνα». 

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

altΤο βάρος της πεταλούδας
Erri De Luca
Μτφρ. Άννα Παπασταύρου
Κέλευθος 2015
Σελ. 114, τιμή εκδότη € 7,92

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονι Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Από παλαιότερη παράσταση του ΔΗΠΕΘΕ στο έργο του Αριστοφάνη «Όρνιθες». 

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...
«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

Για το μυθιστόρημα του Λεονάρδο Παδούρα [Leonardo Padura] «Έντιμοι άνθρωποι» (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη). Kεντρική εικόνα: © Wikimedia Commons. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη 

Ανεξάρτητα αν είχε επισκ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Η εμμονή» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Δεν ήθελε να μου πει το όνομά της.

...
Ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος τιμήθηκε από τον Σύνδεσμο Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου για το σύνολο του έργου του

Ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος τιμήθηκε από τον Σύνδεσμο Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου για το σύνολο του έργου του

O Σύνδεσμος Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου τίμησε το περασμένο Σάββατο (2/12) σε μια σεμνή τελετή τον Γιώργο Μαρκόπουλο, καθώς και τον Κύπριο ομότεχνό του Αντώνη Πιλλά.

Επιμέλεια: Book Press

Tο Βραβείο «Λογοτέχνη για το σύν...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Η εμμονή» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Δεν ήθελε να μου πει το όνομά της.

...
«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Τσαρλς Μπουκόβσκι [Charles Bukowski] «Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» (νέα μτφρ. Γιάννης Λειβαδάς), που κυκλοφορεί στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ