stendhal-bertou360

Του Γιώργου Βέη

«Η σιωπή είναι σημάδι έρωτα», είπε μέσα του ο Φεντέρ.

Η ασκημένη παρατηρητικότητα, οι ισχυρές εκρήξεις της βούλησης, η ασίγαστη ανάγκη της άμεσης προσαρμογής στις επιταγές της εκασταχού εκάστοτε περιρρέουσας ατμόσφαιρας, οι διακριτικές αναρριχήσεις στον εθνικό ιστό, όπου η προοπτική της ηθικής δεν εκφυλίζεται όμως σε χαμέρπεια ή αισχρή εξαπάτηση, η τάση αυτοπροσδιορισμού του είναι και οι συχνοί, αναπόφευκτοι κατά κανόνα, ειλικρινείς αυτοέλεγχοι χαρακτηρίζουν τις κύριες πτυχές της φυσιογνωμίας και της συμπεριφοράς του Φεντέρ.

Ο έρωτας που καταλύει και ο έρωτας που επανασυγκροτεί 

Ο κόσμος υπάρχει όχι ως όνειρο, αλλά ως προκλητικό πεδίο κατάκτησης. Ο πανικός μπροστά στο φαινόμενο του καταλυτικού, αυτοκαταστροφικού έρωτα ανήκει, σημειωτέον, στις σταθερές παραμέτρους της ζωής. Τρεις φορές μάλιστα υπογραμμίζεται δεόντως σ΄ αυτό το έργο, μετρημένο με το υποδεκάμετρο της κειμενικής σοφίας. Συγκεκριμένα στις κομβικές σελίδες 151, 154 και κυρίως 144, ήτοι «έτσι λοιπόν, ο έρωτας του ενέπνεε ένα έντονο αίσθημα τρόμου, και αν το είχε προβλέψει πως θα ερωτευόταν τη Βαλεντίν, χωρίς αμφιβολία θα είχε φύγει ένα ταξίδι». Η τυφλή ορμή της προόδου οδηγεί τα άτομα σε παραφροσύνη, όχι όμως και τον αναστοχαστικό Φεντέρ. Διατηρεί την ψυχραιμία του ενώ όλα δείχνουν απώλεια και καταστροφή. Η πατροκτονία κατά συνέπεια επιβάλλεται ως εκ των πραγμάτων: ο γιος αποκόπτει τους δεσμούς χρήματος που τον συνέδεαν στην εφηβεία του με τον λίαν ευκατάστατο γονιό του, προκειμένου να γνωρίσει επιτέλους τον εαυτό - Φεντέρ. Η αποφασιστικότητα τεκμαίρεται ως προϊόν ευφυούς στρατηγικής.

Ο Φεντέρ, τέκνο των κοινωνικών ανακατατάξεων και μεταβολών, είναι ένας αρχετυπικός ήρωας.

Το ανέκκλητο ρήγμα, η μετάβαση από την επαρχία και την σαφώς περιοριστική ζώνη επιρροής του προστάτη πατέρα στην πρωτεύουσα των χαλαρότερων απαγορεύσεων και των ηπιότερων καταναγκασμών είναι η αρχή της αληθινής του δημιουργίας. Ο Φεντέρ, τέκνο των κοινωνικών ανακατατάξεων και των πολιτικοοικονομικών μεταβολών, όπως καταγράφονται στις αρχές του 19ου αιώνα, στο επίπεδο του συμβολικού καθίσταται ένας ακόμη αρχετυπικός ήρωας. Η νουβέλα, η οποία τον ανέδειξε, γράφτηκε το 1839. Δεν ολοκληρώθηκε για διάφορους λόγους, παραμένοντας ανέκδοτη ως το 1855. Ο συγγραφέας της πρόλαβε πάντως να εγκαταστήσει τον Φεντέρ στο ασύλητο πάνθεον των αντιπροσωπευτικότερων ινδαλμάτων του.

Ηδύτητα χωρίς τέλος

stendhal-photoΣυγκρατώ εδώ το γεγονός, ότι θίγοντας, μεταξύ άλλων, και το θέμα της ελεγχόμενης ή μη εμπορευματοποίησης των προϊόντων της ζωγραφικής τέχνης, ο Σταντάλ ενεργεί όχι μόνον ως αυθεντικός ταξινόμος ηθών, αλλά ως κριτής πολιτισμικών δομών. Χωρίς να υποκύπτει στο δέλεαρ του διδακτισμού, η νουβέλα πάλλει από ένα αίσθημα δικαίωσης των ανθρωπιστικών αξιών σε διαχρονική βάση. Ο Φεντέρ, από επαρχιώτης νέος με καλλιτεχνικές ευαισθησίες, μεταμορφώνεται σε επιτυχημένο αστό του Παρισιού. Η μετάλλαξη, προοδευτική και μαθηματικά προκαθορισμένη, πιστοποιεί ακόμη μια φορά την πανθολογούμενη δεξιοτεχνία του Σταντάλ. Υφίσταται συν τοις άλλοις και ο ένδον δαίμων ο οποίος την κατάλληλη στιγμή ή έστω και την υστάτη τον αποτρέπει από τον σολοικισμό της ύβρεως. Τόσο εκείνης, η οποία στρέφεται κατά της αρμονικής τάξης των πραγμάτων, όσο και της άλλης, η οποία είθισται να στρέφεται κατά του απαραίτητου Άλλου. Οι μεταπτώσεις, οι ανακατατάξεις, οι ανατροπές, ενίοτε από σελίδα σε σελίδα, υπακούουν στο πρωταρχικό σχέδιο της συγγραφικής σύλληψης, τιμώντας στο έπακρον τις καταστατικές της προαιρέσεις. Κοντολογίς, ο πλούσιος σύζυγος του τίτλου εννοείται ως ο διαλεκτικός αντίπους του εχέφρονος Φεντέρ. Περιττό να υπογραμμίσω ότι η καταγραφή των πεπραγμένων και η σχεδόν ημερολογιακή αποτύπωση των παθών τελούνται με υποδειγματική σαφήνεια. Δεν θα μπορούσε να γίνει άλλωστε διαφορετικά από έναν συγγραφέα, ο οποίος, ως γνωστόν, προτού κάτσει να γράψει, διαβάζει κάθε φορά λίγα άρθρα του αστικού κώδικα για να βρει, όπως εκείνος τον αντιλαμβάνεται, τον κειμενικό του, ατομικό ρυθμό. Είναι αυτός ακριβώς ο ρυθμός, ο οποίος τον καθιστά προσιτό και εξαιρετικά ελκυστικό και στον 21ο αιώνα του αναγνωστικού χάους. Κοντολογίς, αντί λεκτικής ξηρότητος ή υπερ-ρητορικής έξαρσης, η γραφή προσφέρει ηδύτητα χωρίς ημερομηνία λήξεως.

Πολύτιμο βοήθημα της περαιτέρω κατανόησης του στανταλικού προτάγματος είναι το επίμετρο του βιβλίου, το οποίο μαζί με τον εξαιρετικό πρόλογο, συναποτελούν αποκτήματα των ελλήνων αναγνωστών. Η μετάφραση ανταποκρίθηκε με πείρα και σύνεση στις υποχρεώσεις και στα βάρη της μεταφοράς του απαιτητικού πρωτοτύπου στη γλώσσα μας.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι πρέσβης επί τιμή και ποιητής.
Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή ταξιδιωτικών κειμένων «Εκεί» (εκδ. Κέδρος).


stendhal-feder-exofylloΦεντέρ ή ο πλούσιος σύζυγος
Σταντάλ
Πρόλογος: Λίζυ Τσιριμώκου
Μετφρ: Έφη Κορομηλά
Εκδόσεις Πόλις,
Τιμή: € 15,00 σελ. 211
politeia-link

 

 

 

 

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ STENDHAL  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντάγκλας Στιούαρτ [Douglas Stuart] «Ο νεαρός Μάνγκο» (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 28 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περίμενε ώσπου να α...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ