stendhal-bertou360

Του Γιώργου Βέη

«Η σιωπή είναι σημάδι έρωτα», είπε μέσα του ο Φεντέρ.

Η ασκημένη παρατηρητικότητα, οι ισχυρές εκρήξεις της βούλησης, η ασίγαστη ανάγκη της άμεσης προσαρμογής στις επιταγές της εκασταχού εκάστοτε περιρρέουσας ατμόσφαιρας, οι διακριτικές αναρριχήσεις στον εθνικό ιστό, όπου η προοπτική της ηθικής δεν εκφυλίζεται όμως σε χαμέρπεια ή αισχρή εξαπάτηση, η τάση αυτοπροσδιορισμού του είναι και οι συχνοί, αναπόφευκτοι κατά κανόνα, ειλικρινείς αυτοέλεγχοι χαρακτηρίζουν τις κύριες πτυχές της φυσιογνωμίας και της συμπεριφοράς του Φεντέρ.

Ο έρωτας που καταλύει και ο έρωτας που επανασυγκροτεί 

Ο κόσμος υπάρχει όχι ως όνειρο, αλλά ως προκλητικό πεδίο κατάκτησης. Ο πανικός μπροστά στο φαινόμενο του καταλυτικού, αυτοκαταστροφικού έρωτα ανήκει, σημειωτέον, στις σταθερές παραμέτρους της ζωής. Τρεις φορές μάλιστα υπογραμμίζεται δεόντως σ΄ αυτό το έργο, μετρημένο με το υποδεκάμετρο της κειμενικής σοφίας. Συγκεκριμένα στις κομβικές σελίδες 151, 154 και κυρίως 144, ήτοι «έτσι λοιπόν, ο έρωτας του ενέπνεε ένα έντονο αίσθημα τρόμου, και αν το είχε προβλέψει πως θα ερωτευόταν τη Βαλεντίν, χωρίς αμφιβολία θα είχε φύγει ένα ταξίδι». Η τυφλή ορμή της προόδου οδηγεί τα άτομα σε παραφροσύνη, όχι όμως και τον αναστοχαστικό Φεντέρ. Διατηρεί την ψυχραιμία του ενώ όλα δείχνουν απώλεια και καταστροφή. Η πατροκτονία κατά συνέπεια επιβάλλεται ως εκ των πραγμάτων: ο γιος αποκόπτει τους δεσμούς χρήματος που τον συνέδεαν στην εφηβεία του με τον λίαν ευκατάστατο γονιό του, προκειμένου να γνωρίσει επιτέλους τον εαυτό - Φεντέρ. Η αποφασιστικότητα τεκμαίρεται ως προϊόν ευφυούς στρατηγικής.

Ο Φεντέρ, τέκνο των κοινωνικών ανακατατάξεων και μεταβολών, είναι ένας αρχετυπικός ήρωας.

Το ανέκκλητο ρήγμα, η μετάβαση από την επαρχία και την σαφώς περιοριστική ζώνη επιρροής του προστάτη πατέρα στην πρωτεύουσα των χαλαρότερων απαγορεύσεων και των ηπιότερων καταναγκασμών είναι η αρχή της αληθινής του δημιουργίας. Ο Φεντέρ, τέκνο των κοινωνικών ανακατατάξεων και των πολιτικοοικονομικών μεταβολών, όπως καταγράφονται στις αρχές του 19ου αιώνα, στο επίπεδο του συμβολικού καθίσταται ένας ακόμη αρχετυπικός ήρωας. Η νουβέλα, η οποία τον ανέδειξε, γράφτηκε το 1839. Δεν ολοκληρώθηκε για διάφορους λόγους, παραμένοντας ανέκδοτη ως το 1855. Ο συγγραφέας της πρόλαβε πάντως να εγκαταστήσει τον Φεντέρ στο ασύλητο πάνθεον των αντιπροσωπευτικότερων ινδαλμάτων του.

Ηδύτητα χωρίς τέλος

stendhal-photoΣυγκρατώ εδώ το γεγονός, ότι θίγοντας, μεταξύ άλλων, και το θέμα της ελεγχόμενης ή μη εμπορευματοποίησης των προϊόντων της ζωγραφικής τέχνης, ο Σταντάλ ενεργεί όχι μόνον ως αυθεντικός ταξινόμος ηθών, αλλά ως κριτής πολιτισμικών δομών. Χωρίς να υποκύπτει στο δέλεαρ του διδακτισμού, η νουβέλα πάλλει από ένα αίσθημα δικαίωσης των ανθρωπιστικών αξιών σε διαχρονική βάση. Ο Φεντέρ, από επαρχιώτης νέος με καλλιτεχνικές ευαισθησίες, μεταμορφώνεται σε επιτυχημένο αστό του Παρισιού. Η μετάλλαξη, προοδευτική και μαθηματικά προκαθορισμένη, πιστοποιεί ακόμη μια φορά την πανθολογούμενη δεξιοτεχνία του Σταντάλ. Υφίσταται συν τοις άλλοις και ο ένδον δαίμων ο οποίος την κατάλληλη στιγμή ή έστω και την υστάτη τον αποτρέπει από τον σολοικισμό της ύβρεως. Τόσο εκείνης, η οποία στρέφεται κατά της αρμονικής τάξης των πραγμάτων, όσο και της άλλης, η οποία είθισται να στρέφεται κατά του απαραίτητου Άλλου. Οι μεταπτώσεις, οι ανακατατάξεις, οι ανατροπές, ενίοτε από σελίδα σε σελίδα, υπακούουν στο πρωταρχικό σχέδιο της συγγραφικής σύλληψης, τιμώντας στο έπακρον τις καταστατικές της προαιρέσεις. Κοντολογίς, ο πλούσιος σύζυγος του τίτλου εννοείται ως ο διαλεκτικός αντίπους του εχέφρονος Φεντέρ. Περιττό να υπογραμμίσω ότι η καταγραφή των πεπραγμένων και η σχεδόν ημερολογιακή αποτύπωση των παθών τελούνται με υποδειγματική σαφήνεια. Δεν θα μπορούσε να γίνει άλλωστε διαφορετικά από έναν συγγραφέα, ο οποίος, ως γνωστόν, προτού κάτσει να γράψει, διαβάζει κάθε φορά λίγα άρθρα του αστικού κώδικα για να βρει, όπως εκείνος τον αντιλαμβάνεται, τον κειμενικό του, ατομικό ρυθμό. Είναι αυτός ακριβώς ο ρυθμός, ο οποίος τον καθιστά προσιτό και εξαιρετικά ελκυστικό και στον 21ο αιώνα του αναγνωστικού χάους. Κοντολογίς, αντί λεκτικής ξηρότητος ή υπερ-ρητορικής έξαρσης, η γραφή προσφέρει ηδύτητα χωρίς ημερομηνία λήξεως.

Πολύτιμο βοήθημα της περαιτέρω κατανόησης του στανταλικού προτάγματος είναι το επίμετρο του βιβλίου, το οποίο μαζί με τον εξαιρετικό πρόλογο, συναποτελούν αποκτήματα των ελλήνων αναγνωστών. Η μετάφραση ανταποκρίθηκε με πείρα και σύνεση στις υποχρεώσεις και στα βάρη της μεταφοράς του απαιτητικού πρωτοτύπου στη γλώσσα μας.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι πρέσβης επί τιμή και ποιητής.
Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή ταξιδιωτικών κειμένων «Εκεί» (εκδ. Κέδρος).


stendhal-feder-exofylloΦεντέρ ή ο πλούσιος σύζυγος
Σταντάλ
Πρόλογος: Λίζυ Τσιριμώκου
Μετφρ: Έφη Κορομηλά
Εκδόσεις Πόλις,
Τιμή: € 15,00 σελ. 211
politeia-link

 

 

 

 

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ STENDHAL  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι λεπτομέρειες» της Ία Γένμπεργκ (κριτική) – Μια θραυσματική εξερεύνηση του εαυτού

«Οι λεπτομέρειες» της Ία Γένμπεργκ (κριτική) – Μια θραυσματική εξερεύνηση του εαυτού

Για το μυθιστόρημα της Σουηδής Ία Γένμπεργκ (Ia Genberg) «Οι λεπτομέρειες» (μτφρ. Γρηγόρης Κονδύλης, εκδ. Gutenberg), μια «θραυσματική και εξ αντανακλάσεως εξερεύνηση του εαυτού, μέσα από μια χαμηλόφωνη, ενδοσκοπική αφήγηση».

Γράφει η Φανή Χατζή

...
«Εγώ;» του Πέτερ Φλαμ (κριτική) – Δυο ταυτότητες σε παράλληλες ράγες

«Εγώ;» του Πέτερ Φλαμ (κριτική) – Δυο ταυτότητες σε παράλληλες ράγες

Για το μυθιστόρημα του Πέτερ Φλαμ (Peter Flamm) «Εγώ;» (εκδ. Μεταίχμιο, μτφρ. Μαρία Μαντή). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «1917» του Σαμ Μέντες.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Το βιβλίο ξεκινάει με...

«Και ο Θεός βοηθός» του Ζαν-Μισέλ Γκενασιά (κριτική) – Ένα μυθιστόρημα-ποταμός, βαθιάς λογοτεχνικής ομορφιάς

«Και ο Θεός βοηθός» του Ζαν-Μισέλ Γκενασιά (κριτική) – Ένα μυθιστόρημα-ποταμός, βαθιάς λογοτεχνικής ομορφιάς

Για το μυθιστόρημα του Ζαν-Μισέλ Γκενασιά (Jean-Michel Guenassia) «Και ο Θεός βοηθός» (μτφρ. Χαρά Σκιαδέλλη, εκδ. Διόπτρα). «Σαράντα χρόνια γαλλικής ιστορίας περνούν από το μυθιστόρημα, αλλά, κυρίως, σαράντα χρόνια ζωής για τους ήρωες που όλοι τους αλλάζουν». Kεντρική εικόνα, φωτογραφία του Henri-Cartier-Bresson, Po...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 3η – Κορύφωση συμμετοχής και ακύρωση της εκδήλωσης για την εβραϊκή λογοτεχνία μετά από παρέμβαση ομάδας εκδοτών

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 3η – Κορύφωση συμμετοχής και ακύρωση της εκδήλωσης για την εβραϊκή λογοτεχνία μετά από παρέμβαση ομάδας εκδοτών

Η τρίτη μέρα της ΔΕΒΘ έφερε και την αναμενόμενη κορύφωση των εκδηλώσεων και δράσεων. Πολύς κόσμος, κατάμεστες αίθουσες και ένα πρόγραμμα με πολλές ενδιαφέρουσες παράλληλες συζητήσεις και παρουσιάσεις. Το περιστατικό όμως που ξεχωρίζει από τη χθεσινή μέρα είναι η ακύρωση εκδήλωσης της Πρεσβείας του Ισραήλ έπειτα από ...

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 2η –  Τεχνητή Νοημοσύνη, Ιταλία και εκδηλώσεις που ξεχώρισαν

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 2η – Τεχνητή Νοημοσύνη, Ιταλία και εκδηλώσεις που ξεχώρισαν

Η δεύτερη μέρα της 21ης ΔΕΒΘ κινήθηκε μακριά από τη νηνεμία της πρώτης μέρας. Γέμισε ασφυκτικά ήδη από νωρίς το απόγευμα τόσο στις παράλληλες εκδηλώσεις όσο και στα περίπτερα. Τεχνητή νοημοσύνη, Ιταλία και πλήθος παρουσιάσεων βιβλίων τράβηξαν το ενδιαφέρον του κοινού που ανταποκρίθηκε στο ραντεβού με τους συγγραφείς...

11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: 12 νέες λογοτεχνικές φωνές

11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: 12 νέες λογοτεχνικές φωνές

Στο Περίπτερο 14 της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης φιλοξενείται το 11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών. Δώδεκα ποιητές/ποιήτριες και πεζογράφοι της νέας γενιάς θα παρουσιάσουν το έργο τους και θα συζητήσουν ζητήματα της σύγχρονης ποίησης και πεζογραφίας. 

Επιμέλεια: Book Press ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μια τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα (προδημοσίευση)

«Μια τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα της Λίλας Κονομάρα «Μια τρίχα που γίνεται άλογο», η οποία κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Κι όμως κάποτε ήμασταν εμείς, ψιθυρίζει κι αμέσως σκέψεις κα...

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε [Hermann Hesse] «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης), το οποίο κυκλοφορεί στις 7 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην πραγματικό...

«Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» του Τιμ Μάρσαλ (προδημοσίευση)

«Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» του Τιμ Μάρσαλ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Τιμ Μάρσαλ [Tim Marshall] «Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» (μτφρ. Σπύρος Κατσούλας), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο βιβλίο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

Τι διαβάζουμε τώρα; 6 πολύ καλά βιβλία για την επιστήμη και τον άνθρωπο

Τι διαβάζουμε τώρα; 6 πολύ καλά βιβλία για την επιστήμη και τον άνθρωπο

Τι γνωρίζουμε για τον ανθρώπινο εγκέφαλο; Τι γνωρίζουμε για την κλιματική κρίση στην Ελλάδα; Πώς καταπολεμούμε το ψυχικό τραύμα; Έξι βιβλία που προσφέρουν γνώσεις, αλλά και ελπίδα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

...
«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

Δύο οδηγοί συνύπαρξης με τα αγαπημένα μας κατοικίδια, τη γάτα και τον σκύλο, απαντούν στο ερώτημα «Τι θέλει να μας πει;» το ζωάκι μας. «Γάτα - Τι θέλει να μας πει;» και «Σκύλος - Τι θέλει να μας πει;» της Lili Chin σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τσιάγκα από τις εκδόσεις Πεδίο.

Επιμέλεια: Book Press ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ