Ο Θεός να σας έχει καλά, κύριε... Βόνεγκατ

Η λεγόμενη «πολιτική σάτιρα», ως είδος, είναι κάτι που αποφεύγω για πληθώρα λόγων. Ο βασικότερος είναι πως οτιδήποτε περιέχει το «πολιτικό», ως δεσπόζουσα διάσταση, υπόκειται σε πολλαπλούς περιορισμούς και οριοθετήσεις. Για αρχή, εκείνους της εποχής που γράφτηκε (η κατάρα της επικαιρότητας), αφού οι συνθήκες αλλάζουν συνεχώς. Στη συνέχεια, εξαιτίας των ιδεολογικών αγκυλώσεων του συγγραφέα και της πολεμικής που επιτάσσει τον ενστερνισμό μιας θέσης, κάτι που εξ ορισμού αντίκειται στο βαθύ γκρίζο που καλύπτει τη λογοτεχνία από τα γεννοφάσκια της, αλλά και τον διδακτισμό εν γένει που ορθώνει το ανάστημά του ως βασικό στοιχείο της αφήγησης.

Η σάτιρα αποτελεί το γκρίζο που λερώνει το ασπρόμαυρο της πολιτικής, εκμηδενίζοντας τη σοβαροφάνεια της δεύτερης, ρίχνοντας τα μαργαριτάρια της στους χοίρους.

Είναι βέβαια το δεύτερο σκέλος, η «σάτιρα», η οποία συγκρατεί το έργο από το να κατρακυλήσει στη μετριότητα, και να απαξιωθεί από τον χρόνο που αφήνει πίσω του πολύ εύκολα τις πολιτικές δοξασίες και αντιπαραθέσεις, υποβαθμίζοντάς τες σε απλό διάκοσμο στα δωμάτια υπηρεσίας του αρχοντικού. Ο λόγος είναι πασιφανής. Η σάτιρα αποτελεί το γκρίζο που λερώνει το ασπρόμαυρο της πολιτικής, εκμηδενίζοντας τη σοβαροφάνεια της δεύτερης, ρίχνοντας τα μαργαριτάρια της στους χοίρους. Εκεί που υπεισέρχεται το χιούμορ και ο γέλωτας, τα πάντα υποκλίνονται στη διαβρωτική τους δύναμη. Η σάτιρα επιπλέον υπονομεύει τον εαυτό της, ενώ ο αυτοσαρκασμός δαγκώνει ακόμα και το χέρι που τον έθρεψε, προσδίδοντας ένα δεύτερο πιο ουσιαστικό επίπεδο κριτικής με το οποίο μπορεί να ταυτιστεί και ο αναγνώστης όχι μόνο μιας άλλης εποχής, αλλά και διαφορετικής κοσμοθεωρίας. Και πάλι όμως η πολιτική σάτιρα παραμένει ένα είδος που μπορεί στα χέρια του Σουίφτ και του Τουέιν να έφτασε σε πρωτόγνωρα ύψη, πλην όμως, για τα δικά μου γούστα, παραμένει περιοριστική, μη συγκρινόμενη με τον κύριο λογοτεχνικό κορμό, ο οποίος αντί για δύο παρακλάδια (πολιτικό / σατιρικό) εμπεριέχει αυτά κι ακόμα περισσότερα.

Ο Βόννεγκατ υπήρξε ο συγγραφέας που χρησιμοποίησε τη λαϊκή κουλτούρα ως όχημα

Ο Κερτ Βόννεγκατ είναι επίγονος των δύο μεγάλων συγγραφέων που προανέφερα. Ταυτόχρονα, όμως είναι ένας συγγραφέας που ξεπερνά το είδος αυτό όπως και το άλλο, στο οποίο τον έχουν εντάξει βάσει αρκετών βιβλίων του, της Sci-Fi λογοτεχνίας (δεν χρησιμοποιώ των ατυχή όρο «Επιστημονική Φαντασία» που έχει κυριαρχήσει στην Ελλάδα και μεταφράζει το «Fiction» λανθασμένα). Ο Βόννεγκατ είναι ένας συγγραφέας του Μεταμοντερνισμού, με ό,τι αυτό συνεπάγεται από υφολογικής πλευράς (μετα-αφηγηματικότητα, double-coding, δηλαδή συγκερασμό υψηλής και λαϊκής κουλτούρας και διακειμενική ειρωνεία, τουτέστιν «κλείσιμο του ματιού», σύμφωνα πάντα με την κατηγοριοποίηση του Ο. Έκο).

Ο Βόννεγκατ υπήρξε ο συγγραφέας που χρησιμοποίησε τη λαϊκή κουλτούρα ως όχημα, χωρίς όμως να κρύβεται πίσω από αυτήν, αλλά ούτε να ντρέπεται για το γεγονός ότι ταυτίζεται με αυτό το ρεύμα (της Sci-Fi) για λόγους σοβαροφάνειας ή καταξίωσης. Κι αν στο πρωτοπόρο αγγλόφωνο κοινό που ανέδειξε την speculative fiction (ο ορθός όρος) και την αναβάθμισε σε υψηλά καλλιτεχνικά επίπεδα αυτά είναι γνωστά, στη Βαλκανική που παρουσιάζει πολιτισμική καθυστέρηση, σοβαροφάνεια και επαρχιωτισμό (δεν περάσαμε ποτέ Βιομηχανική Επανάσταση, ένας από τους βασικούς παράγοντες εμφάνισης της λογοτεχνίας του φανταστικού), δεν είναι εύκολο για το «εγγράμματο» κοινό να απολαύσει άτυπτα και αυτά τα είδη, τα οποία απλά κατετάγησαν στην «παραλογοτεχνία».

Το έργο και οι χαρακτήρες

Προκειμένου να καθησυχάσω τους αναγνώστες, οφείλω να τονίσω ότι το Ο Θεός να σας έχει καλά, κύριε Ροουζγουότερ δεν είναι ένα βιβλίο Sci-Fi, αλλά ανήκει στο ρεύμα της λογοτεχνίας του Μεταμοντέρνου, με στοιχεία πολιτικής σάτιρας κι ελάχιστα στοιχεία του φανταστικού. Πρόκειται για την ιστορία του Έλιοτ Ροουζγουότερ, γόνου οικογένειας κροίσων, που βρίσκεται πρόεδρος του Ιδρύματος Ροουζγουότερ. Βετεράνος του Β’ Παγκοσμίου και εθελοντής πυροσβέστης, επιστρέφει σε μια μεταπολεμική Αμερική αναγεννημένος, μετά από μια τραυματική εμπειρία στον πόλεμο. Μολονότι ο συγγραφέας ήταν δηλωμένος σοσιαλιστής και άθρησκος, εντούτοις σε όλο το βιβλίο τόσο κάποιες επιμέρους πλοκές όσο και ο ίδιος ο πρωταγωνιστής λειτουργούν ως χριστιανική παραβολή. Διόλου τυχαία το βιβλίο κλείνει υπέροχα με τα λόγια της Γένεσης (Αυξάνεστε και πληθύνεστε και γεμίστε τη γη). Δεν είναι η πρώτη φορά που βρίσκουμε σύνδεση μεταξύ χριστιανισμού και σοσιαλισμού στην τέχνη, συνήθως σε αντιπαράθεση με την οργανωμένη θρησκεία και τους ύποπτους δεσμούς της με την κοσμική εξουσία. Εξάλλου, η ματιά του καλλιτέχνη είναι κατά κύριο λόγο αναρχική, μη αποδεχόμενη την Αρχή, την εξουσία, αναζητώντας στις ουτοπικές σφαίρες τις απαντήσεις που η ζωή δεν μπορεί να δώσει, κυρίως για το απλό γεγονός πως δεν υπάρχουν.

Το βασικό ελάττωμα του Έλιοτ είναι ότι μολονότι βαθύπλουτος, διαθέτει συνείδηση. Πολλοί άνθρωποι έχουν, εντούτοις, χωρίς να είναι ιδεολόγοι. Η βασική διαφορά είναι ότι ο πρωταγωνιστής νιώθει την ανάγκη να δράσει βάσει αυτής. Επιπλέον, υπολείπεται σε ένα άλλο πρακτικό προσόν που προφυλάσσει τους ανθρώπους από το να λειτουργούν με γνώμονα τις επιταγές της συνείδησής τους: αρνείται να εκλογικεύσει την αδικία, να δικαιολογήσει την παθητικότητα, να εφευρίσκει συνεχώς δικαιολογίες για να μην κάνει αυτό που του επιτάσσει. Αντ’ αυτού θα χρησιμοποιήσει τον πλούτο του για να συνδράμει στον πόνο, να μετριάσει τη θλίψη της ανθρώπινης ύπαρξης, όπου και όπως μπορεί. Αυτό φυσικά θα τον απομονώσει από την οικογένειά του και τους ανθρώπους της τάξης του. Ο Έλιοτ, ως όχημα του συγγραφέα, δεν είναι καθόλου αφελής. Καυτηριάζει μέσω του χιούμορ του την αβελτηρία, την οκνηρία, τη μικρότητα των ανθρώπων, όπου τη συναντά και σε κάθε περίπτωση. Δεν είναι «λαϊκιστής», δεν δικαιολογεί την αθλιότητα των στερημένων για να βγάλει κάποιον αντικαπιταλιστικό λογύδριο, μια ακόμα κραυγή ανάμεσα στις τόσες που θα μας άφηνε αδιάφορους.

Οι πρωταγωνιστές του δεν κρίνουν τους ανθρώπους και τα μύρια ελαττώματά τους, τα οποία φυσικά βλέπουν ξεκάθαρα και τα καταγράφουν προς τέρψη μας. Τους ενδιαφέρει αποκλειστικά το γεγονός ότι οι κολασμένοι είναι άνθρωποι και υποφέρουν.

Ο συγγραφέας προσφέρει στον ήρωά του το δώρο της επίγνωσης, συνοδεύοντάς το όμως με το βάρος της συμπόνιας. Κι αυτό είναι που διαφοροποιεί τον Έλιοτ από τους επίδοξους επαναστάτες που πρότασσαν την αποτελεσματικότητα, με αποτέλεσμα να θυσιάζουν εκατόμβες στον δρόμο για έναν άλλο «καλύτερο κόσμο» που το μέλλον θα δικαιώσει κάποια στιγμή. Ο ενοχικός, σοσιαλιστής και κρυφοχριστιανός πρωταγωνιστής αδιαφορεί για τα αποτελέσματα. Κάθε άνθρωπος που συναντά και έχει ανάγκη την αρωγή του είναι το ίδιο σημαντικός, ακριβώς γιατί βρίσκεται σε ανάγκη, γιατί είναι ένα ανθρώπινό ον. Ταυτόχρονα κατακεραυνώνει την κοινωνική αδικία, τη συγκέντρωση του πλούτου, το όνειρο των λίγων που γίνεται εφιάλτης για τους πολλούς, την υπόσχεση της Γης της Αφθονίας που ποτέ δεν πραγματώθηκε, αφού κατοικείται από ανθρώπινα όντα.

Στο βιβλίο του Ζολά Η χαρά της ζωής, η πρωταγωνίστρια Pauline θα ερωτηθεί γιατί συνεχίζει να βοηθάει τους άθλιους, ανίκανους και δόλιους συνανθρώπους της, για να δώσει την εξής απλή και ταυτόχρονα αποστομωτική απάντηση: «Μα δεν το κάνω για εμένα, το κάνω γι’ αυτούς». Ο καπιταλιστής μέσα μας και γύρω μας, θα περιγελάσει και θα εκλογικεύσει λέγοντας ότι οι άθλιοι δεν βρίσκονται τυχαία σ’ αυτή τη θέση, καθότι άχρηστοι, αμελείς, παρασιτικοί, αδιάφοροι κ.ο.κ., κρίσεις που είναι πιθανό να ισχύουν, αφού έτσι είναι συνήθως οι άνθρωποι κι αυτή είναι η ζωή τους. Ο Βόννεγκατ (όπως και ο Ζολά) σε ένα μείγμα σοσιαλιστικής / χριστιανικής ηθικής αρνείται τις εξηγήσεις αυτές. Οι πρωταγωνιστές του δεν κρίνουν τους ανθρώπους και τα μύρια ελαττώματά τους, τα οποία φυσικά βλέπουν ξεκάθαρα και τα καταγράφουν προς τέρψη μας. Τους ενδιαφέρει αποκλειστικά το γεγονός ότι οι κολασμένοι είναι άνθρωποι και υποφέρουν. Δεν αναζητούν καμία ανταμοιβή για την προσφορά τους, δεν ζητούν από τους ταπεινούς να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι (που ποτέ δεν θα γίνουν), δεν τους αφορά εάν φέρει ορατό αποτέλεσμα η «επένδυσή» τους σ’ αυτούς ή θα καταλήξει σε μαύρη τρύπα. Δεν αναλώνονται σε θεωρίες περί οικονομίας και υπεροχής ενός συστήματος έναντι ενός άλλου κι όλες αυτές τις υπεκφυγές που βρίσκουν οι περισσότεροι –μαζί κι εμείς–, για να μην κάνουν αυτό που θεωρούν το χρέος ενός ανθρώπου απέναντι σε έναν άλλον: να απλώσει το χέρι και στη συνέχεια να μοιραστεί αυτό που έχει, χωρίς δεύτερες σκέψεις.

Οι καλλιτέχνες θα συνεχίσουν να την ομορφαίνουν, εμπλουτίζοντάς τη με τα όνειρα ενός κόσμου που θα μπορούσε κάποτε να γίνει διαφορετικός – αυτό είναι κάτι που τους το χρωστάμε, ακόμα κι αν δεν το συνειδητοποιούμε.

Αυτό περιγράφει στο βιβλίο του ο Βόννεγκατ κι εκεί εντοπίζεται η βασική διαφορά μεταξύ της σοσιαλιστικής εξαγγελίας και του καπιταλισμού πραγματισμού: η ηθική ανωτερότητα και το μεγαλείο του ενός, απέναντι στη μικρότητα και τον δόλιο υπολογισμό του άλλου. Είναι βέβαια σαφές γιατί τελικά επικρατεί το δεύτερο και γιατί το πρώτο έχει μόνιμα αποσυρθεί στη σφαίρα της τέχνης, κατεβαίνοντας κατά καιρούς από το Όρος για να γαληνέψει το κτήνος της επικρατούσας τάξης. Ας κρατήσει η ζωή τα δικαιώματά της. Οι καλλιτέχνες θα συνεχίσουν να την ομορφαίνουν, εμπλουτίζοντάς τη με τα όνειρα ενός κόσμου που θα μπορούσε κάποτε να γίνει διαφορετικός – αυτό είναι κάτι που τους το χρωστάμε, ακόμα κι αν δεν το συνειδητοποιούμε.

Το ύφος και ο τρόπος

Τα προηγούμενα μπορεί να ερμηνεύουν κατά έναν τρόπο το περιεχόμενο, αλλά δεν είναι τελικά το βιβλίο. Είναι έτσι γραμμένα ώστε να συγκινήσουν ένα κοινό έτοιμο να τα αποδεχτεί, αλλά για εμένα που τα έγραψα δεν θα ήταν ποτέ αρκετά για να επιλέξω το Ο Θεός να σας έχει καλά, κύριε Ροουζγουότερ, ενώ υπήρξε ένας βασικός λόγος που ήμουν αρχικά επιφυλακτικός. Αν το βιβλίο αυτό με κέρδισε τελικά και το θεωρώ ένα έξοχο δείγμα μεταμοντέρνας λογοτεχνίας, είναι γιατί εσωκλείει γερές δόσεις καλλιτεχνικού οράματος, σε συνδυασμό με άρτια τεχνική που συνιστά εν τέλει την τέχνη. Είναι δε κι ένας λόγος για να το διαβάσουν κι εκείνοι που διαφωνούν με τις απόψεις και τα συμπεράσματά του.

Τα περί πολιτικής σάτιρας και το πώς το δεύτερο υποσκάπτει τη μοναχική αδιαλλαξία του πρώτου, τα έχω ήδη περιγράψει στην εισαγωγή. Οι αναγνώστες θα βρουν υπέροχα χιουμοριστικές σελίδες που διαθέτουν εντούτοις φιλοσοφική κόψη, με συνέπεια να ξεπερνούν την πρωταρχική αίσθηση του αστείου που γεννά το πηγαίο γέλιο, στοχεύοντας βαθύτερα – στο σημείο όπου το φαιδρό συναντά το υπαρξιακό, με συνέπεια η επίγευση χαράς να συνοδεύεται από την αμφιθυμία του αναστοχασμού. Ο Βόννεγκατ χειρίζεται το κοφτερό όπλο με απίστευτη δεξιότητα τόσο μέσω των εμβόλιμων ιστοριών όσο και των διαλόγων (να τονίσω δε ότι όσοι έχουν απολαύσει το βρετανικό χιούμορ του Ντ. Άνταμς θα αναγνωρίσουν στον Αμερικανό τη βασική του επιρροή).

Εκεί που ένας Ροθ θα πλημμύριζε τα αμπάρια του πλοίου με σεξ και θάνατο ή ένας Σελίν με κυνισμό και αηδία για την ανθρωπότητα, ο Βόννεγκατ θα δηλώσει απευθυνόμενος στα νεογέννητα παιδιά: «Υπάρχει μόνο ένας κανόνας, απ’ όσο ξέρω, μωρά: Πού να πάρει, πρέπει να είστε καλοί!».

Εντούτοις, δεν σταματά σε αυτά. Η πλοκή διανθίζεται τόσο από τις οπτικές των χαρακτήρων (σημαντικότερος εκ των οποίων είναι ο πατέρας-γερουσιαστής, όπως και η σύζυγος) που γνώριζαν ή ήρθαν σε επαφή με τον Έλιοτ, καταθέτοντας τον στοιχειοθετημένο αντίλογό τους στην «τρέλα» του. Οι παράπλευροι χαρακτήρες δεν είναι καρικατούρες, έχουν λόγο, προσφέροντας τις επιπλέον διαστάσεις στο βιβλίο προκειμένου να μην ξεπέσει στον μονόλογο που αναδεικνύει τις ιδέες αλλά αφαιρεί το βάθος. Ο Βόννεγκατ, το θυμίζω συνεχώς, δεν είναι προπαγανδιστής, αλλά εξαιρετικός συγγραφέας κατά πρώτον και εν συνεχεία ιδεολόγος. Οι σατιρικές αιχμές διακόπτονται από σελίδες που αστράφτουν με το ψυχολογικό τους βάθος αλλά και τον υπαρξιακό στοχασμό που γεννά τη θλίψη για την promised land και τους θνητούς που έρχονται αντιμέτωποι με τα όρια του εαυτού τους και της θνητότητάς τους. Το παράλογο της ύπαρξης, η πλήρης απουσία νοήματος και σκοπού, διαπερνούν τις σελίδες του βιβλίου: «Εδώ δεν υπάρχει μέσα. Δεν υπάρχει έξω. Το πέρασμα από τις πύλες προς κάθε κατεύθυνση είναι σαν να πηγαίνεις από το πουθενά στο πουθενά και από το παντού στο παντού». 

Εκεί που ένας Ροθ θα πλημμύριζε τα αμπάρια του πλοίου με σεξ και θάνατο ή ένας Σελίν με κυνισμό και αηδία για την ανθρωπότητα, ο Βόννεγκατ θα δηλώσει απευθυνόμενος στα νεογέννητα παιδιά: «Υπάρχει μόνο ένας κανόνας, απ’ όσο ξέρω, μωρά: Πού να πάρει, πρέπει να είστε καλοί!». Δεν πρόκειται βέβαια περί αφελούς ανθρωπισμού ή κενού οπτιμισμού, όπως ήδη έγραψα, αλλά για ταυτοτική θέση του συγγραφέα, καθώς αντιπαραθέτει στο κενό που φυσικά δεν αρνείται, τον μοναδικό –κατά τη θεώρησή του– τρόπο αντιμετώπισής της: την άδολη αλληλεγγύη. Και το επιτυγχάνει άψογα, δένοντας αφηγηματικά τα είδη, αφήνοντας τον αναγνώστη να απολαύσει τον ευφυή τρόπο με τον οποίο τα συνδέει. Και τέλος, έχει ιδιαίτερη σημασία ότι η ανάγνωση παραμένει απολαυστική, στο πλαίσιο της αμερικανικής παράδοσης που προσφέρει ένα πρώτο επίπεδο αφήγησης από το οποίο μπορεί να πιαστεί ο αναγνώστης ώστε στη συνέχεια να απολαύσει τα κρυμμένα δεύτερα-τρίτα επίπεδα, ανάλογα με τις ικανότητες αντίληψής του. Ο Θεός να σας έχει καλά, κύριε Βόννεγκατ.

^＊Ο ΦΩΤΗΣ ΚΑΡΑΜΠΕΣΙΝΗΣ είναι πτυχιούχος Αγγλικής Φιλολογίας. Διαχειρίζεται το βιβλιοφιλικό blog Αναγνώσεις.

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Ο παράδεισος είναι το πιο βαρετό μέρος του κόσμου, συνέχιζε το μυθιστόρημα του Έλιοτ, έτσι τα περισσότερα στοιχειά μπαίνουν στην ουρά για να ξαναγεννηθούν – και ζουν και αγαπούν και αποτυγχάνουν και πεθαίνουν, και μπαίνουν στην ουρά για να ξαναγεννηθούν και πάλι. Παίρνουν γουρούνι στο σακί, όπως λέει η παροιμία. Δεν γκρινιάζουν ούτε φωνάζουν για να προσχωρήσουν στη μία ή στην άλλη φυλή, στο ένα ή στο άλλο φύλο, στη μία ή στην άλλη εθνικότητα, στη μία ή στην άλλη τάξη. Αυτό που θέλουν και αυτό που παίρνουν είναι τρεις διαστάσεις –και κατανοητά μικρά πακέτα χρόνου– και περίκλειστους χώρους που καθιστούν πιθανή τη σημαντική διάκριση ανάμεσα στο μέσα και στο έξω».

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Ο Κερτ Βόνεγκατ (1922-2007) γεννήθηκε στην Ιντιανάπολη της πολιτείας της Ιντιάνα. Ο πατέρας του ήταν αρχιτέκτονας και η μητέρα του προερχόταν από εύπορη οικογένεια. 'Αρχισε να σπουδάζει ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο του Κορνέλ, αλλά ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος του χάλασε τα σχέδια και αναγκάστηκε να καταταχτεί στο στρατό ένα χρόνο μετά το Περλ Χάρμπορ. Την Ημέρα της Μητέρας του 1944 η μητέρα του αυτοκτόνησε, ενώ ο ίδιος κατά τη Μάχη των Αρδενών, τέλη του 1944, βρέθηκε πίσω από τις γραμμές του εχθρού και στις 14 Δεκεμβρίου αιχμαλωτίστηκε. Επέζησε του βομβαρδισμού της Δρέσδης το Φλεβάρη του '45 (135.000 άνθρωποι δεν επέζησαν) κρυμμένος στο υπόγειο "Σφαγείο Νο. 5", και αμέσως μετά οι Γερμανοί τον ανέβασαν στην επιφάνεια μαζί με άλλους αιχμαλώτους για να βοηθήσουν στην ταφή των νεκρών. "'Ηταν όμως τόσο πολλά τα πτώματα", σχολίαζε ο Βόνεγκατ, "που τελικά έφεραν κάτι τύπους με φλογοβόλα· όλες αυτές οι σοροί των σκοτωμένων πολιτών έγιναν στάχτη." Το γεγονός αυτό τον στοίχειωσε για πάντα, και κατά κάποιον τρόπο, του οφείλει το γεγονός ότι έγινε συγγραφέας.

Μετά τον πόλεμο σπούδασε βιοχημεία στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, παντρεύτηκε τη σχολική του φίλη, και στα τέλη της δεκαετίας του ΄40 έπιασε δουλειά ως αστυνομικός ρεπόρτερ. Το 1947 μετακομίζει στη Νέα Υόρκη, όπου προσλαμβάνεται ως υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων στην εταιρεία General Electric. Το πρώτο του μυθιστόρημα, "Το πιάνο-πιανίστας" (1952), είχε σκηνικό μια μηχανοποιημένη κοινωνία, πράγμα που συνέβαλε στην ταξινόμησή του στα "ράφια" της επιστημονικής φαντασίας. Ακολούθησαν "Οι σειρήνες του Τιτάνα" (1959), όπου η ανθρώπινη ιστορία περιγράφεται ως ένα τυχαίο γεγονός που οφείλεται στο ότι κάποιος ξένος πλανήτης έψαχνε κάποιο ανταλλακτικό για διαστημόπλοιο. Στη "Φωλιά της γάτας" (1963), την πρώτη του εμπορική επιτυχία, μια ομάδα κατοίκων σε νησί της Καραϊβικής υιοθετεί μια καινούρια θρησκεία, ενώ στο "Σφαγείο Νο. 5" (1969) ο Βόννεγκατ ανασυνθέτει την εμπειρία του στη Δρέσδη χρησιμοποιώντας το τέχνασμα της αναστροφής του χρόνου, χαρακτηριστικό της λογοτεχνίας της επιστημονικής φαντασίας. Η τεχνική του να μιλήσει για τον πόλεμο μέσα από το ύφος της επιστημονικής φαντασίας θα εντυπωσιάσει ακόμη και συγγραφείς όπως ο Γκράχαμ Γκριν, ενώ σήμερα το βιβλίο περιλαμβάνεται στα σημαντικότερα αμερικανικά μυθιστορήματα. Ο Κερτ Βόνεγκατ έγραψε θεατρικά έργα, διηγήματα, άρθρα και δοκίμια. Έζησε κυρίως στη Νέα Υόρκη. Το "Ένας άνθρωπος χωρίς πατρίδα" ήταν το τελευταίο του βιβλίο, με μια σειρά αυτοβιογραφικών κειμένων, στα οποία περιλαμβάνονται καυστικά σχόλια για την κυβέρνηση Μπους. Τον Αύγουστο του 2006, σχολιάζοντας ένα μυθιστόρημα που δεν επρόκειτο να τελειώσει ποτέ, έλεγε: "Έγραψα βιβλία. Πολλά. Σας παρακαλώ, έκανα όσα είχα να κάνω. Μπορώ να πάω σπίτι μου τώρα;" Στις 11 Απριλίου 2007, η ευχή του φαίνεται ότι εισακούστηκε: στην επίσημη ιστοσελίδα του, www.vonnegut.com, ένα κλουβί εμφανίζεται, έκτοτε, με ανοιχτή την πόρτα...