«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

Ανεξάρτητα αν είχε επισκεφτεί κανείς την Κούβα όταν ακόμη ζούσε και βασίλευε ο Φιντέλ ή και μετά την αποδημία του, όταν ξεκίνησε μια κάποια φιλελευθεροποίηση, ανεξάρτητα από την όποια άποψη σχημάτισε για το νησί αυτό της Καραϊβικής, ένα είναι το σίγουρο: ότι αν θέλεις να εισχωρήσεις στα εσώψυχα της Κούβας, χωρίς ωραιοποιήσεις ή αφορισμούς, πρέπει να διαβάσεις τα μυθιστορήματα του Λεονάρδο Παδούρα.

Η ίδια η περίπτωση του σπουδαίου και πολυβραβευμένου αυτού Κουβανού συγγραφέα σπάει όλες τις προκαταλήψεις για την Κούβα, είτε θετικές για την Καστρική της εποχή είτε παντελώς αρνητικές. Γέννημα-θρέμμα της Κούβας ο Παδούρα ήταν τεσσάρων χρόνων όταν Φιντέλ και Τσε έμπαιναν θριαμβευτές της Επανάστασης στη γενέτειρά του, κατά τη γνωστή φωτογραφία που μας έχει παραδώσει η Ιστορία.

Τουτέστιν, έχει βιώσει ως το μεδούλι όλες τις φάσεις του καθεστώτος, τις έχει γνωρίσει και από την καλή και από την ανάποδη, χωρίς να διστάσει να τις μεταπλάσει σε λογοτεχνία. Πώς τα κατάφερε να επιβιώσει και να μεγαλουργήσει στην Κούβα του Φιντέλ; 

Ανεξάρτητη σκέψη 

Την απάντηση δίνει ο ίδιος Κουβανός συγγραφέας σε παλαιότερη [2018] συνέντευξή του στον Βαγγέλη Χατζηβασιλείου με αφορμή το μυθιστόρημά του Η διαφάνεια του χρόνου (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη).

«Το να κρατάει κανείς ανεξάρτητη την σκέψη του στην Κούβα είναι ένα αρκετά περίπλοκο ζήτημα. Υπάρχουν δύο μεγάλες ανταγωνιστικές εξουσίες. Από την μια το πολιτικό καθεστώς και από την άλλη οι εγκατεστημένοι στο Μαϊάμι Κουβανοί εξόριστοι που επηρεάζονται από τα μέσα ενημέρωσης και επιδιώκουν να σκεφτόμαστε όπως εκείνοι. Νομίζω ότι η πραγματικότητα είναι πολύ ευρύτερη από τις οπτικές γωνίες των δύο εξουσιών [..]. Στην Κούβα είμαι απόλυτα αναγνωρίσιμος. Την ίδια ώρα όμως παραμένω αόρατος, χωρίς πρόσβαση, δεν με προσκαλούν στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση, στις εφημερίδες. Οι εκτός Κούβας με κατηγορούν συχνά ότι δεν είμαι αρκετά επιθετικός με την Κυβέρνηση και μου επιτίθενται με τη σειρά τους».

Και πώς καταφέρνει να αποφεύγει τη λογοκρισία; Από το 1995, απαντάει ο Παδούρα στην ίδια συνέντευξη, ο εκδοτικός του οίκος είναι ισπανικός και έτσι γράφει μεν στην Κούβα εκδίδει δε στην Ισπανία και στη συνέχεια τα βιβλία του προωθούνται σε άλλες χώρες. Το σενάριο πάντως που έγραψε για μια ταινία δεν απέφυγε τη λογοκρισία, ενώ οι ταινίες που έχουν γυριστεί με ήρωα τον Μάριο Κόντε δεν προβάλλονται ποτέ στην Κούβα.

«Η Κούβα» λέει o Παδούρα «δεν μου δίνει πολλά από αυτά που χρειάζομαι για να ζήσω, αλλά μου παρέχει όλα όσα χρειάζομαι για να γράψω».

Ο ίδιος, όπως δήλωσε, θεωρεί ότι ανήκει στην κατηγορία των ανθρώπων υπό περιορισμό. Ωστόσο όπως κατηγορηματικά δηλώνει το να φύγει από την Κούβα θα ήταν γι’ αυτόν σχεδόν ακρωτηριασμός. «Η Κούβα» λέει «δεν μου δίνει πολλά από αυτά που χρειάζομαι για να ζήσω, αλλά μου παρέχει όλα όσα χρειάζομαι για να γράψω». Και αυτά τα όλα τα βρίσκουμε σε όλες τους τις αποχρώσεις, τις αντιθέσεις, τις αντιφάσεις και τις πολυπλοκότητες τους στα μυθιστορήματά του, είτε αυτά εμφανίζονται να ακολουθούν βασικές συνταγές του αστυνομικού μυθιστορήματος είτε να υιοθετούν διαφορετικές αφηγηματικές τεχνικές και να αγγίζουν μια σχεδόν μεταμοντέρνα γραφή.

Ουσιαστικά ο Παδούρα είτε φορώντας το προσωπείο του Μάριο Κόντε είτε όχι δημιουργεί μια μοναδική στην ιδιαιτερότητα της τοιχογραφία και ανθρωπογεωγραφία της μετά-επαναστικής Αβάνας –βλέπε Κούβας– την οποία κάποιες φορές, είτε την επεκτείνει και πέραν των κουβανικών συνόρων, όπως στο Σαν σκόνη στον άνεμο (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη) ή στη Διαφάνεια του Χρόνου (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη), είτε τη μεταφέρει πολύ πίσω χρονικά, ως τις αρχές του 20ου αιώνα, τότε που αποκαλούσαν την κουβανική πρωτεύουσα «Νίκαια της Αμερικής», όπως στο τελευταίο του μυθιστόρημα Έντιμοι Άνθρωποι (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη).

Κεντρικός ήρωας του μυθιστορηματικού κόσμου του Παδούρα είναι ο Μάριο Κόντε, συνομήλικος του συγγραφέα, τον οποίο συναντάμε στην περίφημη «Τετραλογία της Αβάνας» [τέσσερα σπουδαία μυθιστορήματα] 36άρη, εν ενεργεία αστυνομικό, ιδιόρρυθμο, σκεπτικιστή, αμφισβητία, απαισιόδοξο, απείθαρχο, λάτρη της Αβάνας με όλα τα κουσούρια της τα οποία δεν διστάζει να καυτηριάζει.

Με έντονο αίσθημα δικαιοσύνης και εντιμότητας, ευαίσθητος με το γυναικείο φύλο, με άλλα λόγια ένας, λίγο ως πολύ αντιπροσωπευτικός εκκεντρικός αστυνομικός που τον βρίσκουμε συχνά στο σύγχρονο παγκόσμιο αστυνομικό μυθιστόρημα, με τις κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις του.

Επιπλέον ο Κουβανός αστυνομικός είναι φανατικός αναγνώστης και έχει ένα κρυφό όνειρο: Να γράψει ένα μυθιστόρημα. Είναι ο Μάριο Κόντε το alter ego του Παδούρα; Όπως έχει δηλώσει ο ίδιος «Ο Μάριο Κόντε είναι μια μεταφορά, όχι ένας αστυνομικός και η ζωή του απλώς εκτυλίσσεται μέσα στον πιθανό χώρο της λογοτεχνίας».

Η Κούβα μετά τον Φιντέλ

Ωστόσο ο εκκεντρικός αστυνομικός δεν μένει παρά μια δεκαετία στο Σώμα γιατί στα μυθιστορήματα που έπονται της τετραλογίας, ο Μάριο Κόντε έχει παραιτηθεί από την αστυνομία. Για να επιβιώσει έχει γίνει παλαιοβιβλιοπώλης, πλην όμως αδυνατεί να αποβάλλει το «αστυνομικό» σαράκι, συν την προσωπική του αίσθηση για δικαιοσύνη και εντιμότητα, έτσι ώστε να μην αρνείται να συμβάλλει στη διαλεύκανση σκοτεινών υποθέσεων, όταν τόσο παλιοί του συνάδελφοι όσο και φίλοι τού ζητούν.

Σε όλες του τις περιπέτειες έχει κοντά του την ίδια παρέα των παλιών συμμαθητών του, την ίδια αγαπημένη, ο καθένας με τη δική του ιδιορρυθμία αλλά με έναν απαραβίαστο δεσμό φιλίας και αγάπης που τους ενώνει όλους. Ένας δεσμός όμως που αρχίζει να σπάει στο μυθιστόρημα Σαν σκόνη στον άνεμο, όταν με τα πρώτα σημάδια της φιλελευθεροποίησης στην Κούβα, ολοι τους αρχίζουν να καταφεύγουν νόμιμα πια στις ΗΠΑ ή στην Ισπανία, αφήνοντας μόνο τον Κόντε, που παρά τον χρόνιο σκεπτικισμό, και την εγγενή απαισιοδοξία του, αρνείται να εγκαταλείψει την λατρεμένη του Κούβα.

Δύο όμως κεφαλαιώδη για την Ιστορία της Κούβας γεγονότα τους κάνουν να επιστρέψουν στην Αβάνα και να επανασυνδεθούν. Η ιστορική επίσκεψη του Μπαράκ Ομπάμα στις 20 Μαρτίου 2015 και η, όχι λιγότερο ιστορική, συναυλία των Rolling Stones, πέντε ημέρες αργότερα. Και ακριβώς εκεί βρισκόμαστε στις σελίδες του τελευταίου μυθιστορήματος του Παδούρα Έντιμοι Άνθρωποι.

Ο Λεονάρδο Παδούρα, πεζογράφος και δοκιμιογράφος, θεωρείται σήμερα ο σημαντικότερος συγγραφέας της Κούβας και συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων στη Λατινική Αμερική. Γεννήθηκε στην Αβάνα το 1955 και εξακολουθεί να ζει μόνιμα στην ίδια πόλη. Σπούδασε ισπανική φιλολογία και λογοτεχνία. Στη συνέχεια εργάστηκε ως σεναριογράφος, δημοσιογράφος και κριτικός. Έγινε ευρύτερα γνωστός με την αστυνομική τετραλογία του «Οι τέσσερις εποχές» (Τέλειο παρελθόν, Άνεμοι της Σαρακοστής, Μάσκες, Φθινοπωρινό τοπίο) όπου πρωταγωνιστεί ο αστυνομικός Μάριο Κόντε. Στην πορεία δημιούργησε μια ολόκληρη σειρά βιβλίων, με τον ίδιο κεντρικό ήρωα, η οποία σημειώνει τεράστια επιτυχία διεθνώς και αριθμεί μέχρι σήμερα δέκα τίτλους. Έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες και έχει τιμηθεί πολλές φορές για το έργο του τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό. Μεταξύ άλλων, το 2012 απέσπασε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας της Κούβας, ενώ το 2015 του απονεμήθηκε το λογοτεχνικό βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών», μια εξαιρετική διάκριση η οποία ξεπερνά τα όρια του ισπανόφωνου κόσμου. Από τις Εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορούν τα περισσότερα μυθιστορήματά του: Αντιός, Χέμινγουεϊ (2007), Παρελθόν χαμένο στην ομίχλη (2009), Μάσκες (2010), Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά (2011), Αιρετικοί (2015), Η διαφάνεια του χρόνου (2018), Σαν σκόνη στον άνεμο (2022), Έντιμοι άνθρωποι (2023), όλα μεταφρασμένα στα ελληνικά από τον Κώστα Αθανασίου.

Μόνον που συγγραφική αδεία το 2015 γίνεται 2016, προφανώς για να είναι συνομήλικοι ο συγγραφέας με τον ήρωά του διότι και οι δύο εκείνη τη χρονιά αγγίζουν αμφότεροι το 62ο έτος της ηλικίας τους και όσον αφορά τον Κόντε το φέρει βαρέως. Πάντως ο μυθιστορηματικός ήρωας εξακολουθεί να κάνει τον παλαιοβιβλιοπώλη αλλά με ελάχιστη πλέον επιτυχία και καθόλου διάθεση. Από την άλλη το συγγραφικό του όνειρο επίσης εξακολουθεί να τον στοιχειώνει.

Στο μυθιστόρημα σκιαγραφείται μια Αβάνα που πάλλεται από χαρά, αγαλλίαση και προσδοκίες για ένα καλύτερο μέλλον, χωρίς απαγορεύσεις και καταπίεση.

Στο μεταξύ, γύρω του κυριαρχεί μια Αβάνα, μια Κούβα, που προσπαθεί να αλλάξει πρόσωπο, να γυρίσει σελίδα. Μια Αβάνα που πάλλεται από χαρά, αγαλλίαση και προσδοκίες για ένα καλύτερο μέλλον, χωρίς απαγορεύσεις και καταπίεση, με βελτιωμένο οικονομικό επίπεδο που θα φέρει η άρση του 60χρονου εμπάργκο των ΗΠΑ, και που δηλώνεται με την επίσκεψη του Ομπάμα αλλά και με εκείνη των Rolling Stones, απαγορευμένων, όπως σύσσωμη η ροκ μουσική, στα νεανικά χρόνια του Κόντε [βλέπε Παδούρα].

Ο σκεπτικιστής Κόντε 

Και μόνον ο σκεπτικιστής και δύσπιστος Κόντε δεν τρέφει φρούδες ελπίδες και φοβάται ότι όλο αυτό το πανηγύρι θα τελειώσει, διότι όπως λέει ένας από τους δευτεραγωνιστές του μυθιστορήματος: «Και να θυμάστε, το παρελθόν είναι ανεξίτηλο και η Ιστορία δεν τελειώνει ποτέ». Και σαν κακός οιωνός το παρελθόν επανέρχεται με φόρα και κυριολεκτικά βυθίζει τον πρώην αστυνομικό σε ένα κύκλο που όζει, σε μια «Αυτοκρατορία των σκατών» όπως την χαρακτηρίζει ο ίδιος.

Διότι ακριβώς λίγες ημέρες πριν από την επίσκεψη του Ομπάμα –ο τελευταίος Πρόεδρος των ΗΠΑ είχε έρθει στην Κούβα το…1926– και, ενώ η Αβάνα πάλλεται από αγαλλίαση, βρίσκεται άγρια δολοφονημένος και κακοποιημένος ο Ρεϋνάλδο Κεβέδο, ένας από τους πιο στυγνούς, αδίστακτους, και μισητούς καταπιεστές, στέλεχος και στυλοβάτης των πιο σκοτεινών και ανελεύθερων δεκαετιών του καθεστώτος, αποκαλούμενος «Αποτρόπαιος».

Και όχι μόνο τον έχουν δολοφονήσει αλλά του έχουν κόψει το μόριό του καθώς και τρία δάχτυλα του χεριού του! Ο αντισυνταγματάρχης –στην Κούβα και οι αστυνομικοί φέρουν στρατιωτικούς βαθμούς– Μανόλο Πολάσιο, παλιός συνάδελφος του πάλαι ποτέ αστυνομικού Μάριο Κόντε, ζητάει τη βοήθειά του καθώς ο ίδιος πνίγεται λόγω της επικείμενης επίσκεψης του Ομπάμα.

Ο Παδούρα χτίζει την αστυνομική πλοκή του μυθιστορήματός του, καθώς οι σκιές ενός σκοτεινού και ερεβώδους παρελθόντος έρχονται να κατακλύσουν για μια ακόμη φορά σταδιακά τις σελίδες...

Ο Κόντε δέχεται διότι αφενός υπερισχύει το ένστικτο του παλιού αστυνομικού, αφετέρου τον πείθει η κραυγαλέα πρόκληση της συγκεκριμένης δολοφονίας. Και έτσι, καθώς ο Παδούρα χτίζει την αστυνομική πλοκή του μυθιστορήματός του, καθώς οι σκιές ενός σκοτεινού και ερεβώδους παρελθόντος έρχονται να κατακλύσουν για μια ακόμη φορά σταδιακά τις σελίδες, ο παλιός αστυνομικός αναγκάζεται να έρθει αντιμέτωπος με αυτό το παρελθόν που συμπίπτει με τα νεανικά του χρόνια και να το σκαλίσει, διότι αυτός ή αυτοί που δολοφόνησαν και ακρωτηρίασαν τον Ρεϋνάλδο Κεβέδο, φαίνεται σαν να ζητούσαν να τον τιμωρήσουν για τις αποτρόπαιες πράξεις του.

Πράξεις που είχαν ως στόχο τους τον κόσμο της τέχνης και των γραμμάτων, να τον περιθωριοποιήσουν, να τον εξοντώσουν, να τον φιμώσουν, να τον ακρωτηριάσουν ψυχικά, κοινωνικά και καλλιτεχνικά, στο όνομα μιας δήθεν ιδεολογικής καθαρότητας. Επιπλέον το έργο αυτού του κόσμου, κυρίως ζωγράφων, γινόταν αντικείμενο αδίστακτης κλοπής από τον Κεβέδο, ο οποίος έχοντας πια αποσυρθεί στο χλιδάτο αρχοντικό του απολάμβανε ανενόχλητος τα ορατά αποτελέσματα των πράξεων του.

Ήταν λοιπόν όλοι αυτοί –όσοι τουλάχιστον ζούσαν ακόμη– ύποπτοι ή μήπως ήταν κάποιοι έντιμοι οι οποίοι λόγω των συνθηκών αναγκάστηκαν να μετατραπούν σε ανέντιμους; Και τι σημαίνει το να είσαι έντιμος; Ερώτημα που διατρέχει τις σελίδες του μυθιστορήματος του Παδούρα.

Ο συγγραφέας πάντως δεν αρκείται στην άγρια δολοφονία του «Αποτρόπαιου» και στις επόμενες σελίδες εμφανίζει άλλο ένα, επίσης ακρωτηριασμένο, πτώμα που ανήκει στον γαμπρό του Κεβέδο, Μαρσέλ Ρομπάινα, έναν διεφθαρμένο κλεπταποδόχο που εκμεταλεύτηκε με ποικίλους και σκοτεινούς τρόπους και το προηγούμενο καθεστώς και την πρόσφατη φιλελευθεροποίησή του.

Σασπένς και έντονος ρυθμός 

Αποδώ και πέρα το μυθιστόρημα επιταχύνει τους ρυθμούς του, το σασπένς εντείνεται, οι αποκαλύψεις παίρνουν τη μορφή της χιονοστιβάδας, ολοένα και περισσότερα πρόσωπα ανεβαίνουν στο μυθιστορηματικό σύμπαν, καθώς εγκιβωτίζονται σε αυτό οι απάνθρωπες ιστορίες των θυμάτων του Κεβέδο.

Ο Παδούρα, εκτός από το ηθικό ζήτημα της εντιμότητας, θέτει διαρκώς, και εκείνο της μνήμης, με την έννοια πως οτιδήποτε σκοτεινό και άθλιο συνέβη στο παρελθόν δεν πρέπει να θαφτεί, να ξεχαστεί, γιατί, όπως πιστεύει, οι δρόμοι της λογοτεχνίας και της πραγματικότητας συναντιούνται για να αποκαλύπτουν πράγματα όχι πάντα ευχάριστα.

Ο Παδούρα, εκτός από το ηθικό ζήτημα της εντιμότητας θέτει διαρκώς, και εκείνο της μνήμης, με την έννοια πως οτιδήποτε σκοτεινό και άθλιο συνέβη στο παρελθόν δεν πρέπει να θαφτεί, να ξεχαστεί, γιατί, όπως πιστεύει οι δρόμοι της λογοτεχνίας και της πραγματικότητας συναντιούνται για να αποκαλύπτουν πράγματα όχι πάντα ευχάριστα.

Το αφηγηματικό εύρημα πάντως με το κομμένο πέος του Ναπολέοντα και της αυτοκρατορικής του σφραγίδας δεν μοιάζει και τόσο πειστικό. Στο μεταξύ και καθώς η αστυνομική έρευνα προχωρεί μέσα στο παρελθόν της Κούβας, έξω από αυτό, στο δηλωμένο χρόνο του 2016, η Αβάνα φαίνεται σαν να έχει ξεχάσει αυτό το παρελθόν και αντίθετα βιώνει με ξέφρενη διάθεση όσα σηματοδοτούν τις προσδοκόμενες αλλαγές στη ζωή της.

Ο Παδούρα «παίζει» ιδιαίτερα με την αντίφαση ανάμεσα στον σκοτεινό παλιό κόσμο και στον νέο που προσπαθεί να σταθεί στα δικά του πόδια και να το ευχαριστηθεί, έστω και προσώρας.

Η Νίκαια της Αμερικής 

Έντιμοι άνθρωποι όμως, που οι συνθήκες τούς αναγκάζουν να γίνουν ανέντιμοι, σύμφωνα με τον μυθιστορηματικό κόσμο του Παδούρα, δεν υπάρχουν μόνον στη σημερινή Κούβα αλλά και στο απώτερο παρελθόν της, στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν η χώρα είχε πρόσφατα αποκτήσει την ανεξαρτησία της από την Ισπανία, με εγγυήτρια τις ΗΠΑ που διατηρούσαν, ωστόσο, το δικαίωμα επέμβασης στο νησί.

Μια εποχή που η Κούβα δοκίμαζε τα πρώτα δικά της εκσυγχρονιστικά βήματα, με μια Αβάνα θορυβώδη, με πλούσιες επαύλεις, εντυπωσιακά μέγαρα, άφθονα κέντρα διασκέδασης, πολυκαταστήματα και εύρωστες επιχειρήσεις, αστραφτερές Κάντιλακ και Φορντ στους δρόμους από τη μια, και από την άλλη εξαθλιωμένες γειτονιές, με μια σειρά οίκων ανοχής που τους νέμονταν Γάλλοι και Κουβανοί μαστροποί, με ισχυρούς δεσμούς με την επίσημη εξουσία. Το γενικό σύνθημα ήταν να γίνει η Αβάνα η «Νίκαια της Αμερικής»!

Ο Παδούρα σε αυτές τις σελίδες του μυθιστορήματός του υιοθετεί την πρωτοπρόσωπη αφήγηση καθώς υποτίθεται ότι αποτελούν τα απομνημονεύματα –άρα τη φωνή και την οπτική– ενός έντιμου ανθρώπου που οι συνθήκες τον έκαναν ανέντιμο: Του Αρτούρο Σαμπορίτ Αμαργκό, ενός νεαρού επαρχιώτη που έρχεται στην Αβάνα να υπηρετήσει στην Αστυνομία, πιστεύοντας στη δικαιοσύνη, στην αλήθεια και στην εντιμότητα και πέφτει στα δίχτυα της σαγήνης του Αλμπέρτο Γιαρίνι, ενός γόνου πλούσιας οικογένειας, όμορφου, νάρκισσου, φιλόδοξου, χαρισματικού ανερχόμενου πολιτικού, που η ισχυρή του προσωπικότητα γοητεύει, καθηλώνει, παραπλανά.

Διότι ο ίδιος άνθρωπος είναι ταυτόχρονα… φημισμένος μαστροπός, ιδιοκτήτης χλιδάτων οίκων ανοχής σε γνωστή συνοικία της Αβάνας, ένας από τους ηγέτες του υπόκοσμου της πόλης. Ο Γιαρίνι –υπαρκτό πρόσωπο– αποτελεί και τον κεντρικό ήρωα αυτων των σελίδων του μυθιστορήματος του Παδούρα.

Η... άλλη Κούβα

Αυτές οι σελίδες που αναφέρονται στις αρχές του 20ου αιώνα είναι γραμμένες με πιο γλαφυρό, επιτηδευμένο ορισμένες φορές ύφος, απ' ό,τι εκείνες, οι ακραιφνώς ρεαλιστικές, με τον Μάριο Κόντε, οι οποίες χρωματίζουν ατμοσφαιρικά την αναδυόμενη εύρωστη οικονομικά Αβάνα και την ίδια στιγμή εισέρχονται στον υπόκοσμο της πόλης, στην εξαθλίωση και ταυτόχρονα εξαχρείωσή του, αναδεικνύοντας τις στενές σχέσεις του υποκόσμου με την εξουσία.

Ουσιαστικά παρακολουθούμε, από τη μια την εντυπωσιακή κοινωνική και πολιτική άνοδο του Γιαρίνι που φτάνει έως και να λατρεύεται από τον κόσμο ως Μεσσίας, και από την άλλη τη σταδιακή κάθοδο του έντιμου νεαρού αστυνομικού στην ανεντιμότητα, καθώς ολοένα και περισσότερο μπλέκεται στα δίχτυα του λαοπλάνου πάτρονα του –λαϊκιστή θα τον αποκαλούσαμε σήμερα– και μεταλλάσσεται σε πειθήνιο όργανό του.

Ωστόσο ο Παδούρα εγκιβωτίζει και σε αυτές τις σελίδες του αστυνομικές πινελιές. Φόνοι και εδώ –δύο ιερόδουλων–, έρευνες και ένοχοι. Το γιατί όμως ο Αρτούρο Σαμπορίτ θεωρεί ότι έχει περιπέσει στην ανεντιμότητα και αν όντως αναγκάστηκε να διαπράξει και φόνο, μένει αμφιλεγόμενο έως η απάντησή του να δοθεί στον Μάριο Κόντε πια, από έναν επίσης έντιμο άνθρωπο που αναγκάστηκε να δολοφονήσει τον Ρεϋνάλδο Κεβέδο.

Έτσι οι σελίδες που πρωταγωνιστεί ο Κόντε με εκείνες που ήρωες είναι ο Γιαρίνι και ο Σαμπορίτ έρχονται και κουμπώνουν, δημιουργώντας όμως ταυτόχρονα μια σειρά καίρια ερωτήματα περί ηθικής, μνήμης, εντιμότητας, ενώ ταυτόχρονα δείχνουν τα δύο πρόσωπα της Κούβας, είτε σχετίζονται με το πρόσφατο παρελθόν της είτε με το απώτερο. Εξαιρετική η μετάφραση του Κώστα Αθανασίου, έμπειρου πλέον σε ότι αφορά το «παδουρικό» σύμπαν.

^＊ Η ΕΛΕΝΑ ΧΟΥΖΟΥΡΗ είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος. Τελευταία της κυκλοφορία η νέα, αναθεωρημένη έκδοση του μυθιστορήματός της «Πατρίδα από βαμβάκι» (εκδ. Πατάκη).