manhattan transfer

Για το μυθιστόρημα του Τζον Ντος Πάσος «Manhattan Transfer» (μτφρ. Τρισεύγενη Παπαϊωάννου, εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Μανχάταν Τράνσφερ λεγόταν ένας σταθμός μετεπιβίβασης στα περίχωρα της Νέας Υόρκης, στο Νιου Τζέρσεϊ, όπου άλλαζαν τρένο οι επιβάτες από και προς το Μανχάταν. Σε αυτόν τον σταθμό, δεν μπορούσες ούτε να ανέβεις, ούτε να κατέβεις: εξυπηρετούσε μονάχα την αέναη κίνηση προς τη ραγδαία διογκούμενη Μητρόπολη, αλλά και τις ανάγκες που γεννούσε ο εκσυγχρονισμός των σιδηροδρόμων, το πέρασμα από τα ατμοκίνητα τρένα στα ηλεκτρικά.

Οι ζωές των ανθρώπων μέσα σε αυτό το πολυεθνικό χωνευτήρι είναι μικρές, ασήμαντες.

Είναι σύμβολο μιας εποχής ραγδαίων αλλαγών, τεκτονικών μετατοπίσεων, καθώς η πόλη-σύμβολο της Αμερικανικής Κυριαρχίας, γεννιέται και προβάλει την υπεροχή της. Οι ζωές των ανθρώπων μέσα σε αυτό το πολυεθνικό χωνευτήρι είναι μικρές, ασήμαντες. Είτε εκτινάσσονται στο στερέωμα της καλλιτεχνικής ή οικονομικής ζωής, είτε καταβαραθρώνονται βουτώντας από τη γέφυρα του Μπρούκλιν.

baladeur

Στην εικόνα, ψηφιοποιημένη καρτ ποστάλ του Manhattan Transfer Station (περίπου το 1913). 

Λίγα λόγια για τον Τζον Ντος Πάσος

Ο Τζον Ντος Πάσος γεννήθηκε το 1896, στο Σικάγο. Ήταν γιος ενός πλούσιου δικηγόρου πορτογαλικής καταγωγής, που για πολλά χρόνια δεν τον αναγνώριζε, και μιας γυναίκας από τη Βιρτζίνια. Μεγάλωσε σχεδόν αποκλειστικά με τη μητέρα του, ταξιδεύοντας στην Ευρώπη. Φοίτησε στο Χάρβαρντ, όπου έγινε φίλος με τον ποιητή Ε.Ε. Κάμινγκς και στη συνέχεια βρέθηκε ξανά στην εμπόλεμη Ευρώπη, ως εθελοντής οδηγός ασθενοφόρων, ενώ αργότερα έκανε το ίδιο με τον Ερυθρό Σταυρό στην Ιταλία.

Μαζί με το Μανχάταν Τράνσφερ, που εκδόθηκε το 1925 κι έκανε αμέσως μεγάλη αίσθηση, κορύφωση του έργου του είναι τα μυθιστορήματα που συναπαρτίζουν την περίφημη Τριλογία των Ηνωμένων Πολιτειών, και κυκλοφόρησαν από το 1930 ως το 1936. Σε αυτά, περιέγραψε με διαύγεια και σε βάθος την ανάδυση του σύγχρονου κόσμου, από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι τα ορόσημα των δύο Παγκόσμιων Πολέμων. Τα χαρακτηρίζει η χρήση μοντερνικών τεχνικών, πρωτόγνωρων στην αμερικανική λογοτεχνία, όπως το κολάζ ετερόκλητων σκηνών, το δυναμικό μοντάζ ποικίλων εικόνων και αισθήσεων, η παρουσίαση της μεγαλούπολης σαν ένα δυναμικό και ολοζώντανο μηχανισμό που επιβάλλεται στις ζωές των ανθρώπων, καθώς ταυτόχρονα το μαγικό φως της τους σαγηνεύει και τους χαρίζει μια υπόσχεση αθανασίας.

Ο συγγραφέας ακολουθεί το νήμα μιας πλειάδας ηρώων, από ταπεινούς χαμάληδες έως μεγαλοσχήμονες δικηγόρους, κι ακολουθεί την πορεία τους για περίπου τριάντα χρόνια.

Ο αληθινός πρωταγωνιστής και οι ήρωες 

Το Μανχάταν Τράνσφερ είναι ένα πολυπρόσωπο, καλειδοσκοπικό μυθιστόρημα, στο οποίο ο αληθινός πρωταγωνιστής είναι η αμερικανική Μητρόπολη. Ο συγγραφέας ακολουθεί το νήμα μιας πλειάδας ηρώων, από ταπεινούς χαμάληδες έως μεγαλοσχήμονες δικηγόρους, κι ακολουθεί την πορεία τους για περίπου τριάντα χρόνια. Δραπέτες από την επαρχία με βεβαρυμένο παρελθόν, μετανάστες κάθε λογής από την Ευρώπη που πλουτίζουν από παράνομο εμπόριο, χρηματιστές που είδαν το άστρο τους να σβήνει στον Μεγάλο Πανικό του 1896, ηθοποιοί - διάττοντες αστέρες και άλλοι που παραμένουν για πάντα στο ημίφως, δημοσιογράφοι και φερέλπιδες πολιτικοί, αλήτες και κομπιναδόροι, συνδικαλιστές και οραματιστές – τέλος δεν έχει η πανσπερμία των προσώπων που συνθέτουν αυτό το μοναδικό πανόραμα.

Γύρω τους, πάνω τους, μέσα τους, μια μεγαλούπολη από μέταλλο και γυαλί που διαρκώς μεταλλάσσεται, διογκώνεται, καλπάζει προς τον χωρίς όρια ουρανό της.

Ένας εξπρεσιονιστικός καμβάς

Ο Τζον Ντος Πάσος εξελίχθηκε μέσα στα χρόνια σε ένθερμο οπαδό του σοσιαλισμού. Η στάση του μετριάστηκε όταν βίωσε την προδοσία της αριστεράς στον ισπανικό Εμφύλιο και εξελίχθηκε σε μια μάλλον μετριοπαθή πολιτικά στάση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στο Μανχάταν Τράνσφερ τα ιδεώδη αυτά εκπροσωπούνται από ήρωες που δεν παρουσιάζονται καθόλου εξιδανικευμένοι. Αποτελούν κι αυτοί μικρές πινελιές σε έναν τεράστιο εξπρεσιονιστικό καμβά: αδύναμες να καθορίσουν τη μεγάλη εικόνα, μοιάζουν με προφήτες μιας λυτρωτικής έλευσης που διαρκώς αναβάλλεται.

metaixmio manhattan transfer«Ήταν ένας ωραίος πόλεμος»

Ώσπου ξαφνικά, ένας Αρχιδούκας για τον οποίο ουδείς είχε ξανακούσει στη Νέα Υόρκη, δολοφονείται σε μια άγνωστη βαλκανική πόλη, στο Σαράγιεβο. Ένας πρωτόγνωρα αιματηρός και διευρυμένος πόλεμος ξεσπάει, μακριά, στην Ευρώπη αρχικά, μα σιγά σιγά εμπλέκει τους πάντες στα δίχτυα του.

Η κίνηση της Ιστορίας είναι πιο σαρωτική ακόμη και από την κίνηση της Μεγαλούπολης.

«Ήταν ένας ωραίος πόλεμος» επαναλαμβάνει ξανά και ξανά ένας αξιωματικός που επέστρεψε από τα πεδία των μαχών το 1918, ενώ την ίδια στιγμή, οι απαξιωμένοι στρατιώτες, άλλοι χωρίς χέρια κι άλλοι χωρίς πόδια, διεκδικούν την αξιοπρέπειά τους υπό τη μορφή κάποιου επιδόματος ή σύνταξης.

Ένα μοναδικό μυθιστόρημα

Το Μανχάταν Τράνσφερ είναι ένα μυθιστόρημα που δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Όλη η μυθολογία της μεγαλούπολης, της πόλης που ποτέ δεν κοιμάται, μοιάζει να γεννιέται μαζί του.

«Αν δεν αντέχεις τη Νέα Υόρκη, τότε δεν έχεις πού αλλού να πας», λέει ένας ήρωας. 
«Είναι η κορυφή του κόσμου», λέει ένας άλλος.

Πότε η κορυφή, πότε το κέντρο, πότε μια μαύρη τρύπα που ρουφάει όνειρα και επιθυμίες και ξερνάει φως.

«Αν τα καταφέρεις εδώ, τα καταφέρνεις παντού», λέει επίσης κάποιος από τους ήρωες, πολύ πριν το τραγουδήσει η Λάιζα Μινέλι, κι αργότερα ο Φρανκ Σινάτρα.


* Ο Κ.Β. Κατσουλάρης είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Αφαίας και Τελαμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο).

politeia link more

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

Για το βιβλίο του Τζον Χέρσι (John Hersey) «Χιροσίμα» (μτφρ. Νίκος Αγγελόπουλος, εκδ. Σάλτο). Ογδόντα χρόνια συμπληρώνονται στις 6 Αυγούστου από τη ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας. Κεντρική εικόνα: Η Χιροσίμα, αμέσως μετά (πηγή: Britannica).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

«Η θεία του Σίτον» του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (κριτική) – Φόβοι για μάγισσες και το φάντασμα της αποικιοκρατίας

«Η θεία του Σίτον» του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (κριτική) – Φόβοι για μάγισσες και το φάντασμα της αποικιοκρατίας

Για το εκτενές διήγημα του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (Walter de la Mare) «Η θεία του Σίτον» (μτφρ. Ευαγγελία Κουλιζάκη, εκδ. Στερέωμα). Κεντρική εικόνα: Από την ταινία «The witch in the window» (2018).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
«Λευκό» της Χαν Γκανγκ (κριτική) – Σπουδή στη λευκότητα

«Λευκό» της Χαν Γκανγκ (κριτική) – Σπουδή στη λευκότητα

Για το μυθοπλαστικό έργο της Χαν Γκανγκ (Han Kang) «Λευκό» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: Η συγγραφέας. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Λευκό χάπι, λευκά μαλλιά, φεγγάρι, χιόνι, αλάτι, γλά...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

Για το θεατρικό κείμενο της Μαρία Θαμπράνο (María Zambrano) «Ο τάφος της Αντιγόνης» (μτφρ. Μαίρη Ι. Γιόση, Χρήστος Σιορίκης, εκδ. Loggia). Κεντρική εικόνα: Η συγγραφέας.

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου 

Οι μύ...

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

Για το βιβλίο του Τζον Χέρσι (John Hersey) «Χιροσίμα» (μτφρ. Νίκος Αγγελόπουλος, εκδ. Σάλτο). Ογδόντα χρόνια συμπληρώνονται στις 6 Αυγούστου από τη ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας. Κεντρική εικόνα: Η Χιροσίμα, αμέσως μετά (πηγή: Britannica).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

Θλίψη στον χώρο του βιβλίου: Πέθανε ο εκδότης Παύλος Παπαχριστοφίλου

Θλίψη στον χώρο του βιβλίου: Πέθανε ο εκδότης Παύλος Παπαχριστοφίλου

Ο Παύλος Παπαχριστοφίλου, ιδιοκτήτης και πρόεδρος επί σειρά ετών των εκδόσεων «Ελληνικά Γράμματα» και ιδρυτής των εκδόσεων «Πεδίο», πέθανε ξαφνικά σήμερα τα ξημερώματα. Οι εκδόσεις «Πεδίο» ανακοίνωσαν τον θάνατό του.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

20 αστυνομικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ελληνικά και μεταφρασμένα, συν το γνωστό μας Κάσκο του Σέργιου Γκάκα, που είναι επανέκδοση. Για ένα καλοκαίρι γεμάτο μυστήριο και ανατριχίλες, αλλά και με κοινωνικό προβληματισμό. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ