manhattan transfer

Για το μυθιστόρημα του Τζον Ντος Πάσος «Manhattan Transfer» (μτφρ. Τρισεύγενη Παπαϊωάννου, εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Μανχάταν Τράνσφερ λεγόταν ένας σταθμός μετεπιβίβασης στα περίχωρα της Νέας Υόρκης, στο Νιου Τζέρσεϊ, όπου άλλαζαν τρένο οι επιβάτες από και προς το Μανχάταν. Σε αυτόν τον σταθμό, δεν μπορούσες ούτε να ανέβεις, ούτε να κατέβεις: εξυπηρετούσε μονάχα την αέναη κίνηση προς τη ραγδαία διογκούμενη Μητρόπολη, αλλά και τις ανάγκες που γεννούσε ο εκσυγχρονισμός των σιδηροδρόμων, το πέρασμα από τα ατμοκίνητα τρένα στα ηλεκτρικά.

Οι ζωές των ανθρώπων μέσα σε αυτό το πολυεθνικό χωνευτήρι είναι μικρές, ασήμαντες.

Είναι σύμβολο μιας εποχής ραγδαίων αλλαγών, τεκτονικών μετατοπίσεων, καθώς η πόλη-σύμβολο της Αμερικανικής Κυριαρχίας, γεννιέται και προβάλει την υπεροχή της. Οι ζωές των ανθρώπων μέσα σε αυτό το πολυεθνικό χωνευτήρι είναι μικρές, ασήμαντες. Είτε εκτινάσσονται στο στερέωμα της καλλιτεχνικής ή οικονομικής ζωής, είτε καταβαραθρώνονται βουτώντας από τη γέφυρα του Μπρούκλιν.

baladeur

Στην εικόνα, ψηφιοποιημένη καρτ ποστάλ του Manhattan Transfer Station (περίπου το 1913). 

Λίγα λόγια για τον Τζον Ντος Πάσος

Ο Τζον Ντος Πάσος γεννήθηκε το 1896, στο Σικάγο. Ήταν γιος ενός πλούσιου δικηγόρου πορτογαλικής καταγωγής, που για πολλά χρόνια δεν τον αναγνώριζε, και μιας γυναίκας από τη Βιρτζίνια. Μεγάλωσε σχεδόν αποκλειστικά με τη μητέρα του, ταξιδεύοντας στην Ευρώπη. Φοίτησε στο Χάρβαρντ, όπου έγινε φίλος με τον ποιητή Ε.Ε. Κάμινγκς και στη συνέχεια βρέθηκε ξανά στην εμπόλεμη Ευρώπη, ως εθελοντής οδηγός ασθενοφόρων, ενώ αργότερα έκανε το ίδιο με τον Ερυθρό Σταυρό στην Ιταλία.

Μαζί με το Μανχάταν Τράνσφερ, που εκδόθηκε το 1925 κι έκανε αμέσως μεγάλη αίσθηση, κορύφωση του έργου του είναι τα μυθιστορήματα που συναπαρτίζουν την περίφημη Τριλογία των Ηνωμένων Πολιτειών, και κυκλοφόρησαν από το 1930 ως το 1936. Σε αυτά, περιέγραψε με διαύγεια και σε βάθος την ανάδυση του σύγχρονου κόσμου, από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι τα ορόσημα των δύο Παγκόσμιων Πολέμων. Τα χαρακτηρίζει η χρήση μοντερνικών τεχνικών, πρωτόγνωρων στην αμερικανική λογοτεχνία, όπως το κολάζ ετερόκλητων σκηνών, το δυναμικό μοντάζ ποικίλων εικόνων και αισθήσεων, η παρουσίαση της μεγαλούπολης σαν ένα δυναμικό και ολοζώντανο μηχανισμό που επιβάλλεται στις ζωές των ανθρώπων, καθώς ταυτόχρονα το μαγικό φως της τους σαγηνεύει και τους χαρίζει μια υπόσχεση αθανασίας.

Ο συγγραφέας ακολουθεί το νήμα μιας πλειάδας ηρώων, από ταπεινούς χαμάληδες έως μεγαλοσχήμονες δικηγόρους, κι ακολουθεί την πορεία τους για περίπου τριάντα χρόνια.

Ο αληθινός πρωταγωνιστής και οι ήρωες 

Το Μανχάταν Τράνσφερ είναι ένα πολυπρόσωπο, καλειδοσκοπικό μυθιστόρημα, στο οποίο ο αληθινός πρωταγωνιστής είναι η αμερικανική Μητρόπολη. Ο συγγραφέας ακολουθεί το νήμα μιας πλειάδας ηρώων, από ταπεινούς χαμάληδες έως μεγαλοσχήμονες δικηγόρους, κι ακολουθεί την πορεία τους για περίπου τριάντα χρόνια. Δραπέτες από την επαρχία με βεβαρυμένο παρελθόν, μετανάστες κάθε λογής από την Ευρώπη που πλουτίζουν από παράνομο εμπόριο, χρηματιστές που είδαν το άστρο τους να σβήνει στον Μεγάλο Πανικό του 1896, ηθοποιοί - διάττοντες αστέρες και άλλοι που παραμένουν για πάντα στο ημίφως, δημοσιογράφοι και φερέλπιδες πολιτικοί, αλήτες και κομπιναδόροι, συνδικαλιστές και οραματιστές – τέλος δεν έχει η πανσπερμία των προσώπων που συνθέτουν αυτό το μοναδικό πανόραμα.

Γύρω τους, πάνω τους, μέσα τους, μια μεγαλούπολη από μέταλλο και γυαλί που διαρκώς μεταλλάσσεται, διογκώνεται, καλπάζει προς τον χωρίς όρια ουρανό της.

Ένας εξπρεσιονιστικός καμβάς

Ο Τζον Ντος Πάσος εξελίχθηκε μέσα στα χρόνια σε ένθερμο οπαδό του σοσιαλισμού. Η στάση του μετριάστηκε όταν βίωσε την προδοσία της αριστεράς στον ισπανικό Εμφύλιο και εξελίχθηκε σε μια μάλλον μετριοπαθή πολιτικά στάση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στο Μανχάταν Τράνσφερ τα ιδεώδη αυτά εκπροσωπούνται από ήρωες που δεν παρουσιάζονται καθόλου εξιδανικευμένοι. Αποτελούν κι αυτοί μικρές πινελιές σε έναν τεράστιο εξπρεσιονιστικό καμβά: αδύναμες να καθορίσουν τη μεγάλη εικόνα, μοιάζουν με προφήτες μιας λυτρωτικής έλευσης που διαρκώς αναβάλλεται.

metaixmio manhattan transfer«Ήταν ένας ωραίος πόλεμος»

Ώσπου ξαφνικά, ένας Αρχιδούκας για τον οποίο ουδείς είχε ξανακούσει στη Νέα Υόρκη, δολοφονείται σε μια άγνωστη βαλκανική πόλη, στο Σαράγιεβο. Ένας πρωτόγνωρα αιματηρός και διευρυμένος πόλεμος ξεσπάει, μακριά, στην Ευρώπη αρχικά, μα σιγά σιγά εμπλέκει τους πάντες στα δίχτυα του.

Η κίνηση της Ιστορίας είναι πιο σαρωτική ακόμη και από την κίνηση της Μεγαλούπολης.

«Ήταν ένας ωραίος πόλεμος» επαναλαμβάνει ξανά και ξανά ένας αξιωματικός που επέστρεψε από τα πεδία των μαχών το 1918, ενώ την ίδια στιγμή, οι απαξιωμένοι στρατιώτες, άλλοι χωρίς χέρια κι άλλοι χωρίς πόδια, διεκδικούν την αξιοπρέπειά τους υπό τη μορφή κάποιου επιδόματος ή σύνταξης.

Ένα μοναδικό μυθιστόρημα

Το Μανχάταν Τράνσφερ είναι ένα μυθιστόρημα που δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Όλη η μυθολογία της μεγαλούπολης, της πόλης που ποτέ δεν κοιμάται, μοιάζει να γεννιέται μαζί του.

«Αν δεν αντέχεις τη Νέα Υόρκη, τότε δεν έχεις πού αλλού να πας», λέει ένας ήρωας. 
«Είναι η κορυφή του κόσμου», λέει ένας άλλος.

Πότε η κορυφή, πότε το κέντρο, πότε μια μαύρη τρύπα που ρουφάει όνειρα και επιθυμίες και ξερνάει φως.

«Αν τα καταφέρεις εδώ, τα καταφέρνεις παντού», λέει επίσης κάποιος από τους ήρωες, πολύ πριν το τραγουδήσει η Λάιζα Μινέλι, κι αργότερα ο Φρανκ Σινάτρα.


* Ο Κ.Β. Κατσουλάρης είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Αφαίας και Τελαμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο).

politeia link more

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

Για το μυθιστόρημα της Άννα Καβάν [Anna Kavan] «Πάγος» (μτφρ. Λευτέρης Καλοσπύρος, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Anna Kavan από τον Walker Evans © Metropolitan Museum of Art.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

Για την τριλογία «Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ [Hermann Broch] (μτφρ. Σοφία Αυγερινού, εκδ. Έρμα). Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας Χέρμαν Μπροχ.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Εάν δεχτούμε ότι είμαστε περιφερόμενες σκιές ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ