manhattan transfer

Για το μυθιστόρημα του Τζον Ντος Πάσος «Manhattan Transfer» (μτφρ. Τρισεύγενη Παπαϊωάννου, εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Μανχάταν Τράνσφερ λεγόταν ένας σταθμός μετεπιβίβασης στα περίχωρα της Νέας Υόρκης, στο Νιου Τζέρσεϊ, όπου άλλαζαν τρένο οι επιβάτες από και προς το Μανχάταν. Σε αυτόν τον σταθμό, δεν μπορούσες ούτε να ανέβεις, ούτε να κατέβεις: εξυπηρετούσε μονάχα την αέναη κίνηση προς τη ραγδαία διογκούμενη Μητρόπολη, αλλά και τις ανάγκες που γεννούσε ο εκσυγχρονισμός των σιδηροδρόμων, το πέρασμα από τα ατμοκίνητα τρένα στα ηλεκτρικά.

Οι ζωές των ανθρώπων μέσα σε αυτό το πολυεθνικό χωνευτήρι είναι μικρές, ασήμαντες.

Είναι σύμβολο μιας εποχής ραγδαίων αλλαγών, τεκτονικών μετατοπίσεων, καθώς η πόλη-σύμβολο της Αμερικανικής Κυριαρχίας, γεννιέται και προβάλει την υπεροχή της. Οι ζωές των ανθρώπων μέσα σε αυτό το πολυεθνικό χωνευτήρι είναι μικρές, ασήμαντες. Είτε εκτινάσσονται στο στερέωμα της καλλιτεχνικής ή οικονομικής ζωής, είτε καταβαραθρώνονται βουτώντας από τη γέφυρα του Μπρούκλιν.

baladeur

Στην εικόνα, ψηφιοποιημένη καρτ ποστάλ του Manhattan Transfer Station (περίπου το 1913). 

Λίγα λόγια για τον Τζον Ντος Πάσος

Ο Τζον Ντος Πάσος γεννήθηκε το 1896, στο Σικάγο. Ήταν γιος ενός πλούσιου δικηγόρου πορτογαλικής καταγωγής, που για πολλά χρόνια δεν τον αναγνώριζε, και μιας γυναίκας από τη Βιρτζίνια. Μεγάλωσε σχεδόν αποκλειστικά με τη μητέρα του, ταξιδεύοντας στην Ευρώπη. Φοίτησε στο Χάρβαρντ, όπου έγινε φίλος με τον ποιητή Ε.Ε. Κάμινγκς και στη συνέχεια βρέθηκε ξανά στην εμπόλεμη Ευρώπη, ως εθελοντής οδηγός ασθενοφόρων, ενώ αργότερα έκανε το ίδιο με τον Ερυθρό Σταυρό στην Ιταλία.

Μαζί με το Μανχάταν Τράνσφερ, που εκδόθηκε το 1925 κι έκανε αμέσως μεγάλη αίσθηση, κορύφωση του έργου του είναι τα μυθιστορήματα που συναπαρτίζουν την περίφημη Τριλογία των Ηνωμένων Πολιτειών, και κυκλοφόρησαν από το 1930 ως το 1936. Σε αυτά, περιέγραψε με διαύγεια και σε βάθος την ανάδυση του σύγχρονου κόσμου, από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι τα ορόσημα των δύο Παγκόσμιων Πολέμων. Τα χαρακτηρίζει η χρήση μοντερνικών τεχνικών, πρωτόγνωρων στην αμερικανική λογοτεχνία, όπως το κολάζ ετερόκλητων σκηνών, το δυναμικό μοντάζ ποικίλων εικόνων και αισθήσεων, η παρουσίαση της μεγαλούπολης σαν ένα δυναμικό και ολοζώντανο μηχανισμό που επιβάλλεται στις ζωές των ανθρώπων, καθώς ταυτόχρονα το μαγικό φως της τους σαγηνεύει και τους χαρίζει μια υπόσχεση αθανασίας.

Ο συγγραφέας ακολουθεί το νήμα μιας πλειάδας ηρώων, από ταπεινούς χαμάληδες έως μεγαλοσχήμονες δικηγόρους, κι ακολουθεί την πορεία τους για περίπου τριάντα χρόνια.

Ο αληθινός πρωταγωνιστής και οι ήρωες 

Το Μανχάταν Τράνσφερ είναι ένα πολυπρόσωπο, καλειδοσκοπικό μυθιστόρημα, στο οποίο ο αληθινός πρωταγωνιστής είναι η αμερικανική Μητρόπολη. Ο συγγραφέας ακολουθεί το νήμα μιας πλειάδας ηρώων, από ταπεινούς χαμάληδες έως μεγαλοσχήμονες δικηγόρους, κι ακολουθεί την πορεία τους για περίπου τριάντα χρόνια. Δραπέτες από την επαρχία με βεβαρυμένο παρελθόν, μετανάστες κάθε λογής από την Ευρώπη που πλουτίζουν από παράνομο εμπόριο, χρηματιστές που είδαν το άστρο τους να σβήνει στον Μεγάλο Πανικό του 1896, ηθοποιοί - διάττοντες αστέρες και άλλοι που παραμένουν για πάντα στο ημίφως, δημοσιογράφοι και φερέλπιδες πολιτικοί, αλήτες και κομπιναδόροι, συνδικαλιστές και οραματιστές – τέλος δεν έχει η πανσπερμία των προσώπων που συνθέτουν αυτό το μοναδικό πανόραμα.

Γύρω τους, πάνω τους, μέσα τους, μια μεγαλούπολη από μέταλλο και γυαλί που διαρκώς μεταλλάσσεται, διογκώνεται, καλπάζει προς τον χωρίς όρια ουρανό της.

Ένας εξπρεσιονιστικός καμβάς

Ο Τζον Ντος Πάσος εξελίχθηκε μέσα στα χρόνια σε ένθερμο οπαδό του σοσιαλισμού. Η στάση του μετριάστηκε όταν βίωσε την προδοσία της αριστεράς στον ισπανικό Εμφύλιο και εξελίχθηκε σε μια μάλλον μετριοπαθή πολιτικά στάση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στο Μανχάταν Τράνσφερ τα ιδεώδη αυτά εκπροσωπούνται από ήρωες που δεν παρουσιάζονται καθόλου εξιδανικευμένοι. Αποτελούν κι αυτοί μικρές πινελιές σε έναν τεράστιο εξπρεσιονιστικό καμβά: αδύναμες να καθορίσουν τη μεγάλη εικόνα, μοιάζουν με προφήτες μιας λυτρωτικής έλευσης που διαρκώς αναβάλλεται.

metaixmio manhattan transfer«Ήταν ένας ωραίος πόλεμος»

Ώσπου ξαφνικά, ένας Αρχιδούκας για τον οποίο ουδείς είχε ξανακούσει στη Νέα Υόρκη, δολοφονείται σε μια άγνωστη βαλκανική πόλη, στο Σαράγιεβο. Ένας πρωτόγνωρα αιματηρός και διευρυμένος πόλεμος ξεσπάει, μακριά, στην Ευρώπη αρχικά, μα σιγά σιγά εμπλέκει τους πάντες στα δίχτυα του.

Η κίνηση της Ιστορίας είναι πιο σαρωτική ακόμη και από την κίνηση της Μεγαλούπολης.

«Ήταν ένας ωραίος πόλεμος» επαναλαμβάνει ξανά και ξανά ένας αξιωματικός που επέστρεψε από τα πεδία των μαχών το 1918, ενώ την ίδια στιγμή, οι απαξιωμένοι στρατιώτες, άλλοι χωρίς χέρια κι άλλοι χωρίς πόδια, διεκδικούν την αξιοπρέπειά τους υπό τη μορφή κάποιου επιδόματος ή σύνταξης.

Ένα μοναδικό μυθιστόρημα

Το Μανχάταν Τράνσφερ είναι ένα μυθιστόρημα που δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Όλη η μυθολογία της μεγαλούπολης, της πόλης που ποτέ δεν κοιμάται, μοιάζει να γεννιέται μαζί του.

«Αν δεν αντέχεις τη Νέα Υόρκη, τότε δεν έχεις πού αλλού να πας», λέει ένας ήρωας. 
«Είναι η κορυφή του κόσμου», λέει ένας άλλος.

Πότε η κορυφή, πότε το κέντρο, πότε μια μαύρη τρύπα που ρουφάει όνειρα και επιθυμίες και ξερνάει φως.

«Αν τα καταφέρεις εδώ, τα καταφέρνεις παντού», λέει επίσης κάποιος από τους ήρωες, πολύ πριν το τραγουδήσει η Λάιζα Μινέλι, κι αργότερα ο Φρανκ Σινάτρα.


* Ο Κ.Β. Κατσουλάρης είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Αφαίας και Τελαμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο).

politeia link more

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

Το «2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν [Duncan Macmillan] παρουσιάζεται στο θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Φωτογραφίες: © Σπύρος Περδίου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 2071, η σημαντική διάλεξη του...

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

Για το βιβλίο του Γουόλτερ Άιζακσον [Walter Isaacson] «Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος).

Γράφει ο  Διονύσης Μαρίνος

Πριν από λίγες ημέρες ο ...

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Ο Δημήτρης Καραντζάς σε συνεργασία με την Γκέλυ Καλαμπάκα, έγραψε και σκηνοθέτησε «Το Σπίτι», την πρώτη του παράσταση έπειτα από δώδεκα χρόνια, ύστερα από ανάθεση της Στέγης για τη δημιουργία ενός πρωτότυπου έργου. «Το Σπίτι» παρουσιάζεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Τετάρτη - Κυριακή μέχρι και τις 19 Νοεμβρίου. Φωτο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ