to gegonos

Για το αυτοβιογραφικό αφήγημα της Annie Ernaux «Το γεγονός» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη, εκδ. Μεταίχμιο). Κεντρική εικόνα: Η Anamaria Vartolomei στην ομότιτλη ταινία –βραβευμένη με τον Χρυσό Λέοντα και το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας FIPRESCI στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας το 2021– της Audrey Diwan.

Της Εύας Στάμου

Το αυτοβιογραφικό αφήγημα της Ανί Ερνό αναφέρεται σε μια εποχή που οι γυναίκες δεν αντιμετωπίζονταν ακόμα ως αυτόνομα σεξουαλικά υποκείμενα, αλλά σαν χρηστικά αντικείμενα προς όφελος των αντρών.

Το πρώτο φεμινιστικό κύμα, κατά τη διάρκεια του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, επικεντρώθηκε στην ανάγκη να παραμείνουν οι γυναίκες ασφαλείς από το «επικίνδυνο» σεξ, αποφεύγοντας την κακοποίηση, τον βιασμό και την άμβλωση, με κάθε τρόπο, ακόμα και με την αποχή από την ερωτική πράξη. Κατά το δεύτερο φεμινιστικό κύμα, τη δεκαετία του ’60, η «πολιτική του σεξ» μεταφέρθηκε στο επίκεντρο της συζήτησης, με τις φεμινίστριες να προτάσσουν τη σεξουαλική απελευθέρωση και την πρόσβαση των γυναικών κάθε κοινωνικής τάξης στη σεξουαλική εκπαίδευση, την αντισύλληψη και την άμβλωση.

Ωστόσο, τη χρονική περίοδο που διαδραματίζονται τα γεγονότα του αυτοβιογραφικού αφηγήματος της Ερνό, οι γυναίκες δεν είχαν ακόμα πολλές επιλογές σε περίπτωση που αποφάσιζαν να προβούν σε διακοπή κύησης: υποβάλλονταν σε μια ταπεινωτική διαδικασία, επικίνδυνη για τη σωματική τους ακεραιότητα η οποία αποτελούσε την ίδια στιγμή παράνομη δραστηριότητα. Η άμβλωση έγινε τελικά νόμιμη στη Γαλλία το 1975.

Η αφήγηση ξεκινά με την περιγραφή της αναμονής αντρών και γυναικών σε έναν προθάλαμο νοσοκομείου λίγο πριν από το 2000. Ανάμεσά τους και η συγγραφέας που αγωνιά για τα ιατρικά αποτελέσματα προκειμένου να πληροφορηθεί αν έχει AIDS, ίση μεταξύ ίσων, ανάμεσα στους υπόλοιπους ασθενείς, ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, κοινωνική θέση. Στην συνέχεια οι αναγνώστες μεταφέρονται στο 1960 όταν η συγγραφέας, εικοσιτριάχρονη φοιτήτρια φιλολογίας τότε που έχει μείνει έγκυος, προσπαθεί να απαλλαγεί από την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη της, βιώνοντας μια σειρά από δυσάρεστες καταστάσεις που την ωθούν στη βίαιη και οριστική ενηλικίωσή της.

Μια ερωτική σχέση που δεν έχει για την Ερνό ιδιαίτερη σημασία, γίνεται η αιτία να μείνει έγκυος και να περάσει δύο μήνες αναζητώντας λύση στο πρόβλημά της, ψάχνοντας στήριξη σε συμφοιτητές και των δύο φύλων, ζητώντας τη βοήθεια ενός γιατρού, επιχειρώντας να προκαλέσει η ίδια έκτρωση...

Μια ερωτική σχέση που δεν έχει για την Ερνό ιδιαίτερη σημασία, γίνεται η αιτία να μείνει έγκυος και να περάσει δύο μήνες αναζητώντας λύση στο πρόβλημά της, ψάχνοντας στήριξη σε συμφοιτητές και των δύο φύλων, ζητώντας τη βοήθεια ενός γιατρού ο οποίος, δίχως να σεβαστεί την επιθυμία της, της χορηγεί ενέσεις που σταματούν την αποβολή, επιχειρώντας να προκαλέσει η ίδια έκτρωση με τη χρήση μιας βελόνας πλεξίματος. Η αναζήτησή της θα τη φέρει στο κατώφλι μιας νοσοκόμας που συστηματικά και για ένα ικανό χρηματικό ποσό βοηθά τις γυναίκες να απαλλαγούν από ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες· εκεί θα ξεκινήσει η νέα και τελευταία φάση του μαρτυρίου της με την ολοκλήρωση της αποβολής του εμβρύου που θέτει τη ζωή της σε κίνδυνο και επιβάλλει την επείγουσα εισαγωγή της στο νοσοκομείο.

Η Ανί Ερνό μιλά για την εμπειρία της με τρόπο ευθύ, άμεσο και απλό, δίχως να καταφεύγει στον συναισθηματισμό ή να στοιχειοθετεί ένα κατηγορητήριο εναντίον του νεαρού που την άφησε έγκυο και του αντρικού φύλου γενικότερα, του ιατρικού συστήματος ή των συμφοιτητών που δεν της συμπαραστάθηκαν όσο θα ήθελε. Τα πάντα είναι ιδωμένα εντός του συγκεκριμένου ιστορικού και κοινωνικού πλαισίου μιας εποχής όπου οι αμβλώσεις ήταν ακόμα παράνομες και μπορούσαν να στοιχήσουν σε έναν γιατρό την άδειά του για μεγάλο διάστημα ή και για πάντα. Οι επιλογές της γυναίκας που σχετίζονταν με τη σεξουαλική της δραστηριότητα –αν είχε σχέσεις πριν παντρευτεί, αν χρησιμοποιούσε κάποια μέθοδο αντισύλληψης– προσδιορίζουν στα μάτια των άλλων την κοινωνική θέση και την ηθική αξία της, καθορίζοντας ουσιαστικά όλη της την ύπαρξη.

Οι επιλογές της γυναίκας που σχετίζονταν με τη σεξουαλική της δραστηριότητα –αν είχε σχέσεις πριν παντρευτεί, αν χρησιμοποιούσε κάποια μέθοδο αντισύλληψης– προσδιορίζουν στα μάτια των άλλων την κοινωνική θέση και την ηθική αξία της, καθορίζοντας ουσιαστικά όλη της την ύπαρξη.

Κάποιες στιγμές η συγγραφέας μοιάζει να βγαίνει από τον εαυτό της και να παρατηρεί ψυχρά, όχι μόνο τις αντιδράσεις των άλλων μα και της ηρωίδας της, που δεν είναι παρά ο εαυτός της σε νεότερη ηλικία· κάποιες άλλες στιγμές η ζωντάνια της περιγραφής και η ένταση του συναισθήματος δεν αφήνουν αμφιβολίες ότι πρόκειται για την ίδια που βίωσε τα φρικτά γεγονότα που αφηγείται.

metaixmio enraux to gegonosΤρία στοιχεία της αφήγησης παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον:

Το πρώτο είναι ο θαυμασμός των αντρών συμφοιτητών για τη Ερνό και η προσπάθειά τους έστω και αδέξια να της συμπαρασταθούν, βλέποντας στο πρόσωπό της μια γυναίκα τολμηρή, δυναμική και με τη γοητεία που της δίνει το γεγονός ότι έχει ελεύθερες σεξουαλικές σχέσεις. Δεν λείπει βέβαια και ο συμφοιτητής που μόλις πληροφορείται από την ίδια την κατάστασή της, επιδιώκει αμέσως να κάνει σεξ μαζί της, χωρίς ίχνος ενσυναίσθησης.
Το δεύτερο στοιχείο είναι η αδιάφορη, αποστασιοποιημένη συμπεριφορά του νεαρού που άφησε έγκυο την Ερνό, αλλά και η δική της προθυμία όχι μόνο να συνεχίσει να επικοινωνεί μαζί του, μα και να περάσει με αυτόν και την παρέα του τις διακοπές των Χριστουγέννων. Μπορεί η στάση της Ερνό σήμερα να φαίνεται ακατανόητη, μα ας μην ξεχνάμε ότι στη δεκαετία του ’60, για μια νεαρή φοιτήτρια εθεωρείτο μάλλον φυσικό ο άντρας να μην αναλαμβάνει καμία ευθύνη και το βάρος να πέφτει εξολοκλήρου στη γυναίκα.
Το τρίτο στοιχείο είναι η προσβλητική συμπεριφορά του νεαρού χειρουργού προς την πρωταγωνίστρια, και κυρίως το γεγονός ότι μετανιώνει για τη στάση του μόλις πληροφορείται πως δεν πρόκειται για εργάτρια ή πωλήτρια αλλά για μια μορφωμένη φοιτήτρια – οι αναφορές στην κοινωνική τάξη παίζουν σημαντικό ρόλο στο έργο της Ερνό, όπως ισχύει για κάθε σύγχρονη φεμινίστρια.

Κατά τη γνώμη μου δεν πρόκειται για ένα βιβλίο που απευθύνεται μόνο στις γυναίκες, αλλά αφορά κάθε αναγνώστη που ενδιαφέρεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η πρόσφατη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ να μεταθέσει την ευθύνη ορισμού της νομιμότητας των αμβλώσεων σε κάθε επιμέρους Πολιτεία, ανοίγει και πάλι μια σειρά ζητημάτων που θεωρούσαμε ότι η νομική επιστήμη είχε επιλύσει, υπονομεύοντας ουσιαστικά το δικαίωμα των γυναικών στην αυτοδιάθεση του σώματός τους.

Σε ένα καίριο σημείο της αφήγησης η συγγραφέας σημειώνει:

«Μες στον έρωτα και στον οργασμό πίστευα ότι το κορμί μου δεν διέφερε ουσιαστικά από εκείνο ενός άντρα».

Πρόκειται άραγε για τη δήλωση μιας κοπέλας που δεν γνωρίζει καλά τις δυνατότητες και τους περιορισμούς του σώματός της ή μήπως για τη λαχτάρα μιας γυναίκας να απολαμβάνει τον έρωτα ως μια αυτόνομη κι έλλογα ελεύθερη ύπαρξη;


* Η ΕΥΑ ΣΤΑΜΟΥ είναι συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο, η συλλογή «Τα κορίτσια που γελούν» (εκδ. Αρμός).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ