akti kentriki

Για το μυθιστόρημα του Ian McEwan «Στην ακτή» (μτφρ. Ελένη Ηλιοπούλου, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Η Saoirse Ronan και ο Billy Howle στην κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου (2017), σε σκηνοθεσία του πρωτοεμφανιζόμενου Dominic Cooke.

Της Νίκης Κώτσιου

Το σχετικά σύντομο μυθιστόρημα του Ίαν ΜακΓιούαν Στην Ακτή (2007) επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη στην ωραία, προσεγμένη μετάφραση της Ελένης Ηλιοπούλου, για να μας θυμίσει την αριστοτεχνική, βραδυφλεγή πρόζα ενός σπουδαίου δημιουργού, που έχει υπογράψει σημαντικά βρετανικά έργα, όπως το Σάββατο και την Εξιλέωση. Διαπλέκοντας την Ιστορία με τους επιμέρους ατομικούς βίους των πρωταγωνιστών του, ο συγγραφέας ανατέμνει τις εποχές και μαζί τις ανθρώπινες σχέσεις φέρνοντας στην επιφάνεια κρίσιμες και ανύποπτες πτυχές.

Στην Ακτή, η δράση τοποθετείται τον Ιούλιο του 1962. Ο Έντουαρντ και η Φλόρενς, νεότατοι και οι δύο, έχουν μόλις παντρευτεί και πρόκειται να περάσουν μια καταστροφική πρώτη νύχτα γάμου. Μολονότι αγαπιούνται και τρέφουν δυνατά αισθήματα ο ένας για τον άλλο, οδηγούνται σ’ ένα ανυπέρβλητο σεξουαλικό αδιέξοδο, που θα καθορίσει την πορεία του γάμου. Ο Έντουαρντ κατάγεται από μεσοαστική οικογένεια, έχει σπουδάσει Ιστορία και κατά καιρούς γίνεται υπέρ το δέον παρορμητικός. Η Φλόρενς είναι μια ταλαντούχα και πολλά υποσχόμενη βιολίστρια, που λατρεύει τη μουσική και μελετά με πάθος. Κατάγεται από μεγαλοαστική εύπορη οικογένεια, είναι όμορφη και ιδεαλίστρια. Η προοπτική της πρώτης νύχτας την τρομάζει με όλα όσα αυτή συνεπάγεται αλλά δεν μπορεί να μοιραστεί με κανέναν τους φόβους και τις απορίες της. Η συντηρητική περιρρέουσα ατμόσφαιρα και η εύλογη συστολή της απέναντι σ’ ένα θέμα ταμπού την εγκλωβίζει σ’ έναν ιστό άγνοιας και φόβου, που της καταρρακώνει το ηθικό. Μοναδικός σύμβουλός της είναι ένα εικονογραφημένο απλοϊκό εγχειρίδιο, που παρέχει μικρή μόνο βοήθεια. Η απειρία των δύο νέων, το άγχος και η ασυνεννοησία μπροστά στο μεγάλο γεγονός οδηγεί σε μια οικτρή αποτυχία, που θα τους διαλύσει.

Διαστέλλοντας απεριόριστα τον χρόνο και περιγράφοντας εξονυχιστικά την πρωτόγνωρη εμπειρία, ο ΜακΓιούαν αποδίδει την πρώτη επαφή μέσ’ από την χαώδη οπτική των δύο συζύγων, που προχωρούν απορημένοι, αδέξιοι και έντρομοι πάνω σε μια επισφαλή άγνωστη χώρα.

Το συγκλονιστικό γεγονός της πρώτης συνεύρεσης λαμβάνει ως εκ τούτου τεράστιες διαστάσεις και γίνεται το καθοριστικό της πλοκής. Διαστέλλοντας απεριόριστα τον χρόνο και περιγράφοντας εξονυχιστικά την πρωτόγνωρη εμπειρία, ο ΜακΓιούαν αποδίδει την πρώτη επαφή μέσ’ από την χαώδη οπτική των δύο συζύγων, που προχωρούν απορημένοι, αδέξιοι και έντρομοι πάνω σε μια επισφαλή άγνωστη χώρα. Ο αφηγητής παρακολουθεί τη σκέψη των πρωταγωνιστών και αποτυπώνει ανάγλυφα και με ακρίβεια αναστολές, συναισθήματα, αποτιμήσεις. Η πρωτοφανής εμπειρία μεγεθύνεται και αποδίδεται με την ακρίβεια της αργής κίνησης, μαζί με τον κυκεώνα αντιφατικών και αντικρουόμενων αισθημάτων που προκαλεί στους εμπλεκόμενους. Το αποτέλεσμα, ενίοτε αστείο, αν ιδωθεί από τη σκοπιά της σημερινής απελευθέρωσης των σεξουαλικών ηθών, περιγράφει τη σύγχυση και το αδιέξοδο των νεονύμφων, που αμφότεροι αδυνατούν να διαχειριστούν μια άβολη κατάσταση, πέρα από τα καθιερωμένα. Αίφνης, μια μη αναμενόμενη τροπή στα τεκταινόμενα δυναμιτίζει την ατμόσφαιρα και οδηγεί στο δράμα και τη διάλυση. Ένα αναπάντεχο συμβάν, οφειλόμενο στην υπερένταση και την προσδοκία της στιγμής, ανατρέπει μια ήδη εύθραυστη ισορροπία και κλονίζει ανεπανόρθωτα τη σχέση.

Η αφήγηση παρακολουθεί στενά και καταγράφει λεπτομεριακά λεπτό προς λεπτό την ταραγμένη σκέψη της Φλόρενς, που βιώνει τραυματικά ολόκληρο το τελετουργικό και αντιδρά δυσανάλογα, με μια ένταση δυσοίωνη. Η ελλιπής γνώση πάνω στη σεξουαλικότητα, το μυστήριο και οι απαγορεύσεις που συνδέονται με μια δραστηριότητα ικανή να προκαλεί δέος σε συνδυασμό με τα παρωχημένα ήθη μιας συντηρητικής εποχής, κάνουν την εμπειρία των νεονύμφων εντελώς δυσάρεστη. Κανείς τους δεν μπορεί να επεξεργαστεί το τι συνέβη κι αυτή η αδυναμία να μεταβολίσουν κάτι μάλλον ασήμαντο τούς απορρυθμίζει και φέρνει το τέλος.

ian mcewan
Ο Ίαν Μακ Γιούαν γεννήθηκε το 1948 και σπούδασε στα Πανεπιστήμια Sussex και East Anglia. Δημοσίευσε την πρώτη του συλλογή διηγημάτων, με τίτλο "Fist Love, Last Rites" το 1975, αποσπώντας μάλιστα το βραβείο Somerset Maughman. Το 1987 κέρδισε το Whitbread Award (και το Prix Femina Etranger, έξι χρόνια μετά), για το μυθιστόρημά του "Child in Time". Τρία μυθιστορήματά του συμπεριλήφθηκαν στις τελικές υποψηφιότητες για το βραβείο Booker (Έμμονη αγάπη, Άμστερνταμ, Εξιλέωση). Το βραβείο τού απονεμήθηκε, τελικά, το 1998, για το Άμστερνταμ
 

Ζώντας στο μεταίχμιο δύο διαφορετικών εποχών και σε μια κοινωνία που μοιάζει να εμφορείται ακόμη από πεπαλαιωμένα βικτωριανά ιδεώδη, η Φλόρενς κουβαλά τη σεξουαλικότητα σαν ένα δυσβάσταχτο βάρος. Οι υποχρεώσεις που συνεπάγεται ο γάμος φαντάζουν τρομακτικές και της προκαλούν ίλιγγο. Ωστόσο, δεν παύει να βλέπει το γάμο ως τη μοναδική λύση και κατάληξη του ειδυλλίου της με τον Έντουαρντ. Τρέφει ερωτικά αισθήματα που, όμως, αναπόφευκτα μπλοκάρονται, όταν φτάνει η ώρα της σωματικής τους πραγμάτωσης. Λίγο προτού απενοχοποιηθεί κι απελευθερωθεί η ερωτική επιθυμία, με τις σαρωτικές αλλαγές που έφερε η δεκαετία του 60 στο πεδίο των σχέσεων, η Φλόρενς παραμένει δέσμια νοοτροπιών και αντιλήψεων, που παραπέμπουν σ’ ένα συντηρητικό αξιακό σύστημα. Οι αχνές νύξεις που γίνονται για ένα πιθανό ιστορικό κακοποίησης μέσα στην οικογένεια επιβαρύνουν την κατάσταση και επιτείνουν την επίμονη άρνηση ν' αντιμετωπίσει τους φόβους της. Επιπλέον, τα εξιδανικευμένα της συναισθήματα την απομακρύνουν ακόμα περισσότερο από την πραγματικότητα των ερωτικών σχέσεων.

Αν και ο γάμος φαντάζει για τους δύο νέους σαν ένα καταφύγιο στοργής και ηρεμίας μέσα σ’ έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, σύντομα νιώθουν ξένοι μεταξύ τους, αν όχι εχθροί, και σπεύδουν να χωρίσουν με συνοπτικές διαδικασίες. Η τρικυμία που ξεσπά την πρώτη νύχτα εξαιτίας αδόκιμων και σπασμωδικών χειρισμών, οδηγεί σε μια εσπευσμένη και θυμωμένη αντίδραση, που δεν επανορθώνεται ποτέ. Η σεξουαλικότητα, που, λίγα χρόνια αργότερα, έμελλε να αναλυθεί, μελετηθεί και εξερευνηθεί κατά κόρον, μετατρέπεται γι’ αυτούς τους δύο σ’ ένα επικίνδυνο ναρκοπέδιο. Ο Έντουαρντ βιάζεται να χαρεί τη σεξουαλική ευωχία που υπόσχεται ο έγγαμος βίος, αλλά η Φλόρενς αδυνατεί να ακολουθήσει. Αν και συγχρονίζεται τέλεια με τους μουσικούς του κουαρτέτου, που έχει η ίδια ιδρύσει, η ερωτική της ανταπόκριση είναι πολύ φτωχή. Ο Έντουαρντ την κατηγορεί ως «ψυχρή» αλλά είναι απλώς τρομαγμένη. Το ερωτικό της όραμα δεν συμπίπτει με κείνο του άντρα της κι αυτή η αμοιβαία ασυμβατότητα, που ίσως μπορούσε να επιλυθεί μέσω συζήτησης, οδηγεί σε μια οριστική ρήξη. Αμφότεροι αποχωρούν, θυμωμένοι και ταπεινωμένοι.

Η σεξουαλικότητα, που, λίγα χρόνια αργότερα, έμελλε να αναλυθεί, μελετηθεί και εξερευνηθεί κατά κόρον, μετατρέπεται γι’ αυτούς τους δύο σ’ ένα επικίνδυνο ναρκοπέδιο. Ο Έντουαρντ βιάζεται να χαρεί τη σεξουαλική ευωχία που υπόσχεται ο έγγαμος βίος, αλλά η Φλόρενς αδυνατεί να ακολουθήσει.

Η αυλαία πέφτει σε μια σκηνή που εκτυλίσσεται μπροστά στη θάλασσα, όπου έχει καταφύγει η Φλόρενς μετά το φιάσκο της βραδιάς. Πολλοί έχουν επισημάνει ομοιότητες του σκηνικού με το υποβλητικό τοπίο που περιγράφει ο κορυφαίος ποιητή Μάθιου Άρνολντ (1822-1888) στο περίφημο ποίημά του «Dover Beach», απευθυνόμενος στη σύζυγό του κατά το μήνα του μέλιτος στην παραλία Ντόβερ. Στην τελευταία στροφή ο ποιητής αναφέρεται στη σχέση του ζευγαριού και κάνει έκκληση στη γυναίκα του να παραμείνουν αληθινοί ο ένας απέναντι στον άλλο, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και τις συμφορές ενός αδιανόητου κόσμου. Η παραλία του Ντόβερ είναι κι αυτή έντονα βοτσαλωτή, όπως η παραλία του Ντόρσετ, όπου ξετυλίγεται το Στην Ακτή, το κλίμα και η ατμόσφαιρα μεταφέρουν παρόμοιες δονήσεις. Ωστόσο, ο Έντουαρντ και η Φλόρενς ποτέ δεν θα συζητήσουν με ειλικρίνεια μεταξύ τους, ποτέ δεν θα φανούν αληθινοί, όπως επιτάσσει ο ποιητής, και οι καλές τους προθέσεις δεν θα οδηγήσουν πουθενά.

Δυνατό ψυχογράφημα με επίκεντρο τη σεξουαλικότητα αλλά και ακτινογραφία μιας εποχής, το Στην Ακτή διερευνά έμφυλες συμπεριφορές, αποτυπωνει αλήθειες και χαρτογραφεί συναισθήματα λιγότερο ή περισσότερο τραυματικά σε μια μεγάλη ποικιλία αποχρώσεων και εντάσεων.

* Η ΝΙΚΗ ΚΩΤΣΙΟΥ είναι φιλόλογος.


akti exΣτην Ακτή
ΙΑΝ ΜακΓΙΟΥΑΝ
Μτφρ. ΕΛΕΝΗ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ
ΠΑΤΑΚΗΣ 2021
Σελ. 224, τιμή εκδότη €10,50

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ IAN McEWAN

 


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Ήταν και οι δυο νέοι, μορφωμένοι και παρθένοι εκείνη την πρώτη νύχτα του γάμου τους,και στην εποχή που ζούσαν μια συζήτηση για σεξουαλικές δυσκολίες ήταν απλώς αδύνατη. Μα ποτέ δεν ήταν εύκολο. Είχαν μόλις καθήσει για να δειπνήσουν  σ’ ένα μικροσκοπικό καθιστικό στον πρώτο όροφο ενός γεωργιανού πανδοχείου. Στο διπλανό δωμάτιο, ορατό μέσ’ από την ανοιχτή πόρτα, βρισκόταν ένα κρεβάτι με ουρανό, μάλλον στενό, του οποίου το κάλυμμα ήταν ολόλευκο και τόσο αψεγάδιαστα τεντωμένο, σα να μην το είχε στρώσει ανθρώπινο χέρι... Επιφανειακά, η διάθεσή τους ήταν πολύ καλή».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ