beckett aytoi pou exoun xathei kentriki 2

Για το μυθιστόρημα του Samuel Beckett «Αυτοί που έχουν χαθεί» (μτφρ. Θωμάς Συμεωνίδης, εκδ. Εστία).

Tου Γιώργου Βέη

«Ο άνθρωπος είναι η φαντασία ή μάλλον η φαντασία είναι ο άνθρωπος.
Μακροπρόθεσμα η αλήθεια δεν έχει σημασία».
Γουάλας Στήβενς 

Το μυθιστόρημα αυτό γράφτηκε αρχικά στα γαλλικά το 1970. Έφερε τον τίτλο Le Dépeupleur. Δύο χρόνια αργότερα μεταφράστηκε από τον ίδιο τον Σάμιουελ Μπέκετ στα αγγλικά. Τίτλος: The Lost Ones. O συγγραφέας ήταν ήδη 66 ετών. Τρία χρόνια πριν είχε τιμηθεί με το Βραβείο Νόμπελ. Διαβάζουμε στο αρκούντως διαφωτιστικό επίμετρο ότι εδώ «δεν υπάρχουν αναφορές στον χρόνο. Δεν υπάρχει η συμβατική μέρα. Ο χρόνος γίνεται αντιληπτός από τη φθορά (όπως, για παράδειγμα, τα σκαλοπάτια που λείπουν στις σκάλες), από τις εναλλαγές στον ρυθμό και στην ένταση της κίνησης αυτών που βρίσκονται μέσα στον Κύλινδρο, από τις διαφορετικές τιμές που παίρνει η διπλή καταιγίδα (φως, θερμοκρασία). Η αναζήτηση αλλάζει με τον χρόνο. Αλλάζει το υποκείμενο της αναζήτησης, αλλάζουν αυτοί που αναζητούν. Αυτός ο χρόνος είναι το χθες για το οποίο μιλάει ο Μπέκετ στο δοκίμιό του για τον Προυστ: “Eίμαστε άλλοι, δεν είμαστε πλέον αυτό που ήμασταν πριν μας βρει η συμφορά του χθες”. Αυτό που θέλαμε χθες, αυτό που αναζητούσαμε χθες είχε εγκυρότητα μόνο για το χθες. Αυτό που θέλουμε σήμερα είναι διαφορετικό, έχει υποστεί μια μετατόπιση, είναι κάπου ενδιάμεσα, χωρίς ευδιάκριτη θέση, χωρίς αυτή η θέση να είναι προσεγγίσιμη, πρέπει να έχεις πρόσβαση στο μυστικό των θεών για να έχεις αντίληψη αυτού που έχει χαθεί, αυτού που είναι ίδιο και αλλάζει από μέρα σε μέρα ή καλύτερα, από χθες σε χθες, αυτού που αλλάζει με το πέρασμα του χρόνου και όχι με την έλευσή του».

Δώδεκα χρόνια πριν, ήτοι το 1960, στην εναρκτήρια ομιλία του στο περιώνυμο Collège de France, ο Κλοντ Λεβί-Στρος μάς υπενθυμίζει ότι καταρχάς «έχουμε μάθει από τον Μαρξ ότι το διαχρονικό μπορεί να υπάρξει στο ομαδικό», ενώ «από τον Φρόιντ έχουμε μάθει ότι το γραμματικό μπορεί να καρποφορήσει στην καρδιά του ατομικού». Το ατομικό αυτοδεσμεύεται στο εν λόγω μυθιστόρημα, εξ ορισμού μάλιστα, να αρθρώσει την όποια αλήθεια (του), αποβλέποντας στη σύγκληση με το όποιο νοείται ως όλον. Βεβαίως το διερώτημα για τη συγκεκριμένη φύση, τη ρίζα, την ταυτότητα εν ολίγοις του ίδιου του ατομικού επανεμφανίζεται συχνά πυκνά. Αντίστοιχα όμως το γραμματικό στοιχείο διαδίδεται, επαυξάνει, ανανεώνεται ως θεμελιώδες τεκμήριο απόλαυσης. Η γραφή επιχαίρει εκθέτοντας το σαδομαζοχιστικό εντέλει υλικό της ζωής. Κι αυτή ακριβώς είναι η μόνη ηδονή: η ανακάλυψη μιας λειτουργικής, ιδιωματικής σε έναν βαθμό γλώσσας-άμυνας.

Η σκιά του βρέφους που πλανάται στην ακροτελεύτια παράγραφο του βιβλίου είναι σημαδιακή. Οι σκιές του πλατωνικού σπηλαίου δεν έχουν εξαλειφθεί. Κι ίσως να μην εξαλειφθούν ποτέ, υπαινίσσεται ο ακαταπόνητος περιηγητής-παρατηρητής ονόματι Σάμιουελ Μπέκετ.

Στη θέση της εξιλέωσης αντιπαραβάλλεται η βεβαιότητα του αδιεξόδου: η εξ αντικειμένου πραγματικότητα και η άλλη, η δευτερογενής, το κέρδος δηλαδή των αυθορμήτων επινοήσεων, των ανομολόγητων ή καθ’ όλα ομολογημένων λέξεων, αλλά και των κοινότοπων συμβάσεων του νου συνθλίβουν το πρόσωπο. Εαυτός και Άλλος είναι παγιδευμένοι εξίσου και στους δυο κόσμους: Ίσως και οι ίδιοι να ήταν εξ υπαρχής απλώς φαντάσματα. Ή σκιές. Η σκιά του βρέφους που πλανάται στην ακροτελεύτια παράγραφο του βιβλίου είναι σημαδιακή. Οι σκιές του πλατωνικού σπηλαίου δεν έχουν εξαλειφθεί. Κι ίσως να μην εξαλειφθούν ποτέ, υπαινίσσεται ο ακαταπόνητος περιηγητής-παρατηρητής ονόματι Σάμιουελ Μπέκετ. Αν «όλα όσα κάνουμε αποσκοπούν στην ανεύρεση της ελευθερώτριας λέξης», όπως τονίζει το γνωστό πρόταγμα του Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν, τότε η ύπαρξη, η οποία πάλλει στο εν λόγω μυθιστόρημα, δεν θέλει τίποτε άλλο παρά να μη χαθεί ως λέξη.

Συγκρατώ εν προκειμένω τη δήλωση των Βουδιστών «itthattāyāti pajā nāti», ότι δηλαδή «αυτός εδώ ο κόσμος δεν υφίσταται», με την οποία συμφωνεί, μεταξύ άλλων, και ο μείζων ποιητής των ΗΠΑ Γουάλας Στήβενς, διακηρύσσοντας, ως γνωστόν, από την πλευρά του, τριάντα χρόνια περίπου πριν από τη συγγραφή του Αυτοί που έχουν χαθεί, ότι «η πραγματικότητα είναι ένα κενό». Η συνάφεια αυτών των πεποιθήσεων με διακριτές εκφάνσεις, οι οποίες στοιχειώνουν τη ροή του παρόντος μυθιστορήματος, είναι προφανής: το ρήμα εξωθείται στα άκρα για να συλλάβει το ουτοπικό-δυστοπικό-χαοτικό μη-δεν. Θα μπορούσαμε, επίσης, να υποστηρίξουμε ότι η εν μέρει αινιγματική, εν μέρει σχολαστικά σαρκαστική αφήγηση δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια ασθματική τελετή σήμανσης ορισμένων κρίσιμων φαινομένων και συγκεκριμένων αισθητών πραγμάτων καθ’ εαυτά. Εξού και ο συστηματικός, ο άτεγκτος διπολισμός του μυθιστορήματος. Αυτής της σύνοψης παθών λόγου. Για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής απομονώνω τα εξής ενδεικτικά:

«Προ αμνημονεύτου χρόνου η φήμη ότι ή ακόμα καλύτερα η διαδεδομένη ιδέα ότι υπάρχει μια έξοδος. Αυτοί που δεν την πιστεύουν πλέον δεν είναι απρόσβλητοι στο να την πιστέψουν πάλι σε συμφωνία με την ιδέα που απαιτεί όσο αυτή διαρκεί ότι εδώ όλοι θα πεθάνουν αλλά με έναν θάνατο τόσο βαθμιαίο και για να το θέσουμε καθαρά τόσο κυμαινόμενο ώστε να διαφύγει από την παρατήρηση ακόμα και ενός επισκέπτη. Όσο για τη φύση αυτής της εξόδου και τη θέση της δύο γνώμες χωρίζουν χωρίς να τους φέρνουν σε αντίθεση όλους αυτούς που παραμένουν πιστοί σε αυτήν την παλιά πεποίθηση. Στη μια σχολή παίρνουν όρκο ότι πρόκειται για ένα κρυφό πέρασμα διακλάδωση μιας από τις σήραγγες που οδηγεί με τα λόγια του ποιητή στα άσυλα της φύσης. Η άλλη ονειρεύεται μια κρυμμένη καταπακτή στο κέντρο της οροφής δίνοντας πρόσβαση σε έναν αγωγό στο τέλος του οποίου ο ήλιος και άλλα αστέρια θα αστράφτουν ακόμα. Η μεταστροφή είναι συχνή και προς τις δύο κατευθύνσεις και τέτοια ώστε ένας που σε μια δεδομένη στιγμή δεν θα άκουγε τίποτα εκτός από τη σήραγγα μπορεί πολύ καλά μία στιγμή αργότερα να μην ακούει τίποτα εκτός από την καταπακτή και μία στιγμή αργότερα να αναιρεί πάλι τον εαυτό του».

beckett aytoi pou exoun xathei ex


Λαμβάνοντας υπόψιν τη ρήξη, τη μείζονα επανάσταση στη φιλοσοφία, ότι δηλαδή «την πραγματικότητα δεν την αντιλαμβανόμαστε απλώς, αλλά τη συνιστούμε οι ίδιοι», σύμφωνα με τον Ιμμάνουελ Καντ, τότε το ως άνω διάβημα του Σάμιουελ Μπέκετ αποτελεί διερμηνεία, επανεξέταση, αλλά και ανατροπή ορισμένων στερεοτύπων του πραγματικού. Το ψηφιδωτό των σημασιών ανακαλεί το έδαφος που χάνουν διαδοχικά κάτω από τα πόδια τους οι περσόνες στο Αυτοί που έχουν χαθεί. Η ενότητα του χώρου περικλείει και τις εναλλαγές των ανορθώσεων και των πτώσεων του εγώ. Μονάδα και πολλαπλότητα επικοινωνούν εντέλει. Άλλωστε «όσα κάθε φορά υποστηρίζουμε ότι υπάρχουν αποτελούνται από ένα και από πολλά και ότι το τέλος και το άπειρο εμφιλοχωρούν σ’ αυτά ως να ήταν ιδιότητες εγγενείς» ανακεφαλαιώνει ο πλατωνικός ΦίληβοςΠερί Ηδονής, 16c). Η παρεπόμενη ανόρθωση εν συνεχεία στοιχείων του συμβολικού και η εμπέδωση κρίσιμων διδαγμάτων του φαντασιακού εγχειρήματος. Οι υπερεμπειρικές λογικές τακτικές, σε συνδυασμό με τη στρατηγική της υποκειμενοκεντρικής θέασης του μικρόκοσμου, ο οποίος συνειδητά προσπαθεί να συμβιώσει στον προαναφερόμενο Κύλινδρο-Πεπρωμένο, αποδίδει καρπούς: το μυθιστόρημα συγκροτεί συγκεκριμένο τι-ενθάδε. Συγκρατώ ότι είχε ήδη προηγηθεί, κατά είκοσι περίπου χρόνια, η εμβληματική εκείνη «Εισήγηση της Ρώμης» του Ζακ Λακάν. Εκεί είχε ειπώθηκε, ως γνωστόν, με ιδιάζουσα έμφαση, ότι «ο άνθρωπος μιλά, αλλά μιλά επειδή το σύμβολο τον κατέστησε άνθρωπο» (βλ. Λειτουργία και πεδίο της ομιλίας και της γλώσσας στην ψυχανάλυση, μτφρ. Νάσια Λινάρδου-Μπλανσέ και Ρεζινάλντ Μπλανσέ, επίμ. Ρεζινάλντ Μπλανσέ, εκδ. Εκκρεμές). Εξού και η περίοπτη θέση, την οποία δικαιωματικά κατέχει φέρ’ ειπείν το σύμβολο-δεσμός, ήτοι ο Κύλινδρος.

Η μετάφραση από τον συστηματικό μελετητή των έργων του Σάμιουελ Μπέκετ αποδίδει άψογα το νευρώδες, εξαιρετικά απαιτητικό πρωτότυπο. Έτσι Αυτοί που έχουν χαθεί έρχονται εδώ.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι πρέσβης επί τιμή και ποιητής. Τελευταίο του βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Βράχια» (εκδ. Ύψιλον).


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Όλα ακινητοποιούνται τότε. Είναι ίσως το τέλος των πάντων. Λίγα δευτερόλεπτα και όλα αρχίζουν πάλι. Συνέπειες αυτού του κλίματος για την επιδερμίδα. Ζαρώνει. Τα σώματα σε τριβή μεταξύ τους ένα θρόισμα ξεραμένων φύλλων. Η ίδια η βλεννώδης μεμβράνη έχει επηρεαστεί. Ένα φιλί κάνει έναν απερίγραπτο ήχο. Όσοι αντέχουν ακόμα τη συνουσία μάταια πασχίζουν. Αλλά δεν θα ενδώσουν. Πάτωμα και τοίχος από στέρεο καουτσούκ ή κάτι τέτοιο. Αν το χτυπήσει με δύναμη το πόδι ή η γροθιά ή το κεφάλι ο ήχος μόλις που ακούγεται. Φαντάσου τότε την ησυχία των βημάτων. Οι μόνοι ήχοι άξιοι του ονόματος προέρχονται από τις σκάλες κατά τον χειρισμό τους και τον γδούπο των σωμάτων που χτυπούν το ένα πάνω στο άλλο ή του ενός που χτυπιέται από μόνο του όπως όταν με ξαφνική μανία χτυπάει το στήθος του. Έτσι επιβιώνουν σάρκα και οστά. Οι σκάλες. Αυτά είναι τα μόνα αντικείμενα. Είναι μόνες χωρίς εξαίρεση και ποικίλλουν σημαντικά ως προς το μέγεθος. Οι μικρότερες δεν είναι πάνω από έξι μέτρα. Κάποιες είναι συρόμενες. Στηρίζονται στον τοίχο χωρίς μέριμνα για την αρμονία».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

Για το βιβλίο του Τζον Χέρσι (John Hersey) «Χιροσίμα» (μτφρ. Νίκος Αγγελόπουλος, εκδ. Σάλτο). Ογδόντα χρόνια συμπληρώνονται στις 6 Αυγούστου από τη ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας. Κεντρική εικόνα: Η Χιροσίμα, αμέσως μετά (πηγή: Britannica).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

«Η θεία του Σίτον» του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (κριτική) – Φόβοι για μάγισσες και το φάντασμα της αποικιοκρατίας

«Η θεία του Σίτον» του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (κριτική) – Φόβοι για μάγισσες και το φάντασμα της αποικιοκρατίας

Για το εκτενές διήγημα του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (Walter de la Mare) «Η θεία του Σίτον» (μτφρ. Ευαγγελία Κουλιζάκη, εκδ. Στερέωμα). Κεντρική εικόνα: Από την ταινία «The witch in the window» (2018).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
«Λευκό» της Χαν Γκανγκ (κριτική) – Σπουδή στη λευκότητα

«Λευκό» της Χαν Γκανγκ (κριτική) – Σπουδή στη λευκότητα

Για το μυθοπλαστικό έργο της Χαν Γκανγκ (Han Kang) «Λευκό» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: Η συγγραφέας. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Λευκό χάπι, λευκά μαλλιά, φεγγάρι, χιόνι, αλάτι, γλά...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

Για τις παραστάσεις «Μπουμπουλίνας 18» της Κίττυς Αρσένη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου, στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Μπουμπουλίνας 18».

...
Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ