alt

Για την ανθολογία κειμένων του Νάσου Βαγενά «Η λογοτεχνία στο τετράγωνο – Σημειώσεις για τη γραφή του Χόρχε Λουίς Μπόρχες» (εκδ. Πόλις).

Του Νίκου Ξένιου

«Μπόρχες τυφλωμένε.
Πολύφημε».
Περιπλάνηση ενός μη ταξιδιώτη (εκδ. Κέδρος)
Νάσος Βαγενάς

Όταν, τον Μάιο του 1984, ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, αποδεχόμενος την πρόσκληση του Πανεπιστημίου Κρήτης για αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα, έκανε τη σεμνή του είσοδο στο Ωδείο Ρεθύμνου, όλοι ήμασταν προϊδεασμένοι για το ότι ο μεγάλος τυφλός ποιητής θα απέτιε φόρο τιμής στο ελληνικό πνεύμα που τον γαλούχησε.

Σημαντική συμβολή στη μπορχική βιβλιογραφία, το βιβλίο μιλά για τον ποιητή-Μπόρχες, του οποίου οι λέξεις καταλογογραφούν, ως σύμβολα που προϋποθέτουν την «κοινότητα μνήμης» όλης της ανθρωπότητας, την ουσία της ποιητικότητας καθεαυτήν, συνθέτοντας το –ως έναν βαθμό ανέφικτο– «ευρετήριο ευρετηρίων» των αποκλειστικά ποιητικών όρων.

Στο βιβλίο του Νάσου Βαγενά, ό,τι έχει χαθεί και επαναφέρεται στο παρόν, μεταπλάθεται και αποκτά τα γνωρίσματα μιας νοσταλγικής ποίησης που σε ελεγειακούς τόνους μιλά για το κέντρο του λαβυρίνθου και τη μικρή, ιριδίζουσα σφαίρα που ακτινοβολεί τον λόγο ύπαρξης του ανθρώπου. Σημαντική συμβολή στη μπορχική βιβλιογραφία, το βιβλίο μιλά για τον ποιητή-Μπόρχες, του οποίου οι λέξεις καταλογογραφούν, ως σύμβολα που προϋποθέτουν την «κοινότητα μνήμης» όλης της ανθρωπότητας, την ουσία της ποιητικότητας καθεαυτήν, συνθέτοντας το –ως έναν βαθμό ανέφικτο– «ευρετήριο ευρετηρίων» των αποκλειστικά ποιητικών όρων. Αυτή η κατάθεση ενός σημαντικού διανοητή που έτσι κι αλλιώς έχει συνδέσει το όνομά του με τον Μπόρχες, ήδη από το 1983, όταν είχαν τυχαία συναντηθεί στο κέντρο της Αθήνας, ολοκληρώνεται με την «Αντιφώνηση» του Μπόρχες, τη σύντομη και περιεκτική απάντησή του στην προσφώνηση του Βαγενά.

«Δημιουργός κομψών λαβυρίνθων»

«Δεν θα μπορούσα να πιστέψω ότι η ανάγνωση της πρώτης αράδας του διηγήματος ενός βιβλίου που το όνομα του συγγραφέα του μου ήταν εντελώς άγνωστο θα τροποποιούσε ακαριαία την άποψή μου για τον τρόπο σύνθεσης της λογοτεχνικής γραφής». Στην προσφώνησή του κατά την τελετή αναγόρευσης με τον τίτλο: «Χόρχε Λουίς Μπόρχες και ο λαβύρινθος της ειρωνείας» ο Βαγενάς παρουσιάζει τον Μπόρχες ως κλασικιστή, ως αρνητή του ρεαλισμού και ταυτόχρονα ως εισηγητή ενός συστήματος «μαγικής αιτιότητας» που προσιδιάζει στον υπερρεαλισμό, εμμέσως δηλαδή τον εισάγει στη σφαίρα επιδιώξεων του Μοντέρνου. Στοιχείο μοντερνισμού είναι, συνάμα, το γεγονός ότι ο Μπόρχες δεν μετέρχεται των παραδεδομένων τεχνικών, αλλά χρησιμοποιεί αντιποιητικά μέσα στη σύνθεση του εγκεφαλικού του έργου. Τέλος, το ότι το έργο του, καταργώντας τις ειδολογικές διαφορές, συνιστά ταυτόχρονα ποιητική, πεζογραφική και δοκιμιακή επίδοση, φέρνει την πορεία του πλησίστια σε εκείνη του Καβάφη: «ο Καβάφης κάνει ποίηση με τα μέσα της πεζογραφίας ο Μπόρχες κάνει ποίηση με τη συγχώνευση της πεζογραφικής με τη δοκιμιακή γραφή». Ωστόσο, στο ανά χείρας βιβλίο, η σύγκριση του Μπόρχες με τον Καβάφη γίνεται στη βάση ενός ιδιάζοντος μοντερνισμού, με κοινό χαρακτηριστικό των δύο «την ειρωνεία και την ψυχρότητα της καταγραφής» όπως παρατηρεί και σημειώνει και ο Δημήτρης Καλοκύρης, σε μια συνέντευξή του στον Βαγγέλη Χατζηβασιλείου.

«Σε δάκρυα ή παράπονα μην καταντήσει
τέτοια απόδειξη της θεϊκής δεξιοτεχνίας
που, με μια κίνηση εξαίσιας ειρωνείας,
ταυτόχρονα βιβλία και νύχτα μου 'χει δωρίσει».

«Ποίημα των δώρων» από τη συλλογή Ο δημιουργός (1960).
Μετάφραση: Δημήτρης Καλοκύρης

Η πολυσχολιασμένη τεχνική του της ελλειπτικότητας, η δραστικότητα και το χιούμορ του, η αναγόρευση της κοινοτοπίας σε αξίωμα, η αίσθηση «αχρονίας και χρονικότητας ονειρικού τύπου» (όπως εύστοχα σημειώνει ο Ευριπίδης Γαραντούδης στο κείμενό του «Μπόρχες, το Άλεφ της Λογοτεχνίας» στο The Athens Review of Books, τεύχος 115, στις 12/03/2020), η επινοητικότητα βάσει της οποίας αναιρεί τη σχέση αιτίου και αιτιατού, ο μυστηριακός χαρακτήρας της μυθοπλασίας του, όλα αυτά κατατάσσουν τον Μπόρχες στην όψιμη λογοτεχνική νεωτερικότητα και όχι στον (ανυπόστατο) χώρο του «μετανεωτερικού» (postmodern). Όχι τυχαία αυτόν τον επινοημένο χώρο θα τον σάρκαζε και ο ίδιος1.Η αρνητική θέση του Βαγενά έναντι κάθε συσχετισμού του Μπόρχες με τη μετανεωτερικότητα υποστηρίζεται, μεταξύ άλλων ζητημάτων της ποιητικής του Αργεντινού δημιουργού, στο επόμενο κεφάλαιο του βιβλίου, το «Σημειώσεις για τη γραφή του Μπόρχες». Ο Μπόρχες «καταβυθίζεται στη γλώσσα» αδιαφορώντας για τη σχέση σημαίνοντος και σημαινομένου, γι’ αυτό είναι αδόκιμο να ισχυρισθεί κανείς πως είναι μεταμοντέρνος.

Κεφαλαιώδους σημασίας είναι η διαπίστωση ότι το έργο του Μπόρχες είναι αμιγώς ποιητικό, υπό το πρίσμα της «ιδιορρυθμίας» του, δηλαδή του ρυθμού που συνιστά οργανικό του στοιχείο.

Στην ενότητα αυτή παρατίθενται σημειώσεις του Βαγενά κατά την ανάγνωση, που έκανε, του Μπόρχες στη διάρκεια μιας τριακονταετίας, κάποιες εκ των οποίων εμφανίστηκαν στο «Athens Review of Books» (τεύχος 47, Ιανουάριο 2014), ενώ τις περισσότερες πρωτοδιαβάζουμε εδώ. Κεφαλαιώδους σημασίας είναι η διαπίστωση ότι το έργο του Μπόρχες είναι αμιγώς ποιητικό, υπό το πρίσμα της «ιδιορρυθμίας» του, δηλαδή του ρυθμού που συνιστά οργανικό του στοιχείο. Άλλο σημαντικό θέμα επιφυλλίδας είναι η πρόταξη του χώρου και του χρόνου της ανθρώπινης Ιστορίας:

Ανώφελα τα ράφια αυτά προσφέρουν
αιώνες, σύμβολα, κόσμους, κοσμογονίες
εγκυκλοπαίδειες, άτλαντες ή δυναστείες
που στα πελάγη του ύπνου θα σε φέρουν

«Ποίημα των δώρων» από τη συλλογή Ο δημιουργός (1960).
Μετάφραση: Δημήτρης Καλοκύρης

Δεν υπήρξε άλλος συγγραφέας που να έπλεξε με τόσο θαυμαστό τρόπο το παρελθόν, τις περιστάσεις, το στοιχείο της «έκπληξης του αναγνώστη» και την εγκυκλοπαιδική γνώση της δυτικής παράδοσης. Ο Μπόρχες ενδιέτριψε στη βρετανική, τη γαλλική, την ισπανική, τη γερμανική και τη λατινοαμερικανική λογοτεχνία, ενώ μελέτησε τους κλασικούς, Έλληνες και Λατίνους. Εδώ εντάσσεται και ο Γίββων, κοινός τόπος αναφοράς τόσο του Καβάφη όσο και του Μπόρχες.

«Η γενεαλογία του Πιερ Μενάρ»: δημιουργώντας προδρόμους

Ο Μπόρχες αντιλαμβάνεται τον «Δον Κιχώτη» του Πιέρ Μενάρ ως ένα είδος «επικής μετάφρασης» του πρωτότυπου έργου του Θερβάντες. Κι έτσι, καταθέτει ταυτόχρονα και ένα δοκίμιο ποιητικής, αποκαλυπτικό της δικής του επίμοχθης διαδρομής μέσα από τα κείμενα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, δημιουργώντας (σύμφωνα με την εξωφρενική διατύπωσή του) τον πρόδρομό του.

Ακολουθεί μια διεισδυτική ανάγνωση του διηγήματος του Μπόρχες «Πιέρ Μενάρ, συγγραφεύς του Δον Κιχώτη»2. Η περιδιάβαση στην ποιητική παραγωγή της ανθρωπότητας απαιτεί την «απόσυρση» του προσωπικού βιώματος από τη δημιουργία. Η φιλοδοξία του Πιερ Μενάρ να γράψει το 9ο και το 38ο κεφάλαιο, καθώς κι ένα απόσπασμα από το 22ο κεφάλαιο του Πρώτου Μέρους του «Δον Κιχώτη», έτσι ώστε να ταυτιστεί με τον Θερβάντες, τον οδηγεί στην αποκαλυπτική διαπίστωση πως η εποχή του και τα ατομικά και εθνικά του χαρακτηριστικά παρεμβαίνουν δραστικά στην προσπάθεια αυτή. Η πραγματικότητα απορρέει από την Ιστορία και εκφαίνεται ως προσωπική εκτίμηση του γράφοντος για τα γεγονότα. Άρα, η γραφίδα του λογοτέχνη δεν παράγει μόνο τη λογοτεχνική πραγματικότητα, αλλά και την αντικειμενική πραγματικότητα. Ο Μπόρχες αντιλαμβάνεται τον «Δον Κιχώτη» του Πιέρ Μενάρ ως ένα είδος «επικής μετάφρασης» του πρωτότυπου έργου του Θερβάντες. Κι έτσι, ενώ αφηγείται αυτή την πνευματική περιπέτεια, καταθέτει ταυτόχρονα και ένα δοκίμιο ποιητικής, αποκαλυπτικό της δικής του επίμοχθης διαδρομής μέσα από τα κείμενα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, δημιουργώντας (σύμφωνα με την εξωφρενική διατύπωσή του) τον πρόδρομό του.

Στο δοκίμιο γίνεται σύγκριση με την απόδοση των Βουκολικών του Βιργιλίου από τον Πωλ Βαλερύ (1942-1944), που επίσης αρνιόταν την πρωτοτυπία κάθε μεταφραστικής απόπειρας. Ο Μπόρχες συνθέτει κατά τον Βαγενά μια «φαντασιακή αυτοβιογραφία»: αν ο Πιέρ Μενάρ προσεγγίζει τον «Δον Κιχώτη» επιστρατεύοντας την προσωπική του εμπειρία, «η επιθυμία του να ταυτιστεί με τον Θερβάντες είναι μια έκφραση της υποσυνείδητης επιθυμίας του Μπόρχες να ταυτιστεί με τον Πωλ Βαλερύ» καταλήγει ο Νάσος Βαγενάς στο ιδιότυπο αυτό δοκίμιο, που δεν είναι παρά μεταπτυχιακή του μελέτη στο πανεπιστήμιο του Έσσεξ. Η αριστοτεχνική μετάφραση της Μάρας Ψάλτη από τα αγγλικά κυριολεκτικά «μπαίνει στο πετσί» του ιδιολέκτου του Βαγενά.

alt
Δεξιόστροφα ξεκινώντας από επάνω:
1. Μπόρχες – Τάσος Δενέγρης
2. Μπόρχες – Αχιλλέας Κυριακίδης
3. Δημήτρης Καλοκύρης – Μπόρχες – Μαρία Κονταμά
4. Μπόρχες – Οδυσσέας Τσαγκαράκης. Πίσω του διακρίνονται οι Νίκος Σβορώνος, Βασίλης Κρεμμυδάς και Νίκος Παναγιωτάκης
5. Μπόρχες – Νάσος Θεοφίλου

Ένας σύγχρονος Όμηρος

Πολλοί σημαντικοί διανοούμενοι διευρύνουν, σταδιακά, την ομάδα των πρωτογενώς μυημένων στη γραφή του Μπόρχες3 που πιθανώς αντιλαμβάνονται ποιος είναι στην πραγματικότητα ο Μενάρ. Εξάλλου, το όριο του επινοημένου από το πραγματικό βιβλίο είναι θέμα εν προόδω στα διαβάσματα του Αριστοτέλη Σαΐνη. Ποιος είναι ο Πιερ Μενάρ, αλήθεια; Προσωπικά, όποτε επιχειρώ να μιλήσω για τέτοια εξαιρετικά ζητήματα και σχολιάζω τέτοια εμπνευσμένα και διαισθητικά κείμενα, θαυμάζω και διχάζομαι: «ἡ θέλησή μου διακλαδίζεται μέσα στὸ πλῆθος», όπως θα ’γραφε ο Μιχάλης Κατσαρός4.

Η αμφιθυμία του Μπόρχες απέναντι στα όρια αληθούς και φανταστικού γίνεται λαβυρινθώδης δόμηση της αφήγησης, δαιδαλώδης δομή του συλλογισμού και διακλαδούμενη εμπλοκή των δευτερευόντων θεμάτων με τα οποία καταπιάνεται. Σκεπτικιστής και ταυτόχρονα μυστικιστής όπως είναι, καδράρει στο πάνθεον των ιδεαλιστών.

Στο κείμενο «Ο Μπόρχες στην Οδό Πανεπιστημίου»5 ο Βαγενάς ομολογεί με αθωότητα το ίδιο που είχε ομολογήσει στον ίδιο τον Μπόρχες όταν συναντήθηκαν: πως σε ένα βιβλίο του τον μιμείται «ασύστολα». Και η απάντηση του Μπόρχες ήταν: «Είμαστε όλοι μιμητές. Κι εγώ ακόμη περισσότερο». Το ζήτημα για τον μεγάλο ποιητή ήταν πότε έγραφε ο ίδιος και πότε ο «Άλλος». Πρόκειται για την εμμονή πως άλλοτε γράφει ο συγγραφέας και άλλοτε το «εγώ», δυο οντότητες που ενδεχομένως ταυτίζονται στα πλαίσια της ιστορικότητας, διαχωρίζονται ωστόσο στα πλαίσια της λογοτεχνίας. Η αμφιθυμία του Μπόρχες απέναντι στα όρια αληθούς και φανταστικού γίνεται λαβυρινθώδης δόμηση της αφήγησης, δαιδαλώδης δομή του συλλογισμού και διακλαδούμενη εμπλοκή των δευτερευόντων θεμάτων με τα οποία καταπιάνεται. Σκεπτικιστής και ταυτόχρονα μυστικιστής όπως είναι, καδράρει στο πάνθεον των ιδεαλιστών (έτσι δικαιολογείται και η μετάφραση του Βαγενά στο σονέτο «Ο ερωτευμένος», στο τέταρτο κεφάλαιο του βιβλίου). Για την ακρίβεια, ο μελετητής/ποιητής Βαγενάς μεταφράζει, εδώ, πέντε ποιήματα του Μπόρχες6 εκ των οποίων τα δύο είναι σονέτα, πεπεισμένος πως η ποίηση δεν μπορεί να είναι παρά ο αντίποδας αυτού που αποκαλούμε, εν γένει, «μεταμοντέρνο».

Κεντρικό θέμα του αφηγήματος «Ο Ποιητής» (265-267)7 είναι η σταδιακή τύφλωση, που αναγορεύει τη μνήμη σε αποκλειστική πηγή δημιουργίας: η ανδρική μορφή, που δεν είναι παρά ο Όμηρος, «δεν χρονοτρίβησε ποτέ στις χαρές της μνήμης» (265), «γύρισε τον ποικιλόμορφο κόσμο», επισκέφθηκε «τις πολιτείες και τα παλάτια των ανθρώπων» ή άκουσε ιστορίες ασαφείς και αμφίβολης πιστότητας, την αλήθεια όμως των οποίων ποτέ δεν αμφισβήτησε, γιατί η μνήμη τους θα ήταν πολύτιμη όταν «το ωραίο σύμπαν» της όρασης θα άρχιζε να τον εγκαταλείπει και θα του έμενε μόνον «ένας αχός από εξάμετρα και δόξα». Σε αυτόν τον Μπόρχες αναφέρεται και το όμορφο βιβλίο του Νάσου Βαγενά, στον Μπόρχες που έχει εγκατασταθεί στη συνείδησή μας «...κατεβαίνοντας σε υπόγεια χλοερά, μακριά απ’ την έρημο του πλήθους, εξερευνώντας άλλους λαβυρίνθους, εκεί όπου ο χρόνος δεν μετριέται με ρολόγια»8.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.
Τελευταίο βιβλίο του, το μυθιστόρημα «Τα σπλάχνα» (εκδ. Κριτική).


1. Ο Μπόρχες το είχε διακωμωδήσει, προτού ακόμη εμφανιστεί ως όρος, στο βιβλίο του «Αφηγήσεις του Μπούστος Ντομέκ» (βλ. σχετικά, Εύης Μαλλιαρού, Το ανεξίτηλο στίγμα του Μπόρχες στη λογοτεχνία, «Η Καθημερινή», 23.03.2020).
2. Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Ο κύκλος με τα διακλαδωτά μονοπάτια, 1941 (Τα πεζά, «Πατάκης», τόμος πρώτος, σ. 153-165)
3. Στην Ελλάδα, οι πρωτογενώς (άνευ διαμεσολάβησης ή σύστασης) μυημένοι στο μπορχικό έργο μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού: Αχιλλέας Κυριακίδης, Νάσος Βαγενάς, Δημήτρης Καλοκύρης. Η επανέκδοση του συνόλου του έργου του Mπόρχες από τον Πατάκη (Άπαντα τα Πεζά του σε δύο τόμους και οι δύο τόμοι των Δοκιμίων –σύνολο τέσσερις στη μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη και ένας τόμος με ανθολογημένη μετάφραση ποιημάτων του από τον Δημήτρη Καλοκύρη) αποκάλυψε έναν μεταφραστικό άθλο. Εμβριθείς μελετητές του μπορχικού έργου ο Αριστοτέλης Σαΐνης, ο Τάσος Δενέγρης, ο Φίλιππος Δρακονταειδής, ο Γιώργος Χουλιάρας. Eπίσης, Μπόρχες έχουν μεταφράσει ο Άρης Δικταίος αποσπασματικά, ο Γ.Δ. Χουρμουζιάδης και ο Νάνος Βαλαωρίτης. Είχαν προηγηθεί οι μεταφράσεις του Νίκου Καρούζου και του Δημήτρη Καλοκύρη για τα κείμενα: Ο δημιουργός, Argumentum Ornitologicum, Η πλoκή, Ο Βαλερί σαν σύμβολο, Το αίνιγμα του Εδουάρδου Φιτζέραλντ, Οι πρόδρομοι του Κάφκα, Το αηδόνι του Κιτς, Παραβολή του Θερβάντες και του Κιχώτη, Κόλαση Ι, 32, Οι δύο βασιλιάδες και οι δύο λαβύρινθοι, Η παραβολή του παλατιού, Ο Μπόρχες κι εγώ, Τα κυκλικά ερείπια, Η κατοικία του Αστερίωνα, Η αναζήτηση του Αβερόη, Το βιβλίο της άμμου.
4. Μιχάλης Κατσαρός, «Κατά Σαδδουκαίων».
5. Πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό «Χάρτης», τ.8 (Οκτώβριο 1983), σε ένα εκτενές αφιέρωμα 130 σελίδων στον Μπόρχες, καθώς και στην Περιπλάνηση ενός μη ταξιδιώτη, εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1986.
6. «Ο ερωτευμένος», «Ιωάννης Α’,14», «Εμάνουελ Σβέντενμποργκ», «Σε έναν που δεν είναι πια νέος», όλα στο: Οι τρεις ερημίτες, εκδ. Περισπωμένη, Αθήνα, 2017 και «Ματθαίος ΚΕ’, 30», στο Η πτώση του ιπταμένου, εκδ. Στιγμή, Αθήνα, 1989.
7. Παραθέματα και αριθμοί σελίδων παραπέμπουν στο: Χόρχε Λουίς Μπόρχες Άπαντα τα πεζά II (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης), Αθήνα, Πατάκης, 2013.
8. Νάσος Βαγενάς, «Μπόρχες», απόσπασμα, Στη νήσο των Μακάρων, Αθήνα, Κέδρος, 2010.
altΗ λογοτεχνία στο τετράγωνο
Σημειώσεις για τη γραφή του Χόρχε Λουίς Μπόρχες
Νάσος Βαγενάς
Πόλις 2020
Σελ. 160, τιμή εκδότη €13,99

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΝΑΣΟΥ ΒΑΓΕΝΑ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η ποιητική των κτιρίων και του χώρου: 3+1 νέες εκδόσεις αρχιτεκτονικής μας ωθούν σε γόνιμες σκέψεις

Η ποιητική των κτιρίων και του χώρου: 3+1 νέες εκδόσεις αρχιτεκτονικής μας ωθούν σε γόνιμες σκέψεις

Τέσσερις νέες εκδόσεις αρχιτεκτονικής: Σουζάνα Αντωνακάκη «Αρχιτεκτονική ποιητική», Επιστημονική επιμέλεια- εισαγωγή: Στέλιος Γιαμαρέλος, επιμέλεια έκδοσης: Παναγιώτης Σουλτάνης (Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης), «Τάσος Μπίρης: Πενήντα χρόνια σημάδια στο αρχιτεκτονικό γίγνεσθαι», Επιμέλεια κειμένων: Τζένη ...

«Η καντιανή ηθική στον σύγχρονο κινηματογράφο» της Δήμητρας Δήμου (κριτική)

«Η καντιανή ηθική στον σύγχρονο κινηματογράφο» της Δήμητρας Δήμου (κριτική)

Για τη μελέτη της Δήμητρας Δήμου «Η καντιανή ηθική στον σύγχρονο κινηματογράφο – Ανάδειξη παραδειγμάτων κατηγορικής προσταγής σε σύγχρονες κινηματογραφικές αναπαραστάσεις» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Θόδωρος Σούμας

Το βιβλίο της Δήμητρας Δήμου επικε...

«Ένα κουκλόσπιτο (Νόρα)» του Ερρίκου Ίψεν – Σκέψεις για το κλασικό θεατρικό έργο με αφορμή την έκδοσή του

«Ένα κουκλόσπιτο (Νόρα)» του Ερρίκου Ίψεν – Σκέψεις για το κλασικό θεατρικό έργο με αφορμή την έκδοσή του

Για το κλασικό θεατρικό έργο του Ερρίκου Ίψεν (Henrik Ibsen) «Ένα Κουκλόσπιτο (Νόρα)» (εισαγωγή - μτφρ. - ερμηνευτικά σχόλια: Ήρκος Αποστολίδης, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Αμαλία Μουτούση, πριν από μερικά χρόνια, σε μια υποδειγματική ερμηνεία της Νόρα. (Σκην. Γιώργος Σκεύας).

Γράφει ο Φ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Το μυθιστόρημα του Πολ Μάρεϊ [Paul Murray] «The Bee Sting» είχε προκριθεί και στη μικρή λίστα του Βραβείου Μπούκερ και εκθειάστηκε από τη συγγραφέα Μπερναρντίν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] που είναι μέλος της επιτροπής του βραβείου Νero Gold. 

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άιρις Μέρντοχ [Iris Murdoch] «Μέσα στο δίχτυ» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη), το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Όταν είδα τον Φιν να με περιμένει στη γωνία το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ