cni-not-for-sale-photo250

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Υπομένοντας με Χέλντερλιν

Η ελληνική λογοτεχνία ολοένα και περισσότερο αφήνει την ατομοκεντρική αντίληψη και τις προσωπικές εμπειρίες και ανοίγεται σε μια κοινωνική και πολιτική ανατομία των κοινωνιών τού 21ου αιώνα.

Αφού πλέον οι αλλαγές σε όλα τα επίπεδα είναι συνταρακτικές, από την οικονομική κρίση έως την κρίση ταυτότητας κι από τις πολιτιστικές αναζητήσεις μέχρι την επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο, η λογοτεχνία “οφείλει” να αντιπαρατεθεί με αυτές τις ανακατατάξεις και να καταπιαστεί με θέματα και τάσεις που παλιότερα ούτε καν υποψιαζόταν.

Το trafficking, η διακίνηση δηλαδή και εκμετάλλευση γυναικών στο πλαίσιο του εμπορίου λευκής σαρκός, είναι καταρχάς θέμα κοινωνικό. Στην εποχή τής παγκοσμιοποίησης, όπου συχνά ο άνθρωπος είναι μια απλή μονάδα η οποία αν χαθεί δεν θα αποτελέσει συγκλονιστικό γεγονός, η αρπαγή κοριτσιών από χώρες τού τρίτου κόσμου ή της ανατολικής Ευρώπης και η μετατροπή τους σε κερδοφόρες μηχανές τού σεξ σχετίζεται με την ιδέα τής οικονομικής εκμετάλλευσης, αλλά δεν συνάδει με αυτό που ονομάζουμε ανθρωπιστικό υπόβαθρο κάθε πολιτισμένης κοινωνίας.

Ο Θ. Σκρουμπέλος θέτει στο κέντρο τής αφήγησής του μια Αφρικανή που, ενώ μεγάλωσε με παιδεία σε ένα εκδυτικισμένο σπίτι, έπεσε θύμα τού πολέμου, μεταφέρθηκε στην Ελλάδα, χρησιμοποιήθηκε από διαδοχικούς πάτρωνες ως πόρνη, ταπεινώθηκε, βιάστηκε, αναγκάστηκε να πάρει ναρκωτικά και, το χειρότερο, φυλακίστηκε σωματικά και ψυχικά σ’ ένα κελί που το μεταφέρει συνεχώς γύρω της. Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση κάνει την πρωταγωνίστρια φορέα τής συνείδησης του κειμένου και πομπό όχι μόνο των γεγονότων αλλά και του τρόπου με τον οποίο η ίδια τα βίωσε.

Μέσω της οπτικής της γωνίας παρακολουθούμε όλη την πορεία των επαναλαμβανόμενων συνευρέσεών της με τυχαίους ανθρώπους, της μέχρι ταπεινώσεως χρήσης της σαν αντικειμένου από τα αφεντικά της, την αντοχή της να υπερβαίνει όλα αυτά και την πίστη της σ’ ένα κράτος δικαίου, παρά τη φαυλότητα και τη διαφθορά που επικρατεί στην κρατική μηχανή. Κι αυτός είναι ο δεύτερος άξονας του μυθιστορήματος: η κοινωνική σήψη δεν αφορά μόνο τους προαγωγούς και τους πελάτες τους αλλά και όλους τους άλλους που προάγουν ή και ανέχονται τέτοιες δραστηριότητες, αφού έτσι κερδίζει όλη η κοινωνία, εις βάρος φυσικά της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η εκπόρνευση δεν βάφει με τα εξευτελιστικά χρώματά της μόνο τους εμπλεκόμενους, αλλά και όλους όσοι βολεμένοι αφήνουν το πεδίο ελεύθερο στους κάθε είδους επιτήδειους.

Το κείμενο συλλαμβάνει την ευαισθησία τού θέματος και αποδίδει ψυχολογικά και φιλοσοφικά την ψυχοσύνθεση του θύματος. Κυριαρχούν οι μικρές εκφράσεις χωρίς μελοδραματισμό, τα δείγματα στωικότητας τα οποία προσπαθούν να υπερκεράσουν το πάθος και η απόδοση της ψυχικής σκληρότητας με την οποία θωρακίζεται η μικρή Λουιντιλά, για να μπορέσει να διατηρήσει μέσα της άσβεστη την ανθρώπινή της υπόσταση. Αλλά και η εξωτερική πραγματικότητα δεν αποδίδεται με τη βιαιότητα της κινηματογραφικής κάμερας αλλά με τη ματιά ενός υπομονετικού όντος που πληγώνεται αλλά γνωρίζει να περιμένει. Δεν ξέρω αν ο αναγνώστης συνταράσσεται, αλλά σίγουρα προβληματίζεται, επειδή βρήκε χαραμάδες να διεισδύσει στην ψυχή τής κοπέλας και να δει τον κόσμο, όχι από την εφησυχασμένη σκοπιά όλων των άλλων αλλά από την πεισμωμένη επιμονή τού θύματος.

Το έργο ωστόσο αστοχεί σε μερικά σημεία που κάνουν το τελικό αποτέλεσμα κατώτερο της θεματικής του στόχευσης. Η αληθοφάνεια του κειμένου μειώνεται από τη στιγμή που η δεκαεξάχρονη κοπέλα έχει διαβάσει Χέλντερλιν και άλλους λογοτέχνες, φιλοσόφους και θεατρικούς συγγραφείς, γεγονός που όσο κι αν εξηγείται χάρη στους μορφωμένους γονείς της, δεν μπορεί να αντιστοιχεί σε τέτοιο βαθμό στην ηλικία της. Αν εξαιρέσει κανείς το φαιδρό επεισόδιο με τον Μπάμπη που ντύνεται γυναίκα για να απελευθερώσει τη Λουιντιλά, το happy end στο οποίο οδηγείται βήμα βήμα η ιστορία μειώνει τη δραματικότητα των σκηνών και αφαιρεί από το έργο την ένταση με την οποία θα επενδυόταν, αν σε κάθε καμπή δεν προχωρούσε η δράση με προδιαγεγραμμένες θετικές εξελίξεις.

Το ζητούμενο φυσικά είναι η λογοτεχνία όχι μόνο να τέρπει αλλά και να προβληματίζει· κι η γραφή τού Θανάση Σκρουμπέλου, επειδή συνδυάζει το συναισθηματικό τού θέματος με τον προβληματισμό σε παγκόσμια πλέον προβλήματα, καθίσταται από υφολογικής άποψης επιτυχής κι από θεματικής ευαίσθητη και κοινωνικά στρατευμένη.

 

cover-velvet-palmΘανάσης Σκρουμπέλος
Η ιστορία τής Βέλβετ Παλμ
Τόπος 2012

alt

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ