alt

Για την ποιητική συλλογή του Γιώργου Γάββαρη «Το δέντρο με τις λέξεις» (Οι Εκδόσεις των Φίλων).

Της Φωτεινής Βασιλοπούλου

Στο πιο πρόσφατο ποιητικό του βιβλίο Το δέντρο με τις λέξεις ο ποιητής Γιώργος Γάββαρης υπό την έκδηλη επιρροή της ολιγόστιχης φόρμας, μετά από την πολύ ενδιαφέρουσα συλλογή χαϊκού Χωματόσποροι, εκφράζει λακωνικά, με σεμνότητα την εσωτερική του ανάγκη να ψαύσει τις αγωνίες, τις εμπειρίες, τα όνειρα, τους εφιάλτες του με ένταση ελεγχόμενη, τόνο χαμηλό, κάποιες φορές σαν ψίθυρο, θρόισμα φύλλων.

Το βίωμα ξεπερνά το προσωπικό, γίνεται συλλογικό και τα ποιήματα εκφράζουν τις αυταπάτες, τις ψευδαισθήσεις και τις εφιαλτικές διαψεύσεις μιας ολόκληρης γενιάς.

Όπως το δέντρο, σύμβολο αυτονομίας, ζωής και θανάτου, φθοράς και αναγέννησης, ορατού και αόρατου με ρίζες στο υπόγειο, στο χθόνιο, με κορμό γήινο και κλαδιά υψιπετή, ζητά να ενωθεί με το υπέργειο φύλλωμα, το πνευματικό, το μεταφυσικό, έτσι και η ποίηση, δέντρο εντελώς μοναχικό σαν χρησμοδοτική Δωδωναία δρυς, απαντά σε εναγώνια υπαρξιακά ερωτήματα του ποιητή, που αναρωτιέται «αν από εκεί ψηλά το μέλλον είναι ορατό».(«Το δέντρο»)

Τα εικαστικά-χορογραφίες δέντρων της Χριστίνας Καραντώνη –ανάμεσά τους ένα τραγικά σκελετωμένο κι ένα κοστούμι από μισό κορμό-κορμί δέντρου– προσδίδουν ατμοσφαιρικότητα στη συλλογή και τη χωρίζουν σε επτά ενότητες: Το δέντρο, Οι τέσσερις εποχές, Ιστορίες πολέμου, Οικογενειακές στιγμές, Ανάμεσα στον δρόμο και στον χρόνο, Ο ποιητής και οι λέξεις, Μοναξιά. Οι τίτλοι είναι χαρακτηριστικοί της θεματικής που συναρπάζει και στοιχειώνει τον ποιητή και καλύπτει τον φυσικό, τον ανθρωπογενή, τον χώρο των αισθήσεων και της αισθητικής μέσω μιας ποίησης όχι τόσο ιδεών όσο βιωμένων, κατακερματισμένων ατομικών και οικογενειακών εμπειριών. Το βίωμα, όμως, ξεπερνά το προσωπικό, γίνεται συλλογικό και τα ποιήματα εκφράζουν τις αυταπάτες, τις ψευδαισθήσεις και τις εφιαλτικές διαψεύσεις μιας ολόκληρης γενιάς.

Στον Παναγιώτη Γάββαρη

Όταν μας βρήκε ο κατακλυσμός
ξεβράστηκε η παιδική φωτογραφία
με τον πατέρα πίσω
να προσπαθεί ν’ ανοίξει την πόρτα.
Τα παιδιά τι απέγιναν;
Μείναμε σιωπηλοί
ώσπου να λήξει η παρέλαση.
Να προσέξω έπρεπε, τις νυχτερινές αστραπές
όταν έλαμπε στον καθρέφτη η ικανοποίηση της μάνας.
Γέρασα πατέρα.
Πετάχτηκαν τα όνειρα στο τζάκι τον χειμώνα.
Μα τα χειρόγραφα είναι μέσα στο σπίτι
όπως τ’ άφησες.
Όλες οι εποχές ταξινομημένες.
Τώρα οικοδεσπότης
συνάθροιση οικογενειακή προσμένω
ν’ αποφασίσουμε σε ποια στάση του τρένου
θα αναμένουμε το μέλλον των παιδιών.
Κάποτε θα μαζέψω κι άλλες λεπτομέρειες.

«Απώλειες ΙΙΙ»

Η τέχνη της ποίησης είναι το υπέρτατο αγαθό, η αναζήτησή της διάχυτη απ’ την αρχή ως το τέλος της συλλογής. Μια ολόκληρη ενότητα μάλιστα Ο ποιητής και οι λέξεις συμπυκνώνει όλη την αγωνία της ποίησης και του ποιητή, που βασανίζεται σχεδόν εμμονικά με λέξεις ανόθευτες, ηχοποίητες, ακυκλοφόρητες, χορεύτριες, ξεχασιάρες, μισοπνιγμένες για να ομολογήσει τελικά:

Σε βάθρο υψηλό
στήνω το ποίημα.
Ο ήχος του όμως, χαμηλός.

Οι ποιητικοί κάλυκες του Γιώργου Γάββαρη διεγείρονται από λεπταίσθητα ερεθίσματα που αιωρούνται στον αέρα κι ο ποιητής με ευαισθησία, σαφήνεια, φιλοσοφική νηφαλιότητα και διαπεραστική διαίσθηση απέναντι στον ανθρώπινο πόνο μετουσιώνει σε ποιητικό σώμα τοπία οδύνης και απώλειας, υπαρξιακές αναζητήσεις, όχι με λέξεις πυροτεχνήματα, αλλά λέξεις-φορείς μνήμης που υπηρετούν το νόημα κι έχουν ως φυσικούς αποδέκτες τους αναγνώστες, αναμοχλεύοντας τον βαθύ πυρήνα της ύπαρξής τους, αγγίζοντας ευαίσθητες χορδές.

Όσο υπάρχουν τείχη
μόνο στον εαυτό μας
θα μισεύουμε.

Βρεγμένο χώμα, αχλύς ονείρου και ζόφου, φως μελιχρό, παραστάσεις φρίκης, εικόνες, ήχοι, φιγούρες από την περιοχή της φαντασίας δημιουργούν μια ποίηση ατμοσφαιρική, που εκφράζεται με υποδόριο λυρισμό. Η φύση προσωποποιημένη «ο λύκος ουρανός σε πρωτοείδε / μ’ ανθρώπου μάτια» («Εσύ») συμπάσχει με την ψυχική μας κατάσταση, υπάρχει για να μας συνδράμει, να επιτείνει τη θλίψη, τη μοναξιά, το πάθος, την έλλειψη, τις πληγές σε μια ψυχοφυσική σύμπνοια-συμπόνια, ενώ υπερρεαλιστικές κι εξπρεσιονιστικές νύξεις επιτείνουν το αναπάντεχο και το ανοίκειο.

...Ανέστιες σκιές
με τα κλειδιά χαμένα
πριονίζουν αναμνήσεις κάθε βράδυ...

«Απώλειες Ι»

Η βιωμένη μνήμη, οι τραγικές στιγμές από το παρελθόν, η εσωτερική κραυγή, η σιωπή που βρυχάται και η ερήμωση κουρνιάζουν στην τέχνη της ποίησης, στη γη της επιθυμίας, εξατμίζονται, εξαχνώνονται από τους ποιητικούς πόρους. Η γραφή γίνεται ιαματική ενασχόληση κι ο ποιητής ήρεμα, απλά, υπαινικτικά ατενίζει το άδηλο μέλλον με μια συγκρατημένη αισιοδοξία.

Ιστορίες τελειωμένες
λίγα μόνο ίχνη υπάρχουν.
Έλιωσε ο χρόνος των ρωγμών τις κορυφές.
Παρεξηγήσεις αν ξοφλήσουμε,
ταξίδια απραγματοποίητα θα δούμε.
Η αναμονή το βάλσαμο είναι του μυαλού...

«Ιστορίες τελειωμένες»

Η ποίηση του Γιώργου Γάββαρη είναι απλή, γνήσια, με ορατότητα μέχρι τον βυθό των πραγμάτων, πιστή στο μότο «Νιώθεις την τέχνη / στο βάθος της απλότητας» και υποβάλλει μια λεπτή συγκίνηση χωρίς να εξαναγκάζει, να παρασύρει ορμητικά, να καταπλακώνει συναισθηματικά.

* Η ΦΩΤΕΙΝΗ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ είναι ποιήτρια και συγγραφέας.

altΤο δέντρο με τις λέξεις
Γιώργος Γάββαρης
Οι Εκδόσεις των Φίλων 2016
Σελ. 64, τιμή εκδότη €6,36

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

Για τη συλλογή δοκιμίων της Λουίζ Γκλικ [Louise Glück] «Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Στερέωμα). Στην κεντρική εικόνα, η Λουίζ Γκλικ.

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Τη Λουίζ Γ...

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

Για το δοκίμιο του Αλέξη Ζήρα «Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» (εκδ. Θράκα). Στην κεντρική εικόνα, η ποιήτρια Λύντια Στεφάνου στο σπίτι της ζωγράφου Νέλλης Ανδρικοπούλου (1948).

Γράφει η Χλόη Κουτσουμπέλη ...

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

Για την ποιητική συλλογή «Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (εκδ. Μελάνι). 

Γράφει ο Ιγνάτης Χουβαρδάς

Στην πρόσφατη ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

Στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση είδαμε τη μεγαλειώδη παράσταση «ROHTKO» του Πολωνού σκηνοθέτη Λούκα Τβαρκόφσκι [Lukasz Twarkowski], αποτέλεσμα συνεργασίας του με τον Κρίστιαν Λούπα.

Γράφει ο Νϊκος Ξένιος

Ο Λούκας Τβαρκόφσκι σκηνοθέτησε τ...

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Απονεμήθηκε στην Katja Oskamp και τη μεταφράστριά της στα αγγλικά Jo Heinrich, το «Dublin Literary Award 2023» για το μυθιστόρημά της Katja Oskam «Marzahn, Mon Amour». Σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...
Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Ο Haruki Murakami [Χαρούκι Μουρακάμι] είναι ο πρώτος Ιάπωνας συγγραφέας που έλαβε το Βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών». Η συλλογή διηγημάτων του «Σε πρώτο ενικό» κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Βασίλη Κιμούλη.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τον πρόλογο του συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα της ανθολογίας κειμένων του «Κήπος βιβλίων – Διαβάζοντας Θεσσαλονικείς και Αμερικανούς πεζογράφους», που θα κυκλοφορήσει στις 17 Μαΐου από τις εκδόσεις Νησίδες.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ