
Για την ποιητική συλλογή του Γιώργου Γάββαρη «Το δέντρο με τις λέξεις» (Οι Εκδόσεις των Φίλων).
Της Φωτεινής Βασιλοπούλου
Στο πιο πρόσφατο ποιητικό του βιβλίο Το δέντρο με τις λέξεις ο ποιητής Γιώργος Γάββαρης υπό την έκδηλη επιρροή της ολιγόστιχης φόρμας, μετά από την πολύ ενδιαφέρουσα συλλογή χαϊκού Χωματόσποροι, εκφράζει λακωνικά, με σεμνότητα την εσωτερική του ανάγκη να ψαύσει τις αγωνίες, τις εμπειρίες, τα όνειρα, τους εφιάλτες του με ένταση ελεγχόμενη, τόνο χαμηλό, κάποιες φορές σαν ψίθυρο, θρόισμα φύλλων.
Το βίωμα ξεπερνά το προσωπικό, γίνεται συλλογικό και τα ποιήματα εκφράζουν τις αυταπάτες, τις ψευδαισθήσεις και τις εφιαλτικές διαψεύσεις μιας ολόκληρης γενιάς.
Όπως το δέντρο, σύμβολο αυτονομίας, ζωής και θανάτου, φθοράς και αναγέννησης, ορατού και αόρατου με ρίζες στο υπόγειο, στο χθόνιο, με κορμό γήινο και κλαδιά υψιπετή, ζητά να ενωθεί με το υπέργειο φύλλωμα, το πνευματικό, το μεταφυσικό, έτσι και η ποίηση, δέντρο εντελώς μοναχικό σαν χρησμοδοτική Δωδωναία δρυς, απαντά σε εναγώνια υπαρξιακά ερωτήματα του ποιητή, που αναρωτιέται «αν από εκεί ψηλά το μέλλον είναι ορατό».(«Το δέντρο»)
Τα εικαστικά-χορογραφίες δέντρων της Χριστίνας Καραντώνη –ανάμεσά τους ένα τραγικά σκελετωμένο κι ένα κοστούμι από μισό κορμό-κορμί δέντρου– προσδίδουν ατμοσφαιρικότητα στη συλλογή και τη χωρίζουν σε επτά ενότητες: Το δέντρο, Οι τέσσερις εποχές, Ιστορίες πολέμου, Οικογενειακές στιγμές, Ανάμεσα στον δρόμο και στον χρόνο, Ο ποιητής και οι λέξεις, Μοναξιά. Οι τίτλοι είναι χαρακτηριστικοί της θεματικής που συναρπάζει και στοιχειώνει τον ποιητή και καλύπτει τον φυσικό, τον ανθρωπογενή, τον χώρο των αισθήσεων και της αισθητικής μέσω μιας ποίησης όχι τόσο ιδεών όσο βιωμένων, κατακερματισμένων ατομικών και οικογενειακών εμπειριών. Το βίωμα, όμως, ξεπερνά το προσωπικό, γίνεται συλλογικό και τα ποιήματα εκφράζουν τις αυταπάτες, τις ψευδαισθήσεις και τις εφιαλτικές διαψεύσεις μιας ολόκληρης γενιάς.
Στον Παναγιώτη Γάββαρη
«Απώλειες ΙΙΙ»
Η τέχνη της ποίησης είναι το υπέρτατο αγαθό, η αναζήτησή της διάχυτη απ’ την αρχή ως το τέλος της συλλογής. Μια ολόκληρη ενότητα μάλιστα Ο ποιητής και οι λέξεις συμπυκνώνει όλη την αγωνία της ποίησης και του ποιητή, που βασανίζεται σχεδόν εμμονικά με λέξεις ανόθευτες, ηχοποίητες, ακυκλοφόρητες, χορεύτριες, ξεχασιάρες, μισοπνιγμένες για να ομολογήσει τελικά:
Οι ποιητικοί κάλυκες του Γιώργου Γάββαρη διεγείρονται από λεπταίσθητα ερεθίσματα που αιωρούνται στον αέρα κι ο ποιητής με ευαισθησία, σαφήνεια, φιλοσοφική νηφαλιότητα και διαπεραστική διαίσθηση απέναντι στον ανθρώπινο πόνο μετουσιώνει σε ποιητικό σώμα τοπία οδύνης και απώλειας, υπαρξιακές αναζητήσεις, όχι με λέξεις πυροτεχνήματα, αλλά λέξεις-φορείς μνήμης που υπηρετούν το νόημα κι έχουν ως φυσικούς αποδέκτες τους αναγνώστες, αναμοχλεύοντας τον βαθύ πυρήνα της ύπαρξής τους, αγγίζοντας ευαίσθητες χορδές.
Βρεγμένο χώμα, αχλύς ονείρου και ζόφου, φως μελιχρό, παραστάσεις φρίκης, εικόνες, ήχοι, φιγούρες από την περιοχή της φαντασίας δημιουργούν μια ποίηση ατμοσφαιρική, που εκφράζεται με υποδόριο λυρισμό. Η φύση προσωποποιημένη «ο λύκος ουρανός σε πρωτοείδε / μ’ ανθρώπου μάτια» («Εσύ») συμπάσχει με την ψυχική μας κατάσταση, υπάρχει για να μας συνδράμει, να επιτείνει τη θλίψη, τη μοναξιά, το πάθος, την έλλειψη, τις πληγές σε μια ψυχοφυσική σύμπνοια-συμπόνια, ενώ υπερρεαλιστικές κι εξπρεσιονιστικές νύξεις επιτείνουν το αναπάντεχο και το ανοίκειο.
«Απώλειες Ι»
Η βιωμένη μνήμη, οι τραγικές στιγμές από το παρελθόν, η εσωτερική κραυγή, η σιωπή που βρυχάται και η ερήμωση κουρνιάζουν στην τέχνη της ποίησης, στη γη της επιθυμίας, εξατμίζονται, εξαχνώνονται από τους ποιητικούς πόρους. Η γραφή γίνεται ιαματική ενασχόληση κι ο ποιητής ήρεμα, απλά, υπαινικτικά ατενίζει το άδηλο μέλλον με μια συγκρατημένη αισιοδοξία.
«Ιστορίες τελειωμένες»
Η ποίηση του Γιώργου Γάββαρη είναι απλή, γνήσια, με ορατότητα μέχρι τον βυθό των πραγμάτων, πιστή στο μότο «Νιώθεις την τέχνη / στο βάθος της απλότητας» και υποβάλλει μια λεπτή συγκίνηση χωρίς να εξαναγκάζει, να παρασύρει ορμητικά, να καταπλακώνει συναισθηματικά.
* Η ΦΩΤΕΙΝΗ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ είναι ποιήτρια και συγγραφέας.