alt

Για την ποιητική συλλογή του Γιώργου Γάββαρη «Το δέντρο με τις λέξεις» (Οι Εκδόσεις των Φίλων).

Της Φωτεινής Βασιλοπούλου

Στο πιο πρόσφατο ποιητικό του βιβλίο Το δέντρο με τις λέξεις ο ποιητής Γιώργος Γάββαρης υπό την έκδηλη επιρροή της ολιγόστιχης φόρμας, μετά από την πολύ ενδιαφέρουσα συλλογή χαϊκού Χωματόσποροι, εκφράζει λακωνικά, με σεμνότητα την εσωτερική του ανάγκη να ψαύσει τις αγωνίες, τις εμπειρίες, τα όνειρα, τους εφιάλτες του με ένταση ελεγχόμενη, τόνο χαμηλό, κάποιες φορές σαν ψίθυρο, θρόισμα φύλλων.

Το βίωμα ξεπερνά το προσωπικό, γίνεται συλλογικό και τα ποιήματα εκφράζουν τις αυταπάτες, τις ψευδαισθήσεις και τις εφιαλτικές διαψεύσεις μιας ολόκληρης γενιάς.

Όπως το δέντρο, σύμβολο αυτονομίας, ζωής και θανάτου, φθοράς και αναγέννησης, ορατού και αόρατου με ρίζες στο υπόγειο, στο χθόνιο, με κορμό γήινο και κλαδιά υψιπετή, ζητά να ενωθεί με το υπέργειο φύλλωμα, το πνευματικό, το μεταφυσικό, έτσι και η ποίηση, δέντρο εντελώς μοναχικό σαν χρησμοδοτική Δωδωναία δρυς, απαντά σε εναγώνια υπαρξιακά ερωτήματα του ποιητή, που αναρωτιέται «αν από εκεί ψηλά το μέλλον είναι ορατό».(«Το δέντρο»)

Τα εικαστικά-χορογραφίες δέντρων της Χριστίνας Καραντώνη –ανάμεσά τους ένα τραγικά σκελετωμένο κι ένα κοστούμι από μισό κορμό-κορμί δέντρου– προσδίδουν ατμοσφαιρικότητα στη συλλογή και τη χωρίζουν σε επτά ενότητες: Το δέντρο, Οι τέσσερις εποχές, Ιστορίες πολέμου, Οικογενειακές στιγμές, Ανάμεσα στον δρόμο και στον χρόνο, Ο ποιητής και οι λέξεις, Μοναξιά. Οι τίτλοι είναι χαρακτηριστικοί της θεματικής που συναρπάζει και στοιχειώνει τον ποιητή και καλύπτει τον φυσικό, τον ανθρωπογενή, τον χώρο των αισθήσεων και της αισθητικής μέσω μιας ποίησης όχι τόσο ιδεών όσο βιωμένων, κατακερματισμένων ατομικών και οικογενειακών εμπειριών. Το βίωμα, όμως, ξεπερνά το προσωπικό, γίνεται συλλογικό και τα ποιήματα εκφράζουν τις αυταπάτες, τις ψευδαισθήσεις και τις εφιαλτικές διαψεύσεις μιας ολόκληρης γενιάς.

Στον Παναγιώτη Γάββαρη

Όταν μας βρήκε ο κατακλυσμός
ξεβράστηκε η παιδική φωτογραφία
με τον πατέρα πίσω
να προσπαθεί ν’ ανοίξει την πόρτα.
Τα παιδιά τι απέγιναν;
Μείναμε σιωπηλοί
ώσπου να λήξει η παρέλαση.
Να προσέξω έπρεπε, τις νυχτερινές αστραπές
όταν έλαμπε στον καθρέφτη η ικανοποίηση της μάνας.
Γέρασα πατέρα.
Πετάχτηκαν τα όνειρα στο τζάκι τον χειμώνα.
Μα τα χειρόγραφα είναι μέσα στο σπίτι
όπως τ’ άφησες.
Όλες οι εποχές ταξινομημένες.
Τώρα οικοδεσπότης
συνάθροιση οικογενειακή προσμένω
ν’ αποφασίσουμε σε ποια στάση του τρένου
θα αναμένουμε το μέλλον των παιδιών.
Κάποτε θα μαζέψω κι άλλες λεπτομέρειες.

«Απώλειες ΙΙΙ»

Η τέχνη της ποίησης είναι το υπέρτατο αγαθό, η αναζήτησή της διάχυτη απ’ την αρχή ως το τέλος της συλλογής. Μια ολόκληρη ενότητα μάλιστα Ο ποιητής και οι λέξεις συμπυκνώνει όλη την αγωνία της ποίησης και του ποιητή, που βασανίζεται σχεδόν εμμονικά με λέξεις ανόθευτες, ηχοποίητες, ακυκλοφόρητες, χορεύτριες, ξεχασιάρες, μισοπνιγμένες για να ομολογήσει τελικά:

Σε βάθρο υψηλό
στήνω το ποίημα.
Ο ήχος του όμως, χαμηλός.

Οι ποιητικοί κάλυκες του Γιώργου Γάββαρη διεγείρονται από λεπταίσθητα ερεθίσματα που αιωρούνται στον αέρα κι ο ποιητής με ευαισθησία, σαφήνεια, φιλοσοφική νηφαλιότητα και διαπεραστική διαίσθηση απέναντι στον ανθρώπινο πόνο μετουσιώνει σε ποιητικό σώμα τοπία οδύνης και απώλειας, υπαρξιακές αναζητήσεις, όχι με λέξεις πυροτεχνήματα, αλλά λέξεις-φορείς μνήμης που υπηρετούν το νόημα κι έχουν ως φυσικούς αποδέκτες τους αναγνώστες, αναμοχλεύοντας τον βαθύ πυρήνα της ύπαρξής τους, αγγίζοντας ευαίσθητες χορδές.

Όσο υπάρχουν τείχη
μόνο στον εαυτό μας
θα μισεύουμε.

Βρεγμένο χώμα, αχλύς ονείρου και ζόφου, φως μελιχρό, παραστάσεις φρίκης, εικόνες, ήχοι, φιγούρες από την περιοχή της φαντασίας δημιουργούν μια ποίηση ατμοσφαιρική, που εκφράζεται με υποδόριο λυρισμό. Η φύση προσωποποιημένη «ο λύκος ουρανός σε πρωτοείδε / μ’ ανθρώπου μάτια» («Εσύ») συμπάσχει με την ψυχική μας κατάσταση, υπάρχει για να μας συνδράμει, να επιτείνει τη θλίψη, τη μοναξιά, το πάθος, την έλλειψη, τις πληγές σε μια ψυχοφυσική σύμπνοια-συμπόνια, ενώ υπερρεαλιστικές κι εξπρεσιονιστικές νύξεις επιτείνουν το αναπάντεχο και το ανοίκειο.

...Ανέστιες σκιές
με τα κλειδιά χαμένα
πριονίζουν αναμνήσεις κάθε βράδυ...

«Απώλειες Ι»

Η βιωμένη μνήμη, οι τραγικές στιγμές από το παρελθόν, η εσωτερική κραυγή, η σιωπή που βρυχάται και η ερήμωση κουρνιάζουν στην τέχνη της ποίησης, στη γη της επιθυμίας, εξατμίζονται, εξαχνώνονται από τους ποιητικούς πόρους. Η γραφή γίνεται ιαματική ενασχόληση κι ο ποιητής ήρεμα, απλά, υπαινικτικά ατενίζει το άδηλο μέλλον με μια συγκρατημένη αισιοδοξία.

Ιστορίες τελειωμένες
λίγα μόνο ίχνη υπάρχουν.
Έλιωσε ο χρόνος των ρωγμών τις κορυφές.
Παρεξηγήσεις αν ξοφλήσουμε,
ταξίδια απραγματοποίητα θα δούμε.
Η αναμονή το βάλσαμο είναι του μυαλού...

«Ιστορίες τελειωμένες»

Η ποίηση του Γιώργου Γάββαρη είναι απλή, γνήσια, με ορατότητα μέχρι τον βυθό των πραγμάτων, πιστή στο μότο «Νιώθεις την τέχνη / στο βάθος της απλότητας» και υποβάλλει μια λεπτή συγκίνηση χωρίς να εξαναγκάζει, να παρασύρει ορμητικά, να καταπλακώνει συναισθηματικά.

* Η ΦΩΤΕΙΝΗ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ είναι ποιήτρια και συγγραφέας.

altΤο δέντρο με τις λέξεις
Γιώργος Γάββαρης
Οι Εκδόσεις των Φίλων 2016
Σελ. 64, τιμή εκδότη €6,36

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Tempo perso» της Κούλας Αδαλόγλου (κριτική) – Σε πορεία κάθαρσης

«Tempo perso» της Κούλας Αδαλόγλου (κριτική) – Σε πορεία κάθαρσης

Για την ποιητική συλλογή της Κούλας Αδαλόγλου «Tempo perso» (εκδ. Σαιξπηρικόν).

Γράφει ο Δημήτρης Μπαλτάς

...

«Μόρα» της Βίκυς Κατσαρού (κριτική) – Η αιώνια γυναίκα, δημιουργός ενός νέου κόσμου

«Μόρα» της Βίκυς Κατσαρού (κριτική) – Η αιώνια γυναίκα, δημιουργός ενός νέου κόσμου

Για την ποιητική συλλογή της Βίκυς Κατσαρου «Μόρα» (εκδ. Ενύπνιο).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εύα, Παπούσα, ο Θεός ως γυναίκα και τώρα η ...

«Το ξενοδοχείο της αυτοπραγμάτωσης» της Άνθιας Χριστοδούλου Θεοφίλου (κριτική) – Η ποίηση ως θεραπευτικό ταξίδι

«Το ξενοδοχείο της αυτοπραγμάτωσης» της Άνθιας Χριστοδούλου Θεοφίλου (κριτική) – Η ποίηση ως θεραπευτικό ταξίδι

Για την ποιητική συλλογή της Άνθιας Χριστοδούλου Θεοφίλου «Το ξενοδοχείο της αυτοπραγμάτωσης» (εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Ξενοδοχείο Grand Budapest» του Γουες Άντερσον.

Γράφει η Κατερίνα Ι. Παπαδημητρίου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

«Γράφω για να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, γι’ αυτό και έχω πάντα στο νου μου να διεγείρω το ενδιαφέρον του» μας είπε ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες (Juan Gabriel Vásquez), που συμμετέχει στο Φεστιβάλ ΛΕΑ. Με αφορμή το βιβλίο του «Η μετάφραση του κόσμου» (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), μιλά για την πολιτική μυθοπλα...

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Ο ιχνηλάτης βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης επιστρέφει με τον «Σάκο Εκστρατείας» του μιλώντας για βιβλία σαν να αφηγείται ιστορίες. Σήμερα, για το μυθιστόρημα του Μάξιμ Μπίλλερ (Maxim Biller) «Ο λάθος χαιρετισμός» (μτφρ. Πελαγία Τσινάρη, εκδ. Πατάκη), καθώς και για τη μελέτη του Βίκτορ ...

Τελευταία μέρα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025: Τι θα δούμε σήμερα, Κυριακή 22 Ιουνίου

Τελευταία μέρα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025: Τι θα δούμε σήμερα, Κυριακή 22 Ιουνίου

Το Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) 2025 ολοκληρώνεται σήμερα με μια θεατρική παράσταση για την ισπανική γλώσσα. Κεντρική εικόνα: Ο Πέδρο Σαλίνας (Pedro Salinas), σημαντικός Ισπανός ποιητής και ένας από τους συγγραφείς του έργου «Doña Gramática» («Η κυρά-Γραμματική») του 1942.

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ